Luật kinh doanh bảo hiểm

Bài tiểu luận môn Luật kinh doanh bảo hiểm
Mở đầu
Qua khoảng 10 năm đưa vào thực tế, Luật kinh doanh bảo hiểm đã tạo điều kiện
cho thị trường bảo hiểm Việt Nam tăng trưởng cao và hội nhập quốc tế, đồng thời đã có
khung pháp lý để duy trì trật tự, kỷ cương, ngăn ngừa những hành vi trái pháp luật trong
lĩnh vực bảo hiểm; duy trì môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các doanh
nghiệp bảo hiểm; giúp xây dựng nên những doanh nghiệp bảo hiểm có quy mô lớn, tài
chính lành mạnh và kinh doanh hiệu quả; cung cấp nhiều sản phẩm bảo hiểm với chất
lượng dịch vụ tốt đáp ứng nhu cầu xã hội; thu hút đầu tư trực tiếp, các luồng vốn ngoài
nước.
Tuy nhiên, thực tế trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm cho thấy vẫn còn những
bất cập nảy sinh như chưa có sự phù hợp giữa thực tiễn với quy định của Luật trong một
số vấn đề, sự thiếu thống nhất giữa các văn bản quy phạm Pháp luật trong các quy định
về hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Đặc biệt trong giai đoạn mới khi Việt Nam bắt đầu
hội nhập vào nền kinh tế thế giới thì nhiều vấn đề mới được đặt ra mà Luật kinh doanh
bảo hiểm năm 2000 chưa thể dự liệu trước. Chính vì vậy một yêu cầu được đặt ra đó là
phải có sự điều chỉnh các quy định của Pháp luật hiện hành trong lĩnh vực kinh doanh
bảo hiểm để đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới, tạo điều kiện thuận lợi cho sự
phát triển và ổn định của thị trường bảo hiểm.
Để phục vụ yêu cầu học tập của môn Pháp luật kinh doanh bảo hiểm, bài tiểu luận
với đề tài “Pháp luật kinh doanh bảo hiểm Vệt Nam và các cam kết về mở cửa thị
trường” sẽ trình bày một số vấn đề về các cam kết mở cửa thị trường bảo hiểm của Việt
Nam trong quá trình hội nhập, quy định trong Luật kinh doanh bảo hiểm hiện hành và
yêu cầu thay đổi để phù hợp với thực tế.
Nội dung của bài tiểu luận bao gồm hai phần:
1. Ngành bảo hiểm và các cam kết mở cửa thị trường.
2. Luật kinh doanh bảo hiểm và sự cần thiết phải sửa đổi.
Trong quá trình thực hiện đề tài, còn nhiều hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được
sự góp ý của giảng viên!
1
Bài tiểu luận môn Luật kinh doanh bảo hiểm

Mục lục
Mở đầu ..............................................................................................................................1
Mục lục..............................................................................................................................2
1. Sơ lược về lĩnh vực bảo hiểm tại Việt Nam hiện nay ...................................................3
2. Những cơ hội và thách thức khi mở cửa thị trường dịch vụ bảo hiểm..........................5
2.1. Cơ hội.........................................................................................................................5
2.2. Thách thức đặt ra .......................................................................................................5
3. Một số vấn đề trong cam kết mở cửa thị trường dịch vụ bảo hiểm
của Việt Nam.....................................................................................................................6
3.1. Những phân ngành dịch vụ bảo hiểm theo cam kết mở cửa thị trường......................6
3.2. Về thiết lập hiện diện thương mại của doanh nghiệp bảo hiểm
nước ngoài.........................................................................................................................6
3.3. Tỷ lệ góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài tại các doanh nghiệp bảo hiểm
Việt Nam............................................................................................................................7
3.4. Sử dụng dịch vụ của doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài..........................................7
3.5. Về tái bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài.....................................8
4. Pháp luật về kinh doanh bảo hiểm trước cam kết hội nhập.................9
4.1. Luật kinh doanh bảo hiểm hiện hành và một số vấn đề liên quan..............................9
4.2. Pháp luật kinh doanh bảo hiểm Việt Nam và yêu cầu phải
phù hợp với thực tiễn..................................................................................................13
5. Một số nội dung sửa đổi theo Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật
kinh doanh bảo hiểm sẽ được Quốc hội xem xét và thông qua tại kỳ họp thứ 8 Quốc
hội khóa XII..............................................................................................................14
5.1. Về cung cấp dịch vụ bảo hiểm qua biên giới............................................................14
5.2. Về chi nhánh DNBH phi nhân thọ nước ngoài.........................................................14
5.3. Về nhượng tái bảo hiểm bắt buộc.............................................................................15
6. Kết luận........................................................................................................................16
2
Bài tiểu luận môn Luật kinh doanh bảo hiểm
1. Sơ lược về lĩnh vực bảo hiểm tại Việt Nam hiện nay

Nền kinh tế Việt Nam hiện đang vươn lên mạnh mẽ với sự phát triển nhanh chóng
của các hoạt động sản xuất, kinh doanh, thương mại, xây dựng, dịch vụ…, mức sống của
người dân ngày càng nâng cao, trong bối cảnh đó, hoạt động của ngành bảo hiểm tại
nước ta không ngừng mở rộng để đáp ứng với nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Với vai
trò quan trọng cũng như sức ảnh hưởng lớn đối với hoạt động của các doanh nghiệp, đời
sống người tham gia bảo hiểm mà lĩnh vực bảo hiểm luôn được quan tâm và giám sát
đặc biệt, các quan hệ phát sinh trong lĩnh vực này cần thiết phải được điều chỉnh bởi các
quy định của Pháp luật để đảm bảo sự ổn định của nền kinh tế và xã hội.
Sự ra đời của Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000 đã tạo ra bước đột phá lớn trong
hoạt động của ngành bảo hiểm tại Việt Nam, kể từ khi Luật kinh doanh bảo hiểm ra đời,
số lượng doanh nghiệp bảo hiểm đã tăng từ 14 lên 50 doanh nghiệp thuộc mọi thành
phần kinh tế; tổng doanh thu phí bảo hiểm tăng từ 3.056 tỷ đồng (năm 2000) lên 25.510
tỷ đồng (năm 2009), với tốc độ tăng bình quân trên 27%/năm; tổng số tiền các DNBH đã
huy động đầu tư trở lại nền kinh tế tăng từ 5.000 tỷ đồng (năm 2000) lên gần 69.000 tỷ
đồng (năm 2009). Đến cuối năm 2009, tổng doanh thu bảo hiểm cả nhân thọ và phi nhân
thọ đạt 25.510 tỷ đồng, đạt 2% GDP. Đây là một kết quả đáng ghi nhận.
Thực tế cho thấy thị trường bảo hiểm hiện nay vẫn còn nhiều tiềm năng với nhu
cầu bảo hiểm ngày càng lớn. Cùng với sự lớn mạnh của các doanh nghiệp trong nước,
các doanh nghiệp nước ngoài với ưu thế về quy mô hoạt động, nguồn vốn, kinh nghiệm
quản lý cũng xuất hiện ngày càng nhiều góp phần làm cho thị trường bảo hiểm Việt Nam
càng thêm sôi động. Tính đến tháng 3/2010, tổng số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
trong lĩnh vực bảo hiểm nói riêng lên đến hơn 1 tỷ USD, chưa kể các hoạt động đầu tư
nước ngoài vào các lĩnh vực khác do sự có mặt của các doanh nghiệp bảo hiểm hàng đầu
thế giới tại Việt Nam.
Tuy nhiên, hoạt động của thị trường bảo hiểm trong thời gian qua cho thấy vẫn còn
nhiều tồn tại và hạn chế ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp cũng như công
tác quản lý, giải quyết các vấn đề phát sinh trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm mà
một vài nguyên nhân có thể điểm qua như sau:
3
Bài tiểu luận môn Luật kinh doanh bảo hiểm

 Về khách quan, thị trường bảo hiểm Việt Nam còn rất mới so với các nước trên
thế giới và trong khu vực, đang trong giai đoạn phát triển, tự hoàn thiện đối với cả
phía DNBH, cơ quan quản lý và bên mua bảo hiểm. Nhân lực của ngành còn thiếu rất
nhiều, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia, có kinh nghiệm cao trong lĩnh vực bảo hiểm, ví
dụ các chuyên gia tính phí bảo hiểm, chuyên gia tái bảo hiểm, chuyên gia phân tích
tài chính, đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp,..
 Về chủ quan, thực tiễn cho thấy khuôn khổ pháp luật về kinh doanh bảo hiểm tại
Việt Nam hiện nay vẫn chưa thực sự hoàn chỉnh:
• Có sự thiếu nhất quán trong các quy định liên quan đến kinh doanh bảo
hiểm giữa Luật kinh doanh bảo hiểm và Bộ luật dân sự. Còn nhiều quy định
trong Luật còn mang tính chung chung, thiếu rõ ràng dẫn đến khó khăn nhất
định trong việc áp dụng Luật và giải quyết các tranh chấp trong hoạt động kinh
doanh bảo hiểm.
• Kể từ năm 2000 đến nay, hệ thống luật có liên quan đến các vấn đề quy
định tại Luật Kinh doanh bảo hiểm đã thay đổi, ví dụ: Luật Doanh nghiệp năm
2005 thay thế Luật Doanh nghiệp năm 1999, Luật Đầu tư thay thế Luật Đầu tư
nước ngoài tại Việt Nam, theo đó, các quy định về hình thức doanh nghiệp, về
đầu tư cần được quy định rõ trong Luật Kinh doanh bảo hiểm.
• Đặc biệt là khi Việt Nam đã ký các thoả thuận hợp tác song phương (BTA
với Hoa Kỳ), là thành viên của WTO với các cam kết mở cửa thị trường bảo
hiểm; Bộ Tài chính đã là thành viên của Hiệp hội các nhà quản lý bảo hiểm
quốc tế (IAIS) cho nên công tác quản lý, giám sát bảo hiểm dần từng bước theo
các nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế và phải được thể hiện trong các quy định
của Pháp luật.
Xuất phát từ những lý do trên, một vấn đề quan trọng và cấp bách được đặt ra và
cần thực hiện ngay đó là phải sửa đổi, bổ sung một số quy định trong Luật kinh doanh
bảo hiểm hiện hành nhằm đảm bảo cho sự phát triển của hoạt động kinh doanh bảo hiểm
tại Việt Nam cũng như đáp ứng được các cam kết về mở cửa thị trường.
4
Bài tiểu luận môn Luật kinh doanh bảo hiểm

2. Những cơ hội và thách thức khi mở cửa thị trường dịch vụ bảo hiểm
Hội nhập kinh tế quốc tế là một xu hướng tất yếu của mọi nền kinh tế mà Việt Nam
không thể đứng ngoài. Tham gia vào sân chơi lớn bên cạnh những quy định của riêng
mình, chúng ta bắt buộc phải tuân thủ những nguyên tắc chung được đặt ra cho tất cả các
nước và quan trọng là phải đảm bảo cho chúng phù hợp với nhau. Trước sự hội nhập sau
rộng của nền kinh tế, ngành bảo hiểm cũng phải mở cửa thị trường của mình với thế giới
cụ thể là thực hiện những gì mà Việt Nam đã cam kết với các nước khác và đặc biệt là
khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Việc mở cửa thị trường theo tham cam kết chắc chắn sẽ làm cho ngành bảo hiểm
trong nước chịu tác động mạnh mẽ cả về quy mô, chất lượng và cả sự ổn định trong thị
trường tài chính nói chung. Các tác động sẽ bao gồm cả mặt tích cực lẫn tiêu cực cho thị
trường bảo hiểm Việt Nam.
2.1. Cơ hội
Theo đánh giá sơ bộ việc mở cửa thị trường theo các cam kết WTO về cơ bản sẽ có
tác động tích cực đối với cạnh tranh, thúc đẩy sự phát triển của ngành bảo hiểm Việt
Nam nói chung và bản thân các công ty bảo hiểm trong nước:
 Việc tham gia thị trường của những công ty bảo hiểm mới, đặc biệt là các công ty
bảo hiểm nước ngoài sẽ đa dạng hóa và khiến thị trường sôi động hơn. Quá trình hội
nhập sẽ làm giảm chi phí dịch vụ, chất lượng dịch vụ được nâng cao, năng lực thị
trường được mở rộng, thúc đẩy sự phát triển của thị trường.
 Mở cửa thị trường tạo điều kiện tăng cường trao đổi kiến thức và kỹ năng chuyên
ngành: công nghệ quản lý tiên tiến được chuyển giao, trình độ đội ngũ cán bộ được
nâng cao... góp phần thúc đẩy năng lực cạnh tranh của các công ty bảo hiểm trong
nước.Tạo cơ hội cho các doanh nghiệp bảo hiểm Nhà nước chuyển đổi cơ cấu để
tăng khả năng cạnh tranh.
2.2. Thách thức đặt ra
Bên cạnh những cơ hội cho ngành bảo hiểm Việt Nam vươn lên thì việc mở cửa
cho các công ty nước ngoài tham gia vào thị trường bảo hiểm cũng tạo ra những thách
thức nhất định đối với ngành bảo hiểm trong nước, đó là:
5

Bài tiểu luận môn Luật kinh doanh bảo hiểm
 Việc thực hiện các cam kết cũng dẫn đến các khả năng gây bất ổn định nói chung
của thị trường tài chính, mất vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước, hệ
thống quy định quản lý chưa theo kịp được với mức độ mở cửa thị trường...
 Cạnh tranh sẽ diễn ra trên quy mô rộng hơn và mức độ gay gắt. Trước hết là cạnh
tranh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm đang hoạt động tại Việt Nam cả về sản phẩm
bảo hiểm, chất lượng phục vụ, nguồn nhân lực và phát triển kênh phân phối sản
phẩm. Cạnh tranh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm đang hoạt động tại Việt Nam với
các doanh nghiệp bảo hiểm tại nước ngoài về cung cấp sản phẩm bảo hiểm trong
khuôn khổ đã cam kết tại WTO cũng gay gắt không kém.
 Thị trường phát triển nhanh về quy mô, đa dạng về sản phẩm là sức ép đối với
các nhà quản lý trong lĩnh vực này, bao gồm yêu cầu phải đảm bảo quyền lợi người
tiêu dùng; khả năng giải quyết tranh chấp; thị trường bị chia cắt manh mún và vấn đề
rất quan trọng là ngăn ngừa rủi ro mang tính hệ thống.
3. Một số vấn đề trong cam kết mở cửa thị trường dịch vụ bảo hiểm của Việt Nam
3.1. Những phân ngành dịch vụ bảo hiểm theo cam kết mở cửa thị trường
Việt Nam có cam kết mở cửa thị trường trong các phân ngành dịch vụ bảo hiểm:
 Bảo hiểm nhân thọ (trừ bảo hiểm y tế);
 Bảo hiểm phi nhân thọ;
 Tái bảo hiểm và nhượng tái bảo hiểm;
 Trung gian bảo hiểm (môi giới bảo hiểm, đại lý bảo hiểm);
 Các dịch vụ hỗ trợ bảo hiểm (tư vấn, dịch vụ tính toán, đánh giá rủi ro và giải
quyết bồi thường).
3.2. Về thiết lập hiện diện thương mại của doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài
Theo cam kết trong lĩnh vực dịch vụ bảo hiểm, các nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm
nước ngoài được quyền hiện diện ở Việt Nam dưới các hình thức:
 Văn phòng đại diện (tuy nhiên các văn phòng đại diện không được phép kinh
doanh sinh lời trực tiếp);
 Liên doanh với đối tác Việt Nam;
 Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài (với những hạn chế về loại dịch vụ được

phép cung cấp theo lộ trình);
[1]

6