Lạm phát và hậu quả của lạm phát trong đời sống xã hội

Phần I. Lời nói đầu
Trong thời đại ngày nay lạm phát là vấn đề trung tâm và nhạy cảm hàng đầu
của đời sống kinh tế, xã hội cả ở cấp quốc gia và quốc tế, đặc biệt lạm phát là bạn
đồng hành của nền kinh tế thị trờng.
ở Việt Nam trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế, hiện tợng lạm phát xảy ra
là điều khó tránh khỏi.Vì vậy việc tìm kiếm một giải pháp để chống lạm phát và đi
đến kiểm soát lạm phát phù hợp với thực tế Việt Nam đòi hỏi chúng ta phải cân nhắc,
lựa chọn một cách chính xác.
Với mong muốn tìm hiểu thêm về vấn đề lạm phát, cũng nh những biện pháp
nhằm kiềm chế lạm phát, em đã lựa chọn đề tài : Lạm phát và hậu quả của lạm
phát trong đời sống xã hội. Do kiến thức còn hạn chế nên bài viết của em khó tránh
khỏi những sai sót. Kính mong các thầy cô góp ý để bài viết của em đợc tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn.
1
Phần II. Nội dung
I. Những vấn đề cơ bản về lạm phát:
1. Khái niệm và cách phân loại lạm phát :
a. Khái niệm lạm phát :
Lạm phát là một hiện tợng của tiền tệ, đợc biểu hiện ở sự mất giá (giảm giá) của
tiền tệ, mà sự mất giá của tiền tệ lại biểu hiện rõ rệt nhất ai cũng thấy đợc là sự tăng
giá bình quân của tất cả mọi thứ hàng hoá. Lạm phát xảy ra khi giá cả mọi thứ hàng
hoá, dịch vụ và chi phí đều tăng tuy với tốc độ và tỷ lệ không đồng đều, thứ tăng
nhanh, thứ tăng chậm, thứ tăng nhiều, thứ tăng ít.
Trong nền kinh tế thị trờng dù là tiền vàng hay tiền giấy đều có thể bị mất giá.
Nhng chỉ có lạm phát tiền giấy, không hề có lạm phát tiền vàng. Bởi vì, trong chế độ
lu thông tiền vàng nếu khối lợng tiền vàng vợt quá nhu cầu lu thông thì phần thừa sẽ
tự động rút ra khỏi lu thông để làm phơng tiện cất giữ. Còn trong chế độ lu thông tiền
giấy, thì mỗi khi phát hành nó và lu thông quá mức, nó không tự động rút ra khỏi lu
thông đợc.
Tóm lại, lạm phát là hiện tợng phát hành thừa tiền giấy so với khối lợng tiền
cần thiết cho lu thông làm cho giá cả, mọi thứ hàng hoá tăng lên. Lạm phát càng cao

thì đồng tiền càng bị mất giá nhiều.
Lạm phát đợc đo bằng chỉ số giá cả tức là số trung bình của giá hàng hoá tiêu
dùng hoặc giá cả sản xuất. Chỉ số giá cả đợc sử dụng phổ biến nhất là chỉ số giá hàng
hóa tiêu dùng (CPI). Ngoài ra còn có hai chỉ số khác có thể sử dụng đợc, đó là chỉ số
giá cả sản xuất (PPI) và chỉ số giảm lạm phát (GNP).
b. Phân loại lạm phát :
Lạm phát vừa phải .
Lạm phát vừa phải còn gọi là lạm phát một con số, xảy ra khi giá cả tăng chậm
và tỉ lệ lạm phát dới 10% một năm. Lạm phát ở mức độ này không gây ra những tác
động nguy hiểm đối với nền kinh tế. Loại lạm phát này phổ biến và tồn tại gần nh th-
2
ờng xuyên, trở thành một căn bệnh kinh niên cố hữu và đặc trng ở hầu hết các nền
kinh tế thị trờng trên thế giới.
Lạm phát phi mã .
Là loại lạm phát khi giá cả tăng với tỉ lệ hai hoặc ba con số nh 20%,
100%,300% một năm. Khi lạm phát phi mã kéo dài sẽ nảy sinh những biến dạng
nghiêm trọng cho nền kinh tế . Đồng tiền mất giá nhanh chóng, nhân dân tránh giữ
tiền mặt mà tích trữ hàng tiêu dùng, cho vay với lãi suất cao hơn bình thờng, hoặc
không cho vay mà đem mua vàng, đô la, nhà đất. Đồng tiền mất giá nhanh chóng,
nên các hợp đồng ký kết đều tính bằng hiện vật hay ngoại tệ mạnh. Trong khi lãi suất
danh nghĩa rất cao thì lãi suất thực tế xuống dới âm 50% hoặc âm 100%.
Siêu lạm phát .
Siêu lạm phát xảy ra khi lạm phát tăng lên với tốc độ cao vợt xa lạm phát phi
mã. Ví dụ ở Việt Nam năm 1988 tỉ lệ lạm phát là 308% đứng thứ 3 sau Peru
(1722%), Brazil (934%). Với siêu lạm phát, những tác động tiêu cực của nó đến đời
sống và đến nền kinh tế trở nên nghiêm trọng, thu nhập thực tế của ngời lao động
giảm mạnh, tốc độ chu chuyển tiền tăng nhanh ghê gớm.
2. Tình hình lạm phát trong đời sống xã hội ở Việt Nam :
a. Nguyên nhân gây ra lạm phát :
Lạm phát ở Việt Nam diễn ra trong bối cảnh mất ổn định của nền kinh tế, lạm

phát đợc tăng cờng bởi sự thiếu hụt ngân sách, mất cân đối cán cân thanh toán, ngoại
thơng, nợ nớc ngoài nặng nề. Lạm phát đó nh là sản phẩm của cơ chế hành chính,
mệnh lệnh, phân phối và duy ý chí. Lạm phát của một nền kinh tế kém phát triển và
đang trong giai đoạn chuyển đổi cơ chế. Nơi độc quyền nhà nớc còn mang đậm tính
chất phi kinh tế và tồn tại thống trị trong tất cả các lĩnh vực. Trong những năm 80,
khu vực kinh tế t nhân chỉ chiếm khoảng 13,2% sức lao động xã hội và suốt thời kì
dài trớc năm 1986 bị nhiều sức ép kiềm chế. Các quan hệ kinh tế thị trờng hoặc bị thủ
tiêu hoặc đợc áp dụng không đầy đủ, và bị bóp méo cả trong quan hệ kinh tế trong n-
ớc lẫn quan hệ kinh tế đối ngoại.
3
Hơn nữa, lạm phát ở Việt Nam diễn ra trong một nền kinh tế đóng cửa, phụ
thuộc một chiều vào các nguồn viện trợ bên ngoài. Chính sách phong toả, cấm vận
kinh tế của Mỹ trong quan hệ đối với Việt Nam, và những xung đột biên giới làm cho
quan hệ Việt Nam - Trung Quốc, Việt Nam - Campuchia xấu đi, gây ảnh hởng đến
kinh tế lẫn chính trị cho Việt Nam. Viện trợ từ bên ngoài thờng chủ yếu một chiều từ
các nớc xã hội chủ nghĩa, không có ODA từ các nớc phi xã hội chủ nghĩa. Đầu t lại
chủ yếu tập trung vào các dự án công nghiệp lớn, dài hạn, chậm hoàn vốn và đòi hỏi
những chi phí lớn về vật chất và nhân lực trong nớc. Vì thế mặc dù đã có những tác
động tích cực cho phát triển kinh tế Việt Nam, song viện trợ nớc ngoài cũng trở thành
một nhân tố kàm tăng tình trạng thiếu hụt ngân sách và tăng gánh nợ cho nhà nớc.
Thiếu hụt ngân sách còn bị làm sâu sắc thêm bởi những chi phí không nhỏ để khắc
phục hậu quả chiến tranh kéo dài và những trận thiên tai thờng xuyên hàng năm.
Ngoài ra, do chính sách định hớng phát triển và đầu t có nhiều bất cập, nên cơ
cấu kinh tế Việt Nam còn bị mất cân đối và không hợp lí giữa công nghiệp- nông
nghiệp, công nghiệp nặng - công nghiệp nhẹ, nhất là ngành sản xuất hàng tiêu dùng,
giữa sản xuất - dịch vụ . Chúng làm ra tăng xu hớng khan hiếm và giảm sút chất lợng
hàng hóa - dịch vụ trong khi đầu t từ những nguồn vốn lạm phát có xu hớng tăng
nhanh liên tục.
b. Hậu quả của lạm phát :
Lạm phát tác động trực tiếp đến nền kinh tế, làm thay đổi mức độ và hình thức

sản lợng, đồng thời tạo ra sự phân phối lại thu nhập và của cải xã hội. Trong quan hệ
kinh tế giữa ngời cho vay và ngời đi vay, khi lạm phát cao, ngời cho vay sẽ là ngời
chịu thiệt và ngời đi vay sẽ là ngời đợc lợi. Điều này đã tạo nên sự phân phối thu nhập
không bình đẳng giữa ngời đi vay và ngời cho vay.
Lạm phát kéo dài làm cho lợng tiền cung ứng tăng liên tục, tổng cung tiền tệ
tăng nhanh hơn tổng cầu tiền tệ, lợng tiền danh nghĩa tăng, lãi suất danh nghĩa tăng,
giá trị của tiền liên tục bị giảm, giá cả mọi thứ hàng hóa cao lên với mức độ không
bằng nhau. Tăng nhanh nhất là các mặt hàng thiết yếu cho tiêu dùng và sản xuất rồi
4
mới đến các mặt hàng khác. Giá cả tăng đời sống kinh tế trở nên khó khăn hơn. Do số
lợng tiền tệ gia tăng quá nhiều trong khi khối lợng hàng hóa sản xuất ra không tăng
kịp hoặc thậm chí giảm sút khiến sức mua đồng tiền giảm sút nghiêm trọng và giá cả
gia tăng cao làm cho đời sống ngời dân ngày càng khó khăn hơn. Vì giá cả gia tăng
quá cao nên cần phải có một khối lợng tiền thật lớn mới mua đợc một món hàng có
giá trị không cao lắm. Ví dụ trong cuộc siêu lạm phát ở Đức sau đại chiến thế giới thứ
nhất, mức cung tiền danh nghĩa : tháng 1/1923 tăng lên 16 lần, đến tháng 12/1923
khối lợng tiền giấy đã tăng 7 tỷ lần. Tháng 1/1922, giá một cốc nớc giải khát là 1
Mac, tháng 10/1923 lên tới 192 triệu Mac. Khi mua sắm lặt vặt ngời ta phải mang
tiền trong những chiếc xe đẩy. Cuối kì siêu lạm phát ở Đức tốc độ chu chuyển tiền
tăng 30 lần so với trớc.
Giá cả tăng nhanh nên tình trạng đầu cơ tích trữ lan tràn, hàng hóa trở nên khan
hiếm. Chính phủ không kiểm soát đợc, những ngời bị lạm phát làm thiệt hại nhiều
nhất là những ngời hởng lơng hu, hởng bảo hiểm xã hội, trợ cấp xã hội. Lạm phát gây
ra những biến dạng về cơ cấu sản xuất và việc làm trong nền kinh tế, làm cho hàng
loạt doanh nghiệp vừa và nhỏ phá sản hoặc sản xuất cầm chừng, một số bộ phận công
nhân viên chức mất việc làm, số ngời thất nghiệp tăng lên.
II. Một số biện pháp khắc phục lạm phát :
Thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt bằng cách nâng cao tỉ lệ dự trữ bắt buộc
hạn chế tín dụng cung cấp cho các ngân hàng trung gian. Huy động tiền gửi từ công
chúng bằng cách nâng cao lãi suất tiết kiệm, phát hành trái phiếu, công trái. Đa dự trữ

vàng và ngoại tệ ra bán để thu hút bớt tiền thừa trong lu thông.
Bù đắp thiếu hụt ngân sách nhà nớc, để tiến tới cân đối vững chắc ngân sách nhà
nớc thì việc nuôi dỡng và phát triển các nguồn thu, đi đôi với việc thu hẹp và định h-
ớng lại cũng nh nâng cao hiệu quả các khoản chi ngân sách nhà nớc sẽ phải là công
tác nền tảng, chứ không phải là tiếp tục tận thu và tăng chi tiêu ngân sách nhà nớc
một cách chủ quan, duy ý chí.
5