Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

BẢN ĐÁNH GIÁ HỒN THÀNH CƠNG VIỆC
I. Bản phân cơng :
1. Soạn đề cương : Ngọc Ánh (nhóm trưởng), Quyền bổ sung.
2. Tìm tài liệu : Cả nhóm
3. Viết bài :
Phần I: Ngọc Ánh
Phần II: Ngọc Ánh và Thùy Linh
Phần III: 1 – 2 : Văn Vương và Thùy Linh
3. Cẩm Quyền và Ngọc Hạnh
Phần IV: Cả nhóm
4. Tổng hợp nội dung và chỉnh sửa : Ngọc Ánh và Thùy Linh
II. Đánh giá mức độ hoàn thành :
- Các thành viên đều tham gia đầy đủ các buổi thảo luận nhóm, đưa ra ý kiến cá nhân.
- Hịan thành đúng tiến độ và có tinh thần trách nhiệm cao.
- Bài viết có tìm tịi và đầu tư, trên cơ sở trao đổi và bàn bạc giữa các thành viên.
III. Kết luận :
Các bạn trong nhóm đều làm tốt vai trị của mình đối với phần được phân cơng và
đóng góp cho bài viết chung của nhóm trên tinh thần và trách nhiệm cao.
Người lập
Nguyễn Thị Ngọc Ánh
Danh sách nhóm lớp NH7 – k34:

1. Nguyễn Thị Ngọc Ánh

02

2. Nguyễn Thị Ngọc Hạnh

09

3. Nguyễn Thùy Linh

17

4. Tơ Cẩm Quyền

28

5. Lê Văn Vương

44

Phịng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 1


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU.........................................................................................................trang 3
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ.............................trang 4
1. Định nghĩa ...............................................................................................trang 4
2. Phân loại các nghiệp vụ bảo hiểm phi nhân thọ.......................................trang 4
3. Tính đặc trưng riêng của bảo hiểm phi nhân thọ.....................................trang 5
II. TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM TỪ NĂM
2008 ĐẾN NAY.....................................................................................................trang 5
III. TRỤC LỢI BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ....................................................trang 7
1. Nhận diện hành vi trục lợi........................................................................trang 7
2. Trách nhiệm pháp lý đối với hành vi trục lợi...........................................trang 11
3. Cơng tác phịng chống trục lợi tại các DNBH Việt Nam.........................trang 12
4. Giới thiệu biện pháp phòng chống trục lợi đối với BH xe cơ giới…… trang 14
IV. GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT CỦA NHĨM VỀ PHỊNG CHỐNG TRỤC LỢI BẢO

HIỂM PHI NHÂN THỌ........................................................................................trang 16
NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................trang 19
Tổng số trang nội dung : 15 trang

Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 2


LỜI MỞ ĐẦU
Thị trường bảo hiểm nói chung và bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam nói riêng được
đánh giá là giàu tiềm năng. Hiện nay, với sự có mặt của gần 30 công ty Bảo hiểm phi nhân
thọ đã giúp khách hàng có cơ hội tiếp cận các sản phẩm dịch vụ ngày càng tốt hơn.
Cùng với những khó khăn, thách thức như lạm phát tăng cao làm gia tăng chi phí
bồi thường cho các doanh nghiệp bảo hiểm, cạnh tranh khơng lành mạnh, gia tăng chi phí
khai thác dịch vụ. Thị trường bảo hiểm càng phát triển thì các hình thức trục lợi bảo hiểm
cũng ngày càng đa dạng hơn, thủ đoạn trục lợi bảo hiểm cũng tinh vi hơn theo thời gian và
số tiền gian lận trục lợi bảo hiểm cũng ngày càng nhiều hơn.
Đây là vấn đề đã diễn ra ở Việt Nam từ rất lâu nhưng thời gian gần đây có xu
hướng gia tăng nhiều hơn. Trục lợi bảo hiểm xảy ra sẽ khiến các doanh nghiệp bảo hiểm
không những phải chịu thiệt hại lớn về tài chính mà cịn bị ảnh hưởng nghiêm trọng về uy
tín, thương hiệu và hình ảnh.
Trước tình đó, các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam đang cố gắng tìm mọi cách
phòng chống các hoạt động trục lợi trong lĩnh vực phi nhân thọ, là lĩnh vực mà thời gian
gần đây đã gánh chịu nhiều tổn thất và thiếu các biện pháp khắc phục. Nhận thức được tầm
quan trọng của đề tài “Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ”, nhóm đã cố gắng
tìm hiểu, so sánh, đánh giá và nêu lên một số giải pháp mang tính cấp thiết và khả thi đối
với các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ cũng như các cơ quan chủ quản.
Do cịn có sự hạn chế về kiến thức cũng như nguồn tài liệu liên quan, nhóm khơng
tránh khỏi cịn nhiều sai sót trong q trình thực kiện đề tài. Mong nhận được sự đóng góp

ý kiến của thầy và các bạn để nhóm hịan thiện bài viết hơn.
TP.HCM, ngày 12 tháng 09 năm 2011

Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 3


I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ
1. ĐỊNH NGHĨA : Theo Luật kinh doanh Bảo hiểm số 24/2000/QH10 :
Kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích
sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, trên
cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm
cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo
hiểm.
Bảo hiểm nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo

hiểm sống hoặc chết.

Bảo hiểm phi nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm tài sản, trách nhiệm dân sự và
các nghiệp vụ bảo hiểm khác không thuộc bảo hiểm nhân thọ.
2. PHÂN LOẠI CÁC NGHIỆP VỤ BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ:
a. Theo đối tượng bảo hiểm: Chia thành ba nhóm
Bảo hiểm tài sản: Là loại hình bảo hiểm mà đối tượng được bảo hiểm là tài sản (cố
định hay lưu động) của người được bảo hiểm.
Ví dụ, bảo hiểm cho thiệt hại vật chất xe cơ giới, hàng hoá xuất nhập khẩu, …
Bảo hiểm trách nhiệm dân sự: Là loại hình bảo hiểm mà đối tượng được bảo hiểm
là trách nhiệm dân sự của người được bảo hiểm đối với người thứ ba theo luật dịnh.
Ví dụ, BHTNDS chủ xe cơ giới, chủ lao động, BHTN công cộng….
Bảo hiểm con người phi nhân thọ: Là loại hình bảo hiểm có đối tượng bảo hiểm là

sinh mạng, sức khoẻ, khả năng lao động của con người. Đây là loại hình bảo hiểm chỉ liên
quan đến rủi ro như : bệnh tật, tai nạn, mất khả năng lao động và cả tử vong.
Ví dụ, bảo hiểm tai nạn 24/24, tai nạn hành khách, bảo hiểm khách du lịch…
b. Theo tính chất bắt buộc:
Bảo hiểm phi nhân thọ bắt buộc: Là những loại bảo hiểm mà pháp luật có qui định
về nghĩa vụ tham gia bảo hiểm của các tổ chức, cá nhân có mối quan hệ nhất định với loại
đối tượng bắt buộc phải được bảo hiểm. Bảo hiểm bắt buộc chỉ áp dụng với một số loại
bảo hiểm nhằm mục đích bảo vệ lợi ích cơng cộng và an toàn xã hội.
Bảo hiểm phi nhân thọ tự nguyện: Là loại hình bảo hiểm mà người tham gia bảo
hiểm có tồn quyền lựa chọn theo nhu cầu và ý muốn của bản thân, hợp đồng bảo hiểm được ký kết trên cơ sở tự nguyện giữa người bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm.
Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 4


3. TÍNH ĐẶC TRƯNG RIÊNG CỦA BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ:
a. Mục đích bảo hiểm : Nhằm đáp ứng các qui định về bảo hiểm bắt buộc của luật
pháp, các tập quán, các điều kiện cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động nghề
nghiệp, và các thông lệ quốc tế. Đây là mục đích được coi là một đặc trưng rất riêng của nghiệp
vụ bảo hiểm phi nhân thọ.
b. Sự chênh lệch về giá trị giữa các dịch vụ bảo hiểm phi nhân thọ : Phương pháp
đồng bảo hiểm và nhất là tái bảo hiểm được khai thác tối đa trong bảo hiểm phi nhân thọ. Sự
phát triển rất mạnh về qui mơ, trình độ cơng nghệ bảo hiểm của thị trường tái bảo hiểm phi nhân
thọ phần nào là một hệ quả tất yếu của sự đa dạng về nhu cầu bảo hiểm trong bảo hiểm phi nhân
thọ.
c. Mức độ ràng buộc về các cam kết trong hợp đồng bảo hiểm : Bên mua bảo hiểm
có nghĩa vụ theo đuổi đến cùng, ngoại trừ lý do rơi vào các tình huống phải chấm dứt hợp đồng
bảo hiểm theo qui định của pháp luật.
d. Áp dụng kỹ thuật phân chia: Thời hạn các hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ ngắn
và có sự khác nhau rõ rệt giữa các nghiệp vụ bảo hiểm. Thông thường thời hạn bảo hiểm của các

hợp đồng bảo hiểm thường nằm gọn trong một năm tài chính hoặc kéo dài qua 2 năm tài chính
liên tiếp. Điều đáng lưu ý : trách nhiệm bồi thường (hoặc trả tiền bảo hiểm) của DNBH vẫn có
thể phát sinh sau thời điểm kết thúc thời hạn bảo hiểm. Trong khi đó, phí bảo hiểm có thể đã thu
một lần toàn bộ khi giao kết hợp đồng bảo hiểm hoặc vài kỳ trong thời hạn bảo hiểm. Vì thế,
việc quản lý tài chính thu chi các nghiệp vụ phải áp dụng kỹ thuật phân chia.

II. TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN
THỌ VIỆT NAM TỪ NĂM 2008 ĐẾN NAY:
Kể từ ngày 1/1/2008, thực hiện cam kết khi gia nhập WTO trong lĩnh vực kinh
doanh bảo hiểm, trên thị trường khơng có sự phân biệt giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư
nước ngồi và doanh nghiệp trong nước. Năm 2008, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ có
thêm 5 doanh nghiệp mới: CTCP Bảo hiểm hàng không (VNI), CTCP Bảo hiểm Hùng
Vương (HVI), CT Bảo hiểm Fubon, CT Bảo hiểm SHB-Vinacomin (SVIC), CT Bảo hiểm
Mitsui Sumitomo. Tổng số doanh nghiệp Bảo hiểm phi nhân thọ lên tới 27 cơng ty. Tình
hình cạnh tranh thơng qua hình thức giảm phí, hạ mức khấu trừ, mở rộng điều kiện bảo
hiểm vẫn khơng có dấu hiệu giảm bớt, đặc biệt là các nghiệp vụ BH hàng hóa xuất nhập
khẩu, cháy xây dựng-lắp đặt, xe cơ giới.
Trận mưa lũ lịch sử tại Hà Nội đầu tháng 11 năm 2008 đã làm thiệt hại nặng nề cho
ngành bảo hiểm. Số tiền bồi thường cho các tổn thất về tài sản (chủ yếu là ơtơ) ước tính lên
tới 70-80 tỷ VNĐ.
Tính đến cuối năm 2009, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ có 28 doanh nghiệp,
trong đó 1 cơng ty được thành lập trong năm là CTCP Bảo hiểm Thái Sơn. Do những khó
Phịng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 5


khăn chung của nền kinh tế năm 2009, tốc độ tăng trưởng của thị trường phi nhân thọ có
thấp hơn năm trước nhưng vẫn ở mức tương đối ổn định là 21% so với năm 2008.
Tình hình tổn thất trong năm 2009 tiếp tục diễn biến theo chiều hướng xấu hơn, đặc

biệt là đối với các nghiệp vụ BH tài sản, kỹ thuật, thân tàu. Bảo hiểm tài sản ghi nhận một
năm có tỷ lệ tổn thất xấu nhất trong thời gian gần đây với nhiều vụ cháy lớn như: nhà máy
giấy New Toyo, kho Hoa Việt, kho cà phê công ty Thái Hoa Lâm,….Bảo hiểm kỹ thuật
cũng xảy ra nhiều vụ tổn thất lớn như: nhà máy lọc dầu Dung Quất, các dự án thủy điện
Huội Quảng, cảng Posco Đà Nẵng,.. do tình trạng tích tụ rủi ro sau một thời gian dài phát
triển nóng.
Đặc biệt năm 2009 cũng là năm mà tình hình thiên tai bão lũ diễn ra hết sức phức
tạp, trong đó 2 cơn bão gây thiệt hại nặng nề nhất cho ngành bảo hiểm là bão số 9-Ketsana
(cuối tháng 9) và bão số 11-Miranae (cuối tháng 10).
Vấn đề thanh tốn bằng ngoại tệ gặp khó khăn do chênh lệch giữa tỷ giá công bố
của ngân hàng (thường là tỷ giá để tính phí) và tỷ giá mua bán thực tế trên thị trường.
Nguồn cung ngoại tệ để thanh tốn phí tái bảo hiểm hoặc bồi thường bảo hiểm vẫn rất hạn
chế.
Năm 2010, một thay đổi đáng ghi nhận trên thị trường là các doanh nghiệp đã bớt
chạy theo tăng trưởng doanh thu mà tập trung vào hiệu quả kinh doanh, thận trọng hơn
trong nhận bảo hiểm và đánh giá rủi ro. Cơ quan quản lý nhà nước đã tăng cường các hoạt
động kiểm tra, giám sát và phát hiện xử lý nhiều trường hợp. Một số doanh nghiệp có tốc
độ tăng trưởng cao như PTI 42%, PVI 23.1%, Bảo Việt 19.2%, Bảo Minh 17.7%. Các
nghiệp vụ bảo hiểm vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng tương đối cao là BH tài sản 25%,
BH dầu khí 25%.
Sự phát triển nhanh chóng về số lượng doanh nghiệp dẫn đến nguồn nhân lực vốn
đã thiếu hụt ngày càng trở nên khan hiếm. Chi phí khai thác và bồi thường tăng cao, dẫn
đến hiệu quả kinh doanh nghiệp vụ thấp.
Về tình hình tổn thất, Bảo hiểm tài sản trong năm 2010 tiếp tục gánh chịu nhiều tổn
thất lớn: cháy nhà máy dệt Samil (3,2 triệu USD), cháy công ty điện lực Hải Phịng (16 tỷ
VNĐ)…Tổn thất hàng hóa có giảm trong năm, nhưng tổn thất thân tàu vẫn rất xấu: chỉ
trong 2 tháng cuối năm đã có 8 vụ tổn thất lớn, trong đó có 4 vụ đặc biệt lớn.
Trong năm 2010, những trận mưa lũ lịch sử tại miền Trung trong tháng 10 cũng đã
gây thiệt hại hết sức nặng nề, đã xuất hiện những khiếu nại bảo hiểm lớn như thiệt hại tại
nhà máy thủy điện Hố Hô (ước 12 tỷ VNĐ), khu nghỉ mát Động Thiên Đường (ước thiệt

hại 29 tỷ VNĐ).

Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 6


III. TRỤC LỢI BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ
1. NHẬN DIỆN HÀNH VI TRỤC LỢI:
a. Định nghĩa:
Trục lợi bảo hiểm là hành động phạm pháp của bất cứ người nào biết và có ý định
trục lợi, nhằm mục đích chiếm đoạt các tài sản khác, hoặc hành động tiếp tay, âm mưu trục
lợi, hoặc xúi giục người khác trục lợi, …
Trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ là hành vi cố ý gian dối, lừa đảo có thể có chủ ý
ngay từ khi tham gia bảo hiểm hoặc phát sinh sau khi đã xảy ra rủi ro nhằm chiếm đoạt
một số tiền từ doanh nghiệp bảo hiểm mà đáng lý ra họ khơng được hưởng.
Các hình thức trục lợi bảo hiểm có thể tóm tắt dưới 3 dạng:
• Trục lợi bồi thường
• Trục lợi phí bảo hiểm
• Trục lợi của nhà cung cấp dịch vụ.
Mỗi nghiệp vụ bảo hiểm được triển khai đều có những hành vi trục lợi đối với mỗi
nghiệp vụ bảo hiểm đó, trục lợi bảo hiểm đối với mỗi nghiệp vụ khác nhau cũng có nét
khác nhau. Tuy nhiên, các hình thức trục lợi bảo hiểm tập trung vào:
•
•
•
•
•

Hợp lý hóa ngày và hiệu lực bảo hiểm.

Thay đổi tình tiết vụ án.
Tạo hiện trường giả, thay đổi đối tượng bảo hiểm.
Khai tăng số tiền tổn thất.
Lập hồ sơ khiếu nại nhiều lần.

Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 7


• Cố ý gây tai nạn.
• Trục lợi thông qua bảo hiểm trùng.
• Gian lận đối với người thứ ba.
• Cố ý không cung cấp thông tin, cung cấp thông tin sai sự thật hoặc khai báo
không trung thực các thơng tin liên quan đến tình trạng sức khỏe của bản thân trong hồ sơ
yêu cầu bảo hiểm hoặc hồ sơ yêu cầu trả tiền bảo hiểm.
Đối tượng tham gia trục lợi:
• Người ngồi Cơng ty: Người được bảo hiểm, người thụ hưởng, nhà cung cấp
dịch vụ, các nhà quản lý, bên thứ ba. Bên mua bảo hiểm, người được bảo hiểm, người thụ
hưởng và người cung cấp dịch vụ thống nhất tăng mức yêu cầu bồi thường. Bên mua bảo
hiểm cấu kết với các đại lý hoặc cán bộ của công ty bảo hiểm cung cấp thông tin sai lệch
về người được bảo hiểm, đối tượng được bảo hiểm và các khiếu nại địi bồi thường.
• Nội bộ Cơng ty (Cán bộ của Công ty bảo hiểm, đại lý bảo hiểm): Nộp hoặc chấp
nhận các hợp đồng ảo; Chiếm đoạt phí bảo hiểm (khơng nộp cho doanh nghiệp); Chấp
nhận các điều kiện khiếu nại bồi thường ảo và chiếm đoạt số tiền bồi thường, số tiền bảo
hiểm dự kiến trả cho khách hàng; Có những quan hệ bất chính với nhà cung cấp dịch vụ
như tư vấn, các mối quan hệ có thể dẫn đến các mâu thuẫn về lợi ích.
b. Thực trạng trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam:
Có thể nói rằng, hiện tượng trục lợi, gian lận bảo hiểm là một vấn đề nhức nhối đối
với các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH). Nhiều DNBH phải bỏ ra khá nhiều tiền khắc

phục vấn đề trục lợi bảo hiểm, song số vụ gian lận vẫn tăng theo thời gian và hình thức,
thủ đoạn ngày càng tinh vi. Trục lợi bảo hiểm diễn ra ở hầu hết các nghiệp vụ bảo hiểm và
ở bất cứ nước nào đã triển khai bảo hiểm thương mại.
Ở Việt Nam cũng như ở các nước khác trên thế giới, trục lợi bảo hiểm diến ra cả
trong lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ. Sau hơn 10 năm chính thức được pháp lí
hóa (Luật kinh doanh bảo hiểm chính thức được ban hành), hoạt động kinh doanh bảo
hiểm tại Việt Nam đã đạt được tốc độ tăng trưởng nhanh
Bên cạnh đó, do sự phát triển của nền kinh tế - xã hội nói chung cũng như của
ngành bảo hiểm nói riêng, nhu cầu bảo hiểm ngày càng đa dạng, phong phú. Mặc dù Luật
Kinh doanh bảo hiểm và các văn bản hướng dẫn thi hành cũng đã có một số quy định cụ
thể, đặc biệt là đối với một số khâu dễ phát sinh trục lợi, đồng thời cũng đã quy định về
các chế tài xử lí đối với các hành vi vi phạm theo Nghị định 118/2003/NĐ-CP về quy định
xử phạt hành chính đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Song, thời gian qua trên thị
trường cũng xuất hiện tình trạng một số đối tượng lợi dụng các khe hở của pháp luật và
thực tiễn kinh doanh của các DNBH trong xét nhận, bồi thường bảo hiểm và giải quyết các
khiếu nại bảo hiểm nhằm thu lợi bất chính, gây thiệt hại về vật chất, uy tín cho các DNBH,
xâm phạm đến quyền và lợi ích chính đáng của người tham gia bảo hiểm, đồng thời ảnh
hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường bảo hiểm.
Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 8


Theo số liệu thống kê sơ bộ của 8 DNBH (6 DNBH PNT – Bảo Việt, PVI, PJICO,
ABIC, MIC, PTI và 2 DNBH NT – Prudential, Dai-Ichi) thì mấy năm gần dây số lượng
trục lợi diễn ra ngày càng nhiều, quy mô ngày càng tăng, số tiền ngày càng lớn và tình
trạng trục lợi diễn ra chủ yếu ở nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới (trong bảo hiểm Phi nhân
thọ) và bảo hiểm hỗn hợp, bảo hiểm hỗ trợ viện phí và phẫu thuật (trong bảo hiểm Nhân
thọ), cụ thể như bảng sau:
Bảng số liệu về tình hình trục lợi bảo hiểm ở VN giai đoạn 2007 -2009:

Lĩnh vực

Năm 2007

Năm 2008

Năm 2009

Số vụ phát
hiện

Số tiền
(Tr.đ)

Số vụ
phát hiện

Số tiền
(Tr.đ)

Số vụ phát
hiện

Số tiền
(Tr.đ)

PNT

8.095

75.400

10.688

257.988

8.775

86.792

NT

1.207

24.293

4.114

74.296

5.932

145.935

Tổng

9.302

99.693

14.802

332.284

14.707

232.727

Theo Bản tin thị trường bảo hiểm toàn cầu
c. Nguyên nhân và cơ chế trục lợi bảo hiểm:
 Do những quy định của pháp luật còn chưa thật sự chặt chẽ, tính răn đe chưa cao
và thực hiện phát luật chưa nghiêm, thiếu sự kiểm tra, kiểm soát và xử lý, nên nhiều người
tham gia bảo hiểm nảy sinh hành vi gian lận, cố tình khai khơng đúng sự thật hoặc cố ý
làm hư hại tài sản bảo hiểm nhằm thu lợi từ bồi thường bảo hiểm hoặc cố tình thay đổi
hiện trường theo hướng có lợi cho mình (thường diễn ra trong bảo hiểm tài sản). Khi xảy ra
sự cố về tài sản mà nguyên nhân lại không thuộc điều kiện bảo hiểm, họ thường có khuynh
hướng khai sai sự thật về nguyên nhân thực sự để được bồi thường, hoặc cố tình đánh đắm
tàu thuyền, làm hư hại những tài sản khác để nhận bồi thường bảo hiểm.
Ví dụ cách đây khơng lâu, một chủ tàu sau khi tự đánh đắm tàu đã báo DNBH ở Hà
Nội đến để giám định bồi thường. Tuy nhiên, ngay khi có mặt tại hiện trường, cán bộ của
DNBH này đã đặt ra nghi vấn: trong điều kiện thời tiết bình thường, khơng trọng tải…, vì
sao con tàu lại đắm? Sau khi lập biên bản vụ việc, DNBH trên đã nhờ công an điều tra vào
cuộc. Trong khi thuyền trưởng khai rằng, vào thời điểm con tàu đắm, vị này vẫn đang điều
khiển con tàu, thì cơ quan cơng an lại chứng minh được anh ta đang ở nơi khác và thực
hiện nhiều cú điện thoại. Mọi việc bị lật tẩy, phía khách hàng đã phải thừa nhận việc làm
gian dối của mình.

Phịng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 9

 Do sự thông đồng giữa những người tham gia bảo hiểm với bên thứ ba có liên
quan như: y sỹ, bác sỹ, những người làm chứng trong các vụ tổn thất… khai tăng thậm chí
là khai khống giá trị thiệt hại. Đây là tình huống khá phổ biến trong bảo hiểm xe cơ giới,
bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm tử vong phi nhân thọ. Nhờ quan hệ quên biết hoặc thỏa thuận
“ăn chia” mà bên thứ ba khi đưa ra kết luận về giá trị thiệt hại hay nguyên nhân tai nạn, cố
tình cung cấp thơng tin sai sự thật có lợi cho người tham gia bảo hiểm.
Ví dụ như bác sỹ khi kết luận về thương tật do tai nạn đã cố tình nâng tỷ lệ thương
tật. Hay các cơ sở sữa chữa khi làm báo giá cho xe bị tai nạn đã cố tình khai khống hư hại
hoặc khai tăng giá trị thiệt hại nhằm gia tăng số tiền nhận được từ DNBH. Gần đây tình
trạng các garage ô tô bắt tay khách hàng nhằm đưa giá sữa chữa lên cao đang làm vấn đề
làm đau đầu các DNBH.
 Do lỗi vơ tình hay cố ý của các nhân viên bảo hiểm: họ có thể vơ tình ghi sai
ngày tham gia bảo hiểm trên giấy chứng nhận bảo hiểm hoặc do thiếu trách nhiệm nên đã
không đánh giá đúng được mức độ trầm trọng của rủi ro. Và nghiêm trọng nhất là tình
huống bên mua bảo hiểm cấu kết với các đại lý bảo hiểm, các nhân viên của doanh
nghiệp bảo hiểm trục lợi. Khá phổ biến là khách hàng mua bảo hiểm cho tài sản sau khi đã
xảy ra tai nạn. Bên đại lý hoặc nhân viên DNBH sẽ giúp khách hàng làm giả những chứng
từ cần thiết, hoặc lùi thời điểm mua bảo hiểm về trước thời điểm xảy ra tai nạn để khách
hàng nhận được tiền bảo hiểm.
Ví dụ Vụ việc xảy ra vào tháng 11/2002, lô hàng của Công ty Sông Tiền bị cháy
trên đường vận chuyển từ cảng TP.HCM đến cảng Hamburg (Đức). Vài giờ sau khi xảy ra
sự cố, Phan Hồng Thu chỉ đạo Trần Văn Trí (nhân viên cơng ty Sông Tiền) đi mua bảo
hiểm tại Chi nhánh PJICO ở TP.HCM. Nguyễn Thị Bích Hợp là người tiếp nhận hồ sơ của
Trí. Ngày 26/11/2002, khi trở về Việt Nam sau chuyến công tác, Phan Hồng Thu ký công
văn yêu cầu PJICO trả tiền bảo hiểm cho lô hàng bị tổn thất.
Biết ý định trục lợi của Thu, Trần Nghĩa Vinh (Tổng Giám đốc PJICO) và Hồ Mạnh
Quân (Phó Tổng Giám đốc) đã thỏa thuận sẽ thanh toán 3,8 tỷ đồng bảo hiểm cho lô hàng
với điều kiện sẽ được "lại quả" một nửa số này. Cụ thể, Thu đã "có hành vi đưa hối lộ 1,9

tỷ đồng cho Vinh và Quân là tiền Thu đã chiếm đoạt của PJICO ".
Qua đó có thể thấy người đứng đầu cơng ty sơng Tiền đã cố tình tạo chứng từ giả,
sau đó địi bồi thường từ DNBH. Đây là hành vi trái với quy định của pháp luật vì theo
điều 23 luật Kinh doanh bảo hiểm thì đây là một hợp đồng vơ hiệu. Tuy nhiên, khi phát
hiện ra việc này, ông Vinh và ơng Qn khơng những khơng tố giác mà cịn chủ động tiếp
tay thậm chí là cịn đe dọa để địi “lại quả”. Dưới sự chỉ đạo của hai ơng Vinh, Quân và
một số nhân viên khác, hồ sơ giám định thiệt hại của lô hàng đã được bồi thường với giá trị
lên tới 3,8 tỷ VNĐ. Hai ông Vinh, Quân cũng bỏ túi 1,9 tỷ. Như vậy, vì tiền mà các đối
tượng Thu, Vinh, Quân đã cùng nhau bắt tay dàn xếp để biến một tai nạn cháy trở thành
một tai nạn được bảo hiểm bồi thường với một giá trị rất lớn.

Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 10


 Do hệ thống quản trị, điều hành, thiết chế, bán sản phẩm, bồi thường của doanh
nghiệp bảo hiểm chưa tốt;
 Do một số đại lý, cán bộ thiếu đạo đức nghề nghiệp hoặc do yếu kém về năng
lực chuyên môn khi xét nhận bảo hiểm và giải quyết bồi thường bảo hiểm;
 Nhận thức của một số người về pháp luật còn yếu kém, nhất là những văn bản
pháp quy về bảo hiểm, nhận thức rất mơ hồ về bảo hiểm và cho rằng quỹ bảo hiểm cũng
giống như quỹ phúc lợi. Cho nên đã có nhiều trường hợp nói sai sự thật để giúp nạn nhân
nhận được quyền lợi bảo hiểm, …
 Khó khăn về địa lý: Đối với những vụ tổn thất xảy ra ở xa, hoang vắng, ít người
qua lại (trong bảo hiểm xe cơ giới, tàu thuyền,…) việc giữ nguyên hiện trường là rất khó
do vậy sự thay đổi tình tiết hiện trường có lợi cho người tham gia bảo hiểm dễ xảy ra.
 Hạn chế trong công tác trao đổi thông tin thị trường: Thị trường bảo hiểm ln
sơi động, phức tạp, tình hình cạnh tranh ngày càng khốc liệt nên các doanh nghiệp ln giữ
bí mật thơng tin. Vì vậy, một đối tượng tài sản nào đó có thể tham gia bảo hiểm ở nhiều

doanh nghiệp bảo hiểm và khi tổn thất xảy ra họ đã nhận được tiền bồi thường ở tất cả các
cơng ty bảo hiểm.
 Đơi khi cịn do doanh nghiệp không muốn kéo dài sự việc làm ảnh hưởng đến
hình ảnh của DN nên chấp nhận bồi thường cho êm xi sự việc, mặc dù vẫn biết có
những dấu hiệu trục lợi.
d. Hậu quả của trục lợi bảo hiểm:
Đối với DNBH, hậu quả có thể tính tốn được do hành vi trục lợi là làm giảm lợi
nhuận và hiệu quả kinh doanh, nhưng hậu quả nghiêm trọng không thể đo lường được ở
đây chính là hình ảnh là uy tín của doanh nghiệp.
Đối với khách hàng là những người trung thực sẽ bị thiệt thòi về quyền lợi. Bởi vì,
phí bảo hiểm mà họ phải nộp dùng để chi trả cho cả những khoản tiền gian lận không được
phát hiện ra.
Đối với xã hội: Gian lận về bảo hiểm là một nguy cơ về đạo đức, làm tha hoá, biến
chất cán bộ, làm cho môi trường kinh doanh thiếu lành mạnh và thiếu công bằng.
2.TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ ĐỐI VỚI HÀNH VI TRỤC LỢI:
Trục lợi hay gian lận bảo hiểm là hành vi vi phạm pháp luật. Do đó, tuỳ theo tính
chất, mức độ vi phạm mà người thực hiện hành vi vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm
hình sự, hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính.
Hiện nay theo quy định tại điều 15 Nghị định 118/2003/NĐ-CP về quy định xử phạt
hành chính đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm, tổ chức, các nhân có hành vi trục lợi
bảo hiểm thì mức xử phạt được quy định cụ thể như sau:
Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 11


“1. Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với cá nhân,
tổ chức có hành vi trục lợi để nhận tiền bồi thường, tiền bảo hiểm.
2. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với cán bộ, nhân viên của
doanh nghiệp bảo hiểm, đại lý bảo hiểm hay doanh nghiệp mơi giới bảo hiểm có một trong

những hành vi sau đây:
a) Yêu cầu người thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm trả thù lao, hay các quyền lợi vật
chất khác trái pháp Luật trong quá trình giải quyết bồi thường, trả tiền bảo hiểm;
b) Đồng loã với người thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm để giải quyết bồi thường bảo
hiểm, trả tiền bảo hiểm trái pháp Luật .
3. Áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc khơi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do các hành vi vi phạm hành
chính gây ra được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này.”
Như vậy có thể thấy hiện nay việc xử phạt đối với hành vi trục lợi bảo hiểm nói
chung và trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng mới chỉ dừng lại ở xử phạt hàng chính,
trong khi đó ở nhiều quốc gia trên thế giới hành vi này sẽ bị quy kết là tội phạm hình sự và
xử theo luật hình sự. Đây chính là một trong những yếu tố làm cho các đối tượng tham gia
trục lợi bảo hiểm khai thác.
3. CƠNG TÁC PHỊNG CHỐNG TRỤC LỢI TẠI CÁC DNBH VIỆT NAM:
a. Công ty bảo hiểm AAA :
Trước vấn nạn về trục lợi bảo hiểm đang ngày càng tinh vi và đa dạng, CTCP Bảo
hiểm AAA đã thành lập một “Phịng điều tra” có chức năng điều tra khám phá các vụ trục
lợi, tiêu phí bảo hiểm.
Đây là một lực lượng chuyên trách với đội ngũ là những người có chun mơn về
điều tra được đào tạo từ ngành cơng an, đội ngũ này cịn tham gia học nghiệp vụ luật sư để
tăng cường kỹ năng tham gia tranh tụng trong các vụ trục lợi phức tạp bất đắc dĩ phải đưa
nhau ra tòa.
Phòng Điều tra sẽ thành công ty cung cấp cho thị trường 2 mảng dịch vụ chuyên sâu
: dịch vụ điều tra chống trục lợi bảo hiểm và dịch vụ đòi quyền lợi bảo hiểm. Trong công
tác giám định - bồi thường bảo hiểm luôn tồn tại 2 nhu cầu: nhu cầu chống trục lợi từ phía
những doanh nghiệp bảo hiểm và nhu cầu địi quyền lợi bảo hiểm chính đáng từ phía các
bảo viên.
Hoạt động của loại dịch vụ này có thể hình dung đơn giản như sau. Một khách hàng
Y tham gia bảo hiểm ở công ty bảo hiểm X không may bị rủi ro tai nạn. Quá trình giải
quyết khiếu nại bồi thường, khách hàng Y bị công ty X bồi thường không đúng, đủ quyền

lợi đáng ra họ được hưởng. Họ sẽ sử dụng dịch vụ đòi quyền lợi bảo hiểm. Dịch vụ này đòi
Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 12


được quyền lợi cho khách hàng Y một cách thỏa đáng. Ngược lại, một doanh nghiệp bảo
hiểm gặp một vụ trục lợi bảo hiểm, họ sẽ tìm đến dịch vụ địi quyền lợi bảo hiểm để giải
quyết.
b. Tổng cơng ty bảo hiểm Bảo Việt :
Một trong số điểm yếu để tạo cơ hội cho người tham gia bảo hiểm trục lợi đó là sự
thiếu hiểu biết và kiến thức và thông tin của nhân viên bảo hiểm, đặc biệt là đối với các
nhân viên giám định kỹ thuật. Tổng công ty bảo hiểm Bảo Việt đã tổ chức khóa đào tạo
nâng cao về kỹ thuật xe ôtô cho 41 giám định viên được chọn lọc từ 66 Công ty Bảo Việt
thành viên.
Những lớp tập huấn được tổ chức như thế này hết sức cần thiết bởi qua khóa học
ngồi những kiến thức cơ bản, nâng cao được truyền đạt, một kiến thức cơ bản là người
giám định viên có thể nắm bắt được giá cả sửa chữa xe ô tô khi có sự kiện xảy ra, tránh
tình trạng hiện tại phần lớn giá sửa chữa là do xưởng sửa chữa quyết định. Đây cũng là vấn
đề chưa doanh nghiệp bảo hiểm nào trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ hiện nay làm
được ngoài Bảo Hiểm Bảo Việt. Qua đây, các giám định viên thuộc các Công ty Bảo Việt
thành viên cũng có điều kiện trao đổi, nâng cao ý thức trách nhiệm trong sự hợp tác, phối
hợp hỗ trợ giải quyết tai nạn giữa các đơn vị trong toàn hệ thống của Bảo Hiểm Bảo Việt.
Qua các trao đổi tại khóa học, trong khi nhiều doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ
trên thị trường đang lung túng trong việc cạnh tranh về mở rộng điều khoản, hạ phí, mà
bản thân họ đã phải gánh chịu tổn thất, thì Bảo Việt đã chọn cho mình lối đi riêng, đó là
tập trung vững vàng về chuyên môn kỹ thuật, giúp công tác đánh giá thiệt hại được chính
xác, khách quan, giảm bớt thời gian lên phương án sửa chữa, nhanh chóng đạt được sự
thống nhất với chủ xe, chủ xưởng sửa chữa, hạn chế trục lợi bảo hiểm do thiếu hiểu biết về
kỹ thuật. Trên thực tế, có tới 2/3 số tiền bồi thường trong nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới là

thiệt hại đối với xe ơtơ. Trong đó số tiền được coi bị thất thoát nhiều nhất là ở khâu: lên
phương án, giá cả sửa chữa; bảo hiểm dưới giá trị… thì đã được Bảo Hiểm Bảo Việt xử lý.
c. Tổng công ty cổ phần Bảo Minh :
Cũng như công ty Bảo hiểm AAA, tháng 11-2008, Tổng công ty bảo hiểm Bảo
Minh đã thành lập Ban bồi thường trực thuộc lãnh đạo tổng công ty.
Giám đốc ban bồi thường Nguyễn Thị Loan cho biết, có nhiều hành vi trục lợi bảo
hiểm nên phải thành lập Ban bồi thường chuyên trách để xác minh những trường hợp có
biểu hiện rõ giả mạo, sai lệch nhằm trục lợi, kiên quyết ngăn chặn các hành vi gian lận,
chấn chỉnh công tác bồi thường, xây dựng, thực hiện các giải pháp, quy trình phòng ngừa
hành vi trục lợi trong bảo hiểm phi nhân thọ.
d. Công ty Bảo hiểm Liberty:
Là một doanh nghiệp Bảo hiểm nước ngoài, Liberty cũng như các doanh nghiệp bảo
hiểm khác cũng đang rất đau đầu vì hệ thống cơng nghệ thơng tin chưa đáp ứng được nhu
Phịng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 13


cầu quản lý, khai thác, giám định bồi thường, đánh giá rủi ro, hạch tốn, tính phí. Theo
Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, nhiều DN chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu phần mềm
quản lý bảo hiểm nên việc sửa đổi phí bảo hiểm, điều kiện điều khoản bảo hiểm để giao
kết bảo hiểm khó quản lý được chặt chẽ…Đây cũng là kẽ hở để vấn trục lợi bảo hiểm phát
sinh.
Ngoài ra, việc thiếu số liệu thống kê cũng là một thử thách không nhỏ đối với các
công ty bảo hiểm, đặc biệt là các DN nước ngoài. Theo ông Carlos Vanegas_Tổng giám
đốc công ty bảo hiểm Liberty, ở Mỹ, mọi số liệu về khách hàng đều được thống kê đầy đủ,
ví dụ như lịch sử lái xe, số lần va quệt, các loại xe, đời xe khách hàng đã sở hữu… Trong
khi đó, tại Việt Nam khơng thể tìm ra cơ sở dữ liệu này để có thể tính phí bảo hiểm một
cách chính xác nhất.
Liberty đã quyết định đầu tư mạnh mẽ vào các phần mềm quản lý thơng tin tích hợp

và xây dựng một cơ sở dữ liệu khách hàng tồn diện, để có thể tính phí bảo hiểm một cách
cơng bằng cho khách hàng, đồng thời có lợi cho DN. Hiện nay, Liberty đã có khả năng tính
phí bảo hiểm cho từng khách hàng dựa trên mức độ tổn thất của họ trong quá khứ.
4. GIỚI THIỆU BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG TRỤC LỢI BẢO HIỂM XE
CƠ GIỚI:
Nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới là một trong những nghiệp vụ bị trục lợi nhiều nhất,
tinh vi nhất hiện nay, và sau đây nhóm xin trình bày một quy trình điều tra và chống trục
lợi bảo hiểm xe cơ giới được áp dụng chung ở một số doanh nghiệp bảo hiểm.
a. Hợp lý hóa ngày tai nạn và hiệu lực bảo hiểm:
Ghi lại ngày tai nạn không đúng thực tế với ngày xảy ra tai nạn.
• Kiểm tra giấy chứng nhận bảo hiểm xem có hợp lý khơng.
• Xác minh hiện trường: xem xét dấu vết trên địa bàn và nơi xảy ra tai nạn có phù
hợp với lời khai của lái xe, chủ xe hay khơng
• Xác minh dựa trên lời khai của nhân chứng, người dân xung quanh nơi xảy ra tai
nạn
• Xác minh các đối tượng liên quan trong tai nạn: người trên xe bị thương đến mức
độ nào, người thứ ba bị thiệt hại
• Xác minh lại hành trình của xa: ngày đi, các điểm dừng xe, đã dửng để bốc dỡ
hay chở hàng ở đâu…
Sau đó phải đặt các chi tiết xác minh được xem có logic về mặt thời gian cũng như
lời khai của chủ xe hay không để đưa ra nhận định cuối cùng.
Ghi lùi ngày trên giấy chứng nhận bảo hiểm.

Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 14


• Đây là một lỗi chủ quan, quản lý nội bộ của công ty đối với người bán bảo hiểm
như nhân viên khai thác, đại lý, cộng tác viên, do vậy việc quản lý người bán bảo hiểm là

nhiệm vụ chính của cơng ty để hạn chế việc trục lợi.
• Phải tổ chức đầu mối quản lý, theo dõi kiểm tra các đại lý thường xuyên, luôn
nhắc nhở đại lý tn thủ quy trình nghiệp vụ.
• Khi có u cầu ghi lùi ngày bảo hiểm thì nhân viên khai thác phải tìm cách ghi lại
số xe thơng báo về cơng ty để có biện pháp ngăn chặn trên tồn tuyến.
• Khi phát hiện ra việc bán bảo hiểm ghi lùi ngày thì cán bộ quản lý phải có biện
pháp xử lý ngay đối với người bán bảo hiểm.
b. Thay đổi tình tiết vụ án: Thay đổi người lái xe có giấy phép với người lái xe
gây tai nạn khơng có giấy phép hoặc sửa chữa hiệu lực của bằng lái.
• Đọc kỹ lời khai của lái xe, biên bản khám nghiệm hiện trường, hồ sơ hiện trường
để phân tích tình huống xảy ra tai nạn.
• Đối chiếu bản gốc của các loại giấy tờ như giấy phép lái xe, giấy phép lưu hành
xe.
• Nếu phát hiện có trục lợi thì trước hết người được bảo hiểm không nhận được
tiền bồi thường, tùy theo số tiền đòi tổn thất mà sẽ bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài
sản.
c. Tạo hiện trường giả: Đưa xe từ nơi xảy ra tai nạn đến nơi khác lập biên bản.
• Bằng các nghiệp vụ để điều tra các vết tích trên hiện trường xem có phải là lái xe
đã bị tai ở đó hay khơng
• Đối chiếu biển số xe với số khung, số máy để xác định xem xe đang nằm trên
hiện trường có phải đã được tham gia bảo hiểm hay khơng
• Nếu phát hiện trục lợi thì người tham gia bảo hiểm sẽ khơng được bồi thường mà
cịn bị truy tố tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
d. Khai tăng số tiến tổn thất:
• Phải giám định trực tiếp thiệt hại trong thời gian sớm nhất.
• Phải theo dõi thường xun trong q trình sửa chữa.
• Những bộ phận thay thế, thu hồi phải được quản lý chặt chẽ, tránh hiện tượng
quay vịng sữa chửa địi tiền bồi thường.
• Hợp tác tốt với xưởng sửa chữa để họ kiên quyết chống lại hành vi trục lợi.
• Có sẵn những bản báo giá cụ thể cho từng loại thiết bị cho từng loại xe của từng

hãng đồng thời trong đội ngũ giám định nên có một thợ máy.
e. Lập hồ sơ khiếu nại nhiều lần
• Phải tìm được xe liên quan trong vụ tai nạn để xác định được việc bồi thường của
xe khác đối với người thứ ba hoặc bồi thường cho xe được bảo hiểm.
Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 15


• Khi xe được đăng ký tại tỉnh khác thì nhất thiết phải thông báo với công ty bảo
hiểm tại tỉnh xe đó đăng ký và chỉ giải quyết bồi thường khi đã có thơng tin xác nhận của
đơn vị bạn.
• Những hành vi trục lợi này rất dễ phát hiện nếu có quan hệ tốt với các cơng ty
bảo hiểm khác để công khai thông tin về số vụ tổn thất đã bồi thường.
f. Cố ý gây tai nạn: Tự đốt xe, cho xe lao xuống vực, dựng màn kịch để địi tiền
bồi thường bảo hiểm.
• Điều tra tỉ mỉ, lấy lời khai nhân chứng và những người liên quan
• Huy động sự giúp đỡ của các cơng ty điều tra chun mơn
• Nhiều trường hợp cố ý gian lận xuất phát từ việc được bảo hiểm với giá trị cao
nên việc xác định đúng giá trị thực tế của xe trước khi tham gia bảo hiểm là điều hết sức
cần thiết
Trong q trình điều tra cần đảm bảo:
• Khẩn trương nhanh chóng khơng làm ảnh hưởng đến việc giải quyết tai nạn.
• Khơng cho khách hàng biết kế hoạch điều tra vì cơng việc điều tra là do sự nghi
ngờ của người làm bảo hiểm. Do vậy, nếu nghi ngờ sai sẽ làm mất lòng khách hàng. Còn
nếu nghi ngờ đúng thì sẽ khiến khách hàng có sự chuẩn bị trước làm cho công tác điều tra
trở nên khó khăn hơn.
• Kết quả điều tra phải được ghi nhận bằng biên bản có sự xác nhận cần thiết.

IV. GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT CỦA NHĨM VỀ PHỊNG

CHỐNG TRỤC LỢI BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ:
Về vấn đề pháp lý :
Cần tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp lý về trục lợi bảo hiểm, đặc biệt cần phải
có quy định về tội danh “Trục lợi bảo hiểm” trong Bộ luật hình sự để có thể xử lý đúng
tội danh trục lợi bảo hiểm và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Trong luật chuyên ngành “Luật kinh doanh bảo hiểm” ban hành năm 2000 sửa đổi
bổ sung năm 2010 khơng có một điều khoản nào quy định về hành vi “trục lợi bảo hiểm”.
Trong Bộ luật hình sự của chúng ta cũng khơng có tội danh này, chỉ có tội phạm “lừa đảo,
chiếm đoạt tài sản”. Việc xử phạt hoàn toàn chỉ mang tính hành chính và chỉ áp dụng theo
một điều trong Nghị định của Chính phủ là Nghị định 118/2003/NĐ-CP ban hành năm
2003. Chính vì khung pháp lý cịn thiếu chặt chẽ như vậy cho nên việc xác định trách
nhiệm pháp lý của các đối tượng liên quan còn gặp rất nhiều bất lợi, khi xảy ra kiện tụng
các bị can thường tìm cách đổ tội cho nhau.
Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) đang xây dựng quy trình giải
quyết bồi thường chung cho tồn thị trường, áp dụng cho nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới.
Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 16


Hy vọng, quy trình giải quyết bồi thường mới sẽ giảm thiểu các thủ tục hành chính rườm
rà, tạo thuận lợi cho khách hàng, cũng như cho doanh nghiệp bảo hiểm. Việc chuẩn hóa
quy trình bồi thường sẽ giúp DN nâng cao uy tín, đồng thời hạn chế tình trạng trục lợi
trong lĩnh vực bảo hiểm xe cơ giới đang diễn ra.
Về ngân hàng thông tin
Năm 2007, Hiệp hội Bảo hiểm đã đưa ra đề nghị các doanh nghiệp bảo hiểm nên
chia sẻ danh sách khách hàng trục lợi để hạn chế rủi ro, song trước tình hình cạnh tranh
khốc liệt, các đơn vị đã không hưởng ứng do lo sợ bị lộ thông tin khách hàng sẽ mất thị
phần, và vì vậy giải pháp này tuy có ý nghĩa nhưng lại khơng khả thi.
Theo ý kiến của nhóm, đề xuất này có thể thực hiện nếu có một quy định và quy

trình rõ ràng về các hoạt động của hệ thống thơng tin này. Về phía cơ quan phụ trách, Hiệp
hội bảo hiểm sẽ đứng ra như một cơ quan độc lập thu thập và có trách nhiệm bảo mật
thông tin khách hàng của các DNBH thành viên. Về phía DNBH, sẽ cung cấp thơng tin cơ
bản về khách hàng như : hồ sơ cá nhân, các loại bảo hiểm đã mua tại doanh nghiệp và tiểu
sử về vấn đề bồi thường, tranh chấp (nếu có), có thuộc danh sách khách hàng cần lưu ý hay
không. Điều kiện để truy cập thông tin là Hiệp hội bảo hiểm sẽ thu phí mỗi lần truy cập
(mức phí này thường thấp), mỗi DNBH sẽ có mã đăng nhập riêng và thơng tin có quyền
truy cập mang tính cơ bản về thơng tin khách hàng tìm hiểu cũng như có thuộc diện khách
hàng cần lưu ý hay khơng.
Bên cạnh đó, Hiệp hội phải đưa ra nhhững lợi ích mà DNBH đạt được khi tham gia
hoạt động này. Thứ nhất, phân tích tác hại của trục lợi bảo hiểm đối với cá nhân, doanh
nghiệp và xã hội ; tổn thất mà DNBH phải gánh chịu, đồng thời ảnh hưởng đến hình ảnh và
uy tín của DN. Thứ hai, hoạt động của DNBH dựa trên ngun lý lấy nguồn đóng góp tài
chính của số đơng để trang trải cho số ít khơng may bị tai nạn rủi ro. DNBH như một
người giữ quỹ cho các khách hàng tham gia bảo hiểm ở doanh nghiệp mình. Doanh nghiệp
nào để xảy ra trục lợi bảo hiểm, xem như doanh nghiệp đó khơng làm trịn bổn phận quản
lý tiền phí đóng góp của các khách hàng. Doanh nghiệp nào càng để trục lợi bảo hiểm ở
đơn vị mình tới mức trầm trọng sẽ có nguy cơ mất khả năng chi trả cho những trường hợp
tai nạn rủi ro thực sự mà doanh nghiệp đó đã cam kết với các khách hàng chân chính khi
họ tham gia bảo hiểm ở đơn vị mình. Cả ngành bảo hiểm mất khả năng chống đỡ với vấn
nạn trục lợi bảo hiểm, ắt sẽ ảnh hưởng rất lớn đến an ninh tài chính của quốc gia.
Với những cơng ty Bảo hiểm tham gia cung cấp thông tin sẽ được ưu đãi một số
quyền lợi. Vd: với việc cung cấp thông tin đầy đủ và trung thực, mỗi quý sẽ lập ra một
nhóm các công ty Bảo hiểm thực hiện tốt vấn đề thông tin, những công ty này sẽ được ưu
đãi một số quyền lợi, hoặc giảm phí khi tra thơng tin trên hệ thống chung.
Vai trò của Hiệp hội Bảo Hiểm :
Phối hợp hoạt động giữa các hội viên trong việc đào tạo bồi dưỡng tập huấn nghiệp
vụ BH chú trọng đội ngũ giám định – bồi thường, đào tạo đại lý, cộng tác viên.
Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 17


Tư vấn cho hội viên về tổ chức hoạt động, phát triển kinh doanh cũng như giúp đỡ
hội viên trong việc xử lý những trường hợp trục lợi BH và các vấn đề khác có liên quan.
Tổ chức tuyên truyền hoạt động bảo hiểm trong cả nước để người dân hiểu hơn về
quỹ bảo hiểm dùng để bồi thường cho những người có khả năng gặp phải cùng một rủi ro
chứ không phải là quỹ phúc lợi.
Thiết lập các mối quan hệ với các cơ quan, đơn vị, tổ chức kinh tế và các đồn thể
có liên quan đến hoạt động của hội như: công an, thanh tra, đầu tư,… quan hệ hợp tác với
Hiệp hội bảo hiểm các nước và tham gia các tổ chức quốc tế theo quy định của Nhà nước.
Về phía các doanh nghiệp bảo hiểm :
Trong nội bộ doanh nghiệp bảo hiểm nên tách biệt riêng rẽ hoạt động của bộ phận
kinh doanh và quản lý rủi ro bồi thường nhằm minh bạch nội bộ, chống cấu kết với khách
hàng rút tiền doanh nghiệp.
Nâng cao năng lực chuyên môn, quản lý đầu tư phát triển hệ thống công nghệ thông
tin, giám sát công tác cán bộ, hoạt động của đại lý và môi giới bảo hiểm. Nhóm đề xuất
DNBH nên thống kê thơng tin về các đại lý như về số lượng bảo hiểm bán ra, số lượng bảo
hiểm gặp tranh chấp do vấn đề yếu kém về nghiệp vụ, các đại lý nghi ngờ có hoạt động cấu
kết với khách hàng … Từ đó có biện pháp khắc phục, phịng chống và điều chỉnh trong vấn
đề nhân sự.
Áp dụng phương thức thanh toán qua ngân hàng nhằm giảm bớt thu chi tiền mặt, áp
dụng hệ thống cảnh báo rủi ro đối với thị trường bảo hiểm và thị trường tài chính như hệ
thống cảnh báo sớm EWS (early warning system)…duy trì chặt chẽ mối quan hệ với khách
hàng, làm tốt công tác tuyên truyền chống trục lợi bảo hiểm.
Không chạy đua theo doanh số mà tập trung vào hiệu quả kinh doanh, thận trọng
hơn trong việc nhận bảo hiểm và đánh giá rủi ro chặt chẽ hơn, đặc biệt là các doanh nghiệp
lớn. Quy trình khai thác, giám định, thanh tốn, bồi thường ngày càng cải tiến.
Việc quản trị doanh nghiệp cũng như định hướng dài hạn cần đầu tư đúng mức vào
phát triển quản trị rủi ro, thống kê tổn thất và định phí bảo hiểm.

NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO
www.avi.org.vn

trang web của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam

www.aaa.com.vn

trang web của công ty bảo hiểm AAA

www.baoviet.com.vn

trang web của cơng ty bảo hiểm Bảo Việt

Phịng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 18


www.baominh.com.vn

trang web của công ty bảo hiểm Bảo Minh

www.libertyinsurance.com.vn

trang web của cơng ty bảo hiểm Liberty

Tạp chí Thị trường Bảo hiểm và Tái bảo hiểm VN các số năm 2009, 2010, 2011
Một số bài báo từ các trang báo điện tử khác
Giáo trình Lý thuyết và thực hành Bảo hiểm – Chủ biên : Nguyễn Tiến Hùng (2007)

Phòng chống trục lợi bảo hiểm phi nhân thọ

Page 19