ky nang song môn Sinh 33

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
Nghệ An, tháng 8/2011
Bài 3
PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC KỸ NĂNG
SỐNG TRONG MÔN SINH HỌC Ở
TRƯỜNG THCS

CA CH TIÊ P CÂŃ ́ ̣
Sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực
để tạo điều kiện, cơ hội cho HS được thực hành,
trải nghiệm KNS trong quá trình học tập.

Quan điểm
DH
PPDH
Kĩ thuật DH
PP vĩ mô
PP vi mô
PP cụ thể
Bình diện
vĩ mô
Bình diện
trung gian
Bình diện
vi mô
BA BI NH DIÊN (CÂ P ĐÔ) CUA PPDH̀ ̣́ ̣ ̉

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
Dạy học nhóm còn được gọi bằng những tên

khác nhau như: Dạy học hợp tác, Dạy học
theo nhóm nhỏ, trong đó HS của một lớp học
được chia thành các nhóm nhỏ, trong khoảng
thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn
thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân
công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc
của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá
trước toàn lớp.
1. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NHÓM
Ban ̉
châ t:́

NHẬP ĐỀ VÀ GIAO
NHIỆM VỤ
•
Giới thiệu chủ đề
•
Xác định nhiệm vụ các
nhóm
•
Thành lập các nhóm
LÀM VIỆC NHÓM
•
Chuẩn bị chỗ làm việc
•
Lập kế hoạch làm việc
•
Thoả thuận quy tắc làm việc
•
Tiến hành giải quyết nhiệm vụ

•
Chuẩn bị báo cáo kết quả
TRÌNH BÀY KẾT
QUẢ / ĐÁNH GIÁ
•
Các nhóm trình bày
kết quả
•
Đánh giá kết quả
Làm việc toàn lớp
Làm việc toàn lớp
Làm việc nhóm
PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
1. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NHÓM
Quy tri nh th c hiêǹ ự ̣

L u ýư
Phương pháp này thuận lợi GD 1 số KNS:
Thể hiện sự tự tin, giao tiếp, lắng nghe tích
cực, thương lượng, hợp tác, đảm nhận trách
nhiệm, tác, giải quyết vấn đề, tư duy sáng
tạo, tư duy phê phán, tìm kiếm và xử lí
thông tin,

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
2. PHƯƠNG PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
* Ban châ t: ́̉
Giải quyết vấn đề là xem xét, phân tích những vấn đề/tình

huống cụ thể thường gặp phải trong đời sống hàng ngày và xác định
cách giải quyết, xử lí vấn đề/tình huống đó một cách có hiệu quả.

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
Quy tri nh th c hiêǹ ự ̣
2. PHƯƠNG PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
V n đ ấ ề
I) Nh n bi t v n đ ậ ế ấ ề
•
Phân tích tình huống
•
Nhận biết, trình bày vấn
đề cần giải quyết
II) Tìm các ph ng án gi i quy t ươ ả ế
•
So sánh v i các nhi m v dao đ ng gi i quy tớ ệ ụ ộ ả ế
•
Tìm các cahcs gi i quy t m iả ế ớ
•
Hệ th ng hóa, s p x p các PAGQố ắ ế
III) Quyết định phương án (GQ VĐ)
•
Phân tích các phương án
•
Đánh giá các phương án
•
Quy t đ nhế ị
Giai quy tế

L u ýư
Phương pháp này thuận lợi GD 1 số KNS:
Thể hiện sự tự tin, giao tiếp, lắng nghe tích
cực, thương lượng, hợp tác, đảm nhận trách
nhiệm, tác, giải quyết vấn đề, tư duy sáng
tạo, tư duy phê phán, tìm kiếm và xử lí
thông tin,

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
3. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰ
ÁN
* Ban châ t:́̉
HS thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn với thực
tiễn, kết hợp lí thuyết với thực hành. Nhiệm vụ này được người học
thực hiện với tính tự lực cao, từ việc lập kế hoạch đến việc thực hiện
và đánh giá kết quả thực hiện dự án. Hình thức làm việc chủ yếu là
theo nhóm. Kết quả dự án là những sản phẩm hành động có thể giới
thiệu được.

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰ ÁN
QUYẾT ĐỊNH CHỦ ĐỀ
GV /HS đề xuất sáng kiến chủ đề, xđ mục đích dự án
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH
Học sinh lập kế hoạch làm việc, phân công lao động
THỰC HIỆN
Học sinh làm việc nhóm và cá nhân theo kế hoạch
Kết hợp lý thuyết và thực hành, tạo sản phẩm

GIỚI THIỆU SẢN PHẨM
Học sinh thu thập sản phẩm, giới thiệu,
công bố sản phẩm dự án
ĐÁNH GIÁ
GV và HS đánh giá kết quả và quá trình
Rút ra kinh nghiệm
Quy tri nh th c hiêǹ ự ̣

L u ýư
Phương pháp này thuận lợi GD 1 số KNS:
Thể hiện sự tự tin, giao tiếp, thương lượng,
hợp tác, đảm nhận trách nhiệm, tìm kiếm
sự hỗ trợ, sưu tầm và xử lí thông tin, ra
quyết định, giải quyết vấn đề, đặt mục tiêu,
quản lí thời gian,

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
4. PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI
* Ban châ t:́̉
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho HS thực hành, “ làm thử” một số
cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. `Đây là phương pháp nhằm
giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể
mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không phải là phần chính
của phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần diễn ấy.
* Quy tri nh th c hiên:̀ ự ̣
Có thể tiến hành đóng vai theo các bước sau :
- Giáo viên nêu chủ đề, chia nhóm và giao tình huống, yêu cầu đóng vai cho từng
nhóm. Trong đó có quy định rõ thời gian chuẩn bị, thời gian đóng vai của mỗi
nhóm.

- Các nhóm thảo luận chuẩn bị đóng vai.
- Các nhóm lên đóng vai.
- Lớp thảo luận, nhận xét về cách ứng xử và cảm xúc của các vai diễn; về ý nghĩa
của các cách ứng xử.
- GV kết luận, định hướng cho HS về cách ứng xử tích cực trong tình huống đã
cho.

L u ýư
Phương pháp này thuận lợi GD 1 số KNS:
Thể hiện sự tự tin, hợp tác, đảm nhận trách
nhiệm, giải quyết vấn đề, tư duy phê phán,
tư duy sáng tạo, ra quyết định, quản lí thời
gian,

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH
* Ban châ t:́̉
Nghiên cứu trường hợp điển hình là phương pháp sử dụng
một câu chuyện có thật hoặc chuyện được viết dựa trên những
trường hợp thường xảy ra trong cuộc sống thực tiễn để minh chứng
cho một vấn đề hay một số vấn đề. Đôi khi nghiên cứu trường hợp
điển hình có thể được thực hiện trên video hay một băng catset mà
không phải trên văn bản viết.
* Quy tri nh th c hiên:̀ ự ̣
Các bước nghiên cứu trường hợp điển hình có thể là:
- HS đọc (hoặc xem, hoặc nghe) về trường hợp điển hình
- Suy nghĩ về nó (có thể viết một vài suy nghĩ trước khi thảo luận
điều đó với người khác).
- Thảo luận về trường hợp điển hình theo các câu hỏi hướng dẫn của

GV.

L u ýư
Phương pháp này thuận lợi GD 1 số KNS:
Thể hiện sự tự tin, giao tiếp, lắng nghe tích
cực, thương lượng, hợp tác,giải quyết vấn
đề, tư duy sáng tạo, tư duy phê phán,

PH NG PHA P DAY HOC TI CH ́ ́ƯƠ ̣ ̣
C CỰ
6. PHƯƠNG PHÁP TRÒ CHƠI
* Ban châ t:́̉
Phương pháp trò chơi là phương pháp tổ chức cho HS tìm hiểu
một vấn đề hay thể nghiệm những hành động, những thái độ, những
việc làm thông qua một trò chơi nào đó.
* Quy tri nh th c hiên:̀ ự ̣
- GV phổ biến tên trò chơi, nội dung và luật chơi cho HS
- Chơi thử (nếu cần thiết)
- HS tiến hành chơi
- Đánh giá sau trò chơi
- Thảo luận về ý nghĩa giáo dục của trò chơi

L u ýư
Phương pháp này thuận lợi GD 1 số KNS:
Thể hiện sự tự tin, hợp tác, đảm nhận trách
nhiệm, ứng phó với căng thẳng,

•
M t s k thu t d y h c ộ ố ỹ ậ ạ ọ
tích c c phát huy các k ự ỹ

năng s ng (quan tr ng) ố ọ

KTDH tích cực
1. Kĩ thuật chia nhóm
….
2. Kĩ thuật giao nhiệm vụ
3. Kĩ thuật đặt câu hỏi
4. Kĩ thuật “Khăn trải bàn”
5. Kĩ thuật “Phòng tranh”
6. Kĩ thuật “Công đoạn”
7. Kĩ thuật các “Mảnh ghép”
8. Kĩ thuật động não
9. Kĩ thuật giao trình bày một phút
10. Kĩ thuật “Chúng em biết 3”
11. Kĩ thuật “Hỏi và trả lời”
12. Kĩ thuật “Hỏi chuyên gia”
13. Kĩ thuật “Bản đồ tư duy”
14. Kĩ thuật “Hoàn tất một nhiệm vụ”
15. Kĩ thuật “Viết tích cực”
16. Kĩ thuật “Đọc hợp tác”
17. Kĩ thuật “Nói cách khác”
18. Kĩ thuật phân tích phim
19. Kĩ thuật tóm tắt nội dung tài liệu theo nhóm
20. Kĩ thuật lưu giữ nhật kí

-
Nhóm 1: Kĩ thuật từ 1-3.
-
Nhóm 2: Kĩ thuật từ 4 -6.
-

Nhóm 3: Kĩ thuật từ 7 – 10.
-
Nhóm 4: Kĩ thuật từ 11- 13.
-
Nhóm 5: Kĩ thuật từ 14 – 16.
-
Nhóm 6: Kĩ thuật từ 17 - 20.
Các nhóm nghiên cứu:
-
Lấy ví dụ minh họa cho việc sử dụng một hoặc một số kĩ thuật
trên trong dạy học Sinh học.
-
Các KTDH trên thuận lợi cho việc rèn KNS nào?
(Thời gian: 10 phút)

1. KI THUÂT CHIA NHO M̃ ̣́
Có nhiều cách chia nhóm khác nhau:
Theo số điểm danh, theo các màu sắc, theo các loài hoa, các
mùa trong năm,…
Theo biểu tượng
Theo hình ghép
Theo sở thích
Theo tháng sinh
Theo trình độ
Theo giới tính
Ngẫu nhiên
…

L u ýư
KT này thuận lợi GD 1 số KNS: Giao tiếp,

thương lượng, hợp tác,tự nhận thức,

2. KI THUÂT GIAO NHIÊM VŨ ̣ ̣ ̣
- Giao nhiệm vụ phải cụ thể, rõ ràng:
+ Nhiệm vụ giao cho cá nhân/nhóm nào?
+ Nhiệm vụ là gì?
+ Địa điểm thực hiện nhiệm vụ ở đâu?
+ Thời gian thực hiện nhiệm vụ là bao nhiêu?
+ Phương tiện thực hiện nhiệm vụ là gì?
+ Sản phẩm cuối cùng cần có là gì?
+ Cách thức trình bày/ đánh giá sản phẩm như thế nào?
- Nhiệm vụ phải phù hợp với:
+ Mục tiêu hoạt động
+ Trình độ HS
+ Thời gian, không gian hoạt động
+ CSVC, trang thiết bị

L u ýư
KT này thuận lợi GD 1 số KNS: Thể hiện
sự tự tin, hợp tác, đảm nhận trách nhiệm,
tìm kiếm sự hỗ trợ, quản lí thời gian