TIẾNG VIỆT 12: GIỮ GÌN SỰ TRONG SÁNG CỦA TIẾNG VIỆT

TIẾNG VIỆT 12.
gi÷ g×n sù trong
s¸ng cña tiÕng
viÖt

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1.Kiến thức: Giúp HS nắm được:
- Khái niệm sự trong sáng của TV, những biểu hiện chủ yếu
của sự trong sáng của TV:
+Hệ thống chuẩn mực , quy tắc và sự tuân thủ các chuẩn
mực , quy tắc trong TV.
+Sự sáng tạo, linh hoạt trên cơ sở quy tắc chung.
+Sự không pha tạp và lạm dụng các yếu tố của ngôn ngữ
khác .
+Tính VH, Lịch sự trong giao tiếp ngôn ngữ.
-Trách nhiệm giữ gìn sự trong sáng của TV.

2.Kĩ năng:
-Rèn KN giao tiếp:trao đổi, tìm hiểu về đặc điểm và khả
năng biểu đạt của TV; yêu cầu giữ gìn sự trong sáng của
TV.
-KN Tự nhận thức về trách nhiệm cá nhân trong việc trau
dồi ngôn ngữ trong giao tiếp, góp phần giữ gìn sự trong
sáng của TV.
3.Thái độ; tình cảm :
-Yêu mến và quý trọng di sản ngôn ngữ của cha ông , tài sản
của CĐ.
-Nhận thức :luôn nâng cao hiểu biết về TV.
-Hành động: sử dụng TV theo các chuẩn mực và quy tắc
chung; ko lạm dụng tiếng nước ngoài, chú trọng tính văn

hoá, lịch sự trong GTNN.

NI DUNG BI HC:
I.S TRONG SNG CA TING VIT:
1/.S trong sỏng ca T.V Tớnh chun mc v phỏt õm v
ch vit, t ng ,.
2/ Sự trong sáng của tiếng Việt không chấp nhận những yếu
tố lai căng, pha tạp quá mức ngôn ngữ n ớc ngoài, nh ng vẫn
dung hợp những yếu tố tích cực đối với tiếng Việt
3/S trong sỏng c a T.V

Tính lịch sự, có văn hoá trong lời
nói.


I .Sự trong sáng của tiếng Việt
1. Tìm hiểu VD
* NGữ liệu 1
+ Câu 1: Khi ra pháp tr ờng, anh ấy vẫn hiên ngang đến
phút chót lọt
+ Câu 2: Truyện Kiều của Nguyễn Du đã nêu cao một t t
ởng nhân đạo hết sức là cao đẹp
+ Câu 3:Tình cảm của tác giả đối với non sông đất n ớc,
đồng bào trong n ớc, kiều bào ở n ớc ngoài tuy xa nh ng vẫn
nhớ về Tổ quốc
+ Câu 4: Đó là tình cảm của tác giả đối với non sông đất n
ớc, với đồng bào trong n ớc và kiều bào ở n ớc ngoài
những ng ời tuy ở xa nh ng vẫn nhớ về Tổ quốc
+ Câu 5:
L ng trần phơi nắng phơi s ơng

Có manh áo cộc tre nh ờng cho con
Tre Việt Nam Nguyễn Duy

Câu 1. Trong các câu trên đâu là câu đúng,
đâu là câu sai? Chỉ rõ các lỗi.
- Phân tích:Câu sai: Câu 1, Câu 2, Câu 3
+ Câu 1: Sai về từ ngữ chót lọt -> Câu
không trong sáng
+ Câu 2: Sai về phong cách ngôn ngữ hết sức
là -> Câu không trong sáng
-Câu đúng: Câu 4, Câu 5

*Câu hỏi
Câu 2: So sánh câu 3 với câu 4 và cho biết câu nào diễn đạt
trong sáng, rõ ràng? Tại sao?
+Câu 4: Có nội dung mạch lạc: nói về tình cảm của nhà văn
đối với đất n ớc, con ng ời. Các quan hệ trong câu rõ ràng, đảm
bảo sự chuẩn mực về ngữ nghiã, ngữ pháp -> Câu trong sáng
Câu 3: Hình t ợng cây tre đ ợc Nguyễn Duy khắc hoạ cụ thể
qua những từ ngữ, hình ảnh nào trong 2 câu thơ trên? Biện
pháp nghệ thuật nào đ ợc tác giả sử dụng ở đây? Tác dụng của
nó ra sao?
Vậy theo em việc sử dụng những từ l ng, áo, con của tác giả
có chuẩn xác không? Tại sao?


+ Câu 5: Từ ngữ, hình ảnh l ng trần, phơi nắng phơi s
ơng, manh áo cộc kết hợp biện pháp ẩn dụ -> hình t ợng
thực về cây tre -> ng ời phụ nữ Việt Nam: trung hậu, đảm
đang, giàu đức hi sinh, giàu lòng nhân ái.

Các từ l ng, áo, con không chỉ diễn tả hình ảnh thực về
cây tre, mà còn gợi lên một cách sâu sắc về hình ảnh những
ng ời phụ nữ Việt Nam, đồng thời còn gửi gắm thái độ, tình
cảm của tác giả.
Cách sử dụng từ ngữ của tác giả ở đây không chỉ chuẩn xác
mà còn mang tính sáng tạo -> Câu trong sáng

-Việc sáng tạo những cái mới đó có ý nghĩa nh thế
nào đối với tiếng Việt. Và khi sáng tạo những cái
mới phải đảm bảo yếu tố gì?
Những tên tuổi nhà thơ, nhà văn nào luôn đi tìm tòi
sáng tạo cái mới trong ngôn ngữ thơ ca, văn ch
ơng?
VD:
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon nh một cặp môi gần
Vội vàng- Xuân Diệu

Qua việc phân tích các VD trên, sự trong sáng của tiếng Việt
biểu hiện tr ớc tiên ở những ph ơng diện nào?
1/ Tính chuẩn mực về phát âm, chữ viết; về từ ngữ; về ngữ
pháp; về phong cách ngôn ngữ, và phải tuân theo quy tắc
chung của tiếng Việt.
+ Sự sáng tạo cái mới phải phù hợp với quy tắc chung.
Sự sáng tạo cái mới không những đảm bảo đ ợc sự trong sáng
của việc tiếng Việt, còn góp phần phát triển tiếng Việt, làm cho
tiếng Việt ngày càng phong phú, đa dạng

Ngữ liệu 2

- Cho các câu sau:
+ Câu 1: Cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945 đã mở
ra một kỉ nguyên mới cho dân tộc ta kỉ nguyên của
độc lập, tự do và hạnh phúc
+ Câu 2: Chỉ vài ngày sau khi Microsoft vá lỗi nghiêm
trọng trong phần mềm xử lí file đồ hoạ, một hacker x
ng là cocoruder đã công bố chi tiết về hai vấn đề t
ơng tự trong hệ điều hành.

+ Câu 3: Liên hoan festival nghệ thuật Tây Nguyên đ ợc tổ chức ở
thành phố Buôn Ma Thuật
+ Câu 4: Đơn vị đo dòng điện là vôn.
+ Câu 5: N ớc là hợp chất gồm hydro và oxy
+ Câu 6: Các superstar thích dùng mobile phone loại xịn


Những từ vay m ợn n ớc ngoài cần thiết?
- Cách mạng, kỉ nguyên, độc lập, tự do, hạnh phúc- thuật ngữ
chính trị -> Từ vay m ợn tiếng Hán
- Microsoft, cocoruder danh từ riêng -> Từ vay muợn
tiếng Anh- Hợp chất- thuật ngữ khoa học-> Từ vay muợn
tiếng Hán
- Vôn, hydro, oxy- thuật ngữ khoa học -> Từ vay m ợn tiếng
Anh
=> Đây là những thuật ngữ chính trị, khoa học không có trong
tiếng Việt những từ vay m ợn cần thiết

•
Nh÷ng tõ l¹m dông tiÕng n íc ngoµi:
-File = tÖp tin hacker= kÎ ®ét nhËp tr¸i phÐp vµo hÖ thèng m¸y

tÝnh
- Festival = liªn hoan, lÔ héi
- Superstar = siªu sao
- mobile phone = ®iÖn tho¹i di ®éng
=> §©y lµ nh÷ng tõ ng÷ cã trong hÖ thèng tõ vùng tiÕng ViÖt
v× thÕ kh«ng nªn l¹m dông tiÕng n íc ngoµi.

2/ Sự trong sáng của tiếng Việt không chấp nhận
những yếu tố lai căng, pha tạp quá mức ngôn ngữ
n ớc ngoài, nh ng vẫn dung hợp những yếu tố tích
cực đối với tiếng Việt.


Ngữ liệu 3- Cho VD SGK/ T.33
- Phân tích: Tính lịch sự, có văn hoá trong lời nói thể hiện ở
cách x ng hô, th a gửi, cách sử dụng từ ngữ
+ Cách x ng hô:
Ông giáo: Cụ với tôi, ông với con -> sự kính trọng, thân thiết
gần gũi.
Lão Hạc: Ông giáo, chúng mình, tôi với ông-> sự tôn trọng của
Lão Hạc đối với ông giáo
+ Cách th a gửi của Lão Hạc với ông giáo: vâng! Ông giáo
dạy phải -> Sự trân trọng, tin t ởng và có phần ng ỡng mộ của
lão Hạc với ông giáo
+ Các từ ngữ: trong sáng, rõ ràng, nhã nhặn, lịch sự

Bên cạnh những lời văn mang tính lịch sự, có văn hoá, ta
vẫn bắt gặp trong văn ch ơng những lời nói không đảm bảo
tính lịch sự, trong sáng của tiếngViệt. Tại sao lại có điêù
đó?

- Mẹ kiếp! Thế có phí r ợu không? Thế thì có khổ hắn
không? Không biết đứa chết mẹ nào đã đẻ ra thân hắn cho
hắn khổ đến nông nỗi này? ( Chí Phèo Nam Cao)

Tác giả muốn nhân vật trực tiếp bộc lộ tính cách đối
với ng ời đọc qua chính những ngôn ngữ của mình
Lời nói của Chí Phèo trong trích đoạn trên là lời nói của
Chí khi đã bị tha hoá trở thành một tên côn đồ, bặm trợn,
một con quỷ của làng Vũ Đại

3/Tính lịch sự, có văn hoá trong lời nói.
Trong cuộc sống ngày hôm nay, vẫn còn xuất hiện ở đâu
đó, ở một số ng ời những lời nói thô tục, thiếu văn hoá, lịch
sự. Để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, mỗi chúng ta
cần phải làm gì?

=> Kết luận :
Sự trong sáng của tiếng Việt biểu hiện ở
các ph ơng diện:
- Tính chuẩn mực, có quy tắc của tiếng Việt
- Không sử dụng các yếu tố lai căng, pha
tạp
- Đảm bảo tính lịch s, có văn hoá trong lời
nói.

II/. Luyện tập
Bài 1.SGK/ 33:

Gợi ý: Các từ ngữ nói về các nhân vật:
- Kim Trọng: rất mực chung tình

- Thuý Vân: cô em gái ngoan
- Hoạn Th : ng ời đàn bà bản lĩnh khác th ờng, biết điều mà
cay nghiệt
- Thúc Sinh: sợ vợ
- Từ Hải: chợt hiện ra, chợt biến đi nh một vì sao lạ
- Tú Bà: màu da nhờn nhợt
- Mã Giám Sinh: mày râu nhẵn nhụi
- Sở Khanh: chải chuốt dịu dàng
- Bạc Bà, Bạc Hạnh: miệng thề xoen xoét

Bài 2.Tại sao việc gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt lại là
một trong những vấn đề đang đ ợc quan tâm hàng đầu trong
giai đoạn hiện nay ?
- Tiếng Việt là thứ tiếng giàu đẹp, là thứ của cải vô cùng quý
giá cần phải giữ gìn
- Việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt góp phần vào việc
giữ gìn bản sắc văn hoá Việt Nam

-
Trong giai đoạn hiện nay, khi VN gia nhập WTO, du nhập
vào Việt Nam rất nhiều nền văn hoá, ngôn ngữ khác nhau
trên thế giới, mở ra nhiều xu h ớng nhằm phát triển hệ thống
ngôn ngữ của chúng ta, nh ng đồng thời cũng đem lại nhiều
thách thức và nguy cơ làm vẩn đục tiếng Việt. Chính vì thế,
ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt đ ợc dặt lên hàng
đầu.
- Tình trạng lạm dụng tiếng n ớc ngoài, sử dụng lời ăn tiếng
nói thô tục, thiếu văn hoá đang diễn ra ngày càng phổ biến
ở nhiều ng ời, nhiều môi tr ờng trong xã hội ngày nay

Bài 3: Đọc câu chuyện sau:
Trong một lần nói chuyện cùng các cán bộ, có một cán bộ
dùng từ: thiệt là một thắng lợi trời long đất lở . Bác Hồ đã
phê bình bằng một câu nói hóm hỉnh: Thế sau thắng lợi, Bác
và chú sẽ ở đâu?
Suy nghĩ của em về câu chuyện trên. Viết một đoạn văn nghị
luận về hiện t ợng sử dụng từ ngữ thiếu chuẩn xác trong cuộc
sống hôm nay.
Suy nghĩ về mẩu chuyện trên:
+ Là một mẩu chuyện vui nh ng đã phản ánh đ ợc một hiện t ợng
khá phổ biến về viêc sử dụng ngôn ngữ trong đời sống hằng
ngày: sử dụng từ ngữ thiếu chuẩn xác
ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt của Bác Hồ.
- Viết đoạn văn: Khoảng 20 dòng về các hiện t ợng sử dụng từ
ngữ thiếu chuẩn xác.

- HS về làm bài tập số 2 SGK/ T.34
- Suy nghĩ về các vấn đề đ ợc mở ra trong
giờ học
- S u tầm trên đài, trên báo những hiện t ợng
làm vẩn đục sự trong sáng của tiếng Việt
- Ôn tập lại kiến thức đã học chuẩn bị viết
bài viết số 1 v vn NLXH