VI. Những vấn đề liên quan đến bộ phận
sinh dục và bài tiết
92. Bộ phận sinh dục bị sưng tấy.
Bạn có bao giờ thấy con mình hay đưa tay vào bộ phận sinh dục của nó hay
không? Nếu có, chắc là Bé thấy khó chịu gì đó, chúng ta cần chú ý để chữa trị cho
Bé.
ở bé trai, đầu dương vật của cháu đỏ, bị sưng và đôi khi có mủ. Những cháu nào bị
hẹp da quy đầu (PHIMOSIS) thường hay có các hiện tượng như trên (coi bài hẹp
quy đầu (PHIMOSIS)).
Với các cháu gái, đôi khi các môi lớn bị ngứa và phồng giộp có thể có mủ chảy ra
(coi bài Viêm âm hộ (Vulvite).
Cả 2 trường hợp của Bé trai và Bé gái đều cần giữ sao cho bộ phận sinh dục không
bị hấp hơi, ẩm ướt: muốn vậy, không nên cho các cháu mặc quần áo chật, hoặc các
loại quần áo khó thấm bằng vải tổng hợp hay cao su.
Cũng cần lưu ý, sau các buổi tắm biển mùa hè, đừng để cát lọt vào bộ phận sinh
dục và lưu lại ở đấy.
Tắm và rửa bộ phận sinh dục cho các cháu bằng loại xà phòng giàu tính xút, nhiều
khi cũng khỏi. Nếu không có kết quả, cần nói cho bác sĩ biết.
93. Tật lỗ tiểu thấp.
Khi Bé trai có lỗ tiểu không ở giữa đầu dương vật mà lại ở phía dưới dương vật thì
cần phải phẫu thuật để tạo ra đường ống tiểu thẳng bình thường.
94. Hẹp da quy đầu.
Bình thường, lớp da bọc chung quanh quy đầu của con trai có thể kéo tuột ra đằng
sau, để lộ phần đầu dương vật ra ngoài. Sẽ không thực hiện được việc làm này nếu
phần da bọc bi dính vào quy đầu hoặc quá chật, chỗ bao quanh quy đầu nhỏ hơn
chỗ chu vi lớn nhất của quy đầu khiến lớp da không tuột ra sau được.
Trước đây, người ta cho rằng những trường hợp như thế cần phải phẫu thuật lớp
da bao quy đầu, ngay khi cháu bé còn nhỏ tuổi, để đảm bảo vấn đề vệ sinh, rửa
sạch quy đầu.
Nhưng, hiện nay người ta thấy không cần thiết phải lo sớm như thế. Nhiều cháu bé
có da bọc chật như vậy là điều tự nhiên. Lớp da này sẽ rộng ra khi các cháu lớn lên.
Nếu cần, sẽ phẫu thuật cho các cháu ở độ 3 - 4 tuổi. Chỉ cần thực hiện sớm hơn
nếu, vì lớp da quá hẹp mà khi cháu bé đi tiểu, nước tiểu làm phồng quy đầu, khiến
nước tiểu khó thoát ra.
Phẫu thuật cắt mở rộng da quy đầu sớm quá có thể dẫn đến những sự trục trặc về
sau này như : lớp da tụt xuống vĩnh viễn không trở lại được vị trí cũ để bao bọc và
bảo vệ quy đầu nữa. Nếu lớp da này tạo thành một cái vòng thít chặt lấy đoạn gốc
quy đầu cần thiết phải phẫu thuật cấp cứu để giải tỏa sự tuần hoàn ở quy đầu.
Khi da bọc quy đầu bị sưng đỏ, tiểu thấy đau rát, có mủ, người ta thường chữa trị
bằng thuốc bôi sát trùng sau khi rửa sạch.
95. Cắt da quy dầu.
Tiểu phẫu thuật cắt da quy đầu của đứa trẻ mấy ngày sau khi sinh chỉ là tục lệ của
người Do Thái Israel, và một số dân tộc theo đạo Hồi, không phổ biến ở các nước
khác.
96. Tinh hoàn.
Về đôi tinh hoàn, gọi nôm na là hòn dái, có thể có những trục trặc sau đâyở Bé
trai :
TINH HOàN KHôNG XUốNG (TINH HOàN LạC Vị)
Đôi khi, trong túi đựng tinh hoàn (bìu) của cháu nhỏ, chỉ có 1 tinh hoàn. Như vậy,
không phải là cháu bị thiếu, mà vì một tinh hoàn còn nằm ở phần bụng, chưa tụt
xuống túi. Hãy đặt cháu nằm dài trên giường, hoặc trong bồn tắm nước ấm rồi lấy
tay ấn nhẹ vào phía trên bộ phận sinh dục, ngang tầm háng để làm cho một tinh
hoàn nằm trong đó, tụt xuống dưới. Trước khi đến tuổi dậy thì, có thể cái "hột"
này sẽ tụt xuống nằm đúng vị trí của nó ở trong túi.
Sau 6 tuổi, ít có khả nǎng tinh hoàn có thể tụt xuống được nữa, vì thế cần phải tiến
hành một cuộc phẫu thuật nhỏ.
BìU TO - Các cháu trai mới sinh ra có bìu dái to vì có chất lỏng bên trong cùng
với các tinh hoàn. Sau một vài tuần, chất lỏng này sẽ tiêu đi và bìu lại có kích
thước bình thường.
XOắN TINH HOàN - ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có tinh hoàn bị xoắn sẽ làm cho bìu
sưng to lên, màu đỏ tía. Tuy không đau mấy và không sốt, nhưng vẫn cần phải mổ
gấp ngay, để cứu cho tinh hoàn khỏi bị hư hoại.
97. Viêm âm hộ, âm đạo.
Các cháu gái có thể bị viêm ở bộ phận sinh dục, có mủ từ âm đạo chảy ra. Bác sĩ
thường yêu cầu lấy một ít mủ để xét nghiệm và cho cháu uống thuốc kháng sinh.
Trong trường hợp bị nặng, cần xem cháu có bị vật gì lạ chọc vào âm đạo hay
không.
98. ái nam, ái nữ.
Là trạng thái của đứa trẻ ngay từ khi mới ra đời đã có bộ phận sinh dục dị dạng,
không phân biệt được nam hay nữ. Sự dị dạng này bắt đầu từ khi bộ phận sinh dục
được hình thành trong dạ con.
Trường hợp thường gặp nhất là bộ phận sinh dục nữ bị nam hóa có âm vật phát
triển lồi ra ngoài như dương vật. Hai môi lớn chảy xệ xuống như cái bìu nhưng
bên trong không có tinh hoàn.
Người ta cho rằng nguyên nhân của hiện tượng này là do một chứng bệnh của
tuyến thượng thận đã sản xuất ra hoóc-môn nam một cách bất bình thường, quá
mức. Cũng có thể do người mẹ đã dùng thuốc chữa trị bằng hoóc-môn trong giai
đoạn đầu của thời gian mang thai.
Hiện tượng này thường gây khó khǎn cho các bậc cha mẹ khi đi khai sinh cho con,
không biết khai là NAM hay Nữ. Tốt nhất là khai: giống chưa xác định.
Người ta thường phải đợi tới khi cháu bé lớn lên, theo dõi xem sự phát triển của cơ
thể và bộ phận sinh dục của cháu thiên về phái nào nhiều hơn. Sau đó, có thể can
thiệp thêm bằng phương pháp phẫu thuật để định giống cho cháu.
99. Sự lưu thông ngược cháu bàng quang - niệu đạo .
Sự lưu thông của nước tiểu từ bàng quang về thận cũng là một sự lưu thông bất
thường, ngược chiều tự nhiên. Hiện tượng này thận bị tổn thương. Các cuộc xét
nghiệm về X-quang có thể cho thấy bệnh nặng hay nhẹ.
Để chữa trĩ, bác sĩ thường cho uống những đợt thuốc kháng sinh trong thời kỳ đầu,
trong thời gian một vài tháng để chống viêm niệu đạo. Nếu không khỏi, có thể cần
phải phẫu thuật.
100. Viêm đường tiết niệu.
Nhiều trẻ sơ sinh bị viêm đường tiểu tiện. Không thể đòi hỏi các cháu cho biết
những biểu hiện của bệnh như người lớn như đi tiểu tiện thấy rát và đi luôn v.v.
Bởi vậy, khi thấy cháu có những cơn sốt cao mà không phải do viêm họng chẳng
hạn, thì chú ý ngay. Nhiều khi bệnh của cháu chỉ biểu hiện bằng các dấu hiệu như
không chịu ǎn, mặt tái nhợt, đau vùng bụng, không hoặc kém tǎng cân.
Việc xét nghiệm nước tiểu sẽ cho bác sĩ biết cháu có bị bệnh hay không. Nếu cháu
bị viêm đường tiểu tiện thì phải dùng thuốc kháng sinh ngay. Bệnh này phải chữa
trị lâu, phải làm xét nghiệm nước tiểu nhiều lần để kiềm tra và là bệnh khó chữa.
Đôi khi, nguyên nhân bệnh là do bộ máy tiểu tiện của cháu có dị tật bẩm sinh. Bởi
vậy, bác sĩ cần phải tiến hành dò bệnh bằng cách chụp X-quang hay dùng phương
pháp siêu âm nữa. Nếu quả thật có hiện tượng dị tật ở các ống dẫn tiểu thì lại phải
đưa cháu tới bác sĩ chuyên khoa về tiết niệu.
Hiện tượng đường tiểu không thông khiến có sự dồn tắc và nước tiểu chảy ngược
từ bọng đái lên thận có thể là nguyên nhân của các cơn đau đi đau lại.
101. Axêtôn.
Axêtôn là một chất được tạo thành ở gan từ chất mỡ. Khi cơ thể có một lượng
axêtôn bất thường thì hơi thở sẽ phảng phất mùi rượu táo. Người ta có thể phát
hiện axêtôn trong nước tiểu bằng giấy thử Labstix.
Hiện tượng dư axêtôn còn kèm theo các triệu chứng như: ói mứa nhiều lần, mệt,
sốt, tái mặt.
Khi chúng ta nhịn đói, cơ thể sẽ tiêu thụ lượng mỡ dự trữ trong người cũng làm
lượng axêtôn được sản xuất vượt mức bình thường. Đối với trẻ em, chỉ cần nhịn
đói qua một đêm là cơ thể cũng có hiện tượng này, nhất là ở các cháu đang ốm, sốt,
không chịu ǎn và bị nôn ói.
Tuy vậy, cũng nên chú ý rằng hiện tượng nôn ói liên tiếp nhiều lần cũng có thể do
bị đau ruột thừa, đau màng óc, hoặc có bệnh tiểu đường, (bệnh này dễ được xác
định bằng cách thử nước tiểu hoặc đo độ đường trong máu). Triệu chứng nôn ói có
liên quan tới axêtôn, có thể tiến triển mạnh làm đứa trẻ có vẻ hốt hoảng, ngất vì bị
mất nước nhiều.
102. Anbumin.
Khi phát hiện trong nước tiểu có chất anbumin thì đó là một dấu hiệu bất thường
có thể do một bệnh về thận gây ra.
Tuy vậy, nên chú ý rằng việc thử anbumin bằng giấy thử sau khi bị viêm họng
hoặc viêm phổi có thể có kết quả dương tính mặc dù lượng anbumin trong nước
tiểu chưa vượt mức bình thường. Để xác định rõ ràng, các bác sĩ phải tiến hành đo
lượng anbumin có trong nước tiểu trong vòng 24 giờ. Nếu lượng này cao hơn 0,1g
thì mới đáng chú ý và còn phải thử nghiệm thêm các chức nǎng của bộ máy bài
tiết nữa.
Kết quả thử anbumin dương tính có thể là dấu hiệu của các bệnh về thận như viêm
thận cấp tính hoặc mãn tính, hoặc rối loạn chức nǎng thận.
103. Bệnh đái ra chất Phenylcetone.
Bệnh này hiếm xảy ra, nhưng là loại bệnh trạng dẫn tới sự chậm phát triển về trí
khôn. Nếu phát hiện được bệnh ngay từ những ngày đầu tiên của trẻ em sau khi
sinh thì có thể tránh bệnh được, nhưng cháu bé phải giữ một chế độ ǎn uống đặc
biệt hàng nhiều nǎm tiếp theo. Bác sĩ xác định bệnh bằng những xét nghiệm nước
tiểu và máu, nhất là máu (xét nghiệm Guthne). ớ Pháp, bệnh viện sản nào cũng
thực hiện những xét nghiệm này cho các cháu sơ sinh. Bởi vậy các bà mẹ nên nhìn
qua quyển sổ sức khỏe của Bé, xem Bé đã được xét nghiệm chưa.
Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, nên yêu cầu xét nghiệm lại lần nữa cho chắc
chắn, trước khi tiến hành chữa trị .
104. Đái dầm
Trẻ em thường đái dầm vì chưa chủ động điều khiển được hoạt động của bọng đái.
Đa số các cháu cứ như thế cho tới tuổi lên 4, lên 5. Một số không kiểm soát được
cả cơ bắp ở hậu môn nên còn tật ị đùn nữa.
Có các cháu đái dầm cả ban ngày lẫn ban đêm. Số đông, thường chỉ đái dầm vào
ban đêm.
Nghiên cứu về vấn đề này, các bác sĩ thường tìm xem cháu bé có bị tổn thương gì
ở bộ máy bài tiết hay không. Kết quả cho thấy phần lớn các cháu nhỏ chưa thành
thói quen điều khiển một cách chủ động sự bài tiết ra ngoài.
Có cháu bé đã thôi đái dầm một thời gian rồi lại bị lại, do những yếu tố tâm lý.
Thấy bạn hoặc em bị chế giễu, cháu bé lo sợ cho mình, luôn nghĩ tới vấn đề đó và
ban đêm lại đái dầm như để giải phóng khỏi sự ức chế ban ngày.
Trong khi sǎn sóc trẻ em, người lớn nên thông cảm với nỗi khổ tâm này của các
cháu, vì chúng không muốn như thế. Không nên mắng hoặc chế giễu chúng chóng
mà chỉ nên an ủi, động viên để hỗ trợ cho chúng chóng có được một trạng thái tâm
lý và tinh thần mạnh khỏe và chủ động.
105. Tiểu đường.
Bệnh tiểu đường là bệ nh của cơ thể không hấp thụ được chất đường glucose từ
thực phẩm. Nguyên nhân bệnh là do thiếu insulin - một loại hoócmôn do tụy tạng
sinh ra. Người bệnh có các triệu chứng: cảm thấy đói, khát liên tục, người sút cân
mau chóng, đi tiểu luôn và tiểu nhiều. Nếu không được chữa trị, nước tiểu sẽ có
chất axêtôn và có thể bị hôn mê.
Bệnh tiểu đường dễ phát hiện bằng xét nghiệm để thấy: nước tiểu có glucô và tỷ lệ
glucô trong máu cao.
Trẻ em bị bệnh tiểu đường cần phải chữa tri thật chu đáo: bác sĩ có thể chích
insulin cho các cháu hàng ngày. Tiểu đường là một bệnh gia truyền. Nếu gia đình,
họ hàng có người bị bệnh, cần phải đặc biệt chú ý và cho bác sĩ biết để xét nghiệm
đề phòng.