Kinh nghiệm phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc tiểu học

PHÒNG GD & ĐT GIÁ RAI CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Trường Tiểu học Giá Rai B Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc
KINH NGHIỆM
PHƯƠNG PHÁP DẠY VẼ TRANH ĐỀ TÀI Ở
BẬC TIỂU HỌC
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
Môn mĩ thuật là môn học góp phần giáo dục thẩm
mỹ cho học sinh. Do đó giáo viên dạy mĩ thuật cần phải
biết tổ chức các hoạt động dạy học thật sự hấp dẫn bổ
ích để hình thành các em lòng yêu thích cái đẹp và góp
phần thẩm mĩ cho học sinh.
II- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1-Cơ sở lý luận:
Là giáo viên dạy bộ môn mĩ thuật tại trường qua
thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy mĩ thuật là môn học
nghệ thuật và cũng là môn học bắt buộc trong 9 môn
học của trường tiểu học. Có nhận xét đánh giá, xếp loại
từng học kỳ, cuối năm. Vì vậy, trong giáo dục mục tiêu
giáo dục thẩm mĩ đặt lên hàng đầu. Cụ thể là
- Học sinh tiếp thu, làm quen với cái đẹp trong
thiên nhiên.
- Tạo ra cái đẹp bằng khả năng cảm nhận.
- Vận dụng những khả năng hiểu biết về phục
vụ trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày.
Qua thời gian giảng dạy để góp phần tham gia phong
trào sáng kiến kinh nghiệm do Ngành tổ chức. Nên tôi
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 1 -
1 -
xin đề cập đến đề tài “Phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở
bậc tiểu học”
2-Cơ sở thực tế :

Môn mĩ thuật là môn rèn luyện trí thẩm mĩ và rèn
luyện tư duy sáng tạo cho học sinh, làm cho các em hồn
nhiên, vui tươi, nhận thấy được cái hay cái đẹp trong
cuộc sống xung quanh qua nhiều đề tài. Học sinh rất say
mê trong giờ học mĩ thuật. Bên cạnh có một số phụ
huynh học sinh xem nhẹ môn mĩ thuật (không phải là
môn chính) nên ảnh hưởng đến môn mĩ thuật thấp đi và
chất lượng giáo dục thẩm mĩ cũng thấp đi. Môn mĩ thuật
là môn nghệ thuật, giáo viên bộ môn phải say mê,
nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo và nâng dần chất lượng và
đồng bộ xố quan niệm xem nhẹ môn mĩ thuật. Chính vì
thế tôi nghiên cứu và tích luỹ những phương pháp mới
tổ chức cho học sinh học tập thoải mái, nhẹ nhàng
nhưng đạt kết quả cao.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 2 -
2 -
III. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH
1-Thuận lợi:
-Bản thân là giáo viên được đào tạo hệ chính quy sư
phạm mĩ thuật và hệ chuyên tu cao đẳng mĩ thuật và qua
nhiều lớp bồi dưỡng chuyên môn của ngành.
-Hiện nay đối với môn mĩ thuật được ngành trang bị
đầy đủ, sách giáo khoa, sách hướng dẫn giảng dạy cụ
thể, trang bị tranh cùng đồ dùng môn mĩ thuật rất phong
phú.
-Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường
tạo điều kiện cho hoạt động giảng dạy và tổ chức học
sinh dự thi vẽ vòng Trường, vòng Huyện,
-Môn mĩ thuật hiện nay có chương trình của từng tiết
rõ ràng, có hướng dẫn chuẩn kiến thức, kỹ năng của

từng bài học.
2-Khó khăn:
-Trường chưa có phòng chức năng về môn mĩ thuật,
việc học tập của học sinh sử dụng màu nước có ảnh
hưởng đến môn học khác.
-Còn một số học sinh không có năng khiếu cho rằng
môn này học khó.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 3 -
3 -
3-Xác định yêu cầu:
-Về tranh đề tài là vẽ tranh theo chủ đề, vẽ theo ý
thích của mình nhưng đúng theo chủ đề.
-Tranh vẽ theo chủ đề là tranh kết hợp của hai phân
môn, vẽ theo mẫu (hình họa) và vẽ trang trí (màu sắc).
-Vì trong tranh đòi hỏi làm rõ hình tượng trong tranh
mà khi nhìn vào người ta hiểu ý đồ của người vẽ, hình
tượng ấy là con vật, đồ vật, con người, cha, mẹ, cô giáo,
học sinh, nông dân, chú bộ đội. Ngồi hình tượng con
người, còn có cảnh vật xung quanh như quê hương,
nông thôn, thành thị, miền núi, miền biển hay cảnh sông
nước.
-Màu sắc trong tranh cũng rất quan trọng vì thông
qua màu sắc sẽ lột tả thêm hình ảnh chính, phụ trong
tranh.
-Vì thế vẽ tranh đề tài đòi hỏi có sự kết hợp hài hồ
của hai phân môn hình hoạ và trang trí.
-Học sinh phải hiểu rõ tranh đề tài , vẽ theo đề tài
gì ? Từ đó học sinh bước đầu hình thành được ý chính,
ý phụ từ ngôn ngữ chuyển sang thể hiện.
-Vẽ tranh đề tài không lập lại khuôn mẫu mà đòi hỏi

có sự sáng tạo (ở bậc tiểu học không đòi hỏi cao)
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 4 -
4 -
IV. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
-Giáo viên chú ý ngay từ đầu cấp về năng lực của
học sinh. Để từ đó giáo viên kịp thời bồi dưỡng những
bước cơ bản và giảng giải cho học sinh hiểu như thế nào
là vẽ đẹp và thế nào là chưa vẽ đẹp.
-Dạy vẽ tranh, giáo viên phải có nhiều tranh minh
hoạ, để học sinh quan sát, phải có 2 hoặc 3 tranh minh
hoạ cho một bài.
-Học sinh hiểu vẽ tranh đề tài là tranh vẽ theo một
chủ đề cho trước, phải theo cách mình thích, phải đúng
chủ đề.
-Mục đích của vẽ tranh đề tài là nhằm rèn luyện và
phát triển ở học sinh trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo,
giúp cho các em nhận thức về cái hay cái đẹp của thế
giới xung quanh. Màu sắc và cảm xúc của bản thân.
Qua đó các em yêu thích cái đẹp và mong muốn thể
hiện nó qua cuộc sống. Lứa tuổi tiểu học là giai đoạn
mầm móng của hoạt động sáng tạo. Chúng ta cần có sự
tác động đúng hướng bằng các phương pháp dạy học
tích cực thì mới tạo được tiền đề để cho các bước phát
triển hoạt động sáng tạo tiếp theo của học sinh.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 5 -
5 -
1. Các phương pháp thường được áp dụng trong
giảng dạy mĩ thuật:
a-Phương pháp quan sát:
-Trước khi vẽ đề tài, căn cứ vào nội dung đề tài mà

giáo viên yêu cầu học sinh về nhà hoặc trên đường đi
hãy quan sát sự vật xung quanh có liên quan đến đề tài.
VD:Chuẩn bị tranh đề tài về con vật quen thuộc,
giáo viên yêu cầu học sinh quan sát con vật mà em biết
như con mèo nhà em, hay những con vật khác, hoặc sưu
tầm các tranh, ảnh con mèo. Gợi ý học sinh quan sát đặc
điểm, hình dáng đặc trưng của con mèo như tai nó như
thế nào; đặc điểm mắt, mùi miệng, râu, thân, chân, đuôi
dài ra sao, lông màu gì? Hoặc vẽ đề tài phong cảnh quê
hương, giáo viên gợi ý cho học sinh quan sát những
danh lam thắng cảnh, các công trình văn hố của địa
phương hay những cảnh mà em yêu thích nhất như bờ
tre, bến nước, cây đa, sân đình, màu sắc của đồ vật.
Giáo viên gợi ý các con vật gần gũi xung quanh như
trâu, bò, chó, mèo, gà, vịt, lợn …Đối với học sinh ở đô
thị thì giáo viên gợi ý khi đi chơi công viên các em chú
ý quan sát các con vật như voi, hươu, cá sấu, khỉ. Từ
những yêu cầu thường xuyên này dần dần hình thành ở
các em thói quen quan sát và vốn trừu tượng phong phú
trí nhớ của các em.
Nhờ đó trong giờ học vẽ giáo viên có thể đàm thoại
với học sinh về đề tài tự chọn. Các em nhớ lại và tưởng
tượng lại những con vật, đồ vật, quan cảnh đã quan sát
được trong cuộc sống, sau đó thể hiện chúng trên bài vẽ
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 6 -
6 -
của mình với nét vẽ độc đáo riêng biệt của từng em.
Như vậy tranh vẽ của học sinh sẽ phong phú sinh động
hơn và bắt chước tranh mẩu hoặc tranh vẽ các bạn. Giáo
viên cần tập luyện cho các em biết quan sát từ tổng thể

đến chi tiết. Tức là từ hình dáng khái quát đến các đặc
điểm chi tiết.
Trong giờ học, giáo viên cần chuẩn bị một số tranh
vẽ của học sinh các lớp trước, có bài vẽ chưa tốt, bài vẽ
tốt để học sinh quan sát nhận xét. Từ đó các em nhận ra
được cái hay cái đẹp và cái chưa đẹp trong tranh của
bạn, việc quan sát nhận xét thường xuyên sẽ giúp các
em dần dần hình thành thị hiếu và kỹ năng thẩm. Giúp
cho các em học tập được kinh nghiệm của bản thân.
Như vậy khi vẽ tranh các em sẽ phát huy những mặt tốt,
hạn chế trong cách sắp xếp bố cục và sử dụng màu sắc.
Sau khi học sinh quan sát nhận xét tranh mẫu, giáo
viên cần hướng dẫn phân tích các sắp xếp bố cục trong
tranh đâu là hình ảnh, đâu là hình ảnh chính , đâu là
hình ảnh phụ.
Qua đó thể hiện nội dung của chủ đầ như thế nào,
cách sử dụng màu sắc ra sao…sự phân tích của giáo
viên sẽ củng cố thêm những kiến thức về cách vẽ tranh
cho các em, để tránh trường hợp sao chép và bắt chước
hình vẽ mẫu thì tất cả các tranh mẫu đều phải cất đi.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 7 -
7 -
b-Phương pháp trực quan:
Dùng đồ trực quan trong vẽ tranh đề tài gần các bài
mẫu về đề tài, giáo viên chuẩn bị từ 1 đến 3 tranh, có
thể là những bài vẽ của học sinh các năm trước hoặc bài
vẽ của thiếu nhi.
c-Phương pháp thực hành:
Phương pháp này cũng là phương pháp rất quan
trọng trong giờ dạy môn mĩ thuật, bởi vì nếu chỉ có lý

thuyết mà không có thực hành thì không thể đạt kết quả
tốt trong môn học này. Chúng ta đều hiểu rằng môn mĩ
thuật ở trường tiểu học nói riêng cũng như trường phổ
thông nói chung không phải là nhằm đào tạo học sinh
trở thành hoạ sĩ, như trên đã phân tích, đặc thù của môn
học gồm các hoạt động bên trong và bên ngồi nên khi
học sinh thực hành bài vẽ chính là lúc các em phải hợp
hai hoạt động và bộc lộ những suy nghĩ, những cảm
nhận của các em về thế giới xung quanh. Sự bộc lộ đó
sẽ được thực hiện một cách dễ dàng, nên các em đã có
kỹ năng thể hiện một cách thuần thục. Vì vậy, nếu
không có thực hành luyện tập thì không thể hình thành
được kỹ năng, kỹ sảo cần thiết. Trong khi các em thực
hành vẽ, giáo viên cần phải đến với từng em để hướng
dẫn các em cách bố cục hình vẽ trên giấy, cách sử dụng
màu và cách thể hiện hình tượng với đặc điểm ở mỗi lứa
tuổi.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 8 -
8 -
2. Một số hình thức tổ chức giờ dạy vẽ đề tài nhằm
phát huy tính tích cực hoạt động của học sinh.
Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học
sinh đang được thực hiện ở tất cả các môn học.
Đối với việc giảng dạy mĩ thuật, cần vận dụng
phương pháp này một cách hợp lý để phát huy tính tích
cực sáng tạo các em, phương pháp dạy học truyền thống
là thầy giảng trò nghe; thầy dạy trò học, cách dạy này
làm hạn chế khả năng sáng tạo của học sinh. Các em
tiếp thu kiến thức một cách máy móc, thụ động, chỉ có
phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học

sinh mới tạo điều kiện cho các em tự kiếm trí thức và
tìm cách giải quyết vấn đề, điều đó giúp cho học sinh
hình thành kỹ năng suy nghĩ và sáng tạo một cách độc
lập, thầy giáo là người tổ chức hoạt động và hướng dẫn
học sinh hoạt động, môn mĩ thuật là môn học nghệ
thuật. Vì vậy, cần được tổ chức hoạt động sau giờ học
nhẹ nhàng, thoải mái mang tính nghệ thuật và phát huy
tính tích cực sáng tạo của học sinh. Có thể tổ chức dạy
học bằng các hình thức sau:
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 9 -
9 -
a-Tổ chức thảo luận nhóm:
Có thể tổ chức cho các em ngồi theo nhóm, giáo viên
đưa mỗi nhóm một câu hỏi.
VD: Tranh đề tài về chú bộ đội. Giáo viên đưa mỗi
nhóm một câu hỏi về một binh chủng.
*Nhóm 1: Em biết chú bộ đội bộ binh thường mặc
quần áo màu gì? Công việc chú như thế nào?
*Nhóm 2: Em biết chú bộ đội không quân mặc quần
áo màu gì?
*Còn mỗi nhóm tương tự như vậy.
Các nhóm sẽ phát biểu ý kiến của nhóm mình, các
nhóm khác bổ sung ý kiến.
Sau khi nhóm trình bày, giáo viên có thể cho các em
xem tranh để các em quan sát, nhận xét nhằm làm chính
xác các biểu tượng về chú bộ đội.
b-Tổ chức trò chơi:
Để củng cố bài học sau khi học sinh hồn thành bài vẽ
của mình xong. Giáo viên tổ chức cho các em chơi trò
chơi thời gian 3 phút.

VD: Bài vẽ tranh “đề tài con vật mà em yêu thích
”mỗi nhóm 3 học sinh (thành 3 nhóm) Đại diện cho 3 tổ
trong lớp, các em còn lại động viên, cổ vũ cho nhóm
của mình. Lần lượt từng em vẽ con vật của mình mỗi bộ
phận là một em vẽ cho đến hết thời gian thi.
Xem nhóm nào vẽ được nhiều con vật hơn, giáo viên
và học sinh cùng nhận xét các nhóm, tuyên dương nhóm
vẽ được nhiều con vật hơn.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 10 -
10 -
Trò chơi không những tạo hứng thú kích thích các
em hoạt động tích cực mà còn giúp cho các em phát
triển trí nhớ, tưởng tượng, sáng tạo của mình.
Trò chơi kết thúc trong giờ học cũng tạo cho các em
hào hứng khi xem lại kết quả bài vẽ của nhóm mình và
các nhóm bạn. Các em cũng sẽ sung sướng, tự hào khi
bức tranh của mình được các bạn ưa thích và giới thiệu
cho tất cả mọi người xem. Thông qua việc chọn tranh và
giới thiệu tranh dần dần hình thành ở các em khả năng
cảm thụ thẩm mĩ.
3. Những yêu cầu về vẽ tranh đề tài:
*Trung thực với đề tài có nghĩa là bức vẽ đúng đề
tài.
*Hình ảnh chính nổi bật trên bức tranh, có những
hính ảnh phụ hỗ trợ
*Biết liệt kê hình ảnh đúng với đề tài.
*Diễn tả rõ ràng, làm bức tranh nổi lên những đường
nét, màu sắc.
*Thể hiện được tuổi thơ trong tranh vẽ qua những
đường nét, vẽ ngây thơ, hình ảnh ngộ nghĩnh, màu sắc

tươi sáng, rực rỡ.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 11 -
11 -
*Tóm lại : Dạy vẽ tranh đề tài là tiết dạy vẽ theo trí
tưởng tượng, học sinh phải biết tưởng tượng để vẽ thành
tranh. Dạy vẽ theo đề tài, vì vẽ theo đề tài đòi hỏi học
sinh bộc lộ ở mức cao hơn năng lực, có ý nghĩa riêng,
có cách cảm thụ thế giới riêng. Vì vậy, tranh vẽ đề tài
tránh được sự sao chép, bắt chước, giống nhau, tạo điều
kiện cho mỗi học sinh điều được sáng tạo, được bộc lộ
cái mới, cái riêng của mình trong tranh.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 12 -
12 -
VII. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
-Môn mĩ thuật là môn nghệ thuật, được áp dụng vào
trường tiểu học, đây không phải chúng ta đào tạo học
sinh thành hoạ sĩ , mà đây là chúng ta truyền thụ cho
học sinh một số kiến thức cơ bản ban đầu về thẩm mĩ, tư
duy sáng tạo, cách nhìn nhận, cách suy nghĩ. Đó là nền
tảng cho các em học ở cấp II, cũng là nền tảng sau này
các em học những ngành nghề có mang tính chất mĩ
thuật như thiết kế thời trang, kỹ sư xây dựng, kỹ sư kiến
trúc ….
Vậy là người thầy giáo dạy môn mĩ thuật phải có
trình độ chuyên môn nhất định, phải hiểu rõ tâm lý học
sinh, phải biết dẫn dắt khơi gợi trí tưởng tượng, tránh áp
đặt các em về ý của mình, phải tôn trọng ý tưởng học
sinh.
Biết chọn thời điểm thích hợp, để khuyến khích và
động viên học sinh, phải tạo lồng ghép trò chơi và giáo

dục môi trường vào tiết dạy với nhiều hình thức và nội
dung phong phú theo từng phân môn mĩ thuật.
Giáo viên phải có quyết tâm với nghề, có trách
nhiệm với giờ dạy của mình, giảng dạy phải có sự đầu
tư suy nghĩ, tìm ra phương pháp mới giúp học sinh đóng
vai trò “chủ động” tìm tòi , sáng tạo, giáo viên đóng vai
trò “chỉ đạo”.
Luôn nâng cao trình độ chuyên môn nhằm nắm bắt
kịp thời và chú ý đổi mới phương pháp ngày càng hiện
đại, khắc phục lối dạy chay.
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 13 -
13 -
Luôn có học hỏi, trao dồi kinh nghiệm của đồng
nghiệp để hiểu rõ thêm cái mới, cái đẹp, nhằm nâng cao
trình độ một ngày một tiến.
Qua dạy vẽ tranh đề tài, giáo viên phải biết uốn nắm
học sinh kịp thời khi vẽ theo đề tài cần đưa kiến thức
nhẹ nhàng, hợp lý để học sinh nắm bắt nội dung đề tài,
để chọn hình tượng diễn tả.
Biết phối hợp phân môn mĩ thuật và kết hợp Ban
giám hiệu, chuyên môn để thi các chủ đề (an tồn giao
thông, giáo dục môi trường, trường học xanh – sạch –
đẹp).
Giáo viên phải yêu thương học sinh, yêu nghề, luôn
luôn nghiên cứu và học hỏi nhiều kinh nghiệm để phát
huy nghiệp vụ ngày càng cao.
Trên đây là những kinh nghiệm mà bản thân tôi đã
áp dụng trong quá trình nâng cao chất lượng dạy vẽ
tranh đề tài ở bậc tiểu học, chắc hẳn còn nhiều thiếu
sót. Rất mong được sự góp ý của Hội đồng khoa học

Giáo dục các cấp để bản thân tôi có thêm nhiều kinh
nghiệm áp dụng trong quá trình giảng dạy đạt hiệu quả
cao hơn và tôi cũng hy vọng với kết quả đạt được ở trên
sẽ góp phần nhỏ bé nâng dần chất lượng dạy và học
của nhà trường ngày một tốt hơn.
Giá Rai, ngày 06 tháng 4 năm 2013
Xác nhận của đơn vị Người viết
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 14 -
14 -
D/phương pháp dạy vẽ tranh đề tài ở bậc Tiểu học Trang 15 -
15 -