giao an van 8 ca nam mai mit

Ngµy d¹y :
Gi¸o ¸n mÉu
Tn 1 : TiÕt 1+2:
V¨n B¶n: T«i ®i häc
( Thanh TÞnh )
I. Mơc tiªu:
HS: - Cảm nhận được tâm trạng, cảm giác của nhân vật tơi trong buổi tựu
trường đầu tiên trong một trích truyện có sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu
cảm .
 Trọng tâm:
1. KiÕn thøc:
- Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Tơi đi học” .
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý của trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự
sự qua ngòi bút Thanh Tịnh
2. KÜ n¨ng:
- RÌn cho HS kÜ n¨ng - Đọc – hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm .
- Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân.
3. Th¸i ®é:
Gi¸o dơc HS biÕt rung ®éng, c¶m xóc víi nh÷ng kØ niƯm thêi häc trß vµ biÕt tr©n
träng, ghi nhí nh÷ng kØ niƯm Êy.
II . Chn bÞ:
1/ GV: Nghiªn cøu tµi liƯu, so¹n gi¸o ¸n.
2/ HS: §äc kÜ v¨n b¶n, so¹n bµi theo SGK.
III. TiÕn tr×nh tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y häc
HĐ1: KHỞI ĐỘNG ( 5)
1. ỉ n ®Þnh tỉ chøc
KiĨm tra sÜ sè :
2.KiĨm tra bµi cò : KiĨm tra sù chn bÞ cđa HS
3. Bµi míi:
Trong cc ®êi mçi con ngêi, nh÷ng kØ niƯm cđa ti häc trß thêng ®ỵc lu gi÷

bỊn l©u trong trÝ nhí. §Ỉc biƯt lµ nh÷ng kØ niƯm vỊ bi ®Õn trêng ®Çu tiªn. TiÕt häc
®Çu tiªn cđa n¨m häc míi nµy, c« vµ c¸c em sÏ t×m hiĨu mét trun ng¾n rÊt hay cđa
nhµ v¨n Thanh TÞnh. Trun ng¾n " T«i ®i häc " Thanh TÞnh ®· diƠn t¶ nh÷ng kØ niƯm
m¬n man, b©ng khu©ng cđa mét thêi th¬ Êy.
HĐ2: ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN ( 80’)

Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc

Cho HS ®äc kÜ chó thÝch * vµ tr×nh bµy
ng¾n gän vỊ t¸c gi¶ Thanh TÞnh?
HS tr¶ lêi. GV lu ý thªm
- Giáo viên có thể giới thiệu thêm về
tác giả Thanh Tònh.
(Thanh Tònh 1911-1988, tên thật là Trần
Văn Ninh, lên 6 tuổi đổi tên là Trần
I. T×m hiĨu chung :
1. Tác giả:
Thanh Tịnh (1911–1988)
-Tên thật:Trần văn Ninh.
-6 tuổi đổi tên là Trần Thanh Tịnh
- Q : Huế
-Thành cơng ở lĩnh vực thơ và tr. ngắn.
GV : §oµn ThÞ H¶i
1
Thanh Tònh. Ông học tiểu học và trung
học ở Huế, từ năm 1933 bắt đầu đi làm
rồi vào nghề dạy học. Trong sự nghiệp
sáng tác của mình, ông có mặt trên
nhiều lónh vực sáng tác: truyện ngắn,
truyện dài, thơ ca, bút ký văn học…

Nhưng ông thành công nhất là lónh vực
truyện ngắn(Quê mẹ) và thơ. Những
truyện ngắn hay nhất của TT nhìn chung
toát lên một tình cảm êm dòu, trong trẻo.
Văn
ông nhẹ nhàng mà thấm sâu, mang dư
vò vừa man mác buồn thương, ngọt ngào
quyến luyến. Tôi đi học là một trường
hợp tiêu biểu).
? V¨n b¶n T«i ®i häc ®ỵc trÝch tõ t¸c
phÈm nµo ?
Gv hướng dẫn HS đọc văn bản
Chó ý ®äc giäng chËm, dÞu, h¬i bn vµ
l¾ng s©u; cè g¾ng diƠn t¶ ®ỵc sù thay ®ỉi
t©m tr¹ng cđa nh©n vËt " t«i ". ë nh÷ng lêi
tho¹i cÇn ®äc giäng phï hỵp
- Gv nhận xét giọng đọc của HS
- Gv hướng dẫn HS gi¶i thÝch các chú
thích
? BÊt gi¸c cã nghÜa lµ g×?
? L¹m nhËn cã ph¶i lµ nhËn bõa nhËn v¬
kh«ng?
? Líp 5 ë d©y cã ph¶i lµ líp n¨m em häc
c¸ch ®©y 3 n¨m?
? XÐt vỊ thĨ lo¹i v¨n häc Văn bản “Tơi đi
học” đươc viết theo thể loại nào ?Thuộc
kiểu VB nào?PTBĐ là gì?
Gỵi ý:
?Văn bản được viết theo dòng hồi tưởng
hay hiện tại ?

? Văn bản được sử dụng nghệ thuật gì ?
- V¨n b¶n biĨu c¶m - thĨ hiƯn c¶m xóc,
t©m tr¹ng.
M¹ch trun ®ỵc kĨ theo dßng håi tëng
cđa nh©n vËt " T«i ", theo tr×nh tù thêi
gian cđa bi tùu trêng ®Çu tiªn.
?Truyện có bố cục như thế nào?
- Tác phẩm chính : Q mẹ, Đi giữa
một mùa sen
-Sáng tác của ông thường toát lên vẻ
đằm thắm ,tình cảm êm dòu trong trẻo.
2. Tác phẩm:
“T Văn bản “ Tôi đi học”được in trong
tập “Quê mẹ” của Thanh Tònh.




-KVB:Văn bản nhật dụng
-Thể loại:Truyện ngắn trữ tình
-PTBĐ:TS xen MT và BC

- Bè cơc:3 ®o¹n
GV : §oµn ThÞ H¶i
2
VËy cã thĨ t¹m ng¾t thµnh nh÷ng ®o¹n
nh thÕ nµo?
+ Cảm nhận của “Tơi” trên đường tới
trường => từ đầu… ngọn núi
+ Cảm nhận của “Tơi” lúc ở sân trường

=> tiếp theo… nghĩ cả ngày nữa.
+ Cảm nhận của “Tơi” trong lớp học
=> còn lại
? Em h·y cho biÕt nh©n vËt chÝnh cđa v¨n
b¶n nµy lµ ai?
- Nh©n vËt " T«i "
? V× sao em biÕt ®ã lµ nh©n vËt chÝnh?
? Trun ®ỵc kĨ theo ng«i thø mÊy?
- Ng«i thø nhÊt.
? Nçi nhí bi tùu trêng ®ỵc kh¬i ngn
tõ thêi ®iĨm nµo?
- Thêi ®iĨm: ci thu thêi ®iĨm khai tr-
êng.
? Em cã nhËn xÐt g× vỊ thêi ®iĨm Êy?
? C¶nh thiªn nhiªn, c¶nh sinh ho¹t hiƯn
lªn nh thÕ nµo?
? Tại sao thời điểm, cảnh thiên nhiên,
cảnh sinh hoạt lại trở thành KN trong tâm
trí của TG?
Đó là thời điểm, nơi chốn quen thuộc gần
gủi, gắn liền với tuổi thơ của tác giả ở q
hương. Đó là lần đầu tiên được cắp sách
tới trường
* GV chèt:
- Sù liªn tëng t¬ng ®ång, tù nhiªn gi÷a
hiƯn t¹i vµ qu¸ khø cđa b¶n th©n ®· kh¬i
ngn kØ niƯm ngµy ®Çu c¾p s¸ch tíi tr-
êng.
? T©m tr¹ng cđa nh©n vËt t«i khi nhí l¹i
nh÷ng kØ niƯm cò nh thÕ nµo?

? Nh÷ng tõ ®ã thc tõ lo¹i g×? t¸c dơng
cđa nh÷ng tõ lo¹i ®ã?
- Tõ l¸y diƠn t¶ c¶m xóc, gãp phÇn rót
ng¾n kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hiƯn t¹i
vµ qu¸ khø
GV: Những cảm xúc của tác giả qua các
từ nao nức, mơn man… góp phần rút
ngắn khoảng thời gian quá khứ và hiện
tại, làm cho câu chuyện xảy ra từ lâu
lắm mà như hôm qua
(TiÕt 2)
GV chun ý: VËy trªn con ®êng cïng mĐ
®Õn trêng, nh©n vËt t«i cã t©m tr¹ng nh thÕ
nµo? Chóng ta sÏ t×m hiĨu tiÕp ë ®o¹n 2.
- Cho học sinh đọc tõ: “Buổi mai hôm
II. T×m hiĨu v¨n b¶n
1. T©m tr¹ng cđa nh©n vËt t«i trong
bi tùu tr êng ®Çu tiªn:
* Kh¬i ngn kØ niƯm:
- Thêi ®iĨm gỵi nhí: ci thu
- C¶nh thiªn nhiªn: L¸ rơng nhiỊu, m©y
bµng b¹c
- C¶nh sinh ho¹t: MÊy em nhá rơt
rÌ
=> Liªn tëng t¬ng ®ång, tù nhiªn gi÷a
hiƯn t¹i - qu¸ khø.
- T©m tr¹ng: Nao nøc, m¬n man, tng
bõng rén r·
*Trªn con ® êng cïng mĐ tíi tr êng:
- C¶m thÊy trang träng, ®øng ®¾n

=> dấu hiệu đổi khác trong tình cảm và
nhận thức của cậu bé ngày đầu đến
GV : §oµn ThÞ H¶i
3
ấy” đến “trên ngọn núi”.
? Trên đường tới trường c x NV tơi được
biểu hiện ntn?
* Các cảm nhận của “Tơi’ trên đường tới
trường :
Con đường quen đi lại
lắm lần mà => thấy lạ
- Cảm nhận cảnh vật đỊu thay đổi
thấy tr. trọng, đứng đắn
? Điều này chứng tỏ điều gì?
? Chi tiết “tơi khơng còn lội qua sơng thả
diều như như thường ngày… sơn nữa” có
ý nghĩa gì ?
- Thay đổi hành vi : Lội qua sơng thả
diều, đi ra đồng nó đùa => đi học => cậu
bế tự thấy mình lớn lên, nhận thức của
cậu bé về sự nghiêm túc học hành
? Có thể hiểu gì về nhân vật “Tơi” qua chi
tiết “ghì thật chặt 2 cuốn vở mới trên tay
và muốn thử sức mình tự cầm bút thước”.
=> Có chí học ngay từ đàu muốn tự mình
đảm nhiệm việc học tập, muốn được
chỉnh chạc như bạn bè, khơng thua kém
họ …
? Theo em nh÷ng tõ " thÌm, bỈm, gh×,
xƯch, chói, mn " lµ nh÷ng tõ lo¹i g×?

- §éng tõ ®ỵc sư dơng ®óng chỉ -> H×nh
dung dƠ dµng t thÕ vµ cư chØ ngé nghÜnh,
ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu.
HS ®äc diƠn c¶m ®o¹n 3.
? Cảnh trước sân trường làng Mĩ Lí lưu
lại trong tâm trí tác giả có gì nổi bật
- Trường Mĩ Lí : Rất đơng người, ngời
nào cũng đẹp
? Cảnh tượng được nhớ lại có ý nghĩa gì ?
=> Phong cảnh khơng khí đặc biệt của
ngày hội khai trường.
=>Thể hiện t tưởng hiếu học của NDta ?
Khi tả những học trò nhỏ tuổi lần đầu đến
trường, tác giả dung hình ảnh so sánh
nào ?
- Trường Mĩ Lí : Cao ráo, sạch sẽ hơn các
nhà trường trong làng => xinh xắn, oai
nghiêm như đình làng… khiến tơi lo sợ
vẩn vơ
trường
- CÈn thËn, n©ng niu mÊy qun vì,
lóng tóng mn thư søc, mn kh¼ng
®Þnh m×nh khi xin mĐ cÇm bót, thíc.
 Tâm trạng hăm hở, háo hức
* Khi ®Õn tr êng:
- Trường Mĩ Lí : Rất đơng người, ngời
nào cũng đẹp
=> Phong cảnh khơng khí đặc biệt của
ngày hội khai trường.
- Lo sỵ vÈn v¬

=> Diễn tả cảm xúc trang nghiêm của
tác giả về mái trường, đề cao tri thức
của con người trong trường học…
- Bì ngì, íc ao thÇm vơng
-Ch¬ v¬, vơng vỊ, lóng tóng
GV : §oµn ThÞ H¶i
4
=> Hình ảnh so sánh : Lớp học => đình
làng nơi thờ cúng tế lễ, thiêng liêng, cất
giấu những điều bí ẩn
? Em hiểu gì qua hình ảnh so sánh này ?
? Nh©n vËt cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo khi?
? Ngµy ®Çu ®Õn trêng em cã nh÷ng c¶m
gi¸c vµ t©m tr¹ng nh nh©n vËt " T«i "
kh«ng? Em cã thĨ kƠ l¹i cho c¸c b¹n nghe
vỊ kÜ niƯm ngµy ®Çu ®Õn trêng cđa em?
? Qua 3 ®o¹n v¨n trªn em thÊy t¸c gi¶ ®·
sư dơng nghƯ tht g×?
- So s¸nh.
? T¸c dơng cđa biƯn ph¸p nghƯ tht ®ã? -
Gỵi c¶m, lµm nçi bËt t©m tr¹ng cđa nh©n
vËt " t«i " còng nh cđa nh÷ng ®øa trỴ ngµy
®Çu ®Õn trêng.
HS chó ý ®o¹n tiÕp theo
? T©m tr¹ng cđa nh©n vËt " T«i ". Khi
nghe «ng §èc ®äc b¶n danh s¸ch häc sinh
míi nh thÕ nµo?
? Được người ta nhìn ngắm nhiều, tâm
trạng “tôi” như thế nào?
? V× sao t«i bÊt gi¸c giói ®Çu vµo lßng mĐ

nøc nì khãc khi chn bÞ vµo líp.
( C¶m gi¸c l¹ lïng, thÊy xa mĐ, xa nhµ,
kh¸c h¼n nh÷ng lóc ch¬i víi chóng b¹n).
? Cã thĨ nãi chó bÐ nµy cã tinh thÇn u
®i hay kh«ng?
? Tất cả những chi tiết trên cho thấy đó
là một tâm trạng như thế nào?
HS ®äc ®o¹n ci:
? Khi bước vào chỗ ngồi trong lớp cảm
giác của nhân vật “tôi” như thế nào?
? Đó là một tâm trạng như thếù nào?
? Dßng chư " t«i ®i häc " kÕt thóc trun
cã ý nghÜa g×?
Dßng chư tr¾ng tinh, th¬m tho, tinh khiÕt
nh niỊm tù hµo hån nhiªn trong s¸ng cđa
" t«i "
?Th¸i ®é, cư chØ cđa nh÷ng ngêi lín ( ¤ng
§èc, thÇy gi¸o trỴ, ngêi mĐ ) nh thÕ
nµo? §iỊu ®ã nãi lªn ®iỊu g×?
Các phụ huynh chuẩn bò chu đáo cho
* Khi nghe «ng §èc gäi tªn vµ rêi tay
mĐ vµo líp:
- Nghe gọi đến tên : giật mình và lúng
túng.
- Lóng tóng cµng lóng tóng h¬n
- Rúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc.
 Tâm trạng lo lắng, hồi hộp
* Khi ngåi vµo chç cđa m×nh ®ãn
nhËn tiÕt häc ®Çu tiªn :
- Nhìn bàn ghế lạm nhận là vật của

riêng mình.
- Bạn chưa hề quen biết nhưng không
cảm thấy xa lạ.
 Tâm trạng vừa xa lạ vừa gần gũi
nhưng vừa ngỡ ngàng lại vừa tự tin.
- C¶m gi¸c l¹m nhËn
- KÕt thóc tù nhiªn, bÊt ngê -> ThĨ hiƯn
chđ ®Ị cđa trun
2. Th¸i ®é, t×nh c¶m cđa ng êi lín:
- Ch¨m lo ©n cÇn, nhÉn n¹i, ®éng
viªn
- Nh©n hËu th¬ng yªu vµ bao dung.
GV : §oµn ThÞ H¶i
5
con em ở buổi tựu trường đầu tiên, trân
trọng tham dự buổi lễ quan trọng này;
Ông đốc là hình ảnh người thầy một
người lãnh đạo từ tốn bao dung, chứng
tỏ ông là người vui tính, bao dung; trách
nhiệm tấm lòng của của gia đình nhà
trường đối với thế hệ tương lai).
? Em ®· häc nh÷ng v¨n b¶n nµo cã t×nh
c¶m Êm ¸p, yªu th¬ng cđa nh÷ng ngêi mĐ
®èi víi con? ( Cỉng trêng më ra, mĐ
t«i )
?Nội dung văn bản thể hiện điều gì?
Tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của
nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu
tiên.
? Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật?

- Bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghó
của nhân vật theo trình tự thời gian; Tác
phẩm giàu chất trữ tình đan xen giữa tự
sự và miêu tả với bộc lộ tâm trạng cảm
xúc.
HS ®äc to, râ ghi nhí SGK
Hoạt động 3: Luyện tập.
- Giáo viên cho học sinh luyện tập theo
câu hỏi trong SGK.
- Cho học sinh làm bài 1, có thể gợi ý
để các tổ thảo luận đọc bài đại diện của
nhóm.
- Bài 2 cho các em về nhà làm.
III/- Tỉng kÕt
• Ghi nhí SGK
IV. LUYỆN TẬP
Ho¹t ®éng 4:
4. Cđng cè:(2’)
- Em h·y tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, t©m tr¹ng cđa nh©n vËt t«i trong ngµy
®Çu ®Õn trêng?
- Thư kĨ cho c¸c b¹n nghe t©m tr¹ng cđa em ngµy khai gi¶ng ®Çu tiªn?
5. DỈn dß:(3')
- N¾m kÜ néi dung bµi häc.
- ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n ph¸t biĨu c¶m nghÜ cđa b¶n th©n ngµy ®Çu ®Õn
trêng.
- Xem tríc bµi: CÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷
***************************************************
Ngµy d¹y :
GV : §oµn ThÞ H¶i
6

TiÕt 3:
CÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷
I. Mơc tiªu:
- Phân biệt được cấp độ khái qt về nghĩa của từ .
- Biết vận dụng hiểu biết về cấp độ khái qt của nghĩa từ ngữ vào đọc – hiểu và tạo
lập văn bản .
 Trọng tâm:
1.Ki ến thức :
Cấp độ khái qt về nghĩa của từ ngữ .
2.K ĩ năng :
Thực hành so sánh, phân tích cấp độ khái qt về nghĩa của từ ngữ .
3. Th¸i ®é: Gi¸o dơc HS ý thøc tù häc
II. Chn bÞ:
1/ GV: B¶ng phơ, so¹n gi¸o ¸n.
2/ HS:Xem tríc bµi míi.
III. TiÕn tr×nh tỉ chøc ho¹t ®éng d¹v vµ häc:
HĐ1: KHỞI ĐỘNG
1. ỉ n ®Þnh tỉ chøc
KiĨm tra sÜ sè :
2.KiĨm tra bµi cò : KiĨm tra sù chn bÞ cđa HS
3. Bµi míi:

HĐ2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc
GV cho HS quan s¸t s¬ ®å trong SGK
? NghÜa cđa tõ ®éng vËt réng h¬n hay hĐp
h¬n nghÜa cđa tõ thó, chim, c¸? T¹i sao?
- V×: Ph¹m vi nghÜa cđa tõ ®éng vËt bao
hµm nghÜa cđa 3 tõ thó, chim, c¸
? NghÜa cđa tõ ®éng vËt réng h¬n hay hĐp

h¬n nghÜa cđa tõ voi, h¬u? Tõ chim réng
h¬n tõ tu hó, s¸o?
? NghÜa cđa c¸c tõ thó, chim, c¸ réng h¬n
®ång thêi hĐp h¬n nghÜa cđa tõ nµo?
- C¸c tõ thó, chim, c¸ cã ph¹m vi nghÜa
r«ng h¬n c¸c tõ voi, h¬u, tu hó cã ph¹m
vi nghÜa hĐp h¬n ®éng vËt.
? Qua t×m hiĨu cho biÕt thÕ nµo lµ mét tõ
ng÷ cã nghÜa réng? ThÕ nµo lµ mét tõ ng÷
cã nghÜa hĐp?
+Nghóa của một từ có thể rộng hay hẹp
hơn nghóa của từ khác.
+Một từ có nghóa rộng hơn khi phạm
vi nghóa của từ ngữ đó bao hàm phạm vi
nghóa của từ ngữ khác.
+Một từ có nghóa hẹp khi được bao
hàm nghóa của từ khác.
I/ Tõ ng÷ nghÜa réng, tõ ng÷ nghÜa
hĐp:
1.MÉu
2. NhËn xÐt:
- Nghĩa từ : Động vật > thú, chim, cá
- Nghĩa từ thú, chim, cá > voi, hươu, tu
hú, sáo, cá rơ, cá thu.
- Nghĩa từ :
Động vật > thú, chim, cá > voi, hưu,
tu hú, sáo, cá rơ, cá thu.

GV : §oµn ThÞ H¶i
7

? Mét tõ ng÷ cã thĨ vïa cã nghÜa réng vµ
nghÜa hĐp ®ỵc kh«ng? T¹i sao?
- V× tÝnh chÊt réng hĐp cđa nghÜa tõ ng÷
chØ lµ t¬ng ®èi.
? Em h·y lÊy mét tõ ng÷ võa cã nghÜa
réng vµ nghÜa hĐp?
HS ®äc ghi nhí: SGK
Ho¹t ®éng 3
Cho HS lËp s¬ ®å, cã thĨ theo mÉu bµi häc
hc HS tù s¸ng t¹o
Cho HS th¶o ln 1 nhãm lµm mét c©u
Cho HS lªn b¶ng ghi nh÷ng tõ ng÷ cã
nghÜa hĐp cđa c¸c tõ ë BT3 trong thêi gian
3 phót? ( C©u a, b, c, d)
Hs đọc và xác đònh yêu cầu của bài tập.
-Thực hiện các yêu cầu theo đònh
hướng.
Đònh hướng:
-Xét các nghóa của các từ.
-Xét xem từ nào không cùng trường
nghóa.
Sửa bài:
-HS nhận xét chéo.
GV nhận xét và đưa đáp án.
? Cho học sinh chỉ ra các động từ sau đó
tìm các từ trong phạm vi.
3. Ghi nhí : SGK Tr 10
II/ - Lun tËp:
1. Bµi tËp 1:

2.Bµi TËp 2 :
a. ChÊt ®èt.
b. NghƯ tht.
c. Thøc ¨n.
d. Nh×n.
e. §¸nh.
3.Bµi tËp 3:
a. Xe cé: Xe ®¹p, xe m¸y, xe h¬i.
b. Kim lo¹i: S¾t, ®ång, nh«m.
c: Hoa qu¶: Chanh, cam.
d. Mang: X¸ch, khiªng, g¸nh.
4.Bài tập 4:
a, Thuốc lào b, Thủ quỹ
c, Bút điện d, Hoa tai
5.Bài tập 5 :
-Động từ có nghĩa rộng : Khóc
-Động từ có nghĩa hẹp : Nức nở, sụt sùi
Ho¹t ®éng 4: Cđng cè,dỈn dß
4. Cđng cè
- HS nh¾c l¹i thÕ nµo lµ tõ ng÷ nghÜa réng, tõ ng÷ nghÜa hĐp?
5. DỈn dß:
- Häc kÜ néi dung.
- Lµm bµi tËp 4.
- Chn bÞ bµi " TÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n "
Ngµy d¹y :……………
TiÕt 4:
GV : §oµn ThÞ H¶i
8
TÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n
I.Mơc tiªu:

- Thấy được tính thống nhất về chủ đề của văn bản và xác định được chủ đề của
một văn bản cụ thể .
- Biết viết một văn bản bảo đảm tình thống nhất về chủ đề .
 Trọng tâm:
1.Ki ến thức :
- Chủ đề văn bản .
- Những thể hiện của chủ đề trong một văn bản .
2.K ĩ năng :
- Đọc – hiểu và có khả năng bao qt tồn bộ văn bản .
- Trình bày một văn bản (nói, viết) thống nhất về chủ đề .
3. Th¸i ®é:
- HS cã ý thøc x¸c ®Þnh chđ ®Ị vµ cã tÝnh nhÊt qu¸n khi x¸c ®Þnh chđ ®Ị cđa v¨n
b¶n
II. Chn bÞ:
1/ GV: So¹n gi¸o ¸n.
2/ HS:Häc bµi cò vµ xem tríc bµi míi.
III. TiÕn tr×nh tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y:
HĐ1: KHỞI ĐỘNG
1. ỉ n ®Þnh tỉ chøc
KiĨm tra sÜ sè :
2.KiĨm tra bµi cò : KiĨm tra sù chn bÞ cđa HS
3. Bµi míi:
HĐ2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc
- Cho học sinh đọc lại văn bản Tôi đi
học.
? Tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc
nào trong thời thơ ấu của mình? Sự hồi
tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì
trong lòng tác giả?

- Tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc
trong thời thơ ấu là buổi đầu đi học. Sự
hồi tưởng đã gợi lên trong cảm giác
bâng khuâng, xao xuyến về tâm trạng
náo nức bỡ ngỡ theo trình tự của buổi
tựu trường đầu tiên
- Các em vừa trả lời đó là chủ đề.
? Hãy phát biểu chủ đề của văn bản
trên là gì?
- (Những kỷ niệm sâu sắc về buổi tựu
I/ - Chđ ®Ị cđa v¨n b¶n:
1. MÉu
2. NhËn xÐt
- Chủ đề của văn bản Tôi đi học: Những
kỷ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu
tiên.
=> Chủ đề văn bản là đối tượng và vấn
đề chính được tác giả nêu lên trong văn
GV : §oµn ThÞ H¶i
9
trường đầu tiên)
? Từ các nhận thức trên em hãy cho
biết chủ đề của văn bản là gì?
(Chủ đề văn bản là đối tượng và vấn đề
chính được tác giả nêu lên trong văn
bản.)
? Căn cứ vào đâu em biết văn bản Tôi
đi học nói lên những kỷ niệm của tác
giả về buổi tựu trường đầu tiên?
? Để tái hiện những kỷ niệm về ngày

đầu tiên đi học, tác giả đã đặt nhan đề
của văn bản và sử dụng những từ ngữ,
câu như thế nào?
(nhan đề, từ ngữ, câu văn nói về tâm
trạng của tác giả Tôi đi học có ý nghóa
tường minh giúp chúng ta hiểu nội dung
của văn bản)
- Từ ngư õ: những kỷ niệm mơn man….đi
học…hai quyển vở mới
- Câu: Hôm nay tôi đi học. Hằng năm…
tựu trường. Tôi quên thế nào…sáng ấy.
Hai quyển vở thấy nặng. Tôi bậm chúi
xuống đất.
? Văn bản Tôi đi học tập trung hồi
tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác
bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi
tựu trường đầu tiên. Tìm những từ ngữ
chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng
nhân vật “tôi” suốt cuộc đời?
(Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật:
+ Trên đường đi: cảm nhận về con
đường cũng khác, thay đổi hành động
lội qua sông
+ Trên sân trường: cảm nhận về ngôi
trường, cảm giác bỡ ngỡ lúng túng khi
xếp hàng vào lớp
+ Trong lớp: Cảm thấy xa mẹ, nhớ nhà
? Dựa vào việc phân tích trên cho biết
thế nào tính thống nhất chủ đề văn bản?
bản.

II/ - TÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n
b¶n:
- Nhan đề, từ ngữ, câu văn nói về tâm
trạng của tác giả trong lần đầu tiên đi
học.
- TÝnh thèng nhÊt lµ sù nhÊt qu¸n vỊ ý ®å,
ý kiÕn c¶m xóc cđa t¸c gi¶ thĨ hiƯn trong
v¨n b¶n.
- ThĨ hiƯn: + Nhan ®Ị.
+Quan hƯ gi÷a c¸c phÇn, tõ
GV : §oµn ThÞ H¶i
10
Làm thế nào để đảm bảo tính thống
nhất đó?
- (Tính thống nhất về chủ đề của văn
bản có liên hệ mật thiết với tính mạch
lạc và tính liên kết. Một văn bản không
mạch lạc không liên kết thì văn bản đó
không đảm bảo tính thống nhất với chủ
đề )
* Hoạt động3: Luyện tập:
Bài tập 1.
- Phân tích tính thống nhất về chủ đề
của văn bản:
+ Văn bản trên viết về đối tượng nào?
vấn đề gì? Các đoạn văn đã trình bày
đối tượng và vấn đề theo một thứ tự
nào?
+ Theo em có thể thay đổi trật tự này
được không?

? Nêu chủ đề của văn bản trên?
?Hãy chứng minh rằng chủ đề được thể
hiện trong toàn văn bản?
? Tìm các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể
hiện chủ đề của văn bản?
Bài tập 2.
- Trao đổi và xem ý nào sẽ làm cho bài
bò lạc đề
Bài tập 3.
- Hãy thảo luận cùng bạn để bổ sung,
lựa chọn, điều chỉnh lại các từ, các ý
thật sát với yêu cầu của đề bài.
Có thể tham khảo :
a. Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em
nhỏ núp dưới bóng mẹ lần đầu tiên đến
trường, lòng lại nao nức, rộn rã, xốn
xang.
b. Cảm thấy con đường thường “đi lại
lắm lần” tự nhiên cũng thấy lạ, nhiều
cảnh vật thay đổi.
c. Muốn thử cố gắng tự mang sách vở
ng÷ chi tiÕt.
+ §èi tỵng.
III. Luyện tập
Bài 1
a/ Căn cứ vào:
- Nhan đề của văn bản: Rừng cọ quê tôi.
- Các đoạn: giới thiệu rừng cọ, tả cây
cọ, tác dụng của cây cọ, tình cảm gắn
bó với cây cọ. Các ý lớn của phần thân

bài được sắp xếp hợp lý, các ý rành
mạch liên tục nên không thay đổi.
b/ Chủ đề: Vẻ đẹp và ý nghóa rừng cọ
quê tôi.
c/ Chủ đề được thể hiện toàn văn bản:
nhan đề, các ý của văn bản từ giới thiệu
-> tả -> tác dụng -> tình cảm.
d/ Hai câu cuối.
Bài 2
Ý b và d
Bài 3
- Có những ý lạc chủ đề : c,g.
- Có ý hợp với chủ đề nhưng do cách
diễn đạt chưa tốt nên thiếu sự tập trung
vào chủ đề : b,e
GV : §oµn ThÞ H¶i
11
như một học trò thực thụ.
d. Cảm thấy ngôi trường vốn qua lại
nhiều lần cũng có nhiều thay đổi.
đ. Cảm thấy gần gũi, thân thương đối
với lớp học, với những người bạn mới.
Ho¹t ®éng 4: Cđng cè,dỈn dß
4. Cđng cè
- Chđ ®Ị lµ gi? thÕ nµo lµ tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n?
5. DỈn dß:
- Lµm bµi tËp 3, chó ý diƠn ®¹t c©u b, e cho s¸t ( tËp trung ) víi chđ ®Ị.
- ViÕt mét ®o¹n v¨n vỊ chđ ®Ị: Mïa thu víi nh÷ng Ên tỵng s©u s¾c nhÊt.
- Chn bÞ bµi " Trong lßng mĐ "
Ngµy d¹y :

Tn 2
TiÕt 5, 6
Bµi 2:
Trong lßng mĐ ( Nguyªn Hång)
I. Mơc tiªu:
- Có được những kiến thức sơ giản về thể văn hồi ký .
- Thấy được đặc điểm của thể văn hồi ký qua ngòi bút Ngun Hồng : thấm
đượm chất trữ tình, lời văn chân thành, dạt dào cảm xúc .
 Trọng tâm:
1.Ki ến thức :
- Khái niệm về thể loại hồi ký .
- Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Trong lòng mẹ” .
- Ngơn ngữ truyện thể hiện niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của
nhân vật .
- Ý nghĩa giáo dục : những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác khơng thể làm
khơ héo tình cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng .
2.K ĩ năng :
- Bước đầu biết đọc – hiểu một văn bản hồi ký .
- Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự
sự để phân tích tác phẩm truyện .
3. Th¸i ®é:
Gi¸o dơc HS ®ång c¶m víi nçi ®©u tinh thÇn, t×nh yªu th¬ng mĐ m·nh liƯt cđa bÐ
Hång.
II. Chn bÞ:
1/ GV: So¹n gi¸o ¸n.
-Tranh ở bài học (SGK) phóng to.
2/ HS: Häc bµi cò, tr¶ lêi c©u hái bµi míi SGK.
III. TiÕn tr×nh tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y häc:
HĐ1: KHỞI ĐỘNG
1/ Ổn đònh tổ chức : Kiểm tra só số.

GV : §oµn ThÞ H¶i
12
2/ Kiểm tra b ài cũ :
- Tôi đi học được viết theo thể loại truyện nào? Vì sao em biết? (truyện
ngắn, hồi tưởng, kết hợp tự sự – miêu tả - biểu cảm. Nội dung bố cục mạch văn.)
3/ Bài mới
Ngun Hồng là một trong những nhà văn có một thời thơ ấu thật cay đắng, khốn
khổ. Những kỷ niệm ấy đã đựoc nhà văn viết lại với“rung động cực điểm của một linh
hồn trẻ dại” trong tập tiểu thuyết tự thuật “Những ngày thơ ấu”. Kỷ niệm về người mẹ
đáng thương qua cuộc trò chuyện với bà cơ cuộc gặp gỡ bất ngờ là một trong những
truyện cảm động nhất
HĐ2: ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc
G/v hướng dẫn cách đọc:
- N/v tơi uất ức xót xa ,hồi hộp, s. sướng
-Bà cơ ngọt ngào, giả dối.
- G/v đọc mẫu, 3 – 4 h/s đọc => nxét
Cho học sinh đọc từ khó trong SGK.
(Lưu ý 5,8,12,13,14 và 17)
- Giáo viên có thể giải thích thêm về
một số từ khó giỗ đầu, đoạn tang.
? Nêu đôi nét về nhà văn Nguyên Hồng
GV : Nguyên Hồng là nhà văn của
những người nghèo khổ. Cha mất sớm,
nhà nghèo , ông phải thôi học sớm, năm
1935 ông theo mẹ ra Hải Phòng lần hồi
kiếm sống ở xóm Cấm, xóm chùa Đông
Khê, ông có tham gia vào TLVĐ, từng
được giải thưởng với tác phẩm Bỉ vỏ -
nhận giải thưởng HCM. Sự nghiệp sáng

tác của ông đồ sộ với những sáng tác có
giá trò, ông là một trong những nhà văn
tiêu biểu nhất văn học 30 - 45. Văn xuôi
của ông giàu chất trữ tình, viết về thế
giới nhân vật ấy, ông bộc lộ niềm
thương cảm sâu sắc, lòng trân trọng với
những vẻ đẹp cao quý ấy. Đó là văn
của một trái tim nhạy cảm, dễ bò tổn
thương, dễ rung động đến cực điểm với
nỗi đau và niềm hạnh phúc bình dò của
I/ T×m hiĨu chung
1/ Tác giả :
- Ng. Hồng (1918-1982)
- Tên K/Sinh là Ng Ngun Hồng.
- Q ở Nam định
- Ơng là một trong những nhà văn lớn
của V/H Việt Nam hiện đại .
GV : §oµn ThÞ H¶i
13
con người nhất là phụ nữ và tuổi thơi
“Thấm nhuần trong toàn bộ sáng tác
của Nguyên Hồng là lòng nhân đạo -
một chủ nghóa nhân đạo bao giờ cũng
thắm thiết, mãnh liệt và sôi nổi, ông
thường hướng tình thương của mình vào
2 nhân vật: phụ nữ và trẻ em nghèo
trong XH cũ”(Nguyễn Đăng Mạnh).
? Những hiểu biết của em về tác phẩm?
Thời thơ ấu trải nhiều cay đắng gian
khổ đã trở thành nguồn cảm hứng cho

tác phẩm tiểu thuyết - hồi ký tự truyện
cảm động của NH. Tác phẩm gồm 9
chương, mỗi chương kể 1 kỷ niệm sâu
sắc của tác giả, đoạn trích thuộc chương
4 của tác phẩm
? T¸c phÈm ®ỵc viÕt theo thĨ lo¹i g×?
(Tiểu thuyết - tự truyện kết hợp nhuần
nhuyễn biểu cảm - miêu tả - kể chuyện.
Nhân vật kể chuyện cũng là chính tác
giả kể chuyện đời mình một cách trung
thực và chân thành)
? Nêu bố cục của văn bản? Bố cục của
văn bản này có điểm gì giống và khác
so với văn bản Tôi đi học?
P1 : tõ ®Çu - ®Õn chø : Hoµn c¶nh sèng
cđa bÐ Hång
P2: cßn l¹i : BÐ Hång gỈp l¹i mĐ
(kể theo trình tự thời gian, theo hồi ức
kể kết hợp với miêu tả và bộc lộ cảm
xúc. Khác ở truyện TĐH liền mạch
trong thời gian ngắn, TLM không liền
mạch)
? Theo dâi vµo phÇn ®Çu cđa v¨n b¶n cho
biÕt ? Hoµn c¶nh cđa bÐ Hång cã g× ®Ỉc
biƯt ?
? C¶nh ngé Êy t¹o nªn th©n phËn cđa chó
bÐ Hång nh thÕ nµo ?
( TiÕt 2)
? Theo dâi cc ®èi tho¹i gi÷a bµ c« vµ bÐ
Hång h·y cho biÕt : Nh©n vËt bµ c« cã

2/ Tác phẩm:
- VÞ trÝ : “Trong lòng mẹ” thuộc chương
IV trích trong tập hồi ký “NNT” của
Nguyên Hồng.
- ThĨ lo¹i : håi kÝ .
- Bè cơc : 2 phÇn
II. T×m hiĨu v¨n b¶n .
1. Hoµn c¶nh sèng cđa bÐ Hång
* Hoµn c¶nh
- Må c«i cha , l¹i xa mĐ , sèng trong sù
ghỴ l¹nh , cay nghiƯt cđa nh÷ng ngêi hä
hµng
=> Cơ độc, đau khổ, ln khao khát tình
thương người mẹ
* T©m tr¹ng cđa bÐ Hång khi trß
chun víi ngêi c«:
Lời nói: + Mày có muốn ……
+ Sao lại khơng vào?
+ Mày dại q
GV : §oµn ThÞ H¶i
14
quan hƯ nh thÕ nµo víi bÐ Hång ?
- c« rt
? Nh©n vËt bµ c« hiƯn lªn qua nh÷ng chi
tiÕt vµ lêi nãi nµo ?
-Lời nói: + Mày có muốn ……
+ Sao lại khơng vào?
+ Mày dại q
- Cử chỉ :
+ ln tươi cười (Cười mà nói,cười

hỏi cháu, cười kể các chuyện cười rất
kịch)
? Cử chỉ cười hỏi và nội dung câu hỏi
của bà có phản ánh đúng tâm trạng của
bà đối với cháu, với chò dâu không?
- cư chØ: Cêi, hái- nơ cêi vµ c©u hái cã vỴ
quan t©m, th¬ng ch¸u, tèt bơng nhng b»ng
sù th«ng minh nh¹y c¶m bÐ Hång ®· nhËn
ra ý nghÜa cay ®éc trong giäng nãi vµ nÐt
mỈt cđa bµ c«
Rất kòch là gì?
? Em có nhận xét gì về lời nói, cử chỉ,
thái độ của người cơ?
? Sau lêi tõ chèi cđa Hång, bµ c« l¹i hái
g×? nÐt mỈt vµ th¸i ®é cđa bµ thay ®ỉi ra
sao?
Bµ c« hái lu«n, m¾t long lanh nh×n ch»m
chỈp-> tiÕp tơc trªu cỵt
- Cè ý xo¸y s©u nỉi ®au cđa bÐ
- T¬i cêi kĨ chun xÊu mĐ tríc bÐ Hång
GV : Bà muốn kéo bé Hồng vào cuộc
chơi ác độc đã dàn tính sẵn, dù chú bé
im lặng cúi đầu, khoé mắt cay cay bà
vẫn tiếp tục tấn công. Cử chỉ “liền vo
vai cười nói rằng” mới độc ác, giả dối
làm sao “Mày dại quá…em bé chứ” Đến
câu này người nói không chỉ bộc lộ sự
ác ý mà còn chuyển sang châm chọc,
nhục mạ(chú ý giọng điệu mỉa mai) bà
vẫn tiếp tục đóng kòch, trêu cợt cháu.

? Sau đó cuộc đối thoại tiếp tục diễn ra
như thế nào?
? Mặc kệ cháu cười dài trong tiếng
khóc vẫn tươi cười kể các chuyện về
chò dâu rồi đổi giọng nghiêm nghò ra vẻ
thương xót bố bé Hồng, điều đó chứng
- Cử chỉ :
+ ln tươi cười
=> tỏ vẻ quan tâm, lời nói ngọt ngào
nhưng giả dối , đầy mỉa mai, độc ác và
nham hiểm .
=> L¹nh lùng vơ cảm,sắc lạnh đến ghê
rợn người của người cơ
GV : §oµn ThÞ H¶i
15
tỏ bản chất của bà cô bé Hồng ra sao?
(Mặc cho cháu phẫn uất nức nở nước
mắt ròng ròng rớt xuống rồi cười dài
trong tiếng khóc, người cô vẫn chưa
buông tha, bà vẫn tiếp tục kể về sự đói
rách, túng thiếu của chò với vẻ thích thú,
dường như người cô đã đánh đến miếng
đòn cuối cùng bà muốn cho đứa cháu
đau khổ hơn nữa, thê thảm hơn nữa, và
cuối cùng bà ta mới hạ giọng ra vẻ ngọt
ngào xót xa …
? Để nêu bật bc bà cơ T/g đã sd BPNT
gì ?
? Tác giả đã xây dựng người cơ với tính
cách như vậy trong văn bản có ý nghĩa

gì?
- Đó là một hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo
người sống tàn nhẫn, khơ héo cả tình máu
mủ ruột rà trong XH t.dân nửa phong kiến
lúc bấy giờ.
GV : Càng nhận ra sự thâm độc của
người cơ, bé Hồng càng đau đớn uất hận,
càng trào lên cảm xúc u thương mãnh
liệt đối với người mẹ bất hạnh của mình
? Vậy khi nghe những lời nói giã dối,
thâm độc xúc phạm đối với mẹ chú, bé
Hồng đã có những phản ứng tâm lý gì?
+) trí óc ?
+) Từ ngữ ?
- Nhắc đến mẹ => trí óc : sống dậy hình
ảnh mẹ với vẻ rầu rầu, hiền từ.
- Từ : “Cúi đầu khơng đáp”
“ cười đáp” –
“ Lòng thăt lại”,
-“kh mắt cay cay”
- “nước mắt ròng ròng”
? Khi nghe lêi c« nãi, bÐ Hång cã nhËn
xÐt g× vỊ ý ®å cđa bµ C«?
- NhËn ra d· t©m cđa bµ c« mn chia rÏ
em víi mĐ
BÐ nghÜ g× g× vỊ mĐ, vỊ nh÷ng cỉ tơc ®·
®µy ®o¹ mĐ?
-khãc th¬ng , c¨m tøc hđ tơc phong kiÕn
mn vå, c¾n ,nhai,nghiỊn
? Em cã nhËn xÐt gi vỊ 3 ®éng tõ ®ã?

=> NT kể , tả , đối lập hai tính cách .
- Nhắc đến mẹ => trí óc : sống dậy hình
ảnh mẹ với vẻ rầu rầu, hiền từ.
- Từ : “Cúi đầu khơng đáp”
“ cười đáp” –
“ Lòng thăt lại”,
-“kh mắt cay cay”
- “nước mắt ròng ròng”
- BÐ Hång ®au ®ín, t øc, c¨m giËn
=> ThÊu hiĨu, c¶m th«ng hoµn c¶nh bÊt
h¹nh cđa mĐ.
GV : §oµn ThÞ H¶i
16
- 3 ®éng tõ chØ 3 tr¹ng th¸iph¶n øng ngµy
cµng d÷ déi, thĨ hiƯn nçi c¨m phÉn cùc
®iĨm
? Những chi tiết đó bộc lộ tâm trạng ntn
của bé hồng ?
T.trạng đau đớn, uất ức cực điểm, lòng
căm tức tột cùng của bé Hồng đối với xã
hội cũ . Trước bà cơ, bé Hồng yếu ớt nhỏ
bé mà kiên cường, đau xót mà tự hào,
đ.biệt là dạt dào tình thương u mẹ.
? Qua ®©y, em hiĨu ®ỵc g× vỊ t×nh c¶m cđa
Hång ®èi víi mĐ?
? Qua cc ®èi tho¹i cđa Hång víi bµ c«,
em hiĨu g× vỊ tÝnh c¸ch ®êi sèng t×nh c¶m
cđa Hång.
Gv yªu cÇu häc sinh ®äc tõ “ Nhng ®Õn
ngµy dç …gi÷a sa m¹c”

? BÐ Hång gỈp mĐ trong hoµn c¶nh nµo ?
- Tan häc , chỵt tho¸ng thÊy ngêi gièng
mĐ , liỊn ®i theo gäi bèi rèi: Mỵ ¬i !
Mỵ ¬i ! Mỵ ¬i !
? Khi gäi Mỵ ¬i! bÐ Hång cã biÕt ch¾c lµ
mĐ kh«ng , cã nghÜ ®Õn kh¶ n¨ng nhÇm
kh«ng ?
BÐ hång kh«ng biÕt ch¾c ®ã lµ mĐ , bëi v×
chØ “ tho¸ng thÊy” , l¹i kh«ng râ mỈt , bÐ
còng kh«ng nghÜ ®Õn kh¶ n¨ng nhÇm .
TiÕng gäi ®ã lµ ph¶n øng tù nhiªn , lµ sù
bËt ra tÊt u sau mét qu¸ tr×nh dån nÐn
t×nh c¶m mµ lÝ trÝ kh«ng kÞp ph©n tÝch bvµ
kiĨm so¸t .
? Tõ ®ã cho biÕt tiÕng gäi ®ã nãi lªn ®iỊu
g× vỊ t×nh c¶m cđa bÐ Hång víi mĐ ?
? T×m chi tiÕt diƠn t¶ t×nh c¶m cđa bÐ
Hång khi gỈp mĐ ?
? T¸c gi¶ rÊt thµnh c«ng trong viƯc miªu
t¶ t©m lÝ cđa trỴ th¬. Em h·y ph©n tÝch
mét vµi chi tiÕt trªn ®Ĩ thÊy ®ỵc kh¶ n¨ng
miªu t¶ tr¹ng th¸i t©m lÝ rÊt tinh tÕ ®ã cđa
t¸c gi¶ ?
ThËt ra xe kÐo ch¹y chÇm chËm , chØ vµi
gi©y sau chó bÐ ®· ®i kÞp vËy th× “ thë
hång héc , tr¸n ®Ém må h«i , ch©n rÝu l¹i
…” kh«ng ph¶i lµ do bÞ mƯt mµ ®ã lµ biĨu
hiƯn cđa sù xóc ®éng hÕt søc m¹nh mÏ
trong lßng chó bÐ …
? Víi c¸ch miªu t¶ tinh tÕ tr¹ng th¸i nh©n

vËt ®ã em hiĨu g× vỊ t©m tr¹ng cđa bÐ
Hång lóc nµy ?
G/v bình : Đ. văn tả cảnh bé Hồng gặp mẹ
Hång giµu t×nh th¬ng mĐ, nh¹y c¶m,
th«ng minh, qu¶ qut
2.Tình yêu thương mãnh liệt của chú
bé Hồng khi bất ngờ gặp mẹ:
- Tiếng gọi cuống qt, mừng tủi, xót xa
đau đớn, hi vọng
=> thể hiện bÐ hång rÊt khao kh¸t ®ỵc gỈp
mĐ
- Khi gỈp mĐ : Chạy đuổi theo chiếc xe
thë hång héc , tr¸n ®Ém må h«i , rói c¶
ch©n , khi mĐ hái oµ khãc , khãc nøc në
=>Tâm trạng vui mừng, hờn tủi và vẫn
rất trẻ con nhỏ bé trước tình mẹ bao la.
GV : §oµn ThÞ H¶i
17
trên đường, được mẹ xốc nách lên xe và
hạnh phúc nằm trong lòng mẹ, qn hết
những tủi hận, ưu phiền, thoả nỗi mong
nhớ bấy lâu là một đoạn truyện đậm chất
trữ tình , một bài ca tuyệt vời về tình mẹ
con vừa gần gũi, vừa thiêng liêng. Những
hành động vội vã, cuống cuồng đuổi theo
xe mẹ, , ríu cả chân, ồ khóc nức nở…
nhịp văn gấp, vui mừng, hờn tủi mà rất
trẻ con, nhỏ bé trước tình mẹ bao la .
? Cảm giác của bé Hồng khi ở trong lòng
mẹ được miêu tả như thế nào? Hãy thử

bình chi tiết này?
(-Thấy mẹ: tươi sáng , đơi mắt trong, da
mịn
-Tơi áp đùi mẹ tơi , đầu ngả cánh tay mẹ
tơi
-thấy cảm giác ấm áp …mơn man khắp
da thịt
-Hơi thở, hơi quần áo thơm tho…
-phải bé lại … êm dịu vơ cùng …)
? Cảm giác sung sướng cực điểm của
chú khi gặp lại mẹ và được nằm trong
lòng mẹ mà chú chờ mong được tác giả
diễn tả cụ thể bằng giác quan nào?
Đoạn tả cảnh sung sướng vô bờ dạt dào,
miên man được nằm trong lòng mẹ,
được cảm nhận bằng tất cả các giác
quan của bé Hồng. Đó là những giây
phút thần tiên hạnh phúc thần tiên hiếm
hoi nhất, đẹp nhất của con người. Người
mẹ vó đại nhất, cao cả mà thân thương
nhất, máu mủ ruột rà biết bao nhiêu.
Trong lòng mẹ trong hạnh phúc dạt dào,
tất cả mọi phiền muộn đau khổ tủi hổ
cũng như bong bóng xà phòng, áng mây
qua.
? Qua đó ta thấy Hồng là chú bé như thế
nào?
? Đặc sắc nghệ thuật của “trong lòng mẹ”
là gì?
• Cảm giác : Sung sướng vơ bờ ,

miên man được nằm trong lòng mẹ.
=> Bé Hồng là đứa bé giàu tình cảm,
giàu tự trọng, tình yêu thương cháy bỏng
với người mẹ bất hạnh của mình.
GV : §oµn ThÞ H¶i
18
- Phối hợp phương thức miêu tả, tự sự,
biểu cảm
- Các hình ảnh, so sánh thể hiện tâm
trạng, gây ấn tượng gợi cảm.
? Qua văn bản em hiểu hồi kí là gì?
Hồi kí : Là một thể của kí, ở đó người
viết kể lại những chuyện những điều
chính mình đã trãi qua, chứng kiến.
? Nội dung văn bản mà tác giả muốn gửi
gắm đến chúng ta qua văn bản là gì?
- Nổi đau xót, tủi cực của bé Hồng trong
sự hắt hủi của họ hàng bên nội (bà cơ)
- Niềm hạnh phúc sung sướng của bé
Hồng khi được sống “trong lòng mẹ” đó
là lòng kính u mẹ, tình mẫu tử bất diệt .
Học sinh đọc ghi nhớ SGK/21
Ho¹t ®éng 3 : Lun tËp
Em hãy phát biểu cảm nghĩ về n.vật bé
Hồng ?
Cảnh ngộ mồ cơi , đáng thương
-Có tình u thương mẹ sâu sắc
-Giàu lòng tự trọng , giàu t cảm , u
thương mẹ sâu sắc
-Tình cảm khi ở trong lòng mẹ mừng vui

buồn tủi thất vọng …
III. TỔNG KẾT
* Ghi nhớ (SGK)
IV. LUYỆN TẬP
HĐ4: CỦNG CỐ-DẶN DỊ
4.Cđng cè: Nhắc lại nd bài học
5. DỈn dß
- Häc kÜ néi dơng v¨n b¶n vµ chó ý ®Õn mỈt thµnh c«ng vỊ nghƯ tht.
- ViÕt mét ®o¹n v¨n ghi l¹i nh÷ng Ên tỵng s©u s¾c nhÊt vỊ ngêi mĐ cđa em
-Soạn bài: “Trường từ vựng”.
+Đọc kó văn bản phần tìm hiểu bài sau đó trả lời các câu hỏi ở bên dưới.
+Đọc trước ghi nhớ
+Đọc kó phần chú thích
Học bài: “Cấp độ khái quát của nghóa từ ngữ” theo dặn dò tiết 3.
GV : §oµn ThÞ H¶i
19
Ngµy d¹y:……………………
TiÕt 7:
Trêng tõ vùng
I. Mơc tiªu:
- Hiểu được thế nào là trường từ vựng, biết xác lập được một số trường từ vựng gần
gũi.
- Biết cách sử dụng các từ cùng trường từ vựng để nâng cao hiệu quả diễn đạt .
 Trọng tâm:
1.Ki ến thức :
Khái niệm trường từ vựng .
2.K ĩ năng :
- Tập hợp các từ có chung nét nghĩa vào cùng một trường từ vựng .
- Vận dụng kiến thức về trường từ dựng để đọc – hiểu và tạo lập văn bản .
3. Th¸i ®é: Gi¸o dơc ý thøc häc tËp cđa HS

II. Chn bÞ:
1/ GV: PhiÕu häc tËp
2/ HS:Häc bµi cđ, xem tríc bµi trêng tõ vùng.
III. TiÕn tr×nh tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y:
HĐ1: KHỞI ĐỘNG
1/ Ổn đònh lớp : Kiểm tra só số
2/ Kiểm tra bài cũ:
- Thế nào là một từ ngữ có nghóa rộng và nghóa hẹp? Cho ví dụ.
3.Bµi míi:
HĐ2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc
- Cho học sinh đọc đoạn văn sgk.
- Nhận xét các từ in đậm.
? Các từ in đậm dùng để chỉ đối tượng là
người, động vật, hay sự vật.
- Người
? Các từ in đậm có nét chung nào về
nghóa?
G/v : Tập hỵp các từ mặt, mắt… đều nằm
trong một trường từ vựng có chung một
nét nghĩa, là chỉ bộ phận cơ thể con người
? Nếu tập hợp các nhóm từ in đậm ấy
thành một nhóm từ thì chúng ta có một
trường từ vựng.Vậy theo em, trường từ
vựng là gì?
? Cho nhóm từ: cao, thấp, lùn, lòng
khòng, gầy, béo, xác ve, bò thòt, cá rô
I/ - ThÕ nµo lµ trêng tõ vùng:
1. MÉu
2. NhËn xÐt.

- Các từ in đậm: mặt, mắt, da, gò má,
đùi, đầu, cánh tay, miệng có nghóa
chung là chỉ bộ phận của thân thể.
=>Tập hợp của những từ có ít nhất một
nét chung về nghóa.
GV : §oµn ThÞ H¶i
20
đực.Nếu dùng nhóm trường từ vựng để
miêu tả người thì trường từ vựng của
nhóm từ trên là gì?
Hình dáng của con người
Gäi 2 HS ®äc kÜ ghi nhí
- Học sinh đọc mục VD trong SGK.
? Trường từ vựng mắt có thể bao gồm
những trường từ vựng nhỏ nào? Cho ví
dụ.(SGK)
Trường từ vựng mắt :
- Bộ phận của mắt : Lòng đen, con
người…
- Hoạt động của mắt : Ngó, liếc, trơng…
- Đặc điểm của mắt : Lờ đờ, tt, mù
lồ…
? Từ đó em rút ra nhận xét và giải thích từ
vựng ?
? Trong một trường từ vựng có thể tập
hợp những từ loại khác nhau khơng? Tại
sao ?
Một trường từ vựng có thể bao gồm
nhiều từ khác biệt nhau về từ loại.
VD : DT: con ngươi, lông mày; ĐT:

nhìn, trông, liếc; TT: toét, lờ đờ…
? Do hiện tượng nhiều nghóa, một từ có
thể thuộc nhiều trường từ vựng khác
nhau không? Cho ví dụ?
VD : Trường mùi vò (cay, đắng,
chát, thơm)
Ngọt Trường âm thanh (êm dòu,
chối tai…)
Trường thời tiết (hanh,ẩm)
? Tác dụng của cách chuyển trường từ
vựng trong thơ văn và trong cuộc sống
hằng ngày? Cho ví dụ
(Trường từ vựng về người có thể chuyển
sang trường từ vựng về động vật)
? Trường từ vựng và cấp độ khái quát
nghóa của từ ngữ khác nhau ở điểm
nào?
(Trường từ vựng là một tập hợp có ít
* Ghi nhí: ( SGK Tr 21)
* Lưu ý :
=> Một trường từ vựng bao gồm nhiều
trường từ vựng nhỏ hơn
=>Một trường từ vựng có thể bao gồm
nhiều từ khác biệt nhau về từ loại.
=>Do hiện tượng nhiều nghóa, một từ có
thể thuộc nhiều trường từ vựng khác
nhau.
Trong thơ văn cũng như cuộc sống hằng
ngày, người ta thường dùng cách chuyển
từ vựng để tăng thêm tính nghệ thuật

của ngôn từ và khả năng diễn đạt.
GV : §oµn ThÞ H¶i
21
nhất một nét chung về nghóa, trong đó
các từ có thể khác nhau về từ loại; Cấp
độ khái quát của nghóa từ ngư là một tập
hợp các từ có quan hệ so sánh về phạm
vi nghóa rộng hay nghóa hẹp, trong đó
các từ phải có cùng từ loại)
* Hoạt động 3: Luyện tập.
HS thảo luận nhóm sau đó cử đại diện
lên bảng làm.
Bài 1: Cho học sinh đọc văn bản Trong
lòng mẹ, tìm từ thuộc trường từ vựng
“người ruột thòt”
Bài 2 : Đặt tên trường từ vựng cho dãy
từ cho sẵn.
Bài 3 : Chỉ ra các từ in đậm thuộc
trường từ vựng nào?
Bài 4 : Cho học sinh kẻ ô và xếp bảng
lấy điểm nhanh.
III. Luyện tập
Bài 1
Người ruột thòt: Tôi, thầy tôi, mẹ tôi, cô
tôi, anh em tôi.
Bài 2
a. Dụng cụ đánh bắt thuỷ sản
b.Dụng cụ để đựng.
c. Hoạt động của chân
d. Trạng thái tâm lý.

e. Tính cách.
f. Dụng cụ để viết.
Bài 3 : hoài nghi, khinh miệt, ruồng
rẫy, thương yêu, kính mến, rắp tâm :
Thuộc TTV chỉ thái độ của con người.
Bài 4
Khứu
giác
Thính giác
Mũi
Thính
Điếc
Thơm
Tai
Nghe
Điếc
Rõ
HĐ4: CỦNG CỐ-DẶN DỊ
4. Cđng cè: - Nhắc lại nd bài học
5.DỈn dß: Học lý thuyết .Làm hết các bài tập còn lại
- Chn bÞ bµi " Bè cơc cđa v¨n b¶n "
+Đọc văn bản:Người thầy đạo cao đức trọng.
+Trả lời các câu hỏi ở cuối văn bản.
+Thực hiện câu hỏi 1,2 SGK –tr 25.
Học bài:Tính thống nhất về chủ đề văn bản theo dặn dò tiết 4.
GV : §oµn ThÞ H¶i
22

Ngµy gi¶ng:………………
TiÕt 8:

Bè cơc cđa v¨n b¶n
I. Mơc tiªu:
- Nắm được u cầu của văn bản về bố cục, đặc biệt là cách sắp xếp các nội
dung trong phần thân bài.
- Biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tượng phản ánh, ý
đồ giao tiếp của người viết và nhận thức của người đọc.
 Trọng tâm:
1.Ki ế n th ứ c :
Bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục .
2.K ĩ n ă ng :
- Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định .
- Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc – hiểu văn bản .
3. Th¸i ®é:
- Gi¸o dơc HS cã ý thøc häc tËp
II. Chn bÞ:
1/ GV: Nghiªn cøu tµi liƯu, so¹n gi¸o ¸n.
2/ HS: Häc bµi cò, xem tríc bµi míi
III. TiÕn tr×nh tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y:
HĐ1: KHỞI ĐỘNG
1/ Ổn đònh lớp : Kiểm tra só số:
2/ Kiểm tra bài cũ:
- Thế nào là tính thống nhất về chủ đề văn bản?
3.Bµi míi:
L©u nay c¸c em ®· viÕt nh÷ng bµi tËp lµm v¨n ®· biÕt ®ỵc bè cơc cđa 1 v¨n
b¶n lµ nh thÕ nµo vµ ®Ỵ c¸c em hiĨu s©u h¬n vỊ c¸ch s¾p xÕp, bè trÝ néi dung phÇn
th©n bµi, phÇn chÝnh cđa v¨n b¶n. C« cïng c¸c em sÏ ®i vµo t/h tiÕt häc h«m nay.
HĐ2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc
- Đọc văn bản SGK : Người thầy đạo
cao đức trọng.

? Văn bản trên có thể chia làm mấy
phần? Chỉ rõ ranh giới giữa các phần
đó?
(3 phần: Từ đầu đến ông Chu Văn An
không màng danh lợi; Tiếp đến có khi
I. Bố cục của văn bản
1. MÉu
Văn bản : Người thầy đạo cao đức
trọng.
2/ Nhận xét
GV : §oµn ThÞ H¶i
23
không cho vào thăm; Còn lại).
? Hãy cho biết nhiệm vụ từng phần
trong văn bản trên?
- Phần 1: Giới thiệu ông Chu Văn An.
- Phần 2: Công lao, uy tín và tính cách
của Chu Văn An.
- Phần 3: Tình cảm của mọi người đối
với Chu Văn An.
- Phân tích mối quan hệ giữa các phần
trong văn bản trên?
(Luôn gắn bó chặt chẽ với nhau, phần
trước là tiền đề cho phần sau, còn phần
sau là sự tiếp nối cho phần trước; Các
phần đều tập trung làm rõ chủ đề Người
thầy đạo cao đức trọng.
? Từ việc phân tích trên, em hãy cho
biết một cách khái quát: Bố cục của văn
bản gồm mấy phần? Nhiệm vụ của từng

phần? Các phần trong văn bản có quan
hệ với nhau như thế nào?
-HS đọc ghi nhớ
? Phần thân bài Tôi đi học của TT, được
sắp xếp trên cơ sở nào?
(Sắp xếp theo sự hồi tưởng những kỷ
niệm về buổi tựu trường đầu tiên của
tác giả. Các cảm xúc được sắp xếp theo
thứ tự thời gian : những cảm xúc trên
đường đến trường, những cảm xúc khi
bước vào lớp học; Sắp xếp theo liên
tưởng đối lập những cảm xúc về cùng
một đối tượng trước đây và buổi tựu
trường đầu tiên)
? Phân tích những diễn biến tâm lý của
cậu bé Hồng ở văn bản Trong lòng mẹ
của Nguyên Hồng.
(Tình thương mẹ và thái độ căm ghét
cực độ những cổ tục đày đoạ mẹ mình
của cậu bé Hồng khi nghe bà cô cố tình
bòa chuyện nói xấu về mẹ -Niềm vui
- Phần 1: Giới thiệu ông Chu Văn An.
- Phần 2: Công lao, uy tín và tính cách
của Chu Văn An.
- Phần 3: Tình cảm của mọi người đối
với Chu Văn An.
- Các phần có chức năng n.vụ riêng
nhưng ln gắn bó chặt chẽ với nhau.
- Các phần đều tập trung làm rõ chủ đề
Người thầy đạo cao đức trọng.

Văn bản thường có ba phần:
- Mở bài, Thân bài và kết bài.
- Mỗi phần đều có chức năng, nhiệm vụ
riêng nhưng phải phù hợp với nhau để
làm rõ chủ đề của văn bản.
* Ghi nhớ 1,2: sgk
II. Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần
thân bài của văn bản
1. MÉu
2/ Nhận xét
VB “Tôi đi học” được sắp xếp:
-theo dòng hồi tưởng
-theo cảm xúc thời gian,không gian
Tâm trạng bé Hồng qua VB “Trong
lòng mẹ”
-Tình thương mẹ và thái độ căm ghét
xã hội đương thời khi nghe người cô bòa
chuyện.
- Niềm sung sướng khi ở trong lòng mẹ.

GV : §oµn ThÞ H¶i
24
sướng tột độ của bé Hồng khi ở trong
lòng mẹ).
? Khi tả người, con vật, vật phong cảnh
có thể sắp xếp theo trình tự nào? Hãy
kể một vài trình tự mà em thường gặp?
+ Tả người, vật, con vật: Theo không
gian từ xa đến gần hoặc ngược lại; Theo
thời gian: quá khứ - hiện tại - đồng hiện;

Từ ngoại hình đến quan hệ cảm xúc
hoặc ngược lại.
+ Tả phong cảnh: Theo không gian rộng
- hẹp - gần - xa - cao - thấp; Ngoại cảnh
đến cảm xúc hoặc ngược lại.
? Chỉ ra 2 nhóm sự việc về Chu Văn An
trong phần thân bài?
- Sự việc nói về tài cao; Các sự việc
nói về đạo đức, được học trò kính trọng.
? Từ việc tìm hiểu trên cho biết:
+ Việc sắp xếp bố cục văn bản tuỳ
thuộc vào những yếu tố nào?
+ Các ý trong phần Thân bài thường
được sắp xếp theo những trình tự nào?
- Học sinh đọc ghi nhớ SGK
HĐ3: LUYỆN TẬP
Bài tập 1 : H/s làm theo 3 nhóm
Yêu cầu hs đọc và xác đònh yêu cầu của
bài tập.
-Hướng dẫn: +Xét ý của từng đoạn văn
được trình bày ntn?
Tìm từ ngữ và câu thể hiện chủ đề
+Phân tích cách triển khai chủ đề
trong đoạn văn
Nhận xét phần trình bày của hs
-Trình tự tả người ,vật:Chỉnh thểbộ
phận.
- Trình tự tả cảnh: Không gian,ngoại
cảnh,cảm xúc.
* Ghi nhớ 3: sgk

III Luyện tập:
Bài tập 1 :
a/ Theo không gian: từ xa(thấy chim
bay lên như đàn kiến từ trong lòng đất
chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời),
đến gần hơn (tiếng chim kêu náo động
như xóc những rổ đồng tiền đồng. Chim
đậu chen nhau trắng xoá), đến gần hơn
nữa (thò tay lên tổ nhặt trứng chim một
cách dễ dàng), gần nhất ( tiếng chim
kêu vang động bên tai và nói chuyện thì
không thể nghe thấy).
b/ Theo thời gian:
Lúc về chiều và lúc hoàng hôn.
c/ Bàn về mối quan hệ giữa sự thật lòch
sử và các truyền thuyết, các ý trong
đoạn được sắp xếp theo cách diễn giải,
GV : §oµn ThÞ H¶i
25