Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế biểu hiện trong lĩnh vực hình thành và phân phối quỹ tiền tệ trong nền kinh tế quốc dân nhằm xây dựng và phát triển xã hội xã hội chủ nghĩa.DOC

Lời mở đầu
Nớc ta cũng nh một số các nớc XHCN đã phát triển nền kinh tế theo mô
hình kế hoạch tập trung trong một thời kỳ nhất định nền kinh tế cũng đã góp
một phần quá trình vào thắng lợi của công cuộc chống Mỹ và thống nhất tổ
quốc thể hiện đợc tính u việt của chế độ xã hội mới tuy nhiên duy trì quá nên
mô hình trên cho nên nền kinh tế của nớc ta bị sơ cứng kém năng động, cộng
thêm hậu quả chiến tranh kéo dài và khi nguồn viện trợ từ Nhà nớc giảm sút
đã gây ra khủng hoảng kinh tế, xã hội trong nhiều năm liền. Do đó, tại Đại hội
lần thứ IX của Đảng đã làm rõ hơn con đờng đi lên chủ nghĩa xã hội ở nớc ta.
Đặc biệt Đại hội đã đa ra mô hình kinh tế tổng quát của thời kỳ quá độ lên
CNXH ở nớc ta. Đó là kinh tế thị trờng định hớng XHCN.
Vì vậy tài chính cũng chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung
chuyển sang kinh tế thị trờng định hớng XHCN đó là một bớc đi quá quan
trọng của tài chính trong giai đoạn mới: cũng có bớc chuyển mình đặc biệt là
phát huy vai trò của mình trong việc ổn định và phát triển kinh tế. Là một sinh
viên khoa tài chính doanh nghiệp. Em càng cần phải tìm hiểu sâu thêm và nhìn
nhận một cách thấu đáo về môn học của mình. Thông qua bài tiểu luận này
với số kiến thức còn hạn chế, thời gian học tập nghiên cứu cha nhiều, bài viết
của em chỉ có thể trình bày một số ý kiến, suy nghĩ của bản thân, mong thầy
xem xét giúp đỡ và chỉ bảo thêm để em có thể hoàn thiện kiến thức của mình
về môn học này.
Em xin chân thành cảm ơn!
1
Nội dung
1. Tài chính.
a) Khái niệm: Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế biểu hiện trong
lĩnh vực hình thành và phân phối quỹ tiền tệ trong nền kinh tế quốc dân
nhằm xây dựng và phát triển xã hội xã hội chủ nghĩa.
b) Bản chất của tài chính
Lịch sử xã hội cho thấy tài chính ra đời và phát triển gắn liền với sự ra
đời của Nhà nớc và nền sản xuất hàng hoá. Trong nền kinh tế thị trờng định h-

ớng XHCN bản chất của tài chính biểu hiện qua các nhóm quan hệ tài chính d-
ới đây:
- Nhóm các quan hệ tài chính giữa các doanh nghiệp dân c, các tổ chức
xã hội với Nhà nớc: đây là nhóm quan hệ giá trị có tính chất bắt buộc tập trung
vào ngân sách Nhà nớc và sự phân phối giá trị đó phải đảm bảo cho các hoạt
động của Nhà nớc diễn ra bình thờng, trong mối quan hệ này giá trị dịch
chuyển theo hai chiều từ dânghiên cứu , doanh nghiệp và các tổ chức vào ngân
sách Nhà nớc và ngợc lại. Trong chủ nghĩa t bản mối quan hệ càng nhìn bề
ngoài càng đợc thể hiện thông qua hai chiều nhng mục đích và bản chất lợi ích
có khác, sự khác nhau này có tính chất quan hệ sản xuất, nhất là quan hệ sở
hữu và quan hệ phân phối khác nhau quy định.
- Nhóm các quan hệ tài chính giữa các doanh nghiệp tổ chức xã hội, dân
c với hệ thống ngân hàng, trong nền kinh tế thị trờng nhiều thành phần, hệ
thống các ngân hàng, các tổ chức tín dụng ngày càng giữ vị trí quan trọng việc
tài trợ tạo vốn cho các hoạt động kinh tế xã hội nói chung, sản xuất kinh
2
doanh nói riêng tạo thuận lợi phát triển mạnh mẽ với quan hệ tài chính, quan
hệ tín dụng giữa các tổ chức dân c, các doanh nghiệp và ngân hàng.
- Nhóm các quan hệ tài chính giữa các chủ thể với thị trờng.
Đây là mối quan hệ thể hiện sự mua bán các "quỹ tiền tệ" tồn tại dới các
hình thức khác. Tham gia mua bán trên thị trờng tài chính là hầu hết các chủ
thể kinh tế trong xã hội, Nhà nớc cũng tham gia vào nhóm quan hệ tài chính
này với t cách nh ngời mua và bán các quỹ tiền tệ Nhà nớc bán quỹ tiền tê của
mình bằng việc phát hành công trái trong mối quan hệ tài chính nói trên quan
hệ mua bán "vốn" giữa các doanh nghiệp và nhân dân đặc biệt quá trình, Nhà
nớc cần tạo ra các điều kiện và biện pháp hu hiệu để vừa hớng dẫn, điều tiết sự
hình thành và phát triển của thị trờng tài chính, vừa chống lại tính tự phát và sự
lũng loạn trên thị trờng tài chính nhằm đa nền kinh tế phát triển theo phơng h-
ớng đã định.
- Nhóm quan hệ tài chính trong nội bộ mỗi chủ thể kinh tế.

Quan hệ này biểu hiện ở sự dịch chuyển của giá trị trong quá trình hoạt
động của mỗi tổ chức thông qua việc chi trả lơng, thởng cho viên chức, công
nhân ngời lao động. Thông qua các khoản thu về tiền phạt do vi phạm hợp
đồng, vi phạm vật chất, thông qua việc cấp phát vốn, phân phối điều hoà vốn,
thông qua phân phối thu nhập giữa các thành viên trong nội bộ mỗi chủ thể.
c) Chức năng của tài chính
- Chức năng phân phối: để tồn tại và phát triển xã hội phải thờng xuyên
tiền hành sản xuất và tái xã hội của cải vật chất xã hội, trong quá trình ấy, của
cải thờng xuyên đợc tập trung lại rồi đợc phân chia thành các bộ phận khác
nhau, nhờ đó mà quá trình sản xuất và tái sản xuất có thể thực hiện đợc.
3
Trong nền kinh tế thị trờng, việc phân chia của cải vật chất của xã hội
chủ yếu thực hiện thông qua hoạt động tài chính đợc quy thành tiền, thành giá
trị và chúng đợc phân phối thông qua sự vận động tài chính. Vì vậy toàn bộ
các mối quan hệ giá trị nói trên đợc thực hiện thông qua chức năng phân phối
của tài chính - chức năng tập trung và phân chia của cải vật chất của xã hội
trong quá trình tái sản xuất.
- Chức năng giám đốc: Cũng nh phân phối, chức năng giám đốc xuất
phát từ thuộc tính vốn có của tài chính, sự tồn tại của phạm trù tài chính tất
yếu dẫn đến biểu hiện ở chỗ tài chính có vai trò nh ngời giám sát đôn đốc là sự
thống nhất giữa sự vận động của các quỹ tiền tệ với quá trình hoạt động của
Nhà nớc và của các chủ thể kinh tế trong nền Kinh tế Quốc dân, chẳng hạn để
xây dựng một công trình nhất định, ngời ta phải tái hiện một số vốn các phần
việc và các loại hình công việc nhất định. Các phần vốn này sẽ đợc cung cấp
theo phơng thức và tiến độ nhất định để thực hiện các công việc theo kế hoạch,
từng bớc phù hợp với các điều kiện vật chất và kỹ thuật công trình. Thông qua
sự vận động của các quỹ tiền tệ, ngời ta có thể biết đợc tình hình thực hiện
công trình để có giải pháp điều chỉnh về tài chính cho thích hợp.
Tóm lại: hai chức năng phân phối và giám đốc là hai chức năng cơ bản
của tài chính là biểu hiện hai mặt gắn bó chặt chẽ với nhau thông qua đó các

chủ thể vận động để sử dụng có hiệu quả của Nhà nớc và các nguồn lực của tài
chính nh công cụ cực kỳ quan trọng trong phục vụ tốt mục đích đề ra trong
từng thời kỳ.
2. Tài chính trong nền kinh tế kế hoạch bao cấp.
Tài chính trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung cao độ, chịu tác động và
ảnh hởng nặng nề của tính chất đơn nhất hoá nhà nớc, nhận thức quan niệm về
4
bản chất, chức năng, vai trò vị trí của tài chính bị gắn chắt vào tính chất nhà n-
ớc, bị bó hẹp phạm vi trong các hoạt động kinh tế của khu vực có tầm bao quát
của nhà nớc. Vì thế đã dẫn đến nhận thức cho rằng tài chính chỉ là các quan hệ
phân phối nảy sinh trong các quá tình phân chia tổng sản phẩm xã hội và thu
nhập quốc dân hình thành các quỹ tiền tệ tập trung và không tập trung.
Quan niệm về hệ thống tài chính theo hình thức phân chia thành tài
chính tập trung và tài chính phi tập trung đã toát lên hình ảnh của hệ thống tài
chính gắn chặt vào hệ thống nhà nớc, tách rời với sự vận động cảu các quy luật
kinh tế diễn ta ở cả khu vực nhà nớc và khu vực t nhân. Do đó, giá trị của cải
xã hội và tài sản quốc gia trở nên nằm ngoaì phạm vi phân phối của tài chính.
Vai trò của tài chính thụ động trong việc thực hiện các mệnh lệnh hành chính
của nhà nớc, các công cụ hành chính bị xếp vào hàng thứ yếu, thậm chí bị lãng
quên khi nhà nớc thực hiện quản lí nền kinh tế xã hội. Sự vận động của các
mối quạ hệ phân phối của tài chính để hình thành nên các quĩ tiền tệ thờng
không tuân theo sự vận động khách quan của các quy luật giá trị, trái lại nó
phụ thuộc và bị khép lại trong giới hạn của các mệnh lệnh hành chính và chỉ
tiêu kế hoạch.
3. Nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN ở nớc ta hiện nay
Kinh tế thị trờng là nền kinh tế hàng hoá phát triển cao khi sản xuất
hàng hóa mang tính phổ biến, bản thân sức lao động cũng trở thành hàng hoá,
quan hệ hàng hoá - tiền tệ trở thành hình thức nội tại của sản xuất xã hội. Nói
cách khác, là nền kinh tế là mọi quan hệ kinh tế xã hội cơ bản đợc giải
quyết thông qua thị trờng và cơ chế thị trờng.

5
Chuyển đổi sang nền kinh tế thị trờng là một bớc chuyển đổi mạnh mẽ
của đất nớc ta để có thể hoà nhập vào nền kinh tế thế giới, không bị tụt hậu,
lạc hậu, nghèo đói đeo đuổi. Kinh tế thị trờng có nhiều điểm khác biệt so với
kinh tế kế hoạch, bao cấp mà nớc ta đã thực hiện trong suốt một thời gian dài
trớc đó. Trong nền kinh tế thị trờng, vai trò của tài chính đợc đẩy lên một mức
mới, quan trọng hơn, cần thiết hơn, cấp thiết hơn rất nhiều so với trong nền
kinh tế kế hoạch.
4. Vai trò của tài chính trong nền kinh tế thị trờng
Chuyển sang kinh tế thị trờng, các hoạt động kinh tế không bị ràng buộc
bởi các hàng rào kế hoạch hoá pháp lệnh, sự vận động của các quĩ tiền tệ trở
nên đa dạng, vai trò và tính chất nhà nớc hoá đã đợc dung hoà bởi tính chất xã
hội hoá, dới nhiều hình thức sở hữu, hoạt động kinh tế diễn ra ở mọi lĩnh vực
theo sự vận động cúa các quy luật thị trờng tác động đến các quá trình chu
chuyển các nguồn lực tài chính.
Xuất phát từ tính chất và đặc điểm của tài chính là vừa gắn liền với tính
chất và đặc điểm của nhà nứơc lại vừa nảy sinh từ kinh tế nên trong điều hành
vĩ mô, nó có 2 vai trò cơ bản:
a) Tài chính là công cụ trọng yếu để điều hành vĩ mô của nhà nớc:
Trong kinh tế thị trờng, tuy mọi hoạt động kinh tế diễn ra trên thị trờng,
tuân theo những qui luật kinh tế khách quan. Tuy nhiên, để kinh tế thị trờng
cũng chứa đựng hàng loạt các khuyết tật mà bản thân nó không thể tự giải
quyết, đồng thời nền kinh tế thị trờng Việt Nam cần có những định hớng nhất
định để đi đúng con đờng lên chủ nghĩa xã hội. Chính vì vậy, nhà nớc vẫn cần
có sự can thiệp nhất định vào nền kinh tế thị trờng- chủ yếu ở tầm vĩ mô. Sự
điều chỉnh này đợc thực hiện bằng các biện pháp kinh tế, chủ yếu thông qua
6