Bài 13 . Chỉ từ - Ngữ văn 6 tiết 57

2.Xác đònh số từ và lượng từ trong các
câu sau:
-
Tất cả các bạn học sinh lớp 6/6 xếp
vào hàng thứ tư bên trái.
-
Một đôi cò trắng lượn vòng ngọn tre.
1.Thế nào là số từ , lượng từ ? Cho ví dụ .

3.Điền cụm danh từ sau vào mô hình cấu tạo
cụm danh từ:
-
những bạn học sinh ấy
-
cây bàng kia
Phần trước Phần trung tâm Phần sau
t2 t1 T1 T2 s1 s2

những
bạn
học sinh
ấy
cây bàng
kia


1.Các từ được in đậm trong
những câu sau bổ sung ý nghóa
cho từ nào?

Ngày xưa có ông vua nọ sai
một viên quan đi dò la khắp
nước tìm người tài giỏi. Viên
quan ấy đã đi nhiều nơi, đến
đâu quan cũng ra những câu
đố oái oăm để hỏi mọi người.
Đã mất nhiều công tìm kiếm
nhưng viên quan vẫn chưa
thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm viên quan đi qua
một cánh đồng làng kia, chợt
thấy bên vệ đường có hai cha
con nhà nọ đang làm ruộng[…]
( Em bé thông minh)
Tiết 57: CHỈ TỪ
I. Chỉ từ là gì?
1/ Bài tập tìm hiểu: SGK/136-137
- viên quan ấy
- làng kia
- nhà nọ
Xác đònh vò trí của sự vật trong
không gian.
- ông vua nọ

2.So sánh các từ và cụm từ sau,
từ đó rút ra ý nghóa của
những từ được in đậm.
-
ôâng vua / ông vua nọ
-

viên quan / viên quan ấy
-
làng / làng kia
-
nhà / nhà nọ
I. Chỉ từ là gì?
1/ Bài tập tìm hiểu: SGK/136-137
-
ôâng vua nọ
-
viên quan ấy
-
làng kia
-
nhà nọ
Xác đònh vò trí của sự vật trong
không gian.
Thiếu tính
xác đònh
Xác đònh vò trí sự
vật trong không gian
một cách rõ ràng
3. Nghóa của các từ ấy,nọ trong
những câu sau có điểm nào giống
và điểm nào khác với các trường
hợp đã phân tích ?
Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một
người làm nghề đánh cá tên là Lê
Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở
một bến vắng như thường lệ.

-
hồi ấy / viên quan ấy
-
đêm nọ / nhà nọ
Đònh vò sự vật
về thời gian
Đònh vò sự vật
về không gian
Xác đònh vò trí của sự vật trong
thời gian.

. Các từ nọ, ấy, kia vừa
tìm hiểu gọi là chỉ từ.
Vậy chỉ từ là gì ?
I. Chỉ từ là gì?
1/ Bài tập tìm hiểu: SGK/136-137
-
ôâng vua nọ
-
viên quan ấy
-
làng kia
-
nhà nọ
Xác đònh vò trí của sự vật trong
không gian.
-
hồi ấy
- đêm nọ
Xác đònh vò trí của sự vật trong thời

gian
2/ Ghi nhớ:

Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự
vật, nhằm xác đònh vò trí của sự vật trong
không gian hoặc thời gian.

Bài tập làm nhanh : Điền cụm danh từ sau vào mô hình cấu tạo
cụm danh từ:
- ông vua nọ - hồi ấy
- viên quan ấy - đêm nọ
- làng kia - nhà nọ
Phần trước Phần trung tâm Phần sau
t2 t1 T1 T2 s1 s2

ông vua nọ
viên quan
ấy
làng
kia
hồi
ấy
đêm
nọ
nhà
nọ

I. Chỉ từ là gì?
1/ Bài tập tìm hiểu: SGK/136-137
2/ Ghi nhớ: SGK/ 137

II. Hoạt động của chỉ từ trong câu:
1. Trong các câu đã dẫn ở phần I
chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì?
Ví dụ:
-
ôâng vua nọ
-
viên quan ấy
-
cánh đồng làng kia
-
hai cha con nhà nọ
Chỉ từ làm phụ ngữ trong
cụm danh từ
1.BT tìm hi u:sgk/137ể
ôâng vua nọ
Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm danh tư.ø
* Bài 1-Sgk/137
*Bài 2-Sgk /137-138
2. Tìm chỉ từ trong những câu
dưới đây. Xác đònh chức vụ của
chúng trong câu:
a/ Cuộc chống Mó cứu nước của
nhân dân ta dù phải kinh qua
gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa,
song nhất đònh thắng lợi hoàn
toàn.
Đó là một điều chắc chắn.

b/ Từ đấy, nước ta chăm nghề
trồng trọt, chăn nuôi và có tục
ngày tết làm bánh chưng, bánh
giầy.
a. Đó / là một điều chắc chắn.
Chỉ từ làm chủ ngữ.
b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt…
Chỉ từ làm trạng ngữ.
2. Ghi nhớ:
Chỉ từ làm
CN
/
TN
Qua phần bài tập tìm hiểu em
hãy cho biết chỉ từ đảm nhiệm
những chức vụ gì ?

phụ ngữ trong cụm danh từ
CN hoặc TN trong câu.

III. Luyện tập
1.Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác đònh ý nghóa và
chức vụ của các chỉ từ ấy.
a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang
Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấùc mộng gặp thần
ra kể lại. Vua cha ngẫm nghó rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem
tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con

lên núi, chia nhau cai quản các phương.
d)Từ đó nhuệ khí của nghóa quân ngày một tăng.

III. Luyện tập
2.Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích
hợp và giải Thích vì sao cần thay như vậy?
a)Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp Lên nhau chạy
trốn tráng só đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân
núi Sóc, một mình một ngựa, tráng só lên đỉnh núi, cởi
giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa bay lên trời.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy
một làng, cho nên làng bò lửa thiêu cháy về sau gọi là làng
Cháy.

III. Luyện tập
1.Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác đònh ý nghóa và chức vụ của các chỉ
từ ấy.
a)Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa
ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giác mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm
nghó rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên vương.
Đònh vò sự vật trong không gian
Làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ.
b) Đấy vàng , đây cũng đồng đen
Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.
Đònh vò sự vật trong không gian
Làm chủ ngữ.
c) Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia
nhau cai quản các phương.
Đònh vò sự vật trong thời gian.
Làm trạng ngữ.

d)Từ đó nhuệ khí của nghóa quân ngày một tăng.
Đònh vò sự vật trong thời gian.
Làm trạng ngữ.

III. Luyện tập
2.Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và
giải thích vì sao cần thay như vậy?
a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp Lên nhau chạy trốn tráng
só đuổi đến chân núi Sóc (Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình
một ngựa, tráng só lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn
ngựa bay lên trời.
b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng,
cho nên làng bò lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.
Có thể thay thế như sau:
a) đến chân núi Sóc = đến đấy
b) làng bò lửa thiêu cháy = làng ấy


Câu hỏi trắc nghiệm:
Vò trí của chỉ từ trong cụm danh từ thuộc
phần nào ?
A.Phần sau danh từ
B. Phần sau liền kề với danh từ
C. Phần trước danh từ
D. Phần trung tâm

Điền các chỉ từ: này, kia, đấy, đây vào chỗ
trống thích hợp trong các câu sau:
A. Tình thâm mong trả nghóa dày
Cành… có chắc cội…………cho chăng.

B. Cô……….cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang ………
C. Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta ……… trâu ………… ai mà quản công.
kia
này
kia
đây
đây
đấy

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
•
Học ghi nhớ sgk/trang 137-138
–
Làm BT3 sgk/138
–
Soạn bài: “Luyện tập kể chuyện tưởng tượng”.
•
Hướng dẫn:
•
+ Nhóm 1,2 chuẩn bò bài luyện nói theo đề 1-SGK/139
•
+ Nhóm 3 chuẩn bò bài theo đề 2 (a) –SGK/140
•
+ Nhóm 4,5 chuẩn bò bài theo đề 2 (b)-SGK/140
•
+ Nhóm 6 chuẩn bò bài theo đề 2(c) – SGK/ 140