Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực ở huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



NGUYỄN XUÂN NGUYÊN



PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÍ
TRƢỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN QUẢN LÍ NGUỒN
NHÂN LỰC Ở HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN QUANG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC




Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Đặng Thành Hƣng

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ
từ Giáo viên hướng dẫn là PGS.TS. Đặng Thành Hƣng. Các nội dung nghiên
cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai ông bố trong
bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu
phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ
các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, đề tài còn
sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả, cơ quan tổ
chức khác, và cũng được thể hiện trong phần tài liệu tham khảo. Nếu phát hiện
có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội ồng,
cũng như kết quả luận văn của mình.
Thái Nguyên, ngày 10 tháng 4 năm 2014

Tác giả luận văn


Nguyễn Xuân Nguyên


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến toàn thể các thầy giáo, cô giáo
đã nhiệt tình giảng dạy, trang bị cho tôi hệ thống tri thức quý báu về khoa
học giáo dục.

Xin chân thành tỏ lòng biết ơn tới Ban giám hiệu ĐH Sư phạm - ĐH
Thái Nguyên, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Phòng Đào tạo, và các thầy cô giáo đã
tận tình giảng dạy, quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian
học tập và làm luận văn.
Với lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới
PGS.TS. Đặng Thành Hƣng, Người thầy, Người hướng dẫn khoa học đã nhiệt
tình chỉ bảo, giúp đỡ, góp ý để luận văn được hoàn thành. Cám ơn các Giáo sư,
Phó Giáo sư, Tiến sỹ là chủ tịch Hội đồng, phản biện và uỷ viên Hội đồng đã
dành thời gian quý báu để đọc, nhận xét và tham gia Hội đồng chấm luận văn.
Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng sinh
động và nhiều vấn đề cần giải quyết vì vậy không thể tránh khỏi những thiếu sót,
bản thân rất mong sự chỉ dẫn, đóng góp giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, các cấp
lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn có giá trị thực tiễn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 10 tháng 4 năm 2014

Tác giả luận văn


Nguyễn Xuân Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC BẢNG v
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ vi

MỞ ĐẦU 1
1. Lí do chọn đề tài 1
1.1. Về mặt lý luận 1
1.2. Về mặt thực tiễn 3
2. Mục tiêu nghiên cứu 4
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4
3.1. Khách thể nghiên cứu 4
3.2. Đối tượng nghiên cứu 4
4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4
5. Phạm vi nghiên cứu 5
6. Phương pháp nghiên cứu 5
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận 5
6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 5
6.3. Các phương pháp khác 5
7. Cấu trúc luận văn 6
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÍ TRƢỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN
QUẢN LÍ NGUỒN NHÂN LỰC Ở CẤP HUYỆN 7
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 7
1.1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 7
1.1.2. Quản lí nguồn nhân lực trong giáo dục 8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1.1.3. Quản lí và phát triển cán bộ quản lí trường học 9
1.2. Các khái niệm cơ bản 14
1.2.1. Quản lí giáo dục 14
1.2.2. Quản lí nguồn nhân lực 21
1.2.3. Đội ngũ cán bộ quản lí trường học 25
1.2.4. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường học 28

1.3. Nguyên tắc, đặc điểm và nội dung của phát triển đội ngũ cán bộ quản lí
trường học theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực 29
1.3.1. Nguyên tắc phát triển 29
1.3.2. Đặc điểm phát triển 30
1.4. Một số vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ CBQL trường Tiểu học 33
1.4.1. Tầm quan trọng của việc phát triển đội ngũ CBQL trường Tiểu học 33
1.4.2. Mục đích, ý nghĩa của việc phát triển đội ngũ CBQL trường Tiểu học 33
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển đội ngũ CBQL trường Tiểu học 37
1.5.1. Nhu cầu phát triển giáo viên tiểu học 37
1.5.2. Qui hoạch phát triển giáo viên tiểu học 37
1.5.3. Đào tạo, bồi dưỡng giáo viên tiểu học 37
1.5.4. Sử dụng giáo viên tiểu học 37
Kết luận chương 1 38
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ VÀ THỰC TRẠNG PHÁT
TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÍ TRƢỜNG TIỂU HỌC
Ở HUYỆN YÊN SƠN TỈNH TUYÊN QUANG 39
2.1. Khái quát tình hình phát triển giáo dục ở huyện Yên Sơn 39
2.1.1. Kinh tế - xã hội 39
2.1.2. Về văn hoá - xã hội 41
2.1.3. Khái quát về Giáo dục tiểu học huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang 44
2.1.4. Cán bộ quản lí giáo dục tiểu học 46

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

2.2. Định hướng phát triển kinh tế-xã hội và giáo dục của huyện Yên Sơn
tỉnh Tuyên Quang 47
2.2.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội 47
2.2.2. Định hướng phát triển giáo dục chung 47
2.2.3. Định hướng phát triển giáo dục tiểu học 48
2.3. Tổ chức khảo sát thực trạng 48

2.3.1. Quy mô, địa bàn và đối tượng khảo sát 48
2.3.2. Nội dung và kết quả khảo sát 48
2.3.3. Cơ cấu giới, độ tuổi và thâm niên quản lí 50
2.4. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện
Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang 52
2.4.1. Công tác quy hoạch 52
2.4.2. Công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, bãi miễn 52
2.4.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng 52
2.4.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá. 53
2.4.5. Công tác thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ, khen thưởng, kỷ luật 53
Chƣơng 3. CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÍ TRƢỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN QUẢN
LÍ NGUỒN NHÂN LỰC Ở HUYỆN YÊN SƠN TỈNH
TUYÊN QUANG 57
3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp 57
3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu 57
3.1.2. Bảo đảm tính toàn diện và hệ thống 57
3.1.3. Bảo đảm tính khả thi 58
3.1.4. Bảo đảm tính hiệu quả 58
3.2. Một số giải pháp triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học theo tiếp
cận quản lí nguồn nhân lực ở huyện yên sơn tỉnh Tuyên Quang 58
3.2.1. Thực hiện tốt công tác quy hoạch đội ngũ CBQL theo tiếp cận
quản lí nguồn nhân lực ở nhà trường tiểu học 58

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

3.2.2. Thực hiện tốt quy trình bổ nhiệm CBQL các chức danh Phó hiệu
trưởng, Hiệu trưởng trường Tiểu học, thực hiện tốt việc bổ nhiệm lại và
chú ý công tác luân chuyển CBQL một cách hợp lý 61
3.2.3. Tổ chức có hệ thống các khâu đào tạo, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng

cán bộ quản lí theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực 63
3.2.4. Cụ thể hoá tiêu chuẩn cán bộ quản lí trường Tiểu học tại huyện
Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang phù hợp với điều kiện đổi mới giáo dục và
đào tạo hiện nay 71
3.2.5. Đổi mới công tác đánh giá đội ngũ cán bộ quản lí trường Tiểu học 74
3.2.6. Thực hiện công tác sử dụng và chính sách đãi ngộ cán bộ quản lí
trường tiểu học theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực 77
3.2.7. Thực hiện tốt công tác thanh tra, kiểm tra 79
3.3. Thăm dò tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp 82
Kết luận chương 3 86
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 88
1. Kết luận 88
2. Khuyến nghị 89
2.1. Với cơ quan quản lí cấp trên (Đảng ủy, ủy ban nhân dân huyện) 89
2.2. Đối với ngành giáo dục huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang 90
2.3. Đối với CBQL các nhà trường 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO 92

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý
GD-ĐT : Giáo dục - Đào tạo
KHGD : Khoa học giáo dục
KH-KT : Khoa học - Kỹ thuật
QLGD : Quản lý giáo dục
XD và PT : Xây dựng và phát triển

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Giáo viên Tiểu học huyện Yên Sơn 45
Bảng 2.2: Thống kê quy mô học sinh từ năm 2008 đến năm 2013 của huyện . 46
Bảng 2.3: Thống kê quy mô trường lớp từ năm 2008 đến năm 2013 46
Bảng 2.4: Cơ sở vật chất trường học từ năm 2010 đến năm 2013 (chi tiết) 46
Bảng 2.5: Số lượng và cơ cấu đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Yên
Sơn tỉnh Tuyên Quang 49
Bảng 2.6: Thống kê trình độ CBQL trường tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh
Tuyên Quang 49
Bảng 2.7: Thống kê cơ cấu giới, độ tuổi, thâm niên quản lí của CBQL
trường tiểu học huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang 50
Bảng 3.1: Kết quả lấy ý kiến của 37 hiệu trưởng trường tiểu học về tính
cần thiết, tính khả thi của các giải pháp 83


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, PHIEUE

SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các thành tố trong quá trình giáo dục 13
Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lí 18

BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Thực trạng phát triển đội ngũ CBQL ở các trường tiểu học
huyện Yên Sơn 54

PHIẾU HỎI
Phiếu 2.1. Điều tra các mặt công tác 54

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Về mặt lý luận
Ngày nay, các quốc gia đều nhận thức rằng con người vừa là mục tiêu
vừa là động lực của mọi sự phát triển vì vậy muốn phát triển xã hội phải phát
huy phát triển giáo dục và đào tạo để phát triển con người. Hiến pháp nước
CHXHCN Việt Nam 1992 tại điều 35 đã khẳng định vai trò của giáo dục
“Giáo dục - Đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Để phát triển giáo dục và đào tạo
thì nhân tố đóng vai trò vô cùng quan trọng đó là nhân tố nhà giáo, nhà giáo
đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Vì
vậy kết luận của Hội nghị lần thứ VI BCH Trung ương Đảng khóa XI về tiếp
tục thực hiện nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII đã xác minh “phát triển đội
ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục một cách toàn diện”. Bởi vì trong quá
trình giáo dục và đào tạo quản lí, giáo viên là nhân tố chủ đạo là người tổ chức
hướng dẫn, điều khiển quá trình học tập, nghiên cứu, rèn luyện của người học.
Vì vậy, mục tiêu của chiến lược phát triển giáo dục là ưu tiên nâng cao
chất lượng đào tạo nhân lực, đặc biệt trong nhân lực khoa học, công nghệ trình
độ cao, cán bộ QLKD giỏi, công nhân kỹ thuật lành nghề trực tiếp nâng cao sức
cạnh tranh của việc kinh tế, đẩy mạnh tiến độ phổ cập tiểu học.
Đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp, chương trình giáo dục các cấp
học và trình độ đào tạo, phát triển đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu tăng về
quy mô, vừa nâng cao về chất lượng hiệu quả và đổi mới phương pháp dạy học,
đổi mới phương pháp quản lí, giáo dục đào tạo cơ sở pháp lý và phát huy nội
lực phát triển giáo dục.
Trong Luật Giáo dục đã nêu vai trò và trách nhiệm của cán bộ quản lí
giáo dục là cán bộ quản lí giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức,
quản lí, điều hành các hoạt động giáo dục.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Để thực hiện mục tiêu đó một trong những giải pháp phát triển Giáo dục
và Đào tạo là đổi mới công tác quản lí giáo dục, nâng cao năng lực cán bộ quản
lí giáo dục.
Paul Hersey, Kenneth Blanchard trong Quản lí nguồn nhân lực [37, tr23]
cho rằng có thể phát triển các cấp dưới của mình từ mức độ sẵn sàng thấp lên
mức độ sẵn sàng cao và phải làm như thế nào Sự trưởng thành và phát triển
của mỗi cá nhân (đặc biệt là cá nhân người quản lí) là chìa khóa để tổ chức đạt
được hiệu quả lâu dài.
Đặng Thành Hưng [22, tr7] đánh giá cao vai trò của quản lí, nhận định
rằng lao động quản lí ngày càng giữ vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của
đời sống xã hội. Tuy nhiên, trong nghiên cứu giáo dục, trong đào tạo khoa học
về quản lí, vấn đề bản chất của quản lí hầu như chưa được quan tâm đúng mức
và chưa được giải thích đầy đủ. Tác giả bàn thêm về vấn đề bản chất của quản
lí nói chung và bản chất của quản lí giáo dục nói riêng, khẳng định quản lí là
một dạng lao động xã hội đặc biệt, cần được quan tâm và coi trọng.
Đặng Thành Hưng [23, tr6] còn đề cập vấn đề triết lí giáo dục trong thời
kì mới. Phân tích những thách thức và cơ hội mới với 4 nhân tố chính, từ đó chỉ
ra quan điểm chung về triết học và triết lí giáo dục ngày nay, đi sâu phân tích
triết lí giáo dục với tầm nhìn 2020 ở Việt Nam trong bối cảnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, hội nhập quốc tế và phát triển bền vững. Tất cả những yếu tố đó
không thể tách rời việc đổi mới quản lí giáo dục, nhân sự quản lí giáo dục.
Đặng Thành Hưng [21, tr10] từng phân tích xu thế thị trường giáo dục
Việt Nam, những thách thức cho giáo dục và xác định rõ những yêu cầu của
việc đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch nguồn nhân lực quản lí cho giáo dục nói
chung và quản lí kinh tế, dịch vụ giáo dục nói riêng. Ông cũng nghiên cứu vấn
đề phát triển và áp dụng chuẩn trong giáo dục, trong đó nhấn mạnh nhiệm vụ
chuẩn hóa trong phát triển cán bộ quản lí trường học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Vấn đề phát triển cán bộ quản lí và hiệu trưởng dựa trên những tiếp
cận khác nhau và theo hướng chuẩn hóa đã được xem xét, giải quyết trong
luận án tiến sĩ của Trịnh Thị Hồng Hà [13, 2010], công trình nghiên cứu cấp
Nhà nước của Phan Văn Kha và cộng sự [24, 2009], của Đặng Thành Hưng
trong đề tài cấp Bộ [19, 2007] - Cơ sở khoa học của việc chuẩn hóa trong giáo
dục phổ thông, và của Nguyễn Thành Vinh [55, tr13].
1.2. Về mặt thực tiễn
Trước yêu cầu phát triển giáo dục và những thay đổi nhanh của môi
trường kinh tế xã hội, công tác quản lí của đội ngũ quản lí các trường tiểu học
trên địa bàn huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang còn bộc lộ nhiều yếu kém bất
cập. Đội ngũ cán bộ quản lí (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng) các trường tiểu học
còn yếu kém về năng lực quản lí, mất cân đối về cơ cấu (độ tuổi, trình độ ),
chất lượng quản lí chưa đáp ứng yêu cầu. Điều này bắt nguồn từ các khâu tạo
nguồn, quy hoạch, tuyển chọn, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng, chính sách đãi
ngộ sử dụng, đối với cán bộ quản lí các trường tiểu học chưa được nghiên
cứu và phát triển một cách có cơ sở và có tầm nhìn dài hạn.
Việc quản lí, phát triển nguồn nhân lực để đào tạo, bồi dưỡng trở thành
một đội ngũ cán bộ quản lí hoạt động có chất lượng, hiệu quả đáp ứng nhu cầu
phát triển là một nhu cầu tất yếu trong quản lí. Các nghiên cứu và đề tài đã có
tuy phần nào tạo tiền đề để xây dựng giải pháp phát triển đội ngũ quản lí giáo
dục, và có những đề tài cụ thể là nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lí
trường học cho địa phương cụ thể. Song việc áp dụng kết quả nghiên cứu trên
để phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học ở huyện Yên Sơn, tỉnh
Tuyên Quang là không thật sự phù hợp.
Đến thời điểm này, tại huyện Yên Sơn chưa có công trình nghiên cứu nào
về vấn đề này. Mặt khác nhiều nghiên cứu về phát triển đội ngũ quản lí trường
học cũng chưa thể hiện cách tiếp cận rõ ràng. Trong khi đó, yêu cầu thực tiễn

về giáo dục và đào tạo của huyện đang đặt ra những vấn đề bức xúc phải giải

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

quyết. Vì vậy, việc nghiên cứu, đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ
quản lí trường tiểu học theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực ở huyện Yên Sơn,
tỉnh Tuyên Quang là rất cần thiết.
Vì vậy, tôi chọn đề tài “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học
theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực ở huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang” với
mong muốn cần giải quyết những bức xúc trong phát triển đội ngũ cán bộ quản
lí nhà trường nói chung và phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học
trên địa bàn huyện trong tình hình đổi mới giáo dục hiện nay.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học
theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực trên địa bàn huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên
Quang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục của một huyện miền núi còn nhiều
khó khăn về kinh tế - xã hội.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác phát triển nguồn nhân lực giáo dục nói chung ở cấp huyện tại
huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang hiện nay do chính quyền huyện phụ trách.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các quan hệ quản lí trong công tác phát triển cán bộ quản lí trường tiểu
học ở huyện Yên Sơn trong hệ thống quản lí nguồn nhân lực giáo dục chung
của huyện.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Xác định cơ sở lí luận của việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lí
trường tiểu học ở cấp huyện theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực.
4.2. Khảo sát thực trạng và các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản
lí các trường tiểu học của huyện huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.

4.3. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu
học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

5. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu thực trạng đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học gồm
đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Yên Sơn tỉnh
Tuyên Quang theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực và đề xuất giải pháp phát
triển đội ngũ trong những năm tiếp theo.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp phân tích lí luận để tìm hiểu lịch sử nghiên cứu.
- Phương pháp phân tích hồ sơ quản lí để tìm hiểu những vấn đề thực
tiễn của quản lí.
- Phương pháp khái quát hóa lí luận để xác định hệ thống khái niệm,
quan điểm và xây dựng khung lí thuyết của nghiên cứu.
- Phương pháp tổng quan so sánh để tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế qua
tài liệu khoa học và các kết quả nghiên cứu quốc tế khác.
6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm để tìm hiểu thực tiễn quản lí nguồn
nhân lực và quản lí giáo dục ở cấp huyện.
- Phương pháp điều tra để đánh giá thực trạng và các biện pháp phát triển
đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học tại huyện Yên Sơn, Tuyên Quang hiện
nay qua bảng hỏi, quan sát, phỏng vấn và phân tích hồ sơ quản lí.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động để tìm hiểu nhận thức và
cách làm của các trường và của huyện về phát triển đội ngũ cán bộ quản lí.
6.3. Các phương pháp khác
- Phương pháp chuyên gia nhằm thẩm định các biện pháp phát triển đội
ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học.

- Phương pháp xử lí số liệu và đánh giá định lượng bằng kĩ thuật thống
kê và tính toán định lượng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục các tài liệu tham khảo
và phụ lục, luận văn có 3 chương.
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận của việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lí
trường Tiểu học theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực ở cấp huyện.
Chƣơng 2. Thực trạng đội ngũ và thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ
quản lí trường tiểu học ở huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang
Chƣơng 3. Các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu
học theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực ở huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÍ TRƢỜNG TIỂU HỌC
THEO TIẾP CẬN QUẢN LÍ NGUỒN NHÂN LỰC Ở CẤP HUYỆN
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Trong lịch sử hình thành và phát triển của xã hội loài người thì yếu tố con
người thì yếu tố con người đóng vai trò cực kỳ quan trọng mang tính quyết
định đến sự thành công và phồn thịnh cho một thế hệ con người. Việc xây
dựng, phát triển một nền giáo dục vững mạnh là nhân tố then chốt, quyết định
để thúc đẩy xã hội phát triển. Trong các kỳ đại hội vừa qua, Đảng Cộng sản
Việt Nam luôn coi Giáo dục - Đào tạo (GD- ĐT) là quốc sách hàng đầu và là sự
nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn

quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định vấn đề này, trong đó nhấn mạnh
“phát triển đội ngũ giáo viên là khâu then chốt” trong chiến lược “đổi mới căn
bản và toàn diện GD-ĐT”.
Chính vì phát triển đội ngũ giáo viên có vai trò quan trọng nên đã có
nhiều công trình nghiên cứu tiêu biểu như:
- Tác giả Đặng Bá Lãm [28, 2000] trong cuốn “ Quản lí nhà nước về giáo
dục- Lý luận và thực tiễn” bao gồm một số bài viết của các nhà quản lí, chuyên
gia giáo dục, các nhà khoa học có nhiều năm gắn bó với giáo dục, nghiên cứu
những vấn đề đổi mới quản lí giáo dục, thực trạng công tác quản lí giáo dục ở
nước ta và một số nước trên thế giới;
- Tác giả Nguyễn Quang Tuyền [53, 2011] “Quản lí nhân sự và việc xây
dựng đội ngũ giáo viên trong nhà trường” quan niệm phát triển đội ngũ giáo
viên là “xây dựng một đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu,
loại hình, đoàn kết nhất trí trên cơ sở đường lối giáo dục của Đảng và ngày

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

càng vững mạnh về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ đủ sức thực hiện có chất
lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo”;
Luận văn thạc sĩ KHGD về đề tài “ Một số giải pháp quản lí phát triển
đội ngũ giáo viên tiểu học Thị xã Bạc Liêu” của La Tú Thắng [47, 2000];
Luận văn thạc sĩ KHGD về đề tài “ Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng
viên trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang” của Lê Thị Thu Hồng [17, 2011].
Luận văn Thạc sĩ KHGD, chuyên ngành Quản lí giáo dục: “Một số giải
pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ
Chí Minh” của Thạch Thị Kim Linh. [32, 2000]
Đặc thù sư phạm của giáo viên tiểu học là gần như phải chăm lo tất cả
mọi việc của lớp học, giảng dạy tất cả các môn học, giáo dục toàn diện học
sinh. Chính vì thế dấu ấn về người thầy lúc nào cũng sâu đậm nhất. Đội ngũ
giáo viên tiểu học có vị trí đặc biệt quan trọng là vì giáo dục tiểu học là bậc học

nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Đây là bậc học đầu tiên của người
học, có số lượng học sinh đông đảo nhất, do đó đòi hỏi đội ngũ giáo viên ở bậc
học này cũng phải đầy đủ. Để đáp ứng yêu cầu giáo dục tiểu học cần phải có
giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học nói chung và chất lượng đội ngũ
giáo viên tiểu học ở huyện Yên Sơn nói riêng.
1.1.2. Quản lí nguồn nhân lực trong giáo dục
Đi cùng với sự phát triển khoa học kỹ thuật và kinh tế nội dung công tác
quản lí nguồn nhân lực càng trở nên phong phú hơn. Trong khu vực doanh
nghiệp, người ta bắt đầu thấy xuất hiện ngày càng nhiều mô hình tổ chức mới,
các hình thức kiểm tra, kiểm soát quản lí nguồn nhân lực mới.
Trong đó, nội dung của công tác quản lí nguồn nhân lực chỉ tập trung vào
việc kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện nhiệm vụ từng cá nhân nhưng càng về
sau càng được mở rộng sang cả lĩnh vực tâm lý, tình cảm, sinh hoạt và phong
thái làm việc của mỗi người. Về cơ bản, quản lí nguồn nhân lực cần có những
nội dung chính sau:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

- Phân tích công việc, tuyển chọn người lao động phù hợp với yêu cầu
tính chất công việc.
Đó là việc định rõ tính chất, đặc điểm của công việc qua quan sát, theo
dõi và nghiên cứu. Xác định rõ những nhiệm vụ, những chức năng, năng lực và
trách nhiệm đòi hỏi để thực hiện công việc có hiệu quả. Trên cơ sở đó người ta
xây dựng các nguyên tắc, bước đi và phương pháp tuyển chọn lao động thích
hợp theo từng công việc, ngành nghề. Bện cạnh đó, việc tuyển mộ và tuyển
chọn lao động phải gắn liền với mục tiêu và nhiệm vụ sản xuất kinh doanh.
Bố trí sử dụng lao động, theo dõi, đánh giá kết quả công việc, điều chỉnh
sử dụng (thuyên chuyển, đề bạt, cho thôi việc). Vấn đề quan trọng đầu tiên là
phải xác định đúng trình độ lành nghề của người lao động và bố trị họ đảm
nhận công việc phù hợp. Việc bố trí phù hợp đó sẽ dẫn đến khai thác được tiềm

năng của người lao động và sử dụng những tiềm năng Êy một cách có hiệu quả.
Trong đó, quá trình sử dụng lao động luôn có sự theo dõi, giám sát và đánh giá
kết quả công việc. Đánh giá đúng hiệu quả công việc sẽ giúp cho việc trả công
được hợp lý, xác định được chế độ thưởng phạt phù hợp. Thực hiện việc thuyên
chuyển, đề bạt, kích thích khả năng làm việc của người lao động làm cho họ có
trách nhiệm hơn đối với công việc. Mục đích của việc điều chỉnh này nhằm
nâng cao tính hiệu quả trong công việc đạt tới các mục tiêu.
1.1.3. Quản lí và phát triển cán bộ quản lí trường học
Trường học là một tổ chức giáo dục ở cơ sở nằm trong hệ thống giáo
dục quốc dân. Trong nhà trường hoạt động trung tâm là hoạt động dạy và
học, tất cả các hoạt động đa dạng khác đều hướng tới làm tăng hiệu quả của
quá trình dạy và học. Vì vậy quản lí trường học nói chung và quản lí trường
Tiểu học nói riêng bản chất là: Quản lí hoạt động dạy - học, tức là làm sao
đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần dần tiến đến
mục tiêu giáo dục.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Trường học là phần tử của hệ thống giáo dục quốc dân, đồng thời cũng là
phần tử của xã hội, thực hiện thể chế chuyên biệt của xã hội, của Nhà nước, có
chức năng đào tạo thế hệ trẻ, có mục tiêu rõ ràng, có tổ chức rất chặt chẽ, được
Nhà nước cung cấp các điều kiện cần thiết cho việc thực hiện các chức năng
của mình. Trường học có mối quan hệ mật thiết với môi trường kinh tế - chính
trị - văn hóa, xã hội. Với tư cách là một phần tử trong hệ thống giáo dục quốc
dân nên trường học có nhiệm vụ và quyền hạn theo luật định của Luật giáo dục.
Giáo dục là một bộ phận trong hệ thống xã hội, có chức năng đào tạo
nguồn nhân lực phục vụ sự tồn tại và phát triển của xã hội trong tương lai. quản
lí giáo dục là sự vận dụng của khoa học quản lí vào các lĩnh vực hoạt động giáo
dục, để thực hiện mục tiêu mong muốn của giáo dục. Cũng giống như khái
niệm quản lí, quản lí giáo dục được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau.

Trước hết tìm hiểu khái niệm giáo dục và quản lí giáo dục, do cách thức
tiếp cận khác nhau mà quản lí giáo dục được hiểu ở nhiều góc độ khác nhau:
Hiểu theo nghĩa rộng: Giáo dục là hoạt động diễn ra trong xã hội thì quản
lí giáo dục là quản lí mọi hoạt động về giáo dục trong xã hội. Quản lí giáo dục
có hệ thống và được tổ chức chặt chẽ từ trung ương đến địa phương và các cơ
sở giáo dục trong phạm vi toàn quốc.
Hiểu theo nghĩa hẹp: Giáo dục là các hoạt động diễn ra trong ngành Giáo
dục và Đào tạo(GD&ĐT) hay một đơn vị trường học, quản lí giáo dục được
hiểu là quản lí một đơn vị cơ sở GD&ĐT, quản lí nhà trường hay quản lí trường
học. Trong hệ thống quản lí giáo dục nói chung, quản lí trường học là một trong
những nội dung quan trọng, vì nhà trường là cơ sở, là nền tảng của ngành
GD&ĐT.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc, khi bàn về khái niệm quản lí nhà trường
đã khẳng định: “Quản lí nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng
trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo
nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với
ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh.” [16; tr25]

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Quản lí giáo dục là tập hợp những biện pháp nhằm bảo đảm sự vận hành
bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, bảo đảm sự tiếp tục phát
triển và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng cũng như về mặt chất lượng.
Quản lí giáo dục được hiểu là hệ thống những tác động có mục đích, có
kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lí trong hệ thống giáo dục, là sự điều
hành hệ thống giáo dục quốc dân, các cơ sở giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu
nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. quản lí giáo dục là hoạt
động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác giáo dục
theo yêu cầu phát triển xã hội.
Quản lí nhà nước về GD&ĐT là việc nhà nước thực hiện quyền lực

công để điều hành, điều chỉnh toàn bộ các hoạt động GD&ĐT trong phạm
vi toàn xã hội.
Quản lí giáo dục cũng chịu sự chi phối của các quy luật xã hội và tác
động của quản lí xã hội. Quản lí giáo dục có những đặc trưng chủ yếu sau đây:
Sản phẩm giáo dục là nhân cách nên Quản lí giáo dục phải ngăn ngừa sự dập
khuôn, máy móc trong việc tạo ra sản phẩm và không được phép tạo ra phế phẩm.
Quản lí giáo dục nói chung và quản lí nhà trường nói riêng phải chú ý
đến sự khác biệt giữa đặc điểm lao động sư phạm so với lao động xã hội.
Quản lí giáo dục đòi hỏi những yêu cầu cao về tính toàn diện, tính thống
nhất, tính liên tục, tính kế thừa và tính phát triển.
Trong quản lí giáo dục, các hoạt động quản lí hành chính nhà nước và
quản lí sự nghiệp chuyên môn đan xen vào nhau, thâm nhập lẫn nhau, không
thể tách rời nhau, tạo thành hoạt động quản lí giáo dục thống nhất.
Giáo dục là sự nghiệp của quần chúng, Quản lí giáo dục phải quán triệt
quan điểm của quần chúng.
Dựa vào phạm vi quản lí, người ta đưa ra hai loại quản lí giáo dục:
- Quản lí hệ thống giáo dục: Quản lí giáo dục được diễn ra ở tầm vĩ mô,
trong phạm vi toàn quốc, trên địa bàn lãnh thổ địa phương.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

- Quản lí nhà trường: Quản lí giáo dục ở tầm vi mô, trong phạm vi một
đơn vị, một cơ sở giáo dục.
Quản lí nhà trường là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch
hợp quy luật của chủ thể quản lí (Các cấp quản lí giáo dục) nhằm làm cho nhà
trường vận hành theo quy luật giáo dục để đạt tới mục tiêu giáo dục đặt ra trong
từng thời kỳ phát triển của đất nước.
Tác giả Kônđacốp định nghĩa: “Không đòi hỏi một định nghĩa hoàn
chỉnh, chúng ta hiểu quản lí nhà trường là một hệ thống xã hội sư phạm chuyên
biệt, hệ thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế hoạch và hướng đích

của chủ thể quản lí đến tất cả các mặt của đời sống nhà trường, nhằm đảm bảo
sự vận hành tối ưu về các mặt kinh tế xã hội, tổ chức sư phạm của quá trình dạy
học và giáo dục thế hệ đang lớn lên” [33, 1994]
Nhà trường là một thể chế xã hội hoàn chỉnh, một cơ quan giáo dục
chuyên biệt thực hiện chức năng giáo dục đào tạo của nhà nước, của cộng đồng
xã hội, chuẩn bị cho thế hệ trẻ bước vào cuộc sống. Quản lí nhà trường là một
phạm vi cụ thể của quản lí hệ thống giáo dục. Quản lí nhà trường thực chất là
quản lí hoạt động giáo dục trên tất cả các mặt, các khía cạnh liên quan đến hoạt
động GD&ĐT trong phạm vi một nhà trường.
Về mặt bản chất của công tác quản lí nhà trường là quá trình chỉ huy,
điều khiển vận động của các thành tố và mối quan hệ giữa các thành tố. Mối
quan hệ đó do quá trình sư phạm trong nhà trường quy định, thông qua các văn
bản quy phạm pháp luật của nhà nước và của ngành.
Công tác quản lí trường học chính là những công việc của nhà trường mà
người CBQL trường học thực hiện những chức năng quản lí theo yêu cầu và
nhiệm vụ quy định. Đó là các hoạt động có ý thức, có kế hoạch và có định hướng
của chủ thể quản lí tác động tới các hoạt động của nhà trường nhằm thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ mà trung tâm đó là hoạt động dạy và học trong nhà
trường. Có thể nói công tác quản lí trường học bao gồm việc giải quyết sử lý các
quan hệ nội bộ trong nhà trường và các quan hệ giữa nhà trường với các lực
lượng giáo dục khác trên địa bàn. Ở góc độ cụ thể thì quản lí trường học đó là

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

việc người CBQL tổ chức, chỉ đạo và điều hành mọi hoạt động của nhà trường,
trong đó mọi hoạt động đều hướng tới hiệu quả của hoạt động trung tâm là dạy
và học đáp ứng được mục tiêu giáo dục.
Quản lí giáo dục nói chung và quản lí trường học nói riêng là hệ thống
những tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lí
nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng,

thực hiện các chính sách của nhà trường XHCN Việt Nam, mà điểm hội tụ là
quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục tới mục tiêu dự
kiến, tiến lên trạng thái mới về chất.
Quản lí nhà trường bao gồm:
- Quản lí các quá trình giáo dục.
- Quản lí các điều kiện cơ sở vật chất, tài chính và nhân lực.
Các quá trình giáo dục trong nhà trường gồm 6 thành tố có mối quan hệ
chặt chẽ với nhau:
-Mục đích giáo dục (MĐ)
-Nội dung (ND)
-Phương pháp giáo dục (PP)
-Thầy giáo (GV)
-Học sinh (HS)
-Phương tiện giáo dục (PT)









Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các thành tố trong quá trình giáo dục
MĐ
PT
NDD
PP
QTGD
GV

HS

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lí giáo dục
Lịch sử đã chứng minh rằng, để tồn tại và phát triển, ngay từ khi loài
người xuất hiện trên trái đất, con người đã liên kết nhau thành các nhóm nhằm
chống lại sự tiêu diệt của thú dữ và thiên nhiên. Đồng thời cũng xuất hiện
hàng loạt các mối quan hệ: Quan hệ giữa con người với con người, giữa con
người với thiên nhiên, giữa con người với xã hội và cả quan hệ giữa con
người với chính bản thân mình. Trong quá trình đó đã xuất hiện một số người
có năng lực chi phối được người khác, đồng thời cũng có khả năng điều khiển
mọi hoạt động của nhóm sao cho phù hợp với mục tiêu chung. Những người
đó đã đóng vai trò thủ lĩnh để quản lí nhóm, điều đó đã làm nảy sinh nhu cầu
về quản lí. Để thực hiện mục tiêu mà họ không thể đạt được với tư cách cá
nhân riêng lẻ, thì cách quản lí đã là một yếu tố cần thiết để đảm bảo sự phối
hợp của những cá nhân. Vì chúng ta ngày càng dựa vào sự nỗ lực chung, nhiều
nhóm có tổ chức trở nên rộng lớn hơn, cho nên nhiệm vụ quản lí ngày càng
quan trọng Hoạt động quản lí bắt nguồn từ sự phân chia lao động, mục đích của
lao động quản lí nhằm tăng năng xuất lao động, cải tạo cuộc sống. Để đạt được
mục tiêu trên cơ sở kết hợp các yếu tố con người, phương tiện thì cần có sự
tổ chức và điều hành chung, đó chính là quá trình quản lí. Trải qua quá trình
phát triển, cùng với sự phát triển của xã hội, trình độ tổ chức và quản lí cũng
được từng bước nâng lên.
Quản lí là một trong những loại hình lao động hiệu quả nhất, quan trọng
nhất trong các hoạt động của con người, làm cho hoạt động tổ chức và xã hội
ngày càng có hiệu quả cao. Quản lí đúng tức là con người đã nhận thức được
quy luật và sẽ đạt được những thành công to lớn.
Quản lí thực sự bắt đầu đóng vai trò đáng kể từ cuộc cách mạng công

nghiệp khởi đầu ở Anh vào thế kỷ XVIII và sau đó lan sang Mỹ vào thế kỷ
XIX, khi mà máy móc đã thay thế lao động thủ công và sản xuất theo dây
chuyền xuất hiện và chính từ đó quản lí đã trở thành một khoa học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Trong nghiên cứu khoa học có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau về quản
lí. Quản lí là cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, chỉ đạo kiểm tra theo góc độ tổ chức.
Theo góc độ điều khiển thì quản lí là lái, là điều khiển, điều chỉnh. Theo cách
tiếp cận hệ thống thì quản lí là sự tác động của chủ thể quản lí lên đối tượng
quản lí nhằm tổ chức, phối hợp hoạt động của con người trong quá trình sản
xuất để đạt được mục đích đã định.
Quản lí là một hoạt động thiết yếu, đảm bảo phối hợp nỗ lực hoạt động
của cá nhân nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức. Trong mọi lĩnh vực của đời
sống xã hội con người muốn tồn tại và phát triển đều phải dựa vào nỗ lực của
mỗi cá nhân, mỗi tổ chức. Trong quá trình lao động con người phải có sự phân
công, hợp tác với nhau, sự tổ chức phân công lao động đó chính là một chức
năng quản lí, như vậy quản lí là một chức năng xã hội, xuất hiện và phát triển
cùng với xã hội.
Có nhiều cách khác nhau định nghĩa về quản lí, theo nghĩa rộng thì quản
lí là hoạt động có mục đích của con người, nếu xét quản lí với tư cách là một
hành động, các tác giả Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải và Đặng Quốc Bảo định
nghĩa: “Quản lí là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lí
tới đối tượng quản lí nhằm đạt được mục tiêu đề ra”. [6, 1997]
- Tác giả Nguyễn Bá Dương cho rằng: "Hoạt động quản lí là sự tác
động qua lại một cách tích cực giữa chủ thể quản lí và đối tượng quản lí qua
con đường tổ chức, là sự tác động điều khiển, điều chỉnh tâm lý và hành động
của các đối tượng quản lí, lãnh đạo cùng hướng vào hoàn thành những mục
tiêu nhất định của tập thể và xã hội [8,1999].
- Theo tác giả Trần Quốc Thành: "Quản lí là sự tác động của chủ thể

quản lí để chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi và hoạt
động của con người nhằm đạt được mục đích, đúng với ý chí nhà quản lí, phù
hợp với quy luật khách quan [45,2004]