giải pháp phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa ở huyện thuận thành, tỉnh bắc ninh

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
-------------***---------------

LÊ VĂN NGH

GI I PHÁP PHÁT TRI N NÔNG NGHI P THEO HƯ NG
S N XU T HÀNG HÓA

HUY N THU N THÀNH,

T NH B C NINH

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Chuyên ngành : KINH T NÔNG NGHI P
Mã s

: 60.31.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. TR N VĂN ð C

HÀ N I - 2011


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan r ng, n i dung, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n
văn là trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.

Tôi cũng xin cam k t ch c ch n r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n
lu n văn đã đư c c m ơn, các thơng tin trích d n trong lu n văn đ u đư c ch
rõ ngu n g c, b n lu n văn này là n l c, k t qu làm vi c c a cá nhân tơi
(ngồi ph n đã trích d n).

Tác gi lu n văn

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

i


L I C M ƠN

ð hoàn thành lu n văn này, tôi xin g i l i c m ơn chân thành t i Ban Giám
Hi u trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i, Vi n ñào t o Sau ñ i h c, khoa Kinh t và
Phát tri n nông thôn, B môn Kinh t ; c m ơn các Th y, Cô giáo ñã truy n ñ t cho tôi
nh ng ki n th c quý báu trong su t quá trình h c t p và nghiên c u.
Nhân d p này, tôi xin g i l i c m ơn chân thành nh t t i TS Th y Tr n Văn
ð c - ngư i ñã dành nhi u th i gian, t o ñi u ki n thu n l i, hư ng d n v phương
pháp khoa h c và cách th c th c hi n các n i dung c a đ tài.
Tơi xin chân thành c m ơn ban lãnh đ o UBND xã Trí Qu , ð i ð ng Thành
và Hoài Phư ng, UBND huy n Thu n Thành cùng các h nông dân t i 3 trên, cán
b ñ a phương các xã đã ti p nh n, nhi t tình giúp và cung c p các thông tin, s li u
c n thi t ph c v cho quá trình nghiên c u và hồn thi n đ tài này.
Trong q trình làm nghiên c u, m c dù đã có nhi u c g ng đ hồn thành
lu n văn, ñã tham kh o nhi u tài li u và ñã trao ñ i, ti p thu ý ki n c a Th y Cô và
b n bè. Song, do ñi u ki n v th i gian và trình ñ nghiên c u c a b n thân còn
nhi u h n ch nên nghiên c u khó tránh kh i nh ng thi u sót. Vì v y, tơi r t mong
nh n đư c s quan tâm đóng góp ý ki n c a Th y Cơ và các b n đ lu n văn đư c

hồn thi n hơn.
Tôi xin chân thành c m ơn!
Hà N i, ngày…tháng 11 năm 2011
Tác gi lu n văn

Lê Văn Ngh

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

ii


M CL C

L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

1.

M

1

1.1

Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u

1

1.2

M c tiêu nghiên c u

2

1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

3

2.

CƠ S

ð U

LÝ LU N VÀ TH C TI N V

PHÁT TRI N

NÔNG NGHI P THEO HƯ NG S N XU T HÀNG HÓA

5

2.1.

Cơ s lý lu n

5

2.2

Cơ s th c ti n

24

3

ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

41

3.1

ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u

41

3.2

Phương pháp nghiên c u

51

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

56

4.1

Th c tr ng phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa
huy n Thu n Thành, t nh B c Ninh

56

4.1.1

Phát tri n v lư ng

58

4.1.2

Phát tri n v ch t

64

4.2

Các nguyên nhân nh hư ng ñ n phát tri n nông nghi p theo
hư ng s n xu t hàng hóa

4.2.1

82

Th trư ng tiêu th nơng s n

82

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

iii


4.2.2

Quy mô s n xu t

83

4.2.3

Ch t lư ng s n ph m

84

4.2.4

Công tác quy ho ch s n xu t nơng nghi p

84

4.2.5

Nhóm các nhân t v th ch chính tr , ch trương và chính sách
c a ð ng

86

4.2.6

Nhóm nhân t thu c v th trư ng đ u vào

87

4.2.7

Nhóm nhân t v t ch c s n xu t

89

4.3

ð nh hư ng và m t s gi i pháp ch y u nh m phát tri n s n
xu t nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa

huy n Thu n

Thành trong th i gian t i

90

4.3.1

ð nh hư ng chung

90

4.3.2

H th ng các gi i pháp

94

5.

K T LU N VÀ KI N NGH

109

5.1

K t lu n

109

5.2

Ki n ngh

111

TÀI LI U THAM KH O

112

TÀI LI U THAM KH O

114

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

iv


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BVTV

B o v th c v t

HTX

H p tác xã

HTX DVNN

H p tác xã d ch v nông nghi p

HTX NN

H p tác xã nông nghi p

KHKT

Khoa h c k thu t

TBKT

Ti n b k thu t

UBND

y ban nhân dân

SXNN

S n xu t nơng nghi p

SXHH

S n xu t hàng hóa

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

v


DANH M C B NG
STT

Tên b ng

Trang

3.1

Tình hình s d ng ñ t c a huy n qua 3 năm 2008- 2010

45

3.2

Tình hình dân s và lao đ ng c a huy n qua 3 năm (2008- 2010)

47

3.3

Tình hình cơ s h t ng huy n Thu n Thành năm 2010

49

3.4

S m u ñi u tra

51

3.5

B ng thu th p tài li u, s li u đã cơng b

4.1

Cơ c u giá tr SX ngành nông nghi p huy n Thu n Thành 2008

các nhóm đ i tư ng

52

– 2010

57

4.2

Di n tích gieo tr ng c a huy n Thu n Thành năm 2008 – 2010

59

4.3

Di n tích, năng su t, s n lư ng cây lương th c c a huy n năm
60

2008 - 2010
4.4

Di n tích, năng su t, s n lư ng cây th c ph m c a huy n năm
61

2008 – 2010
4.5

Di n tích, năng su t, s n lư ng cây công nghi p c a huy n năm
2008 – 2010

63

4.6

K t qu chăn nuôi c a huy n Thu n Thành năm 2008 - 2010

64

4.7

S n lư ng – giá tr - t su t nơng s n hàng hóa c a ngành tr ng
tr t năm 2008 - 2010

66

4.8

Hi u qu s n xu t ngành tr ng tr t

các h ñi u tra năm 2010

68

4.9

S n lư ng – giá tr - t su t nơng s n hàng hóa c a ngành chăn
nuôi năm 2008 - 2010

70

4.10

Hi u qu s n xu t ngành chăn ni

các h đi u tra năm 2010

4.11

Cơ c u thu nh p h nông dân Thu n Thành năm 2010

4.12

Quy mô và cơ c u giá tr s n ph m hàng hóa bình qn

71
73
h

nơng dân ñi u tra năm 2010
4.13

75

M c thu nh p bình qn theo lao đ ng và nhân kh u c a h nơng
dân đi u tra năm 2010

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

76
vi


4.14

M t s ch tiêu c a trang tr i huy n Thu n Thành năm 2010

78

4.15

Tình hình ch bi n và tiêu th s n ph m c a trang tr i

79

4.16

M c tiêu phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa
c a huy n Thu n Thành ñ n năm 2015 và 2020

4.16

93

M c tiêu phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa
c a huy n Thu n Thành ñ n năm 2015 và 2020

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

92

vii


1. M

ð U

1.1 Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u
Phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa, hi u qu , b n v ng là

m t hư ng ñi ñúng ñ n c a ð ng và Nhà nư c ta, đ ng th i đó cũng là m t xu
hư ng t t y u trong quá trình h i nh p v i kinh t th gi i. Trong báo cáo t i ð i
h i đ i bi u tồn qu c l n th XI c a ð ng ñã ch rõ ñ nh hư ng phát tri n ngành
nông nghi p là: "Phát tri n nơng nghi p tồn di n theo hư ng hi n ñ i, hi u qu ,
b n v ng, phát huy l i th c a n n nơng nghi p nhi t đ i. Trên cơ s tích t đ t đai,
đ y m nh cơ gi i hố, áp d ng cơng ngh hi n đ i (nh t là cơng ngh sinh h c); b
trí l i cơ c u cây tr ng, v t nuôi; phát tri n kinh t h , trang tr i, h p tác xã nông
nghi p,… Phát tri n nông nghi p s n xu t hàng hố l n, có năng su t, ch t lư ng,
hi u qu và kh năng c nh tranh cao, thân thi n v i môi trư ng, g n s n xu t v i
ch bi n và th trư ng, m r ng xu t kh u” [ð ng C ng s n Vi t Nam (2006), Văn
ki n ð i H i ð ng Toàn qu c l n th X]
Thu n Thành là huy n ð ng b ng c a t nh B c Ninh có t ng di n tích t
nhiên 11,791 ngàn ha; v i 18 đơn v hành chính c p xã, s n xu t nông nghi p c a
Thu n Thành trư c m t và lâu dài có v trí và ý nghĩa r t quan tr ng trong phát tri n
kinh t xã h i c a ñ a phương. Bên c nh đó, Thu n Thành có nh ng l i th ñ c bi t
cho phát tri n nơng nghi p hàng hóa. V xã h i, các làng v i truy n th ng văn hố
đ m đà b n s c dân t c. M t s ngh tr ng tr t, chăn nuôi, ti u th công nghi p,..
t o ra các s n ph m hàng hóa có giá tr kinh t cao. Xu t phát t ñ c ñi m t nhiên,
ñi u ki n kinh t - xã h i và th c tr ng n n kinh t c a huy n th y r ng: Vi c ñ y
m nh phát tri n kinh t nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa, b n v ng, b o
v môi trư ng sinh thái, tài ngun thiên nhiên là hư ng đi tích c c, là v n đ mang
tính c t y u trong phát tri n kinh t c a huy n hi n nay và trong th i gian t i.
Tuy nhiên, hi n nay ti m năng nông nghi p c a huy n v n chưa ñư c khai thác,
hi u qu s n xu t nông nghi p cịn th p, đ i s ng c a nơng dân trong khu v c nơng
thơn cịn nhi u khó khăn. M t s nơi trình đ dân trí cịn h n ch , cơ s h t ng s n
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

1

xu t cịn thi u, vi c chuy n đ i cơ c u s n xu t gi a các ti u vùng khơng đ ng đ u,
giá tr s n xu t trên đơn v di n tích ñ t s n xu t ñ t th p. Trong khi huy n Thu n
Thành có nhi u đi u ki n ñ phát tri n s n xu t, v i nh ng s n ph m nông nghi p
đư c th trư ng ưa thích như g o ch t lư ng cao, l n có t l n c cao, rau, ñ u,..
nhưng hi n nay m i ch y u ñáp ng yêu c u ph c v t i ch , s n xu t nh l , t
phát và th trư ng tiêu th t i đ a phương là chính, nên giá tr s n ph m hàng hố
chưa cao. Chính vì v y, nghiên c u phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng
hóa là h t s c c n thi t ñ i v i huy n Thu n Thành hi n nay. ð khai thác các ti m
năng, th m nh c a ñ a phương v ñ t ñai, ñi u ki n t nhiên, lao ñ ng,.. ph c v cho
phát tri n nông nghi p nh m t ng bư c nâng cao giá tr s n xu t, tăng thu nh p cho
ngư i nông dân; trên cơ s ñ xu t các gi i pháp phát tri n nông nghi p g n v i xây
d ng nơng thơn m i, góp ph n phát tri n nhanh và b n v ng trên ñ a bàn huy n. ðưa
s n xu t nông nghi p huy n Thu n Thành t ng bư c thoát kh i n n s n xu t nông
nghi p truy n th ng, phát tri n ñư c t t hơn và b n v ng.
V y th c tr ng phát tri n nông nghi p c a huy n Thu n Thành trong th i gian
qua như th nào? ðã ñ t ñư c nh ng k t qu nào? Và cịn nh ng gì t n t i, h n
ch ? Nguyên nhân c a v n đ đó là gì? Trong nh ng năm t i, huy n Thu n Thành
c n th c hi n nh ng gi i pháp nào ñ phát tri n nông nghi p c a huy n theo hư ng
s n xu t hàng hóa? Xu t phát t nh ng lý do trên, chúng tôi l a ch n nghiên c u ñ
tài "Gi i pháp phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa

huy n

Thu n Thành, t nh B c Ninh".
1.2 M c tiêu nghiên c u
1.2.1 M c tiêu chung
Trên cơ s nghiên c u lý lu n và th c ti n v phát tri n s n xu t nơng
nghi p, đánh giá th c tr ng nh ng l i th và h n ch c a s n xu t nông nghi p
huy n Thu n Thành t đó đ xu t nh ng gi i pháp nh m phát tri n s n xu t nơng
nghi p hàng hố

huy n Thu n Thành, t nh B c Ninh góp ph n phát tri n kinh t -

xã h i nâng cao ñ i s ng ngư i dân ñ a phương.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

2


1.2.2 M c tiêu c th
- Góp ph n h th ng hóa các v n đ lý lu n và th c ti n v phát tri n nông
nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa.
- ðánh giá th c tr ng phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa
huy n Thu n Thành, t nh B c Ninh.
- ð xu t m t s gi i pháp ch y u có tính kh thi nh m phát tri n nông
nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa, b n v ng

huy n Thu n Thành, t nh B c

Ninh giai ño n 2011-2015
1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
1.3.1. ð i tư ng nghiên c u
- Các v n ñ v s n xu t nơng nghi p trên đ a bàn huy n Thu n Thành, t nh B c
Ninh và k t qu , tình hình s n xu t nông nghi p c a các h nông dân, các trang tr i.
- Nh ng v n ñ có liên quan đ n s n xu t nơng nghi p g n v i phát tri n kinh
t ; vai trị tác đ ng c a qu n lý nhà nư c trong t ch c s n xu t, cơ ch chính sách và
qu n lý đi u hành, v n d ng các cơ ch chính sách nh m khuy n khích phát tri n s n
xu t nông nghi p huy n Thu n Thành, t nh B c Ninh.
1.3.2 Ph m vi nghiên c u

- Ph m vi v không gian: Lu n văn nghiên c u th c tr ng c a s n xu t nơng
nghi p trên đ a bàn huy n Thu n Thành, t nh B c Ninh; Ti n hành ñi u tra t i 3 xã
ñ i di n cho ti u 3 vùng.
- Ph m vi n i dung nghiên c u: Lu n văn s nghiên c u k t qu s n xu t
nông nghi p trên ñ a bàn huy n Thu n Thành, t nh B c Ninh; ð ng th i s t p
trung ñi sâu ñánh giá th c tr ng s n xu t nông nghi p c a các h dân, các trang tr i,
th c tr ng tiêu th hàng hố nơng s n, đ t đó rút ra nh ng thu n l i, khó khăn v
phát tri n nông nghi p (tr ng tr t, chăn ni, th y s n..) trên đ a bàn huy n Thu n
Thành; T đó đưa ra quan đi m phát tri n, ñ nh hư ng và gi i pháp ch y u ñ thúc
ñ y phát tri n nơng nghi p c a huy n đ n năm 2015 và nh ng năm ti p theo.
- Ph m vi th i gian: Các s li u s d ng ñ nghiên c u trong Lu n văn tuỳ
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

3


thu c vào n i dung nghiên c u ñã ñư c t ng h p trong các kho ng th i gian khác
nhau. C th là:
+ Các tư li u cũ: S li u th ng kê qua các năm 2006 - 2010
+ Ph m vi th i gian ñánh giá th c tr ng: S li u ñi u tra, kh o sát năm 2010.
+ Ph m vi th i gian cho ñ nh hư ng và các gi i pháp: D ki n ñ n năm 2015
+ Th i gian th c hi n ñ tài: t 8/2010 - ñ n tháng 11/2011

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

4


2. CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V PHÁT TRI N

NÔNG NGHI P THEO HƯ NG S N XU T HÀNG HÓA
2.1. Cơ s lý lu n
2.1.1. Nông nghi p và phát tri n nông nghi p
2.1.1.1 Khái ni m, v trí và đ c đi m c a nông nghi p
a. Khái ni m
Nông nghi p n u hi u theo nghĩa h p ch có ngành tr ng tr t, ngành chăn
nuôi và ngành d ch v . Cịn nơng nghi p hi u theo nghĩa r ng bao g m c ngành
lâm nghi p và ngành thu s n.
Theo ð Kim Chung (2009), nông nghi p là ngành s n xu t v t ch t cơ b n
c a xã h i, cung c p s n ph m cho con ngư i và là nguyên li u cho công nghi p,
l c lư ng lao ñ ng cho các ngành kinh t khác và là th trư ng tiêu th c a các s n
ph m ñư c s n xu t ra

các ngành phi nông nghi p. Nông nghi p liên quan ñ n

nhi u ngành khoa h c k thu t sinh h c như: sinh h c, công ngh sinh h c, đ t,
nơng hóa th như ng, gi ng, sinh lý và di truy n, công ngh sau thu ho ch.
b. V trí
Nơng nghi p là m t trong nh ng ngành kinh t quan tr ng trong n n kinh t
qu c dân c a b t kỳ qu c gia nào. Nó khơng ch là m t ngành kinh t đơn thu n mà
cịn là h th ng sinh h c, k thu t.
Nông nghi p là ngành s n xu t v t ch t ch y u c a n n kinh t cung c p
nh ng s n ph m thi t y u như lương th c, th c ph m ph c v nhu c u c a con
ngư i. Lương th c, th c ph m là y u t đ u tiên, có tính ch t quy t đ nh s t n t i
phát tri n c a con ngư i và phát tri n kinh t xã h i c a ñ t nư c mà hi n nay, m c
dù trình đ khoa h c - công ngh ngày càng phát tri n nhưng v n chưa ngành nào
có th thay th đư c. Xã h i càng phát tri n, ñ i s ng con ngư i ngày càng cao thì
nhu c u c a con ngư i v ch t lư ng lương th c và th c ph m cũng ngày càng

tăng. Các nhà kinh t h c ñ u th ng nh t cho r ng, ñi u ki n tiên quy t cho s phát
tri n là tăng cung lương th c cho n n kinh t qu c dân b ng s n xu t ho c nh p
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

5


kh u lương th c. Có th ch n con ñư ng nh p kh u lương th c ñ giành ngu n l c
làm vi c khác có l i hơn. Th c ti n l ch s c a các nư c trên th gi i ñã ch ng
minh, ch có th phát tri n kinh t m t cách nhanh chóng, ch ng nào qu c gia đó đã
có an ninh lương th c. N u khơng ñ m b o an ninh lương th c thì khó có s

n

đ nh chính tr và thi u s ñ m b o cơ s pháp lý, kinh t cho s phát tri n thì s khó
thu hút đư c ñ u tư ñ phát tri n b n v ng, lâu dài.
Nơng nghi p có vai trị quan tr ng trong vi c cung c p các y u t ñ u vào
cho phát tri n các ngành cơng nghi p, đ c bi t là cơng nghi p ch bi n lương th c
th c ph m. Thông qua công nghi p ch bi n, giá tr c a s n ph m nông nghi p nâng
lên nhi u l n, nâng cao kh năng c nh tranh c a nơng s n hàng hố, m r ng th
trư ng. Xã h i càng phát tri n, th c ph m nơng s n ngày càng đa d ng, càng địi h i
phát tri n nhi u ngành công nghi p ch bi n lương th c th c ph m. Quy mô, ch t
lư ng, th i ñi m cung c p nguyên li u t nơng nghi p quy t đ nh nhi u đ n d phát
tri n ngành công nghi p ch bi n nơng s n.
nh ng nư c trong giai đo n đ u c a q trình cơng nghi p hóa và hi n đ i
hóa, nơng nghi p cịn t o ra ngu n thu nh p v ngo i t . Tùy theo l i th so sánh
c a m i nư c mà có th xu t kh u nông s n thu ngo i t hay trao đ i l y s n ph m
cơng nghi p đ đ u tư l i vào nơng nghi p và các ngành khác c a n n kinh t . Các
lo i nông lâm thu s n d dàng gia nh p th trư ng qu c t hơn so v i các s n ph m
công nghi p. Vì th

các nư c đang phát tri n, ngu n xu t kh u đ có ngo i t ch

y u d a vào các lo i nông lâm thu s n. Xu hư ng chung
trình cơng nghi p hố,

các nư c trong q

giai đo n đ u, giá tr xu t kh u nông lâm thu s n chi m

t tr ng cao trong t ng kim ng ch xu t kh u và t tr ng đó s gi m d n cùng v i s
phát tri n cao c a n n kinh t .
Nông nghi p cung c p s n ph m hàng hóa cho th trư ng trong nư c và qu c
t . Bên c nh đó cịn cung c p các y u t s n xu t khác như v n, lao ñ ng cho các
ngành kinh t khác.
+ Khu v c nơng nghi p cịn là ngu n cung c p v n l n nh t cho s phát tri n
kinh t , trong đó có cơng nghi p. Ngu n v n t nơng nghi p có th đư c t o ra t
thu nơng nghi p, ti t ki m c a nơng dân đ u tư vào các ho t đ ng phi nơng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

6


nghi p, ngo i t thu ñư c do xu t kh u nơng s n… Nh ng đi n hình thành cơng v
s phát tri n

nhi u nư c đ u đã s d ng tích lu t nơng nghi p đ đ u tư cho

cơng nghi p. Ngồi ra c n ph i khai thác các ngu n khác m t cách h p lý, không
nên cư ng đi u q vai trị c a v n tích lu trong nông nghi p.

+ Khu v c nông nghi p nông thôn th c s là ngu n d tr nhân l c d i dào
cho phát tri n cơng nghi p và đơ th . Q trình cơng nghi p hố và đơ th hố, m t
m t t o ra nhu c u l n v lao ñ ng, m t khác nh ñó mà năng su t lao đ ng nơng
nghi p khơng ng ng tăng lên, l c lư ng lao đ ng t nơng nghi p đư c gi i phóng
ngày càng nhi u. S lao ñ ng này d ch chuy n, b sung cho phát tri n cơng nghi p
và đơ th . ðó là xu hư ng có tính quy lu t c a m i qu c gia trong quá trình cơng
nghi p hố, hi n đ i hố đ t nư c.
Nơng nghi p và nơng thơn cịn là th trư ng tiêu th l n các s n ph m c a
công nghi p và d ch v .

h u h t các nư c ñang phát tri n, s n ph m công nghi p

bao g m tư li u tiêu dùng và tư li u s n xu t ñư c tiêu th ch y u d a vào th
trư ng trong nư c mà trư c h t là khu v c nông nghi p và nơng thơn. S thay đ i
v c u trong khu v c nơng nghi p nơng thơn s có tác ñ ng tr c ti p ñ n s n lư ng
khu v c phi nông nghi p. Phát tri n m nh m nông nghi p, nâng cao thu nh p cho
dân cư nông nghi p, làm tăng s c mua t khu v c nông thôn s làm cho c u v s n
ph m công nghi p và d ch v tăng, thúc đ y cơng nghi p và d ch v phát tri n. Vì
th nông nghi p là m t trong nh ng nhân t đ m b o cho các ngành cơng nghi p
khác như cơng nghi p hóa h c, cơ khí, công nghi p s n xu t hàng tiêu dùng, d ch
v s n xu t và ñ i s ng phát tri n. S phát tri n n ñ nh c a nơng nghi p địi h i
ph i cung c p n ñ nh v v t tư phân bón, thu c b o v th c v t, máy móc nơng c
cũng như các m t hàng tiêu dùng cơng nghi p như v i, xà phịng, đư ng…
Nơng nghi p và nơng thơn có vai trị to l n, là cơ s trong s phát tri n b n
v ng c a mơi trư ng vì s n xu t nông nghi p g n li n tr c ti p v i môi trư ng t
nhiên: đ t đai, khí h u, th i ti t, thu văn. Nông nghi p s d ng nhi u hố ch t như
phân bón hố h c, thu c tr sâu... làm ơ nhi m đ t và ngu n nư c. Dư lư ng ñ c t
trong s n ph m tăng nh hư ng ñ n s c kho con ngư i. N u r ng b tàn phá, đ t
đai s b xói mịn, th i ti t, khí h u thu văn thay đ i x u s ñe do ñ i s ng c a
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

7


con ngư i. Vì th trong quá trình phát tri n s n xu t nông nghi p, c n tìm ra các
gi i pháp thích h p đ duy trì và t o ra s phát tri n b n v ng c a môi trư ng.
Xã h i càng phát tri n thì vai trị c a nơng nghi p càng ñư c coi tr ng.

các

nư c phát tri n, nơng nghi p có tính đa ch c năng. Ch c năng cơ b n c a nông
nghi p bao g m ch c năng kinh t , chính tr , xã h i, mơi trư ng và văn hóa (ð
Kim Chung, 2009).
+ Ch c năng kinh t và mơi trư ng như đã nói bên trên
+ Ch c năng chính tr : nơng nghi p là n n t ng chính tr cho m i qu c gia
+ Ch c năng xã h i: sinh k c a đ i b ph n cư dân nơng thơn g n li n v i
các truy n th ng và văn hóa m i vùng mi n
+ Ch c năng văn hóa: bao hàm các ho t đ ng c a nơng nghi p ch a đ ng và
gìn gi văn hóa v t th và phi v t th .
c. ð c đi m
Nơng nghi p có sáu ñ c ñi m ch y u như sau:
Th nh t, ñ i tư ng s n xu t c a nông nghi p là sinh v t. Bao g m các cây
tr ng, v t nuôi và các sinh v t khác, sinh trư ng và phát tri n theo các quy lu t
riêng c a chúng và ch u tác ñ n r t nhi u t ngo i c nh.
+ Trong nơng nghi p q trình tái s n xu t kinh t liên h m t thi t v i quá
trình tái s n xu t t nhiên c a sinh v t và th i gian lao đ ng khơng ăn kh p mà xen
vào th i gian s n xu t, t đó sinh ra tính th i v trong s n xu t nông nghi p
+ Trong nông nghi p, kh i lư ng đ u ra khơng tương ng v c s lư ng và
ch t lư ng so v i ñ u vào.
Th hai, ñ t ñai là tư li u s n xu t ch y u, ñ c bi t và khơng th thay th .

Vì đ t đai v a là tư li u lao ñ ng v a là đ i tư ng lao đ ng. Nó phát huy như m t
cơng c lao đ ng, ch u s tác ñ ng c a con ngư i như cày, b a, cu c đ có mơi
trư ng t t cho sinh v t phát tri n. Không có đ t đai thì khơng có s n xu t nơng
nghi p. C n s d ng đ y ñ và h p lý qu ñ t ñ ñ m b o hi u qu s n xu t và gi
gìn qu đ t trong hi n t i và tương lai.
Th ba, nơng nghi p đư c phân b trên ph m vi không gian r ng l n do đ c
tính c a đ t đai quy ñ nh. ð t ñai có ñ a bàn tr i r ng, kéo theo s ña d ng v ñ a
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

8


hình, đ a ch t, ngu n nư c, vi sinh v t và đi u ki n khí h u, th i ti t. M i vung đ t
có h sinh thái - kinh t riêng, do đó có l i th so sánh riêng. C n chú ý b trí sinh
v t phù h p l i th so sánh.
Th tư, s n ph m nông nghi p v a ñư c tiêu dùng t i ch , v a ñư c trao ñ i
trên th trư ng. S n ph m tiêu dùng n i b bao g m các s n ph m gi l i ñáp ng
nhu c u lương th c th c ph m c a gia đình nơng d n và làm gi ng cho v ti p theo.
S n ph m bán ra th trư ng bao g m s n ph m cho ngư i tiêu dùng, các ngành công
nghi p trong và ngồi nư c. Vì th nơng s n có th tham gia vào nhi u kênh th
trư ng. C n chú ý đ n khâu marketing nơng nghi p.
Th năm, cung v nơng s n hàng hóa và c u v đ u vào nơng nghi p mang
tính ch t th i v do tính th i v c a s n xu t nông nghi p. ði u này làm cho có s
bi n đ ng giá nông s n cũng như v t tư nông nghi p gi a ñ u v , gi a v và cu i
v . Tính mu n v cung nơng s n địi h i s d tính, d báo chính xác v giá c và
th trư ng c a nơng s n hàng hóa. Tính th i v cũng địi h i ph i có h th ng cơ s
h t ng ñ d tr và b o qu n; ph i có cơ ch th trư ng linh ho t m m dèo v i s
tham gia c a các thành ph n kinh t . Chính ph c n có chính sách giá đ u ra và đ u
vào h p lý.
Th sáu, nơng nghi p có liên quan ch t ch đ n các ngành cơng nghi p, d ch

v . ðó là nơng nghi p cung c p nguyên li u cho các ngành công nghi p ch bi n và
nông nghi p là th trư ng tiêu th các s n ph m cho cơng nghi p và d ch v . Vì th
m i tính tốn đ u đ m b o m i quan h tương h hai chi u gi a nông nghi p và
công nghi p trong chi n lư c phát tri n kinh t nói chung và c a nơng nghi p, cơng
nghi p nói riêng.
2.1.1.2 Phát tri n nông nghi p
a. M t s v n ñ lý lu n v tăng trư ng và phát tri n
Tăng trư ng kinh t là s gia tăng lên v s lư ng và s c i thi n v ch t
lư ng c a s n ph m xã h i và các y u t s n xu t ra s n ph m xã h i. Tăng trư ng
là s gia tăng thu nh p qu c dân và s n ph m qu c dân, ho c thu nh p qu c dân và
s n ph m qu c dân tính theo đ u ngư i. N u như s n ph m hàng hố trong m t
qu c gia tăng lên, nó đư c coi là tăng trư ng kinh t .
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

9


Tăng trư ng cũng ñư c áp d ng ñ ñánh giá c th ñ i v i t ng ngành s n
xu t, t ng vùng s n xu t c a m t qu c gia. ð bi u th tăng trư ng kinh t , ngư i ta
dùng m c tăng thêm c a t ng s n lư ng n n kinh t (tính tồn b hay tính bình
qn đ u ngư i) c a th i kỳ sau so v i th i kỳ trư c, đó là m c tăng % hay tuy t
đ i hàng năm, hay tính bình qn trong m t giai ño n. Tăng trư ng ñư c so sánh
theo các th i ñi m liên t c trong m t giai ño n nh t ñ nh s cho khái ni m t c đ
tăng trư ng, đó là s tăng thêm s n lư ng nhanh hay ch m so v i th i ñi m g c.
Phát tri n bao hàm ý nghĩa r ng hơn, phát tri n bao g m tăng trư ng c ng
thêm các thay ñ i cơ b n trong cơ c u n n kinh t , phát tri n là vi c nâng cao phúc
l i c a nhân dân, nâng cao các tiêu chu n s ng, c i thi n giáo d c, s c kho và ñ m
b o s bình đ ng cũng như quy n cơng dân. Phát tri n kinh t có th hi u là quá
trình chuy n bi n theo hư ng ti n b v m i m t c a n n kinh t trong m t th i kỳ
nh t đ nh, trong đó bao g m tăng trư ng v c a c i v t ch t và s ti n b xã h i.

Tóm l i, phát tri n kinh t là m t khái ni m chung nh t v m t chuy n bi n
c a n n kinh t t tr ng thái th p lên tr ng thái cao hơn. ð ph n ánh m c ñ phát
tri n kinh t c a m t ngành trong t ng th i kỳ c th , chúng ta ph i s d ng các
nhóm ch tiêu như giá tr s n xu t, giá tr tăng thêm, cơ c u các ngành và cơ c u n i
b ngành...
b. Khái ni m v phát tri n nông nghi p
Theo ð Kim Chung (2009), phát tri n nông nghi p th hi n quá trình thay
đ i c a n n nơng nghi p

giai ño n này so v i giai ño n trư c đó và thư ng đ t

m c đ cao hơn v c lư ng và v ch t. N n nông nghi p phát tri n là m t n n s n
xu t v t ch t không nh ng có nhi u hơn v đ u ra (s n ph m và d ch v ) ña d ng
hơn v ch ng lo i và phù h p hơn v cơ c u, thích ng hơn v t ch c và th ch ,
th a mãn t t hơn nhu c u c a xã h i v nông nghi p.
Phát tri n nông nghi p là m t q trình, khơng ph i tr ng thái tĩnh. Q trình
thay đ i n n nơng nghi p ch u s tác ñ ng c a quy lu t th trư ng, chính sách can
thi p vào n n nơng nghi p c a chính ph , nh n th c và ng x c a ngư i s n xu t
và ngư i tiêu dùng v các s n ph m và d ch v t o ra trong lĩnh v c nông nghi p.
N n nông nghi p phát tri n là k t qu c a q trình phát tri n nơng nghi p.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

10


Phân bi t gi a tăng trư ng và phát tri n nông nghi p như sau:
+ Tăng trư ng nông nghi p ch th hi n r ng

th i đi m nào đó, n n nơng

nghi p có nhi u ñ u ra hơn so v i giai ño n trư c, ch y u nh m ph n ánh s thay
ñ i v kinh t và t p trung nhi u v m t lư ng. Nó thư ng ñư c ño b ng m c tăng
thu nh p qu c dân trong nư c c a nông nghi p, m c tăng v s n lư ng và s n ph m
nông nghi p, s lư ng và di n tích, s đ u con v t nuôi.
+ Phát tri n nông nghi p th hi n c v lư ng và v ch t, không nh ng bao
hàm c tăng trư ng mà còn ph n ánh các thay ñ i cơ b n trong cơ c u nơng nghi p,
s thích ng c a nơng nghi p v i hoàn c nh m i, s tham gia c a ngư i dân trong
qu n lý và s d ng ngu n l c, s phân b c a c i và tài nguyên gi a các nhóm dân
cư trong n i b nơng nghi p và gi a nông nghi p v i các ngành kinh t khác. Phát
tri n nông nghi p bao hàm c kinh t , xã h i, t ch c, th ch và môi trư ng.
+ Tăng trư ng và phát tri n có quan h v i nhau. Tăng trư ng là ñi u ki n
cho s phát tri n nông nghi p. Tuy nhiên c n th t r ng do chi n lư c phát tri n
nông nghi p chưa h p lý mà có tình tr ng m t qu c gia có tăng trư ng nơng nghi p
mà khơng có phát tri n nơng nghi p.
c. Các nhân t

nh hư ng t i s phát tri n nông nghi p

Phát tri n nông nghi p ch u nh hư ng c a nhi u nhân t , tùy vào m i qu c
gia, lãnh th , vùng mà các nhân t có đóng góp khác nhau vào q trình phát tri n
nơng nghi p. Nhìn chung, có th t ng k t thành tám nhóm nhân t sau:
M t là tài nguyên nông nghi p. Bao g m: tài nguyên thiên nhiên (ñ t, nư c,
sinh v t, khí h u), tài nguyên tài chính (tích lũy c a n n kinh t , m c ti t ki m c a
cư dân), tài nguyên xã h i (v n xã h i), nh hư ng tr c ti p ñ n s sinh trư ng và
phát tri n c a n n nông nghi p. Tài ngun nơng nghi p quy đ nh l i th so sánh v
nông nghi p nh hư ng tr c ti p t i s phát tri n nông nghi p.
Hai là quy mô dân s , c u trúc dân t c và dân cư. M c bình quân v tài
nguyên nh hư ng l n t i s phân b , khai thác và s d ng tài ngun do đó nh
hư ng t i phát tri n nông nghi p. Quy mô dân s

nh hư ng t i c u c a th trư ng

v s n ph m nông nghi p nên nh hư ng tr c ti p t i vi c phân b s d ng tài
nguyên vào s n xu t, kinh doanh các nông s n. C u trúc dân t c th hi n

vi c m t

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

11


qu c gia (vùng) có ít hay nhi u các dân t c ít ngư i hay nhi u dân t c đa s s phát
tri n nơng nghi p khác nhau. S khác bi t đó là v ki n th c b n ñ a, giá tr văn hóa
và nó liên quan t i s phát tri n nơng nghi p

các m c đ khác nhau.

Ba là th ch và chính sách can thi p c a chính ph vào nơng nghi p. Các
chính ph vì các m c tiêu kinh t , chính tr , xã h i khác nhau thì có các chính
sách, can thi p khác nhau vào n n nông nghi p và do đó nh hư ng t i s phát
tri n nơng nghi p.
B n là m c đ cơng nghi p hóa n n kinh t nói chung và n n nơng nghi p
nói riêng. Cơng nghi p hóa và hi n đ i hóa làm nơng nghi p phát tri n hơn.
Năm là nhu c u th trư ng và h th ng th trư ng. Tín hi u th trư ng giúp
ngư i s n xu t và tiêu dùng có các ng x phù h p.
Sáu là n n khoa h c và công ngh . Bao g m q trình sinh h c hóa, hóa h c
hóa, cơ gi i hóa, đi n khí hóa, th y l i hóa và cơng nghi p hóa n n nông nghi p.
ðây là l c lư ng s n xu t tr c i p nh hư ng t i phát tri n nông nghi p.
B y là n n kinh t càng h i nh p, th trư ng càng m c a thì n n nơng

nghi p càng phát tri n.
Tám là th ch chính tr và s

n đ nh chính tr c a m i qu c gia, càng n

đ nh thì n n nơng nghi p càng phát tri n.
d. Các ngu n l c ch y u cho phát tri n nông nghi p
* Tài ngun đ t trong nơng nghi p
- Vai trị c a đ t đai trong nơng nghi p
ð t ñai là tư li u s n xu t ch y u, đ c bi t và khơng th thay th . ð t là
thành ph n quan tr ng c a mơi trư ng s ng, đ a bàn phân b dân cư, xây d ng các
cơ s kinh t văn hóa, xã h i. ð t đai là môi trư ng s ng, cung c p ch t dinh dư ng
cho cây tr ng. Năng su t cây tr ng và v t nuôi ph thu c r t nhi u vào ch t lư ng
ñ t ñai.
- ð c ñi m kinh t c a ñ t ñai
+ ð t ñai là tư li u s n xu t ch y u, ñ c bi t và không th thay th . Các tư
li u s n xu t khác khi dùng s b hao mòn, còn đ t đai thì có th t t hơn n u s
d ng h p lý. ði u này là do đ t đai có đ phì.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

12


+ Di n tích đ t có h n, do gi i h n trong t ng nông tr i, t ng vùng và ph m
vi lãnh th m i qu c gia. ði u này nh hư ng t i vi c m r ng quy mô s n xu t
nơng nghi p. Qu đ t ngày càng có h n do nhu c u ngày càng tăng v ñ t ph c v
phát tri n ño th hóa và cơng nghi p hóa.
+ ð t đai có v trí c đ nh. Do đó tính ch t v t lý, hóa h c, sinh thái c a đ t
ñai ñư c quy ñ nh và l i th so sánh cũng đư c hình thành.
+ ð t đai là hàng hóa đ c bi t. Vì đ t ñai v a là s n ph m c a t nhiên, v a

là s n ph m c a lao ñ ng. ð t ñai cũng t n t i ngoài ý mu n ch quan c a con
ngư i. ð t ñai ch u s qu n lý c a nhà nư c tùy ch ñ mà ñ t ñai ñư c trao quy n
tài s n (qu n lý, s d ng, trao ñ i, s h u…) cho t ch c, cá nhân nhi u hay ít.
- Các nguyên t c qu n lý và s d ng ñ t ñai
+ ð t ñai ph i có ch th qu n lý, s d ng hi u qu và b n v ng
+ ð t ñai ph i ñư c s d ng ñ y ñ và h p lý
+ ð t ñai c n ñư c s d ng ñ t hi u qu kinh t cao
+ ð t ñai c n ñư c qu n lý, s d ng ñúng pháp lu t và b n v ng
* Lao đ ng trong nơng nghi p
- ð c ñi m c a lao ñ ng trong nơng nghi p
+ Lao đ ng nơng nghi p địi h i ít chun sâu. S d ng lao ñ ng mang tính
th i v . Ph n l n lao đ ng ít đư c đào t o
+ Lao đ ng nơng nghi p di n ra trong ph m vi khơng gian l n, đa d ng v
ñ a bàn và ñi u ki n s n xu t. Lao đ ng trong nơng nghi p chi m t l l n trong cơ
c u lao ñ ng nơng thơn
+ Lao đ ng trong nơng nghi p cũng có th trư ng. Th trư ng lao đ ng trong
nơng nghi p có 3 đ c đi m: 1 là cung lao đ ng nơng nghi p d i dào. 2 là cung lao
đ ng nơng nghi p mang tính th i v . 3 là giá ti n cơng lao đ ng thư ng th p.
+ Lao ñ ng c a nông tr i (doanh nghi p nơng nghi p hay h gia đình) ch
y u bao g m lao đ ng c a nơng tr i hay doanh nghi p, lao ñ ng t th trư ng và lao
đ ng t đ i cơng.
- Ngun t c s d ng lao đ ng trong nơng nghi p
+ Lao ñ ng ph i ñư c s d ng ñ y ñ và h p lý
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

13


+ Lao đ ng trong nơng nghi p c n ph i s d ng có hi u qu cao
* V n trong nơng nghi p

- Vai trị c a v n trong nông nghi p
+ V n trong nông nghi p có vai trị quan tr ng trong s n xu t và kinh doanh
c a nông tr i. Nó là y u t cơ b n c a q trình s n xu t và lưu thơng hàng hóa
+ V n là đi u ki n cho các doanh nghi p th c hi n t t các khâu s n xu t, ch
bi n, marketing s n ph m nông nghi p
+ Quy mô và ch t lư ng c a v n là ñi u ki n tiên quy t cho doanh nghi p
nâng cao ñư c hi u qu kinh doanh c a mình, khai thác t t các ngu n l c khác
dùng vào s n xu t kinh doanh.
- ð c ñi m c a v n trong nông nghi p
+ Do chu kỳ s n xu t nông nghi p dài và có tính th i v nên v n dùng trong
nơng nghi p có m c chu chuy n ch m và cũng có tính th i v . V n trong nơng
nghi p đa d ng. M t ph n v n này ñư c dùng ngay vào trong quá trình s n xu t
ti p theo và thư ng khơng thơng qua trao đ i trên th trư ng. Do đó tính tốn c n
d a theo giá tr cơ h i c a các s n ph m đó.
+ Cơ c u, quy mơ lo i v n này ch u s tham gia c a các th trư ng tài
chính trong n n kinh t đ huy ñ ng v n cho ñ u tư kinh doanh và tăng cao
hi u qu ñ u tư.
- Kinh t c a vi c s d ng v n trong nơng nghi p
+ Xác đ nh m c v n m t cách h p lý
+ Huy đ ng có hi u qu v n
+ Phân b h p lý vào các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh
* Cơng ngh trong nơng nghi p
- Vai trị c a công ngh trong nông nghi p
+ Công ngh giúp cho q trình s n xu t đư c di n ra có hi u qu . Cơng
ngh là hư ng ñ làm tăng s n ph m trong ñi u ki n ngu n l c ngày m t khan hi m
+ Cơng ngh làm cho các đ u vào trong nơng nghi p ngày càng đa d ng hơn.
Công ngh làm cho ngư i s n xu t có thu nh p cao hơn và nhi u th i gian r nh r i
hơn. Do đó góp ph n làm tăng ch t lư ng cu c s ng c a ngư i lao ñ ng.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

14


- ð c đi m c a cơng ngh trong nông nghi p
+ Công ngh g n li n v i các q trình sinh h c. Cơng ngh trong nông
nghi p là s k t h p ch t ch gi a các k thu t hi n ñ i và c truy n
+ Công ngh trong nông nghi p ñư c xây d ng theo hư ng c a m t n n
nông nghi p b n v ng
* Nhân t thay đ i cơng ngh trong nơng nghi p
+ Nông dân t rút kinh nghi m trong quá trình s n xu t và s d ng các
ngu n l c d n ñ n s thay ñ i k thu t
+ K t qu c a các chương trình nghiên c u c a m i qu c gia làm cho cơng
ngh thay đ i. Nh p kh u các k thu t và công ngh m i t nư c ngồi cũng làm
thay đ i công ngh
- N i dung phát tri n công ngh
Ti n b khoa h c - công ngh trong nông nghi p ñư c bi u hi n nh ng n i
dung cơ b n sau:
+

ng d ng ti n b công ngh sinh h c vào s n xu t. Hồn thi n h th ng

quy trình k thu t s n xu t, quy trình cơng ngh b o qu n, ch bi n s n ph m. Ti n
b k thu t trong vi c s d ng c i t o ñ t, s d ng ngu n nư c ph c v nông
nghi p, nông thôn và b o v môi trư ng. Ti n b k thu t trong vi c s d ng các
phương ti n hóa h c như phân bón, thu c b o v cây tr ng v t nuôi, thu c kích
thích tăng trư ng, v t li u hóa h c xây d ng...
+ Nh ng ti n b liên quan ñ n ngư i lao ñ ng nơng nghi p bao g m: Trình
đ văn hóa, trình ñ qu n lý, k năng, k x o, trình ñ lành ngh , trình ñ ti p th ...
Ti n b k thu t trong vi c trang b và s d ng các phương ti n cơ khí như: Máy
cơng tác hay là cơng c lao đ ng nói chung; h th ng các cơng trình th y l i; các

y u t thu c k t c u h t ng ph c v s n xu t như đư ng sá, phương ti n giao
thơng, thơng tin liên l c, nhà xư ng, kho bãi...
- Các xu hư ng cơ b n c a thay ñ i công ngh
+ M t là phát tri n ti t ki m v n và s d ng nhi u lao ñ ng (ch y u

các

nư c ñang phát tri n)

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

15


+ Hai là phát tri n k thu t s d ng v n và ti t ki m lao ñ ng (ch y u

các

nư c phát tri n)
+ Ba là phát tri n s d ng ít dùng các h p ch t hóa h c
+ B n là phát tri n k thu t ti t ki m ñ t
+ Năm là phát tri n các k thu t t n ít chi phí, ti n t i ña d ng hóa sinh h c
* Tài nguyên thiên nhiên và môi trư ng trong nông nghi p
C n quan tâm t i tác ñ ng ngo i ng tiêu c c c a các ho t ñ ng trong nơng
nghi p. ðó là nh hư ng tiêu c c c a ho t ñ ng kinh doanh ra kh i ph m vi c a
nơng tr i. Ví d ơ nhi m đ t, nư c do dư vi c dùng hóa ch t khơng đúng quy đ nh,
canh tác không h p lý

thư ng ngu n gây lũ l t vùng h lưu…

Tài nguyên thiên nhiên và môi trư ng là công s n, m i cá nhân đ u có quy n
s d ng và khai thác. Tuy nhiên ñ tránh các ngo i ng tiêu c c c n có k ho ch s
d ng h p lý và ph c h i, tái t o tài nguyên n u có th . K t h p cơng tác qu n lý
theo quy đ nh c a pháp lu t v h th ng tài nguyên thiên nhiên.
2.1.2 Phát tri n nông nghi p theo hư ng s n xu t hàng hóa
2.1.2.1 M t s khái ni m
a. Khái ni m hàng hóa
Hàng hố là m t d ng v t ch t ñư c đem ra trao đ i. Hàng hố là s n ph m
c a lao ñ ng nh m tho mãn nhu c u c a con ngư i thông qua trao đ i là mua bán.
Hàng hố có hai thu c tính: Giá tr và giá tr s d ng.
T khái ni m đó ta th y m t s n ph m s n xu t ra ñư c ñem ra trao ñ i m i
ñư c g i là hàng hố; song trao đ i đư c thì s n ph m đó đã có m t giá tr nh t
ñ nh (giá tr trao ñ i) và s n ph m đó đáp ng đư c nhu c u c a ngư i tiêu dùng
(giá tr s d ng).
Như v y, s n ph m hàng hoá trên th trư ng ch u s chi ph i c a hai quy
lu t: Quy lu t cung c u và quy lu t c nh tranh. N u s n ph m cung vư t c u thì s n
ph m đó ho c là th a ho c ph i ch u bán v i giá th p, ch u thua l .

khía c nh

khác, cùng m t lo i s n ph m lưu thông trên th trư ng nhưng s n ph m có ch t
lư ng t t hơn, ñáp ng ñư c yêu c u và th hi u c a ngư i tiêu dùng, có giá c h p
lý, r hơn thì s n ph m đó đư c tiêu th d dàng. S n ph m kém ch t lư ng, giá c
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

16


cao, cung c p khơng n đ nh thì s n ph m đó b th a , thua l , khơng đ s c c nh
tranh trên th trư ng hàng hố.

b. S n xu t hàng hóa
S n xu t hàng hố đánh d u m t m c quan tr ng trong ti n trình phát tri n
kinh t c a m i nư c. So v i n n kinh t t nhiên, t cung t c p, kinh t hàng hố
có nh ng ưu th n i b t.
ð nh nghĩa s n xu t hàng hóa: là m t ki u t ch c kinh t mà s n ph m s n
xu t ra ñ bán trên th trư ng.
- ð i v i h nông dân, nh ng s n ph m đư c đưa bán ra ngồi thì g i là s n
ph m hàng hoá.
- ð i v i h th ng tr ng tr t, n u m c hàng hố s n xu t đư c bán ra th
trư ng dư i 50% thì g i là h th ng tr ng tr t thương m i hoá m t ph n, n u trên
50% thì g i là h th ng tr ng tr t thương m i hoá (s n xu t theo hư ng hàng hố).
S n xu t hàng hóa có các đ c trưng và ưu th như sau:
+ Do m c đích c a s n xu t hàng hóa khơng ph i ñ th a mãn nhu c u c a
ngư i s n xu t như trong kinh t t nhiên mà ñ th a mãn nhu c u c a ngư i khác,
c a th trư ng. S gia tăng không h n ch nhu c u c a th trư ng là m t ñ ng l c
m nh m thúc ñ y s n xu t phát tri n.
+ C nh tranh ngày càng gay g t, bu c m i ngư i s n xu t hàng hóa ph i
năng đ ng trong s n xu t - kinh doanh, ph i thư ng xuyên c i ti n k thu t, h p lý
hóa s n xu t ñ tăng năng su t lao ñ ng, nâng cao ch t lư ng s n ph m, nh m tiêu
th đư c hàng hóa và thu ñư c l i nhu n ngày càng nhi u hơn. C nh tranh ñã thúc
ñ y l c lư ng s n xu t phát tri n m nh m .
+ S phát tri n c a s n xu t xã h i v i tính ch t “m ” c a các quan h hàng
hóa ti n t làm cho giao lưu kinh t , văn hóa gi a các ñ a phương trong nư c và
qu c t ngày càng phát tri n. T đó t o ñi u ki n ngày càng nâng cao ñ i s ng v t
ch t và văn hóa c a nhân dân.
Kinh t hàng hố ra đ i và t n t i trong nhi u hình thái kinh t - xã h i g n
li n v i hai đi u ki n: S phân cơng lao đ ng xã h i và các hình th c s h u. Phân
cơng lao đ ng xã h i khơng m t ñi mà ngày càng phát tri n v chi u r ng l n chi u
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

17