Sử dụng mô hình kinh tế lượng trong phân tích sự biến động và dự báo lợi suất của một số cổ phiếu

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
LỜI MỞ ĐẦU
Sau chiến thắng mùa xuân 30-4-1975 giải phóng hoàn toàn Miền Nam, nước nhà thống
nhất, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta bắt tay vào công cuộc xây dựng lại đất nước.
Sau hơn 10 năm phấn đấu, đất nước ta đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, nhưng nhìn chung
nước ta vẫn nằm trong tình trạng của một nước nông nghiệp lạc hậu kinh tế kém phát triển,
đời sống nhân dân còn khó khăn.Trước thực trạng đó, tại Đại hội Đảng lần VI năm 1986,
nhiều chính sách, biện pháp đã được thông qua nhằm đổi mới toàn diện nền kinh tế đưa nước
ta thoát khỏi tình trạng chậm phát triển. Nội dung chính là xoá bỏ nền kinh tế tập trung quan
liêu bao cấp, thiết lập nền kinh tế hàng hoá theo nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa. Nền kinh tế thị trường đã chia thành hai khu vực: khu vực có vốn tìm nơi đầu tư và khu
vực cần vốn để đầu tư vào sản xuất và kinh doanh. Trong điều kiện đó đòi hỏi sự ra đời thị
trường tài chính. Hạt nhân trung tâm của thị trường tài chính biểu tượng của nền kinh tế hiện
đại là thị trường chứng. khoán - Đó là nơi diễn ra các quá trình: Phát hành, mua bán các loại
tài sản tài chính. Thị trường chứng khoán là một hoạt động kinh tế xã hội chứa đựng nhiều rủi
ro nhưng cũng hứa hẹn những khoản lời hấp dẫn.
Ở nước ta thị trường chứng khoán ra đời năm 2000. Do còn mới mẻ nên nhiều nhà
đầu tư chưa đánh giá được sự biến động lợi suất của các tài sản tài chính trên thị trường vì
chưa lượng hóa được rủi ro chính vì vậy mà họ còn dè dặt, lo ngại khi tham gia vào thị trường
chứng khoán. Để có thể hòa nhập vào thị trường tài chính khu vực và quốc tế, thị trường
chứng khoán Việt Nam cần đạt được những yêu cầu nhất định về cơ sở vật chất kỹ thuật hiện
đại, trong đó việc đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên viên giỏi là hết sức cần thiết, đặc biệt là đội
ngũ phân tích để tư vấn cho các nhà đầu tư .
Là sinh viên năm cuối khóa đào tạo chính quy chuyên ngành toán kinh tế, em đã được
trang bị những kiến thức cơ bản về kinh tế lượng... em chọn chuyên đề tốt nghiệp: Sử dụng
mô hình kinh tế lượng trong phân tích sự biến động và dự báo lợi suất của một số cổ phiếu
trên thị trường Chứng khoán Việt Nam
Trong khuôn khổ một bài chuyên đề thực tập, mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng do khả
năng còn nhiều hạn chế và đây là lần đầu tiên em được tiếp xúc với những vấn đề mang tính
chất thực tiễn, nên bài viết không thể tránh khỏi một số thiếu sót. Em rất mong nhận được
những ý kiến đóng góp từ các thầy giáo, cô giáo để chuyên đề hoàn chỉnh hơn và có ý nghĩa

với thực tiễn hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Em xin chân thành cám ơn thầy giáo Th.s. BÙI DƯƠNG HẢI, và các anh chị trong
phòng kinh doanh chứng khoán đã hướng dẫn tận tình giúp em hoàn thành chuyên đề này.
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
CHƯƠNG 1
QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU LỰA CHỌN ĐỀ TÀI
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. LĨNH VỰC CÔNG TY QUAN TÂM ĐẦU TƯ
Công ty chứng khoán thuộc tổng công ty tài chính tàu thủy việt nam ViNaShin hoạt động
đầu tư,kinh doanh chủ yếu vào các danh mục đầu tư tài chính mà đặc biệt hoạt động chính về
mặt kinh doanh chứng khoán.Hoạt động tư vấn trong lĩnh vưc kinh doanh chứng khoán của
công ty được đặt lênhàng đầu,muc tiêu công ty đề ra trong nhiều năm qua mang lại nhiều kết
qua do đầu tư vào những cổ phiếu công ty chu trọng đầu tư.một số cổ phiếu công ty chú rọng
vào đầu tư trong 6 năm “2001-2006”: HAP-(Công ty cổ phần giấy Hải Phòng) ; LAF- ( Công
ty chế biến hàng xuất khẩu Long An) ;REE- (Công ty cổ phần cơ điện lạnh) ;SAM- ( Công ty
cổ phần cáp và vật liệu viễn thông )…Từ đó tôi lựa chọn 4 loại cổ phiếu trên làm số liệu để
phân tích trong chuyên đề thực tập.
2. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
* Cơ sở bước đầu của thị trường chứng khoán Việt Nam
Nhìn lại chặng đường phát triển 20 năm qua, có thể thấy, những chủ trương, chính sách
đúng đắn của Đảng về phát triển kinh tế đã và đang đơm hoa kết trái. Nhưng dân tộc Việt
Nam không nghỉ ngơi trên hành trình tiến tới phồn vinh. Mục tiêu đặt ra đến năm 2020 là Việt
Nam sẽ thoát khỏi tình trạng kém phát triển; nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hóa, tinh
thần của nhân dân; cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Trong hoàn cảnh ấy, sự ra đời thị trường chứng khoán Việt Nam ngày 28/07/2000 như
là sự đòi hỏi tất yếu, trở thành “điểm hẹn” của những nguồn vốn nhàn rỗi, để rồi phân phối
chúng một cách hiệu quả. Mới bước sang tuổi thứ 8, nhưng thị trường chứng khoán non trẻ đã
bước đầu góp phần hình thành một mô hình thị trường vốn, tạo lập và vận hành kênh huy động

vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.
Hoạt động của thị trường chứng khoán là hoạt động nhạy cảm, nhiều yếu tố tích cực,
song cũng chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro.Chính vì vậy chung ta phải đi vào phân tích biến
động giá cổ phiếu và biến động của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Với những lý do trên, cùng với sự gợi ý của giáo viên hướng dẫn, em đã đi sâu nghiên
cứu và lựa chọn đề tài “ Sử dụng mô hình kinh tế lượng trong phân tích sự biến động và
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
dự báo lợi suất của một số cổ phiếu ” để viết chuyên đề thực tập tốt nghiệp nhằm mục đích
góp phần tạo nên những căn cứ khoa học và thực tiễn để làm cơ sở cho việc tính toán và vận
dụng chỉ số giá VN-Index trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
* Cơ sở thực tiễn
Trong quá trình tham khảo tài liệu em đã thừa kế được phương pháp nghiên cứu phân tích của
Cheng. F.Lee và W. P. Loypd.
Hai ông đã ước lượng mô hình cho ngành công nghiệp dầu mỏ với cổ phiếu của 7 công ty :
Imperial oil, Sun oil, Standard of ohio, Union oil, Phillips petroleum, Shell oil, Standard of
indiana.Chính vì vậy em đã áp dụng vào chuyên đề tốt nghiệp dựa trên cơ sở của hai ông
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ THUYẾT PHÂN TÍCH SỰ BIẾN ĐỘNG VÀ DỰ
BÁO LỢI SUẤT CỔ PHIẾU
I/ TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1. Khái niệm về thị trường Chứng khoán
Thị trường Chứng khoán trong điều kiện của nền kinh tế hiện đại, được quan niệm là
nơi diễn ra các hoạt động giao dịch mua bán Chứng khoán trung và dài hạn. Việc mua bán này
được tiến hành ở thị trường sơ cấp khi người mua mua được Chứng khoán lần đầu từ những
người phát hành và ở những thị trường thứ cấp khi có sự mua đi bán lại các Chứng khoán đó

được phát hành ở thị trường sơ cấp.
Xét về mặt hình thức, thị trường chứng khoán chỉ là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi,
mua bán, chuyển nhượng chứng khoán, qua đó thay đổi chủ thể nắm giữ chứng khoán.
2. Lịch sử hình thành thị trường chứng khoán Việt Nam
Xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) là mục tiêu đã được Đảng và
Chính phủ Việt Nam định hướng từ những năm đầu thập kỷ 90 (thế kỷ 20) nhằm xác lập một
kênh huy động vốn mới cho đầu tư phát triển. Việc nghiên cứu, xây dựng đề án thành lập
TTCK đã được nhiều cơ quan Nhà nước, các Viện nghiên cứu phối hợp đề xuất với Chính
phủ.
Một trong những bước đi đầu tiên có ý nghĩa khởi đầu cho việc xây dựng TTCK ở Việt
Nam là việc thành lập Ban Nghiên cứu xây dựng và phát triển thị trường vốn thuộc Ngân hàng
Nhà nước (Quyết định số 207/QĐ-TCCB ngày 6/11/1993 của Thống đốc Ngân hàng nhà
nước) với nhiệm vụ nghiên cứu, xây dựng đề án và chuẩn bị các điều kiện để thành lập TTCK
theo bước đi thích hợp. Theo sự uỷ quyền của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã
phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức nghiên cứu về các lĩnh vực liên quan đến hoạt động của
TTCK, đề xuất với Chính phủ về mô hình TTCK Việt Nam, đào tạo kiến thức cơ bản về
chứng khoán và TTCK cho một bộ phận nhân lực quản lý và vận hành thị trường trong tương
lai; nghiên cứu, khảo sát thực tế một số TTCK trong khu vực và trên thế giới… Tuy nhiên, với
tư cách là một tổ chức thuộc NHNN nên phạm vi nghiên cứu, xây dựng đề án và mô hình
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
TTCK khó phát triển trong khi TTCK là một lĩnh vực cần có sự phối hợp, liên kết của nhiều
ngành, nhiều tổ chức.
Vì vậy, tháng 9/1994, Chính phủ quyết định thành lập Ban soạn thảo Pháp lệnh về
chứng khoán và TTCK do một đồng chí Thứ trưởng Bộ Tài chính làm Trưởng Ban, với các
thành viên là Phó Thống đốc NHNN, Thứ trưởng Bộ Tư pháp. Trên cơ sở Đề án của Ban soạn
thảo kết hợp với đề án của NHNN và ý kiến của các Bộ, ngành liên quan ngày 29/6/1995, Thủ
tướng Chính phủ đã có Quyết định số 361/QĐ-TTg thành lập Ban Chuẩn bị tổ chức TTCK
giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc xây dựng TTCK ở

Việt Nam.
Trong khoảng 5 năm từ năm 1995 đến năm 2000, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ,
Ủy ban chứng khoán Nhà nước đã ban hành các nghị định, quyết định liên quan đến việc tổ
chức và hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán, tạo điều kiện thuận
lợi cho việc thành lập Trung tâm giao dịch chứng khoán đầu tiên ở nước ta. Ngày 11/7/1998,
Chính phủ ban hành nghị định số 48/1998/NĐ-CP quy định việc phát hành chứng khoán ra
công chúng, giao dịch chứng khoán và các dịch vụ liên quan đến chứng khoán và thị trường
chứng khoán trên nước ta.,Thủ tướng chính phủ ra quyết định số 127/1998/ QĐ - TTg về việc
thành lập Trung tâm giao dịch chứng khoán, 2 trung tâm giao dịch chứng khoán dự kiến thành
lập là Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội và Trung tâm giao dịch chứng khoán Thành
phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên vào thời điểm này quyết định của Thủ tướng chính phủ mới chỉ
là trên giấy tờ vì lúc đó chưa hội có đủ những điều cần thiết để có thể thành lập Trung tâm
giao dịch chứng khoán. Ngày 1/8/1998, Chủ tịch Ủy ban chứng khoán ra quyết định số
128/1998/QĐ-UBCK ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Trung tâm giao dịch chứng
khoán khẳng định Trung tâm giao dịch chứng khoán là đơn vị sự nghiệp có thu, trực thuộc Ủy
ban chứng khoán Nhà nước, có tư cách pháp nhân, có trụ sở, con dấu và tài khoản riêng; kinh
phí hoạt động của Trung tâm giao dịch chứng khoán do ngân sách Nhà nước cấp. Ngày
13/10/1998, UBCKNN ra thông tư số 01/1998/TT-UBCK hướng dẫn Nghị định số
48/1998/NĐ-CP ngày 11/7/1998 về việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu ra công chúng…Đến
ngày 28/7/2000 Trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh đã đi vào hoạt
động, đánh dấu sự phát triển vượt bậc của nền kinh tế nước ta.
3. Chức năng của thị trường chứng khoán
- Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế: Khi các nhà đầu tư mua chứng khoán do các công ty
phát hành, số tiền nhàn rỗi của họ được đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh và qua đó góp
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
phần mở rộng sản xuất xã hội. Thông qua TTCK, Chính phủ và chính quyền ở các địa phương
cũng huy động được các nguồn vốn cho mục đích sử dụng và đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế,
phục vụ các nhu cầu chung của xã hội.

- Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng: TTCK cung cấp cho công chúng một môi
trường đầu tư lành mạnh với các cơ hội lựa chọn phong phú. Các loại chứng khoán trên thị
trường rất khác nhau về tính chất, thời hạn và độ rủi ro, cho phép các nhà đầu tư có thể lựa
chọn loại hàng hoá phù hợp với khả năng, mục tiêu và sở thích của mình.
- Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán: Nhờ có TTCK các nhà đầu tư có thể chuyển đổi
các chứng khoán họ sở hữu thành tiền mặt hoặc các loại chứng khoán khác khi họ muốn. Khả
năng thanh khoản là một trong những đặc tính hấp dẫn của chứng khoán đối với người đầu tư.
Đây là yếu tố cho thấy tính linh hoạt, an toàn của vốn đầu tư. TTCK hoạt động càng năng
động và có hiệu quả thì tính thanh khoản của các chứng khoán giao dịch trên thị trường càng
cao.
- Đánh giá hoạt động của doanh nghiệp: Thông qua chứng khoán, hoạt động của các doanh
nghiệp được phản ánh một cách tổng hợp và chính xác, giúp cho việc đánh giá và so sánh hoạt
động của doanh nghiệp được nhanh chóng và thuận tiện, từ đó cũng tạo ra một môi trường
cạnh tranh lành mạnh nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, kích thích áp dụng công nghệ
mới, cải tiến sản phẩm.
- Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô
Các chỉ báo của TTCK phản ánh động thái của nền kinh tế một cách nhạy bén và chính xác.
Giá các chứng khoán tăng lên cho thấy đầu tư đang mở rộng, nền kinh tế tăng trưởng; ngược
lại giá chứng khoán giảm sẽ cho thấy các dấu hiệu tiêu cực của nền kinh tế. Vì thế, TTCK
được gọi là phong vũ biểu của nền kinh tế và là một công cụ quan trọng giúp Chính phủ thực
hiện các chính sách kinh tế vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính phủ có thể mua và bán trái phiếu
Chính phủ để tạo ra nguồn thu bù đắp thâm hụt ngân sách và quản lý lạm phát. Ngoài ra,
Chính phủ cũng có thể sử dụng một số chính sách, biện pháp tác động vào TTCK nhằm định
hướng đầu tư đảm bảo cho sự phát triển cân đối của nền kinh tế.
4. Nguyên tắc hoạt động của thị trường Chứng khoán
4.1. Nguyên tắc cạnh tranh
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
Theo nguyên tắc này giá cả trên thị trường chứng khoán phản ánh quan hệ cung cầu về

chứng khoán và thể hiện tương quan cạnh tranh giữa các công ty . Trên thị trường thứ cấp, các
nhà phát hành cạnh tranh với nhau để bản chứng khoán theo các mục tiêu của mình. Trên thị
trường thứ cấp, các nhà đầu tư cũng cạnh tranh tự do để tìm kiếm một lợi nhuận cao nhất, và
giá cả được hình thành theo phương thức đấu giá.
4.2. Nguyên tắc công bằng
Nguyên tắc này nhằm đảm bảo lợi ích cho tất cả những người tham gia thị trường.
Công bằng có nghĩa là mọi người tham gia thị trường đều phải tuân thủ những quy định của
chuung, được bình đẳng trong việc chia sẻ thông tin và trong việc gánh chịu các hình thức xử
phạt nếu vi phạm những quy định đó.
4.3. Nguyên tắc công khai
Chứng khoán là các hàng hoá trừu tượng, người đầu tư không thể kiểm tra trực tiếp
được các thông tin có liên quan. Vì vậy thị trường chứng khoán phải được xây dựng trên cơ sở
hệ thống công bố thông tin tốt. Theo luật định, các bên phát hành chứng khoán có nghĩa vụ
cung cấp đầy đủ, trung thực và kịp thời những thông tin có liên quan tới tổ chức phát hành, tới
đợt phát hành. Công bố thông tin được tiến hành khi phát hành lần đầu cũng như theo các chế
độ thường xuyên và đột xuất, thông qua các thông tin có liên quan. Vì vậy thị trường chứng
khoán phải được xây dựng trên cơ sở hệ thống công bố thông tin tốt. Theo luật định, các bên
phát hành chứng khoán có nghĩa vụ cung cấp đầy đủ, trung thực và kịp thời những thông tin
có liên quan tới tổ chức phát hành, tới đợt phát hành. Công bố thông tin được tiến hành khi
phát hành lần đầu cũng như theo các chế độ thường xuyên và đột xuất, thông qua các phương
tiện thông tin đại chúng, Sở giao dịch, các công ty chứng khoán và các tổ chức có liên quan
khác.
Nguyên tắc này nhằm bảo vệ người đầu tư, song đồng thời nó cũng hàm nghĩa rằng
một khị đã được cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời và chính xác thì người đầu tư phải chịu
trách nhiệm về các quyết định đầu tư của mình.
4.4. Nguyên tắc trung gian
Trên thị trường chứng khoán, các giao dịch được thực hiện thông qua tổ chức trung
gian là các công ty chứng khoán. Trên thị trường chứng khoán sơ cấp các nhà đầu tư thường
không mua trực tiếp của nhà phát hành mà mua từ các nhà bảo lãnh phát hành. Trên thị trương
thứ cấp, các nhà môi giới mua, bán chứng khoán giúp các khách hàng.

Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
4.5. Nguyên tắc tập trung
Các giao dịch chứng khoán chỉ diễn ra trên sở giao dịch và trên thị trường OTC, có sự
kiểm tra giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước.
5. Các thành phần tham gia thị trường Chứng khoán
5.1. Nhà phát hành
Nhà phát hành là các tổ chức thực hiện huy động vốn thông qua thị trường chứng
khoán. Nhà phát hành là người tổ chức thực hiện huy động vốn thông qua thị trường chứng
khoán, Nhà phát hành là người cung cấp các chứng khoán - hàng hoá của thị trường chứng
khoán
- Chính phủ và chính quyền địa phương là nhà phát hành các trái phiếu Chính phủ và trái
phiếu địa phương.
- Công ty là nhà phát hành các cổ phiếu và trái phiếu công ty.
- Các tổ chức tài chính là nhà phát hành các công cụ tài chính như các trái phiếu…
5.2. Nhà đầu tư
Nhà đầu tư là người thực sự mua và bán chứng khoán
- Các nhà đầu tư cá nhân là những người có vốn nhàn rỗi tạm thời, tham gia mua, bán trên thị
trường chứng khoán với mục đích kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, trong đầu tư thì lợi nhuận luôn
gắn với rủi ro, lợi nhuận càng cao thì rủi ro càng lớn và ngược lại.
- Các nhà đầu tư có tổ chức thường xuyên mua và bán chứng khoán với số lượng lớn trên thị
trường. Các tổ chức này thường có các bộ phận gồm nhiều chuyên gia có kinh nghiệm để
nghiên cứu thị trường và đưa ra các quyết định đầu tư.
5.3. Các tổ chức kinh doanh trên thị trường chứng khoán
- Công ty chứng khoán là những công ty hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, có thể đảm
nhận một hoặc nhiều trong số các nghiệp vụ chính là bảo lãnh phát hành, môi giới, quản lý
quỹ đầu tư, tư vấn chứng khoán.
- Các ngân hàng thương mại có thể sử dụng vốn tự có để tăng và đa dạng hoá lợi nhuận thông
qua đầu tư vào các chứng khoán.

5.4. Các tổ chức có liên quan đến thị trường chứng khoán
- Cơ quan quản lý Nhà nước.
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
8
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
- Sở giao dịch chứng khoán.
- Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán…
6. Hàng hóa tham gia thị trường Chứng khoán
6.1. Cổ phiếu
Cổ phiếu là một loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp đối với
thu nhập và tài sản của một công ty cổ phần.
- Cổ phiếu thường:
Nếu một công ty chỉ được phép phát hành một loại cổ phiếu, nó sẽ phát hành cổ phiếu
thương. Cổ phiếu thường mang lại cho cổ đông các quyền sau:
+ Quyền hưởng cổ tức
Cổ phiếu thường không quy định cổ tức tối thiểu hay tối đa mà cổ đông được nhận. Tỷ
lệ cũng như hình thức chi trả cổ tức cho cổ đông tuỳ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh
và vào chính sách của công ty.
Khi công ty phải thanh lý tài sản, cổ đông thường chỉ được nhận những gì còn lại sau
khi công ty trang trải xong tất cả các nghĩa vụ như thuế, nợ và cổ phiếu ưu đãi.
+ Quyền mua cổ phiếu mới
+ Quyền bỏ phiếu
- Cổ phiếu ưu đãi
Cổ phiếu ưu đãi thường không cho cổ đông quyền bỏ phiếu, song lại định một tỷ lệ cổ
tức tối đa so với mệnh giá.
Trong điều kiện bình thường, cổ đông ưu đãi sẽ nhận được lượng cổ tức cố định theo
tỷ lệ đã định. Trong trường hợp công ty không có đủ lợi nhuận để trả theo tỷ lệ đó, nó sẽ trả
theo khả năng có thể, nhưng một khi cổ đông ưu đãi chưa được trả cổ tức thì cổ đông thường
cũng chưa được trả.
6.2. Trái phiếu

Trái phiếu là một loại chứng khoán quy định nghĩa vụ của người phát hành (người vay
tiền) phải trả cho người nắm giữ chứng khoán (người cho vay) một khoản tiền xác định,
thường là trong những khoản thời gian cụ thể, và phải hoàn trả khoản cho vay ban đầu khi nó
đáo hạn.
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
- Trái phiếu công ty là những trái phiếu do công ty phát hành để vay vốn dài hạn.
- Trái phiếu Chính phủ là những trái phiếu do chính phủ phát hành nhằm bù đắp thâm hụt ngân
sách, tài trợ cho các công trình công ích hoặc làm công cụ điều tiết tiền tệ.
- Trái phiếu công trình là những trái phiếu do Chính phủ trung ương hoặc chính quyền địa
phương phát hành để huy động vốn cho những mục đích cụ thể, thường là để xây dựng những
công trình cơ sở hạ tầng hay công trình phúc lợi công cộng.
6.3. Chứng khoán có thể chuyển đổi
Chứng khoán có thể chuyển đổi là loại chứng khoán cho phép người nắm giữ chứng
nó, tùy theo lựa chọn và trong những điều kiện nhất định, có thể đổi nó lấy một chứng khoán
khác.
Thông thường cổ phiếu ưu đãi được chuyển đổi thành cổ phiếu thường và trái phiếu
cũng được chuyển đổi thành cổ phiếu thường.
6.4. Các công cụ phái sinh
Các công cụ phái sinh là những công cụ được phát hành trên cơ sở những công cụ đã
có như cổ phiếu, trái phiếu…, nhằm nhiều mục tiêu khác nhau, như phân tán rủi ro, bảo vệ lợi
nhuận hoặc tạo lợi nhuận.
- Quyền lựa chọn
- Quyền mua trước
- Chứng quyền
- Hợp đồng kỳ hạn
- Hợp đồng tương lai
II. MỘT SỐ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG VÀ DỰ BÁO LỢI
SUẤT

1. Sự cần thiết sử dụng mô hình phân tích sự biến động của lợi suất và dự báo lợi
suất của một số cổ phiếu .
Nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán mục đích chính là để sinh lời vốn của
mình bỏ ra đầu tư. Nếu lợi suất của chứng khoán càng cao thì khả năng sinh lời càng lớn và
ngược lại. Bởi vậy nếu chúng ta phân tích đúng sự biến động của lợi suất và dự báo đúng lợi
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
10
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
suất của chứng khoán trong tương lai thì chúng ta sẽ có thể đầu tư hợp lý để đạt được lợi
nhuận cao nhất.
2.Chuỗi thời gian
2.1. Khái niệm chuỗi thời gian
Chuỗi thời gian là một biến số được quan sát theo một trinh tự thời gian nào đó. Y
t
là
giá trị quan sát của chuỗi ở thời kỳ (hoặc thời điểm) t.
2.2. Khái niệm chuỗi thời gian dừng và không dừng
* Chuỗi Y
t
dừng nếu
Var(Y
t
) = σ
2
với với ∀t
E(Y
t
) = µ với ∀t
COV(Y
t

,Y
t-1
) = γ với ∀t
Trong đó E(Y
t
), Var(Y
t
) là kỳ vọng và phương sai của Y
t.
*Chuỗi Y
t
không dừng nếu nó vi phạm bất kỳ điều kiện nào nói ở trên.
2.3. Nhược điểm của chuỗi thời gian không dừng
Một trong số các giả thiết của mô hình hồi quy cổ điển là các biến độc lập là phi ngẫu
nhiên, chúng có giá trị xác định. Nếu như chúng ta ước lượng một mô hình với chuỗi thời gian
không dừng thì giả thiết của OLS bị vi phạm.
Nếu như mô hình có ít nhất một biến độc lập không dừng, biến này thể hiện một xu thế
tăng (giảm) và nếu có biến phụ thuộc cũng có xu thế như vậy, thì ước lượng mô hình sẽ thu
được hệ số có ỹ nghĩa thống kê cao và R
2
cao dẫn đến hồi quy giả tạo.
2.4. Kiểm định tính dừng chuỗi thời gian
2.4.1. Kiểm định tính dừng dựa trên lược đồ tương quan
Theo định nghĩa tính dừng thì Y
t
dừng nếu:
Var(Y
t
) = σ
2

với với ∀t
E(Y
t
) = µ với ∀t
COV(Y
t
,Y
t+k
) = γ
k
với ∀t
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
11
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
Để kiểm định tính dừng này, một trong các kiểm định là kiểm định dựa trên hàm tự
tương quan ρ
k
Box - Pierce đã đưa ra kiểm định về sự bằng không đồng thời của các hệ số tương
quan:
Giả thiết H
o
: ρ
1
= ρ
2 =
ρ
m =
0
H
1

:
0
1
2
≠
∑
=
m
k
e
k
ρ
Giả thiết H
o
được kiểm định bằng thống kê:
∑
−
=
m
k
k
nQ
1
2
ˆ
ρ
Trong đó n là kích thước mẫu, m là độ dài của trễ. Q có phân bố xấp xỉ
)(
2
m

χ
H
o
bị bác bỏ nếu Q nhận được từ mẫu lớn hơn
)(
2
m
α
χ
2.4.2. Kiểm định nghiệm đơn vị
Xét mô hình: Y
t
= ρ Y
t-1
+ u
t
Trong đó u
t
nhiễu trắng tức là u
t
là yếu tố ngẫu nhiên có trung bình bằng không, phương sai
không đổi và hiệp phương sai bằng không.
Nếu ρ = 1 thì Y
t
là một bước ngẫu nhiên và Y
t
là một chuỗi không dừng. Do đó để
kiểm định tính dừng của Y
t
ta kiểm định giả thiết:

H
o
: ρ = 1 (Chuỗi không dừng)
H
1
: ρ ≠ 1 (Chuỗi dừng)
∆ Y
t
= Y
t
- Y
t-1
= (ρ - 1)Y
t-1
+ u
t
∆ Y
t
= δY
t-1
+ u
t
Bây giờ kiểm định giả thiết:
H
o
: δ = 0
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN
12
o
k

k
γ
γ
ρ
=
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Toán kinh tế
Nếu H
o
được chấp nhận thì ∆Y
t
= Y
t
- Y
t-1
= u
t
, chuỗi ∆Y
t
là chuỗi dừng.
Dickey - Fuller (DF) đưa ra tiêu chuẩn kiểm định:
H
o
: ρ = 1 (Chuỗi không dừng)
H
1
: ρ ≠ 1 (Chuỗi dừng)
Ước lượng mô hình: Y
t
= ρ Y
t-1

+ u
t


)
ˆ
(
ˆ
ρ
ρ
τ
Se
=
có phân bố DF
Nếu như:
α
τ
ρ
ρ
τ
>=
)
ˆ
(
ˆ
Se
thì bác bỏ H
o
, chuỗi dừng
Tiêu chuần DF được áp dụng cho các mô hình:

∆Y
t
= δY
t-1
+ u
t

∆Y
t
= β
1
+ δY
t-1
+ u
t

Đối với các mô hình trên H
o
: δ = 0 (Chuỗi không dừng hay có nghiệm đơn vị). Nếu các
u
t
lại tự tương quan thì cải biên mô hình:
Tiêu chuẩn DF áp dụng cho mô hình này được gọi là tiêu chuẩn ADF.
3. Ứng dụng mô hình CAMPM - Hệ phương trình đệ quy
Cheng. F.Lee và W. P. Loypd đã ước lượng mô hình cho ngành công nghiệp dầu mỏ
với cổ phiếu của 7 công ty : Imperial oil, Sun oil, Standard of ohio, Union oil, Phillips
petroleum, Shell oil, Standard of indiana.
R
1t
= α

1
+ γ
1
R
mt
+u
1t
R
2t
= α
2
+ β
21
R
1t
+ γ
2
R
mt
+u
2t
R
3t
= α
3
+ β
31
R
1t
+ β

32
R
2t


+ γ
3
R
mt
+u
3t
R
4t
= α
4
+ β
41
R
1t
+ β
42
R
2t
+ β
43
R
3t
+ γ
4
R

mt
+ u
4t
R
5t
= α
5
+ β
51
R
1t
+ β
52
R
2t
+ β
53
R
3t
+ β
54
R
4t
+ γ
5
R
mt
+ u
5t
Sinh viên:HOÀNG HỮU SƠN

13
∑
=
−−
+∆+++=∆
m
i
ttit
YYtY
1
1121
εαδββ