Tiêt 43 CAU GHEP

Phòng Giáo dục và Đào tạo Huyện Phong Điền
Trường THCS Giai Xuân


KIỂM TRA BÀI CŨ
Biện pháp tu từ “Nói giảm nói tránh”
là gì? Em cho một ví dụ minh hoạ và giải
thích tác dụng của biện pháp nghệ thuật
ấy trong câu văn?

Nói giảm, nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách
diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác
đaubuồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục,thiếu lịch sự


Thứ

Tiết 43

ngày

tháng 11 năm 2011


Tiết 43

I. Đặc điểm của câu ghép:


Tiết 43
I.Đặc điểm của câu ghép:

(1) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngồi đường rụng
nhiều và trên khơng có những đám mây vàng bạc,
lịng tơi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi
tựu trường.
(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong
sáng ấy nảy nở trong lịng tơi như mấy cành hoa
tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
(3) Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì
hồi ấy tơi khơng biết ghi và ngày nay tôi không nhớ
hết. (4) Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp
dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lịng tơi lại
tưng bừng rộn rã. (5) Buổi mai hôm ấy, một buổi
mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tơi âu yếm nắm
tay tơi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. (6)
Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần
này tự nhiên thấy lạ. (7) Cảnh vật chung quanh tơi
đều thay đổi, vì chính lịng tơi đang có sự thay đổi
lớn: hôm nay tôi đi học.

(Thanh Tịnh, Tôi đi học)


Tiết 43:
Xét cấu tạo ngữ pháp của câu văn (2):
(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lịng tơi như

C1
CN

V1

VN

mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

C2

V2

Mối quan hệ giữa các cụm vừa này là gì?
Trong ba cụm C-V các em C-Vchỉ ra, cụm nào là cụm C-V
lớn? Cụm nào là cụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn
Mối quan hệ bao hàm.
ấy?
Cụm C-V nòng cốt là cụm lớn; 2 cụm C1-V1 và C2-V2 là
các cụm nhỏ nằm trong cụm lớn.


Tiết 43
Ta kết luận câu (2) là kiểu câu gì em đã được học ở lớp
7?
Câu mở rộng thành phần phụ ngữ sau trong cụm động từ
(Hai cụm C1-V1 và C2-V2 là phụ ngữ sau cho động từ
trung tâm “quên”. Giữa chúng có mối quan hệ so sánh:
“như”)


Tiết 43
(5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và

gió lạnh, mẹ tơi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con
đường làng dài và hẹp.
Câu (5) có mấy cụm chủ vị?
Một cụm C-V: CN: “Mẹ tơi”; VN: “nắm lấy ....dài và hẹp”.
Câu (5) thuộc kiểu câu gì?
Câu đơn bình thường, có 2 trạng ngữ.


Tiết 43
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính
lịng tơi đang có sự thay đổi lớn: hơm nay tơi đi học.
Các cụm C-V ở câu (7) có bao chứa lẫn nhau hay khơng?
Ta thấymốimấy cụmgì giữa các vế câu?
Đây là có quan hệ C-V?
Câu (7) có 3 cụm C-V:
Khơng bao chứa, đó là mối quan hệ khơng bao hàm.
- C1: “Cảnh vật chung quanh tôi”; V1: “đều thay đổi”
- C2: “lịng tơi”; V2: “đang có sự thay đổi lớn”
- C3: “tôi”; V3: “đi học”


Tiết 43
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính
lịng tơi đang có sự thay đổi lớn: hơm nay tôi đi học.
Ta kết luận câu (7) là kiểu câu gì?
Câu ghép.
Nêu đặc điểm của kiểu câu ghép?
- Là loại câu do 2 hoặc nhiều cụm C-V không bao
chứa lẫn nhau tạo thành.
- Mỗi cụm C-V là một vế câu.

Tiết 43
I. Đặc điểm của câu ghép:



- Là loại câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao
chứa lẫn nhau tạo thành.



- Mỗi cụm C-V là một vế câu.

Ghi nhớ 1: (sgk-112)


Tiết 43
Kiểu cấu tạo câu

Câu cụ thể

Câu có một cụm C-V

(5)

Câu có hai hoặc
nhiều cụm C-V

Cụm C-V nhỏ nằm trong

cụm C-V lớn.

(2)

Các cụm C-V không bao
chứa nhau.

(7)

Hãy điền số thứ tự của 3 câu (2), (5) và (7) vào ô
trống cho phù hợp?


Tiết 43
I. Đặc điểm của câu ghép:
II. Cách nối các vế câu trong câu ghép:


Tiết 43

THẢO LUẬN NHĨM
- Ở các phần khơng in đậm trong đoạn trích, cịn có câu
nào là câu ghép? Phân tích cấu tạo ngữ pháp của từng câu
ghép ấy và cho biết cách nối các vế câu?
Câu (1),(3),(6) là các câu ghép.


Tiết 43
(1) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng
nhiều và trên khơng có những đám mây bàng bạc, lịng

tơi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu
trường.
- C1: “lá ngoài đường”
V1: “rụng nhiều”
- C2: “lịng tơi”
V2: “lại náo nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu
trường.


Tiết 43

(3) Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì
hồi ấy tơi khơng biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết.
- Trạng ngữ: “Những ý tưởng ấy”
- C1: “Tôi”
V1: “Chưa lần nào ghi lên giấy”
- C1: “tôi”
V2: “không biết ghi”
- C3: “tôi”
V3: “không nhớ hết”
 Các vế câu nối bằng quan hệ từ “vì” (Chỉ nguyên
nhân) và quan hệ từ “và” (Chỉ ý đồng thời)


Tiết 43
(6) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần
này tự nhiên thấy lạ.
- Trạng ngữ: “Con đường này”
- C1: “Tôi”
V1: “đã quen đi lại lắm lần”

- C2: “lần này”
V2: “tự nhiên thấy lạ”
 Các vế câu nối với nhau bằng quan hệ từ “nhưng”
(Chỉ ý tương phản).


Tiết 43
Tìm các cách nối vế câu trong các ví dụ sau đây:
a) Nếu ai có một bộ mặt xinh đẹp thì gương khơng bao giờ nói
dối.
Nối bằng một cặp quan hệ từ (giả thiết-kết luận):
b) Mẹ nó càng đánh, nó càng lì ra.
“Nếu...thì...”
Nối bằng một cặp phó từ “càng...càng...”.
c) Mẹ tơi cầm nón vẫy tơi, vài giây sau, tơi đuổi kịp.
Nối bằng dấu phẩy.
d) Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lịng tơi càng thắt lại, kh
mắt tơi đã cay cay.
Nối bằng dấu hai chấm.
e) Cốm không phải thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng
chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ.
Nối bằng dấu chấm phẩy


Tiết 43
Qua phân tích một số cách nối vế câu nêu ở trên, em
thấy có bao nhiêu cách nối các vế trong câu ghép?
Có 2 cách nối: dùng từ có tác dụng nối và không dùng
từ nối.

Tiết 43
I. Đặc điểm của câu ghép:
II. Cách nối các vế câu trong câu ghép:
Có hai cách nối:
1. Dùng từ có tác dụng nối:



- Nối bằng một quan hệ từ.
- Nối bằng một cặp quan hệ từ.
- Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi
với nhau (cặp từ hô ứng).
2. Không dùng từ nối:  Dùng dấu phẩy, dấu hai chấm, dấu
chấm phẩy.

*Ghi nhớ 2:(sgk-112)


Tiết 43


Tiết 43
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây.
Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được
nối với nhau bằng những cách nào?
a) – Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van
Dần, u lạy Dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị
nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới
được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy

Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông
chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ơng ấy trói nốt cả u, trói
nốt cả Dần nữa đấy.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)


Tiết 43
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây.
Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được
nối với nhau bằng những cách nào?
b) Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tơi đã nghẹn ứ khóc
khơng ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là
một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi
quyết vồ ngay lấy mà căn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát
vụn mới thơi.


Tiết 43

Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây.
Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được
nối với nhau bằng những cách nào?
c) Rồi hai con mắt long lạnh của cơ tơi chằm chặp đưa
nhìn tơi. Tơi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lịng tơi
càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay.


Tiết 43

Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây.

Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được
nối với nhau bằng những cách nào?
d) Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư. Binh
Tư là một người láng giềng khác của tôi. Hắn làm nghề
ăn trộm nên vốn khơng ưa lão Hạc bởi vì lão lương
thiện q. Hắn bĩu môi và bảo:
- Lão làm bộ đấy!
(Nam Cao,Lão Hạc)