Bài giảng về bệnh u học

BỆNH HỌC U
Ths. Nguyễn Văn Luân

MỤC TIÊU
1. Nêu rõ và phân tích các danh pháp dùng phân lo i kh i ạ ố
u.
2. các danh pháp dùng phân lo i kh i u dùng trong ạ ố
ti ng vi t.ế ệ
3. Nêu rõ và phân tích các c i m phân bi t u lành đặ đ ể ệ
tính và ung thư

Động vật

Squamous Cell Carcinoma

Thực vật

U laø gì?
Tumor
mass

Định nghĩa
U là kh i mô tân t o. ố ạ

Là khối mô tân tạo
Tế bào tăng sản bất thường
Tế bào tăng sản bất thường
Tồn tại lâu dài
Tồn tại lâu dài

Ít phụ thuộc vào cơ thể
Ít phụ thuộc vào cơ thể
Lành tính
Lành tính
Ác tính
Ác tính

Ung Thư là khối mô tân tạo
Tế bào tăng sản bất thường
Tế bào tăng sản bất thường
Phát triển rất nhanh
Phát triển rất nhanh
Tái phát
Tái phát
Hủy hoại lan rộng
Hủy hoại lan rộng
Di căn
Di căn
Chết người
Chết người
Thí dụ:

Ung thư phổi, ung thư gan, ung thư dạ dày

U giáp biên ác
Tế bào tăng sản
Tế bào tăng sản
bất thường
bất thường
tiến triển chậm

Di căn
Di căn không hằng đònh và rất muộn
Thí dụ: u đại bào xương (có thể giáp biên ác
hoặc ác rất rõ rệt),

u sợi bó

DANH PHÁP CHUNG CÁC LOẠI U:
- Adenoma: kh i u lành tính có ngu n g c t các t bào ố ồ ố ừ ế
th ng mô tuy n.ượ ế
- Carcinoma: kh i u ác tính có ngu n g c t t bào th ng ố ồ ố ừ ế ượ
mô.
- Sarcoma: kh i u ác tính có ngu n g c t t bào trung mô.ố ồ ố ừ ế
- Lymphoma: kh i u ác tính xu t phát t lymphô bào.ố ấ ừ
- Melanoma: kh i u ác tính xu t phát t h c t bào.ố ấ ừ ắ ố
- U m m bàoầ : kh i u ác tính xu t phát t các t bào m m.ố ấ ừ ế ầ

DANH PHÁP QUỐC TẾ
2.1.1. U lành tính
-
Nguyên t c chung: ắ
B t u t ắ đầ ừ lo i t bào uạ ế , và k t thúc b ng ti p ế ằ ế
v ng : ị ữ -OMA.
- ví d : ụ Adenoma: u c a bi u mô tuy n lành tính, ủ ể ế
fibroadenoma: u s i tuy n vú lành tính, và ợ ế
leiomyoma: u c tr n lành tính.ơ ơ
- M t s tr ng h p ngo i l : melanoma là kh i u ộ ố ườ ợ ạ ệ ố
ác tính c a h c t bào, mesothelioma là u t bào ủ ắ ố ế
trung m c (có c lành tính và ác tính), seminoma u ạ ả
ác tính t bào m m c a tinh hoàn.ế ầ ủ

DANH PHÁP QUỐC TẾ
2.1.2. U ác tính:
U ác tính th ng là: carcinoma hay sarcoma.ườ
- Carcinoma: u ác tính có ngu n g c th ng mô.ồ ố ượ
- Sarcoma: U ác tính có ngu n g c t trung mô. ồ ố ừ
Ví d : Adenocarcinoma: kh i u ác tính c a th ng ụ ố ủ ượ
mô tuy n, leiomyosarcoma là u ác tính c a c ế ủ ơ
tr n.ơ

Loại tế bào
Loại tế bào
Tạo phôi, tạo mô
Tạo phôi, tạo mô
Diễn tiến
Diễn tiến
-U sợi tuyến vú
-U sợi tuyến vú
-U mỡ
-U mỡ
-U nghòch mầm
-U nghòch mầm
-U dây sống
-U dây sống
-Lành tính
-Lành tính
-Giáp biên
-Giáp biên
-Ác tính
-Ác tính

DANH PHÁP VÀ PHÂN LOẠI U
DANH PHÁP VÀ PHÂN LOẠI U

Cách
đặt
tên u
theo
danh
pháp
quốc
tế
tên tiền tố OMA+
Khối u lành
FIBROMA
(u sợi)
FIBRE
(tiền tố: mô sợi)
+ OMA
CHONDROMA
(u sụn)
OSTEOMA
(u xương)
CHONDRO
(tiền tố: mô sụn)
+ OMA
OSTEO
(tiền tố: mô xương)
+ OMA
Loại tế bào
Loại tế bào

Cách đặt tên u theo danh pháp
quốc tế
U ÁC
U ÁC
Xuất nguồn từ
thượng mô
Xuất nguồn từ
Trung mô
CARCINÔM
-
Tuyến
-
tế bào gai
-
tế bào đáy
-
tế bào gan
-

SARCÔM
-
sợi
-
sụn
-
xương
-
mỡ
-

mạch máu
-


Biểu mô

Cho ví d :ụ

Tuyeán

teá baøo gai

teá baøo ñaùy

teá baøo gan


Mơ liên kết

Cho ví d :ụ

sợi

sụn

xương

mỡ

mạch máu




Mô bạch huyết

H ch lymphôạ

Mô lymphô d i niêm m c …ướ ạ
Cho ví dụ

Tế bào mầm

U quái

U ngh ch m m …ị ầ

Hắc tố bào

Nê vi

Melanôm ác

3.2 U TRUNG MÔ
Mô bình
thường
Mô liên kết
U lành U ác (Sarcom)
Mô sợi U sợi (fibroma) Sarcom sợi
(fibrosarcoma)
Mô mỡ U mỡ (lipoma) Sarcom mỡ

(liposarcoma)
Mô cơ trơn U cơ trơn
(leiomyoma)
Sarcom cơ trơn
(leiomyosarcoma)
Mô cơ vân U cơ vân
(rhabdomyoma)
Sarcom cơ vân
(rhabdomyosarcoma)
Mạch máu U mạch máu
(heamangioma)
Sarcom mạch máu
(hemangio-sarcoma)

3.3 U THẦN KINH NGOẠI BÌ PHÔI
Mô bình
thường
U lành U ác (Sarcom)
Mô thần kinh
đệm
U thần kinh đệm
(glioma)
U nguyên bào thần kinh
đệm (glioblastoma)
Dây thần kinh
ngoại vi
U dây thần kinh
(neurinoma)
U dây thần kinh ác
(malignant neurinoma)

Hạch thần kinh U hạch thần kinh
(ganglioneuroma)
U nguyên bào hạch giao
cảm (sympathoblastoma)
Bao Schwann U bao Schwann
(schwannoma)
U bao Schwann ác
(malignant schwannoma)
Mô sắc tố Nêvi sắc tố
(pigmented nevus)
Mêâlanôm ác (u hắc tố
ác) (malignant
melanoma)
Loại u xuất nguồn từ mô thần kinh đệm (glia)
có xuất độ cao hơn các loại u xuất nguồn từ nơron

3.4 U PHÔI
Mô bình
thường
U lành U ác (Sarcom)
Lá phôi U nghòch phôi
lành (u quái)
Unghòch phôi ác
(u quái ác)
Nguyên mô
(blastema)
U nguyên mô
(hiếm)
(blastocytoma)
U nguyên mô thận

(U Wilms)
(nephroblastoma)
Nguyên bào
(blastocyte)

U nguyên mô gan
(hepatoblastoma)