Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý người dân tộc trường tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐỖ QUỐC DÂN

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
NGƢỜI DÂN TỘC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN YÊN LẬP,
TỈNH PHÖ THỌ ĐẾN NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐỖ QUỐC DÂN

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
NGƢỜI DÂN TỘC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN YÊN LẬP,
TỈNH PHÖ THỌ ĐẾN NĂM 2020
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. HOÀNG THỊ LỢI

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Tôi xin cam đoan luận văn “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý người dân
tộc trường Tiểu học huyện n Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2012" là cơng
trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa
học của cơ TS Hồng Thị Lợi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa
từng đƣợc công bố trong bất kỳ một cơng trình nào khác.
Tơi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Thái Nguyên, ngày ..... tháng ..... năm 2014
HỌC VIÊN

Đỗ Quốc Dân

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

LỜI CẢM ƠN
Đề tài "Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý người dân tộc trường tiểu
học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2020" là một nội dung nhỏ trong
lĩnh vực khoa học quản lý giáo dục, nhƣng là kết quả của một quá trình nghiên
cứu của bản thân tác giả sau một thời gian học tập và nghiên cứu chuyên ngành
quản lý giáo dục. Để có đƣợc kết quả này, ngoài sự nỗ lực, cố gắng của bản

thân, trong q trình tiến hành nghiên cứu hồn thiện đề tài, tôi đã nhận đƣợc
sự động viên, giúp đỡ, hƣớng dẫn của các cơ quan, đơn vị, trƣờng học, cô giáo
hƣớng dẫn và các thầy giáo cô giáo khoa tâm lý giáo dục Trƣờng Đại học sƣ
phạm- Đại học Thái Nguyên.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo cô giáo trong Ban Chủ nhiệm,
các thầy cô giáo trong Khoa Tâm lý giáo dục, Phòng Sau đại học đã trực tiếp
giảng dạy, giúp đỡ cho tơi trong q trình học tập và nghiên cứu tại Trƣờng.
Đặc biệt, tôi xin đƣợc bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới TS. Hồng Thị Lợi,
cơ giáo đã trực tiếp giúp đỡ, hƣớng dẫn cho tơi trong suốt q trình nghiên cứu
và hồn thiện bản luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của các đồng chí lãnh đạo
Ủy ban nhân dân huyện, lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo,
Phòng Nội vụ, Phòng Dân tộc huyện; các nhà quản lý; lãnh đạo Ủy ban nhân
dân xã, thị trấn; lãnh đạo, giáo viên các trƣờng tiểu học, tiểu học và trung học
cơ sở trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đã động viên, chia sẻ, giúp đỡ,
cung cấp thông tin, trao đổi nhận xét đánh giá hết sức có giá trị cho bản thân tơi
trong q trình nghiên cứu và hồn chỉnh đề tài.
Dù đã cố gắng nhiều, song vì những lý do khách quan và chủ quan bản
luận văn không thể tránh khỏi những thiếu xót; bản thân tơi rất mong tiếp tục
nhận đƣợc sự góp ý, chỉ dẫn và giúp đỡ của quý thầy cô giáo, lãnh đạo các cơ
quan, đơn vị, trƣờng học và các bạn đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2014
Tác giả luận văn

Đỗ Quốc Dân
ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

MỤC LỤC
................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU .................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 6
3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu .................................................................... 6
3.1. Khách thể nghiên cứu ................................................................................... 6
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................... 6
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 6
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 6
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 7
6.1. Chủ thể quản lý ............................................................................................. 7
6.2. Giới hạn về đối tƣợng nghiên cứu ................................................................ 7
6.3. Giới hạn địa bàn nghiên cứu ......................................................................... 7
6.4. Giới hạn về khách thể khảo sát ..................................................................... 7
7. Các phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 7
7.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận ....................................................... 7
7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn .................................................... 8
7.3. Phƣơng pháp bổ trợ........................................................................................ 8
8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 8
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƢỜNG TIỂU HỌC NÓI CHUNG,
CÁN BỘ QUẢN LÝ NGƯỜI DÂN TỘC TRƯỜNG TIỂU HỌC
NÓI RIÊNG .......................................................................................... 9

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng
Tiểu học nói chung, cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học
nói riêng ................................................................................................. 9
1.1.1. Ở nƣớc ngồi ............................................................................................. 9
iii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1.1.2. Ở Việt Nam ............................................................................................. 10
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu ....................... 13
1.2.1. Khái niệm “Biện pháp”............................................................................ 13
1.2.2. Khái niệm “Phát triển” ............................................................................ 13
1.2.3. Khái niệm “Đội ngũ” ............................................................................... 14
1.2.4. Khái niệm “Cán bộ” ................................................................................ 15
1.2.5. Khái niệm “Quản lý” ............................................................................... 15
1.2.6. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng ..................................................... 19
1.2.7. Cán bộ quản lý ......................................................................................... 21
1.2.8. Khái niệm phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ............................ 21
1.2.9. Tuyển chọn, sử dụng cán bộ quản lý ....................................................... 22
1.2.10. Dân tộc ................................................................................................... 24
1.2.11. Dân tộc thiểu số ..................................................................................... 25
1.2.12. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học ........ 25
1.3. Quyền hạn, trách nhiệm của Uỷ ban nhân dân huyện trong công tác
phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng tiểu học .............................. 26
1.4. Một số vấn đề chung về nhà trƣờng Tiểu học ............................................ 26
1.4.1. Vị trí của trƣờng Tiểu học ....................................................................... 26
1.4.2. Mục tiêu giáo dục tiểu học ...................................................................... 27
1.4.3. Nhiệm vụ, quyền hạn và hoạt động quản lý của trƣờng Tiểu học .......... 28
1.4.4. Quy định hạng trƣờng Tiểu học .............................................................. 29

1.5. Nội dung và yêu cầu của việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trƣờng Tiểu học ................................................................................... 30
1.5.1. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hiệu trƣởng và Phó hiệu trƣởng .................... 30
1.5.2. Quy hoạch, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý tiểu học ........................... 30
1.5.3. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực của ngƣời cán bộ quản lý trƣờng
Tiểu học giai đoạn hiện nay ................................................................ 31
1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời
dân tộc trƣờng tiểu học ........................................................................ 32
iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1.6.1. Các yếu tố về chính trị- xã hội................................................................. 32
1.6.2. Các yếu tố phát triển kinh tế và ngân sách đầu tƣ cho giáo dục và
giáo dục tiểu học.................................................................................. 33
1.6.3. Các yếu tố về khoa học - công nghệ ........................................................ 33
1.6.4. Các yếu tố bên trong của giáo dục tiểu học ............................................. 33
1.6.5. Các yếu tố quốc tế về giáo dục và đào tạo .............................................. 34
Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................. 34
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ NGƯỜI
DÂN TỘC............................................................................................ 35
2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội huyện Yên Lập, tỉnh
Phú Thọ ............................................................................................... 35
2.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ................................... 35
2.1.2. Điều kiện kinh tế huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ..................................... 35
2.1.3. Điều kiện xã hội huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ...................................... 36
2.2. Khái quát giáo dục tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ....................... 36
2.3. Nghiên cứu thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng

Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ .............................................. 41
2.3.1. Mục đích .................................................................................................. 41
2.3.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 42
2.3.3. Địa bàn và đối tƣợng khảo sát ................................................................. 42
2.3.4. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học
huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ............................................................. 43
2.4. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc
trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ .................................. 52
2.4.1. Công tác quy hoạch ................................................................................. 52
2.4.2. Công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, miễn nhiệm .... 53
2.4.3. Công tác đào tạo, bồi dƣỡng .................................................................... 54
2.4.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá ..................................................... 55
2.4.5. Thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ, khen thƣởng, kỷ luật .................. 57
v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

2.5. Đánh giá chung về đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu
học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ....................................................... 58
2.5.1. Kết quả và hạn chế trong phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời
dân tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ...................... 58
2.5.2. Thuận lợi và khó khăn trong phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ........... 60
Tiểu kết chƣơng 2 .............................................................................................. 62
CHƢƠNG 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN
BỘ QUẢN LÝ NGƢỜI DÂN TỘC TRƢỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN YÊN LẬP, TỈNH PHÖ THỌ ĐẾN NĂM 2020 ............... 64
3.1. Định hƣớng phát triển giáo dục tỉnh Phú Thọ, huyện Yên Lập đến

năm 2020 ............................................................................................. 64
3.1.1. Mục tiêu chung ........................................................................................ 64
3.1.2. Các mục tiêu cụ thể phát triển giáo dục tiểu học tỉnh Phú Thọ,
huyện Yên Lập đến năm 2020............................................................. 65
3.1.3. Một số biện pháp thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục tiểu học
huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2020...................................... 66
3.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ........... 68
3.2.1. Các nguyên tắc cơ bản chung .................................................................. 68
3.2.2. Nguyên tắc đặc thù: Đảm bảo sự thống nhất và hài hòa mối quan hệ
dân tộc ................................................................................................. 70
3.3. Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân
tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2020 ........ 70
3.3.1. Cụ thể hóa tiêu chuẩn cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học .......... 70
3.3.2. Tạo nguồn, xây dựng quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân
tộc trƣờng Tiểu học ............................................................................. 74

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

3.3.3. Tổ chức thực hiện tốt công tác lựa chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại,
luân chuyển và miễn nhiệm cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng
Tiểu học ............................................................................................... 77
3.3.4. Tăng cƣờng, đổi mới công tác đào tạo, bồi dƣỡng; khuyến khích
q trình tự đào tạo bồi dƣỡng ............................................................ 80
3.3.5. Đổi mới, tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra và đánh giá ............... 84
3.3.6. Xây dựng môi trƣờng thuận lợi cho sự phát triển đội ngũ cán bộ

quản lý ngƣời dân tộc thiểu số trƣờng tiểu học ................................... 89
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 91
3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết, khả thi của các biện pháp .............................. 92
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 94
1. Kết luận ......................................................................................................... 94
2. Khuyến nghị................................................................................................... 95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 97
PHỤ LỤC ........................................................................................................... 1

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BTV

Ban Thƣờng vụ.

CBQL

Cán bộ quản lý

CT229

Chƣơng trình 229 của Chính phủ

CSTĐ

Chiến sỹ thi đua

ĐH

Đại học

ĐHSP

Đại học sƣ phạm

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

LĐTT

Lao động tiên tiến

NXB

Nhà xuất bản

TNTP

Thiếu niên tiền phong

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU
Bảng số 1.1: Quy định về hạng trƣờng tiểu học .................................................. 30
Bảng số 2.1: Tổng hợp số liệu biên chế giáo viên, nhân viên trƣờng học
năm học 2012- 2013 .............................................................................. 37
Bảng số 2.2: Tổng hợp quy mô lớp học, số lƣợng học sinh tiểu học toàn
huyện năm học 2013- 2014 ................................................................... 38
Bảng số 2.3: Tổng hợp số lƣợng học sinh tiểu học huyện Yên Lập 5 năm
học liền kề (từ năm học 2008- 2009 đến nay) ....................................... 39
Bảng số 2.4: Tổng hợp xếp loại 2 mặt giáo dục học sinh tiểu học huyện
Yên Lập năm học 2012- 2013 ............................................................... 39
Bảng số 2.5: Số lƣợng và cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc bậc
tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.................................................. 43
Bảng số 2.6: Thống kê trình độ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng tiểu
học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ......................................................... 44
Bảng số 2.7: Thống kê cơ cấu giới, độ tuổi, thâm niên quản lý của cán bộ quản
lý ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ................ 45
Bảng số 2.8: Tổng hợp kết quả so sánh đánh giá về đặc điểm tâm lý của cán
bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học huyện Yên Lập .................... 48
Bảng số 2.9: Kết quả khảo sát đánh giá phẩm chất chính trị, năng lực
chun mơn, nghiệp vụ sƣ phạm, năng lực quản lý cán bộ quản lý
ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ ............. 49
Bảng số 2.10: Biểu tổng hợp số liệu học sinh từ 1 đến 5 tuổi huyện Yên
Lập, số lƣợng học sinh tiểu học 5 năm học tiếp theo ............................ 50

Bảng số 2.11: Tổng hợp dự báo sự biến động cán bộ quản lý trƣờng tiểu
học huyện Yên Lập đến năm 2020 ........................................................ 51
Bảng số 2.12: Bảng tổng hợp công tác đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ quản lý
ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ............... 54
Bảng số 2.13: Tổng hợp kết quả thanh tra, kiểm tra đối với cán bộ quản lý
ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ............... 55
Bảng số 2.14: Biểu tổng hợp đánh giá hiệu trƣởng ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học
huyện Yên Lập theo chuẩn hiệu trƣởng 3 năm học liền kề (2010 đến 2013) .... 56
Bảng số 2.15: Bảng khảo sát nguyên nhân thực trạng phát triển cán bộ quản
lý ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú thọ ............ 61
Bảng số 3.1: Bảng phân tích độ tuổi, trình độ nguồn xây dựng quy hoạch
cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh
Phú Thọ ................................................................................................. 74
Bảng số 3.2: Bảng khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ............. 92
v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Cán bộ là nhân tố quyết định mọi sự thành công hay thất bại của cách
mạng; trong bất kỳ thời kỳ, giai đoạn lịch sử, lĩnh vực nào công tác cán bộ cũng
luôn luôn giữ một vị trí rất quan trọng. Từ thực tiễn lãnh đạo công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội, Lênin đã khẳng định: “Nghiên cứu con ngƣời tìm
những cán bộ có bản lĩnh hiện nay đó là then chốt. Nếu khơng thế thì tất cả mọi
mệnh lệnh và quyết định sẽ chỉ là mớ giấy lộn” [8. tr.40].
Công tác cán bộ là một nội dung cơ bản trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh,
Ngƣời đánh giá rất cao vai trị của ngƣời cán bộ: "Cán bộ là dây chuyền của bộ

máy tổ chức cán bộ, nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động cơ dù tốt,
tồn bộ máy cũng bị tê liệt" [9. tr.253].
Trong suốt quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đất nƣớc từ khi
thành lập, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn xác định công tác cán bộ là một
trong những vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Văn kiện Đại hội Đảng
tồn quốc khóa XI tiếp tục xác định rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ
công tác cán bộ. Thực hiện tốt chiến lƣợc cán bộ thời kỳ đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa…Làm tốt cơng tác quy hoạch và tạo nguồn cán bộ,
chú ý cán bộ trẻ, nữ, dân tộc thiểu số…” [30. Mục 6. tr.261]. Là quốc gia đa dân
tộc với 54 dân tộc anh em cùng sinh sống, Đảng và nhà nƣớc ta luôn luôn
quan tâm đến việc thực hiện chính sách đại đồn kết dân tộc, thực hiện các
chính sách dân tộc, trong đó có việc đào tạo, sử dụng cán bộ quản lý lãnh đạo
là ngƣời dân tộc thiểu số. Hiến pháp năm 2013 đã nêu rõ: "Nhà nƣớc ƣu tiên
phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và
vùng có điều kiện kinh tế- xã hội đặc biệt khó khăn; ƣu tiên sử dụng, phát
triển nhân tài; tạo điều kiện để ngƣời khuyết tật và ngƣời nghèo đƣợc học văn
hóa và học nghề" [33. Điều 61, mục 3. tr.28]. Vấn đề đào tạo cán bộ ngƣời dân
tộc thiểu số cần phải đƣợc thấm nhuần: Vừa là nhiệm vụ trƣớc mắt, vừa là

1


cơng việc có tính chiến lƣợc lâu dài; cố Thủ tƣớng Phạm Văn Đồng đã từng
nói: Thực chất của chính sách dân tộc là vấn đề cán bộ dân tộc....Phải có đội
ngũ cán bộ của các dân tộc để có ngƣời đảm đang sự nghiệp xây dựng chủ
nghĩa xã hội, xây dựng đời sống mới xã hội chủ nghĩa về kinh tế, về văn hóa
của dân tộc mình. Khơng có đội ngũ cán bộ dân tộc để làm việc đó thì khó có
ai làm thay. Dẫu có ngƣời làm thay cũng chƣa chắc đã tốt hơn họ.
Luật Giáo dục năm 2005 khẳng định “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là
giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các

kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình
thành nhân cách con ngƣời Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tƣ cách và
trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào công
cuộc lao động, tham gia xây dựng bảo vệ Tổ quốc” [32. Mục 1. Điều 27].
Trong giai đoạn đất nƣớc ta đang thực hiện đổi mới, đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc và hội nhập quốc tế, phấn đấu đến năm 2020
cơ bản trở thành một nƣớc công nghiệp, nguồn nhân lực ngày càng trở nên có ý
nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định sự thành công đối với sự phát triển đất
nƣớc. Giáo dục ngày càng có nhiệm vụ và vai trị quan trọng trong việc xây
dựng một thế hệ ngƣời Việt Nam, đáp ứng đƣợc yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và
bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới. Sau hơn 25 năm thực hiện đƣờng lối đổi
mới đất nƣớc, sự nghiệp giáo dục và đào tạo của đất nƣớc ta đã có những bƣớc
phát triển, đạt đƣợc nhiều kết quả rất quan trọng trong việc mở rộng quy mô
trƣờng lớp, tạo ra cơ hội bình đẳng tiếp cận giáo dục cho mọi ngƣời và đào tạo
nguồn nhân lực thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Chiến lƣợc
phát triển giáo dục Việt Nam 2011- 2020 đã khẳng định: “Những thành tựu của
giáo dục nƣớc ta đã khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục trong việc nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài cho đất nƣớc” [24. Mục 4. tr.4].
Tuy vậy, sự phát triển giáo dục của nƣớc ta còn nhiều hạn chế, chƣa tƣơng xứng
với vị trí giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý

2


giáo dục núi chung, trong đó có đội ngũ cỏn bộ quản lý giáo dục là ngƣời dân tộc
thiểu số chƣa đáp ứng đƣợc nhiệm vụ giáo dục trong thời kỳ mới; chất lƣợng
giáo dục và đào tạo ở vùng dân tộc, vùng sâu, vùng xa còn thấp.
Ngày 15/06/2004 Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng đó ban hành Chỉ thị số
40- CT/TW về việc xây dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục, Chỉ thị đó nêu rõ: “Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý giáo

dục chƣa ngang tầm với nhu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục. Chế độ,
chính sách còn bất hợp lý, chƣa tạo đƣợc động lực đủ mạnh để phát huy tiềm
năng của đội ngũ này. Tình hình trên địi hỏi phải tăng cƣờng xây dựng đội ngũ
Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục một cách tồn diện” [12. Mục 4. tr.1].
Thơng báo Kết luận số 242- TB/TW ngày 05 tháng 3 năm 2009 của Bộ Chính
trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ƣơng II (khố VIII) cũng đã chỉ rõ:
“Cơng tác quản lý giáo dục còn nhiều yếu kém và là nguyên nhân của nhiều
yếu kém khác,...Cơ chế quản lý giáo dục chậm đổi mới, chƣa theo kịp sự đổi
mới trên các lĩnh vực của đất nƣớc” [16. Mục 1. tr.2]. Nhằm khắc phục nguyên
nhân những yếu kém trên, Kết luận số 242- TB/TW của Bộ Chính trị khi đề cập
đến phƣơng hƣớng nhiệm vụ phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020 đã
xác định: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ về số
lƣợng, đáp ứng u cầu về chất l-ỵng” [16. Mục 2. tr.4].
Đối với công tác cán bộ dân tộc và phát triển giáo dục vùng dân tộc,
Quyết định số 449/QĐ-TTg, ngày 12 tháng 3 năm 2013 của Chính phủ ban
hành Chiến lƣợc về công tác dân tộc đến năm 2020 đã xác định mục tiêu:
"Công tác cán bộ ngƣời dân tộc thiểu số: Trong hệ thống chính trị các cấp, nhất
là hệ thống cơ quan hành chính vùng dân tộc thiểu số phải đảm bảo tỷ lệ, cơ
cấu hợp lý cán bộ ngƣời dân tộc thiểu số; ở các vị trí chủ chốt, nhất thiết phải
có cán bộ là ngƣời dân tộc thiểu số; 100% cán bộ công chức cấp xã đƣợc đào
tạo, trong đó 70% có trình độ từ cao đẳng, đại học trở lên" [27. Mục 3. tr.2]. Văn
kiện Đại hội Đảng khóa X đã xác định rõ: "Ƣu tiên đầu tƣ phát triển giáo dục
và đào tạo ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tiếp tục hoàn

3


thiện hệ thống trƣờng lớp, cơ sở vật chất - kỹ thuật các cấp học, mở thêm các
trƣờng nội trú, bán trú và có chính sách đảm bảo đủ giáo viên cho vùng này..."
[29. Mục 2.1.II. tr.209]. Yêu cầu đổi mới căn bản và tồn diện giáo dục hiện nay,

địi hỏi giáo dục tiểu học phải thực sự có sự chuyển biến mạnh mẽ về chất;
nhằm trang bị và hình thành cho học sinh những kiến thức khoa học cơ bản ban
đầu, những kỹ năng, kỹ xảo đơn giản và cơ bản tạo tiền đề để học sinh tiếp tục
học tập lên bậc trung học cơ sở, trung học phổ thơng và học nghề. Nhiệm vụ
đặt ra địi hỏi đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng tiểu học cũng phải tiếp tục đƣợc bổ
sung, hoàn thiện, đƣợc nâng cao về phẩm chất chính trị, về trình độ chun
mơn, về năng lực quản lý để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Là một huyện miền núi, vùng sâu, vùng xa của tỉnh Phú Thọ, có trên
75% dân số là ngƣời dân tộc thiểu số; trong những năm qua, cấp ủy, chính
quyền huyện đã cố gắng tập trung các nguồn lực đầu tƣ phát triển giáo dục và
đào tạo. Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng bộ huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ
lần thứ XXII nhiệm kỳ 2010-2015 khẳng định: Sự nghiệp giáo dục và đào tạo
của huyện đã thu đƣợc những thành tựu nhất định, quy mô, mạng lƣới trƣờng
lớp các bậc học đƣợc duy trì và phát triển theo hƣớng đa dạng và xã hội hóa,
đáp ứng đƣợc nhu cầu học tập của nhân dân. Duy trì đƣợc chất lƣợng giáo dục
tiểu học đúng độ tuổi và giáo dục trung học cơ sở; phổ cập giáo dục trung học
phổ thông đã đạt đƣợc một số kết quả ban đầu. Tỷ lệ giáo viên giỏi, học sinh
giỏi các cấp, học sinh thi đỗ vào các trƣờng đại học ngày càng tăng, có học sinh
đạt giải ba quốc gia mơn vật lý. Hiện tại huyện Yên Lập đã hoàn thành phổ cập
giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi vào tháng 3 năm 2011; hằng năm ngành
giáo dục và đào tạo huyện đƣợc xếp từ thứ 6 đến thứ 9/13 huyện, thị, thành
trong tỉnh, năm 2013 đƣợc Chủ tịch Nƣớc tặng thƣởng Huân chƣơng Lao động
hạng Ba; hiện tại có tổng số 25/59 trƣờng học đạt chuẩn quốc gia (có 04 trƣờng
đạt chuẩn mức độ 2, trong đó có 02 trƣờng Tiểu học). Tuy nhiên giáo dục và
đào tạo của huyện cũng còn bộc lộ một số tồn tại hạn chế đó là: Cơ sở vật chất
trƣờng lớp học chƣa đồng bộ theo hƣớng chuẩn hóa; đội ngũ giáo viên, cán bộ
4

quản lý cịn hạn chế về trình độ chun mơn, năng lực quản lý, chất lƣợng giáo
dục đại trà, giáo dục mũi nhọn còn thấp so với mặt bằng chung của tỉnh đặc
biệt tại các xã vùng sâu; kết quả cơng tác xã hội hóa giáo dục cịn khiêm tốn.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các tồn tại hạn chế, trong đó các
nguyên nhân chủ quan của nội bộ ngành giáo dục huyện đó là: Tƣ tƣởng trung
bình chủ nghĩa cịn tồn tại trong một bộ phận khơng nhỏ giáo viên, cán bộ
quản lý; một bộ phận cán bộ quản lý các trƣờng Tiểu học đặc biệt là ngƣời
dân tộc thiểu số cịn hạn chế về trình độ, năng lực quản lý, thiếu kinh nghiệm;
mất cân đối về cơ cấu độ tuổi, giới tính; thiếu tính kế thừa, chậm đổi mới;
việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý trƣờng học còn nhiều hạn
chế, chất lƣợng quản lý chƣa đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục...
chậm đổi mới; việc ứng dụng cụng nghệ thụng tin trong quản lý trƣờng học
cũn nhiều hạn chế, chất lƣợng quản lý chƣa đáp ứng yêu cầu. Việc quan tâm
phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc thiểu số chƣa thực sự đƣợc
quan tâm đúng mức... Vấn đề phát triển cán bộ quản lý giáo dục nói chung,
việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ngƣời dân tộc nói riêng tại các
trƣờng tiểu học trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ chƣa đƣợc đặt vấn
đề nghiên cứu, đánh giá một cách có hệ thống, tồn diện, có tính định hƣớng
mang tính chiến lƣợc phát triển lâu dài.
Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn, tôi lựa chọn nghiên cứu
Đề tài “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý người dân tộc trường Tiểu học
huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2020” với mong muốn làm cơ sở cho
việc dự báo, định hƣớng việc thực hiện quy hoạch có tính lâu dài nhằm thực
hiện có hiệu quả cơng tác đào tạo, bồi dƣỡng và sử dụng đội ngũ cán bộ quản lý
ngƣời dân tộc nhằm góp phần vào việc nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo
trên địa bàn huyện tƣơng xứng với mặt bằng chung của tỉnh; đáp ứng đƣợc yêu
cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục hiện nay.

5

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và so sánh thực trạng, đề tài đề xuất các
biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc các trƣờng Tiểu học
trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới căn
bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển giáo dục vùng dân tộc, thực
hiện tốt chính sách dân tộc của đảng và nhà nƣớc.
3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Đội ngũ cán bộ quản lý các trƣờng tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc các trƣờng Tiểu
học trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu
học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua đã đạt đƣợc một số kết
quả; tuy nhiên, trƣớc xu thế hội nhập và phát triển, trong giai đoạn đẩy mạnh
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, giáo dục tiểu học trên địa bàn huyện
còn bộc lộ một số tồn tại hạn chế, trong đó có đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân
tộc. Căn cứ vào các tiêu chí chuẩn cán bộ quản lý và phù hợp với yêu cầu
nhiệm vụ chính trị của địa phƣơng, nếu đƣa ra đƣợc hệ thống các biện pháp
phát triển đội ngũ cán bộ quản lý tiểu học đặc biệt là cán bộ quản lý ngƣời dân
tộc thì sẽ góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện giáo dục của địa
phƣơng trong những năm tiếp theo.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trƣờng Tiểu học nói chung, cán bộ quản lý là ngƣời dân tộc bậc học tiểu học
nói riêng.
5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng về công tác phát triển đội ngũ cán
bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.

6


5.3. Đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc
trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2020.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Chủ thể quản lý
Ủy ban nhân dân huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
6.2. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
- Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu
học về quy mô, cơ cấu, tiêu chuẩn.
6.3. Giới hạn địa bàn nghiên cứu
Tại các trƣờng Tiểu học, Tiểu học và Trung học cơ sở (gọi chung là
trƣờng Tiểu học) huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
6.4. Giới hạn về khách thể khảo sát
- Lãnh đạo Ủy ban nhân dân huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ;
- Lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo, Phòng Nội vụ, Phòng Dân tộc
huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ;
- Cán bộ quản lý giáo dục các trƣờng Tiểu học, Tiểu học và Trung học cơ
sở trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
- Giáo viên các trƣờng Tiểu học, Tiểu học và Trung học cơ sở ngƣời dân
tộc trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
7. Các phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, Hiến pháp, các nghị quyết, chỉ thị
của Đảng, văn bản pháp luật của Nhà nƣớc; các văn bản hƣớng dẫn, tài liệu liên
quan đến cơng tác cán bộ, chính sách dân tộc và công tác quản lý cán bộ nhằm
thu thập những thơng tin để phân tích, tổng hợp rút ra những cơ sở định hƣớng
cho việc nghiên cứu đề tài.

7


7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phƣơng pháp quan sát: Quan sát các hoạt động quản lý của hiệu
trƣởng, phó hiệu trƣởng là ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học trên địa bàn huyện
Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
+ Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Để trƣng cầu ý kiến của cán bộ
quản lý, giáo viên ngƣời dân tộc thiểu số trƣờng Tiểu học, Tiểu học và Trung học
cơ sở, lãnh đạo Ủy ban nhân dân xã, thị trấn của huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ.
+ Phƣơng pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp lãnh đạo Ủy ban nhân
dân huyện, cán bộ lãnh đạo Phòng Nội vụ, Phòng Giáo dục và Đào tạo; chuyên
viên Phòng Giáo dục và Đào tạo phụ trách bậc học tiểu học, tổ chức cán bộ.
+ Phƣơng pháp chuyên gia: Tổ chức trao đổi với các chuyên gia, các nhà
quản lý có kinh nghiệm về công tác quản lý giáo dục của huyện; trên cơ sở tranh
thủ ý kiến đóng góp, tham gia, rút ra kết luận cho vấn đề nghiên cứu đề tài.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng phƣơng pháp toán học thống kê để tổng hợp số liệu, xử lý kết
quả điều tra thu đƣợc, trên cơ sở đó rút ra những kết luận khoa học mang tính
khái quát.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, đề xuất kiến nghị, tài liệu tham
khảo, phụ lục; luận văn đƣợc cấu trúc làm 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng Tiểu học
nói chung, cán bộ quản lý là ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học nói riêng
Chƣơng 2: Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý là ngƣời dân tộc và công
tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên
Lập, tỉnh Phú Thọ
Chƣơng 3: Một số biện pháp nhằm phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ngƣời

dân tộc trƣờng Tiểu học huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đến năm 2020

8


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÝ TRƢỜNG TIỂU HỌC NÓI CHUNG, CÁN BỘ QUẢN LÝ
NGƢỜI DÂN TỘC TRƢỜNG TIỂU HỌC NÓI RIÊNG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng
Tiểu học nói chung, cán bộ quản lý ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học nói riêng
1.1.1. Ở nước ngồi
Cán bộ có vị trí và tầm quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển; có nhiều
chính trị gia, nhà nghiên cứu đã có các cơng trình nghiên cứu về cán bộ; trong
đó tiêu biểu là Lênin trong tác phẩm "Những vấn đề bức thiết của phong trào
chúng ta" đã khẳng định: "Nghiên cứu con ngƣời tìm những cán bộ có bản lĩnh
hiện nay đó là then chốt. Nếu khơng thế thì tất cả mọi mệnh lệnh và quyết định
sẽ chỉ là mớ giấy lộn… Mỗi bƣớc chuyển là một lần phải đổi mới cán bộ và
công tác cán bộ" [8. tr.40].
Bƣớc vào thập kỷ 60 của thế kỷ XX đến nay, khi thế giới bƣớc vào nền
văn minh hậu công nghiệp, sự phát triển của kinh tế tri thức với sự bùng nổ của
thông tin; các nhà nghiên cứu về quản lý đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về
quản lý trong mơi trƣờng ln ln có sự vận động, biến đổi, đặt vấn đề tiếp
cận quản lý theo quan điểm hệ thống, quản lý tình huống. Từ đây, đặt ra vấn đề
cần phải có các biện pháp, giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng của đội ngũ cán
bộ quản lý. Tác phẩm "Những vấn đề cốt yếu của quản lý" (NXB Khoa học Kỹ
thuật, Hà Nội- 1992) của ba tác giả Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz

Weihrich, đã đề cập nhiều nội dung về các yêu cầu chất lƣợng của ngƣời quản
lý. Tác giả Vƣơng Lạc Thu và Tƣởng Nguyệt Thần với cơng trình khoa học

lãnh đạo hiện đại (NXB chính trị quốc gia, hà Nội- 2000), đã dành hẳn một chƣơng
nêu lên vấn đề chất lƣợng của đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý.
Đứng ở góc độ nghiên cứu về lý luận giáo dục học, nhiều cơng trình
nghiên cứu các tác giả Liên Xô (cũ) đã đề cập tới lực lƣợng giáo dục, tiêu biểu

9


nhƣ: Tác phẩm Giáo dục học của Ilina. T.A, Savin N.V, năm 1991; tác phẩm
La Gestion administraive et PÐdagogique des Ðcoles (Quản lý hành chính và
sƣ phạm trong các nhà trƣờng tiểu học) của JeanValérine. Các tác phẩm đã nêu
lên vai trị, vị trí, chức năng của cán bộ quản lý nhà trƣờng. Thông qua việc
giới thiệu một số modul về vai trò, chức năng và nhiệm vụ của ngƣời hiệu
trƣởng trƣờng tiểu học; tác giả đã nêu lên các quan điểm về vai trò, trách nhiệm
và yêu cầu chất lƣợng của ngƣời hiệu trƣởng trƣờng tiểu học.
1.1.2. Ở Việt Nam
Trƣớc hết phải nói đến tƣ tƣởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890-1969)
về cơng tác cán bộ. Trong tác phẩm sửa đổi lề lối làm việc, khi bàn về công
tác cán bộ Ngƣời khẳng định: “Cán bộ là gốc của mọi cơng việc”, "Cán bộ là
tiền vốn của đồn thể", “Mọi việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt
hay kém”, “Có cán bộ tốt thì việc gì cũng xong” [9]. Đảng và Nhà nƣớc ta
khẳng định: Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và Cơng nghệ là quốc
sách hàng đầu, trong đó ln đặc biệt quan tâm đến phát triển giáo dục đối với
vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Muốn thực hiện đƣợc
đƣờng lối phát triển giáo dục nêu trên, đòi hỏi phải tăng cƣờng xây dựng và
phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là ngƣời dân tộc một
cách toàn diện, nhất là ở cấp tiểu học, nơi quyết định trực tiếp đến chất lƣợng
nguồn nhân lực cho xã hội.
Kế thừa, phát triển cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh, cơng tác cán bộ nói chung, cán bộ ngành giáo dục và đào tạo nói

riêng luôn đƣợc Đảng, Nhà nƣớc và các cấp quản lý đặc biệt quan tâm, Văn
kiện Đại hội Đảng toàn quốc khóa XI đã nêu rõ: "Quan tâm hơn tới phát triển
giáo dục, đào tạo ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. Đảm bảo cơng bằng
trong giáo dục; thực hiện tốt chính sách ƣu đãi, hỗ trợ đối với ngƣời và gia đình
có cơng, đồng bào dân tộc thiểu số, học sinh giỏi, học sinh nghèo, học sinh
khuyết tật, giáo viên cơng tác ở vùng sâu, vùng xa, vùng có nhiều khó khăn"

10


[30. Mục 1.V. tr.217]. Về mặt nghiên cứu lý luận, những năm gần đây đã có nhiều

cơng trình nghiên cứu đi sâu bàn về vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ nhà
giáo nói chung và cán bộ quản lý giáo dục nói riêng nhƣ: Tác phẩm "Hoạt động
quản lý và sự vận dụng vào quản lý nhà trƣờng phổ thông" của tác giả Đặng
Quốc Bảo; tác phẩm "Những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý giáo dục", tác
phẩm "Khoa học tổ chức và tổ chức giáo dục" của tác giả Trần Kiểm...Trong
các cơng trình nghiên cứu nói trên các tác giả đã đề cập khá chi tiết đến vai trò
của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; đƣa ra một số giải pháp nhằm
mục đích xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục.
Các công trình nghiên cứu nói trên thực sự là một lài liệu lý luận và thực tiễn
hết sức quan trọng và quý báu đối với các nhà quản lý giáo dục trong hoạt động
quản lý giáo dục và quản lý nhà trƣờng.
Ngày 08/4/2011, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tƣ số
14/2011/TT-BGDĐT quy định Chuẩn hiệu trƣởng trƣờng tiểu học nhằm đƣa
ra những định hƣớng trong công tác quy hoạch; chuẩn mực đánh giá, bồi
dƣỡng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Đây là cơ sở để Ủy ban nhân dân
huyện, Phòng Giáo dục và Đào tạo, các trƣờng tiểu học nghiên cứu, áp dụng
trong việc tạo nguồn, quy hoạch, đào tạo bồi dƣỡng và đánh giá hiệu trƣởng,
phú hiệu trƣởng nhằm mục đích nâng cao hiệu quả công tác phát triển đội ngũ

cán bộ quản lý trƣờng tiểu học.
Nghị định số 05/2011/NĐ-CP, ngày 14 tháng 01 năm 2011 của Chính
phủ về cơng tác dân tộc, tại Điều 11 quy định về Chính sách cán bộ ngƣời dân
tộc thiểu số đã nêu rõ: "Cán bộ ngƣời dân tộc thiểu số có năng lực và đủ tiêu
chuẩn phù hợp quy định của pháp luật, đƣợc bổ nhiệm vào các chức danh cán
bộ chủ chốt, cán bộ quản lý các cấp. Ở các địa phƣơng vùng dân tộc thiểu số,
nhất thiết phải có cán bộ chủ chốt ngƣời dân tộc thiểu số. Đảm bảo tỷ lệ hợp lý
cán bộ ngƣời dân tộc thiểu số, ƣu tiên cán bộ nữ, cán bộ trẻ tham gia vào các cơ
quan, tổ chức trong hệ thống chính trị các cấp" [25. Mục 1,2. Điều 11.tr.3]. Nghị

11


quyết số 29-NQ/TW, ngày 04 tháng 11 năm 2013 Nghị quyết hội nghị lần thứ
VIII, Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, tồn diện
giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều
kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, đã xác
định: "Ƣu tiên đầu tƣ phát triển giáo dục và đào tạo đối với các vùng đặc biệt
khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa và các
đối tƣợng chính sách. Thực hiện dân chủ hóa, xã hội hóa giáo dục và đào
tạo…"; "Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an
ninh quốc phòng và hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo
theo từng cấp học và trình độ đào tạo. Tiến tới tất cả các giáo viên tiểu học,
trung học cơ sở, giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải có
trình độ từ đại học trở lên, có năng lực sƣ phạm… Cán bộ quản lý giáo dục các
cấp học phải qua đào tạo về nghiệp vụ quản lý…" [14. Mục 6.tr.121; Mục
6.tr.136,137]. Chiến lƣợc về công tác dân tộc đến năm 2020 ban hành kèm theo

Quyết định số 449/QĐ-TTg ngày 12 tháng 3 năm 2013 của Chính phủ đã xác

định một trong các biện pháp đó là: "Xây dựng đội ngũ cán bộ ngƣời dân tộc
thiểu số. Làm tốt công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dƣỡng, sử dụng, đãi ngộ cán
bộ là ngƣời dân tộc thiểu số. Hình thành đội ngũ cán bộ lãnh đạo là ngƣời dân
tộc thiểu số có năng lực, trình độ, trí tuệ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai
đoạn mới" [27. Mục 4.b .tr.4].
Một số tác giả luận văn thạc sỹ chuyên ngành khoa học quản lý giáo
dục đã nghiên cứu đến nội dung phát triển cán bộ quản lý trƣờng tiểu học nhƣ:
- Đề tài “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng tiểu học đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục hiện nay ở quận Hồng Bàng thành phố Hải Phịng" của
tác giả Hồng Trúc Long.
- Đề tài: “Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng tiểu học ở
huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam" của tác giả Nguyễn Thúy Hƣờng.

12


- Chuyên đề nghiên cứu: "Một số giải pháp quy hoạch, đào tạo và bố
trí, sử dụng cán bộ dân tộc thiểu số tại chỗ cấp xã ở các tỉnh Tây Nguyên" của
tác giả Nguyễn Văn Quý.
Các đề tài nêu trên đã đề cập đến vấn đề quy hoạch và phát triển đội ngũ
quản lý giáo dục trƣờng tiểu học nói chung và tại các địa phƣơng cụ thể ở thành
phố và vùng đồng bằng, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, các điều
kiện cơ sở vật chất và nguồn lực con ngƣời phục vụ cho việc phát triển giáo
dục và đào tạo có nhiều thuận lợi; quan điểm chỉ đạo và một số biện pháp đào
tạo; phát triển cán bộ ngƣời dân tộc cấp xã. Chƣa có các đề tài, chuyên đề
nghiên cứu đi sâu đánh giá việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng tiểu
học là ngƣời dân tộc, ở vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội đặc
biệt khó khăn. Cho đến thời điểm này, tại tỉnh Phú Thọ và huyện n Lập chƣa
có cơng trình nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ quản lý giáo dục ngƣời dân
tộc nói chung, trƣờng tiểu học nói riêng, đặt biệt trong giai đoạn huyện Yên

Lập đang trong quá trình thực hiện đổi mới nhằm mục tiêu phát triển nhanh và
bền vững, thu hẹp khoảng cách với các địa phƣơng khác trong tỉnh. Trong khi
đó, yêu cầu thực tiễn giáo dục và đào tạo và công tác dân tộc của huyện đang
đặt ra những vấn đề quan trọng cần thiết phải đƣợc xem xét, giải quyết; trong
đó có công tác quản lý giáo dục ngƣời dân tộc thiểu số trƣờng tiểu học trƣớc
hết là yêu cầu xây dùng quy hoạch, phát triển bảo đảm về quy mô, cơ cấu dựa
trên các phƣơng pháp dự báo phù hợp. Vì vậy, việc nghiên cứu, đề xuất các giải
pháp phát triển đội ngũ quản lý giáo dục ngƣời dân tộc trƣờng tiểu học huyện
Yên Lập, tỉnh Phú Thọ là rất cần thiết.
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Khái niệm “Biện pháp”
"Cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể" [35].
1.2.2. Khái niệm “Phát triển”
"Là biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ
thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp; ví dụ sản xuất phát triển, phát triển
văn hóa" [35].

13


Trong xã hội hiện đại hiện nay, thuật ngữ "phát triển" đang đƣợc các
nhà quản lý, lãnh đạo và các cơ quan thông tin sử dụng một cách khá phổ biến;
ví dụ: Phát triển nhanh và bền vững, tăng trƣởng gắn liền với phát triển... trong
kinh tế chính trị học có một chuyên đề "kinh tế phát triển"...
“Phát triển” theo quan điểm của triết học nói đến sự vận động đi lên của
sự vật, hiện tƣợng để ngày càng hoàn thiện hơn; phát triển còn là sự biểu hiện
của hàng loạt sự biến đổi diễn ra liên tục, kế tiếp nhau của sự vật và hiện tƣợng
qua các giai đoạn, chu kỳ khác nhau từ khi bắt đầu cho đến khi kết thúc q
trình biến đổi. Q trình đó cũng chính là q trình biến đổi về lƣợng để dẫn
đến sự thay đổi về chất của sự vật hiện tƣợng làm cho sự vật hiện tƣợng biến

đổi đến một mức độ cao hơn. Nói cách khác, phát triển chỉ một khía cạnh của
quy luật vận động, biến đổi của thế giới vật chất, xã hội và tƣ duy nói chung.
Xây dựng và phát triển: Thuật ngữ “phát triển” thƣờng đƣợc kết hợp
với thuật ngữ “xây dựng” thành cụm từ “xây dựng và phát triển” nhằm chỉ sự
diễn ra trọn vẹn của một quá trình vận động của sự vật hiện tƣợng. Khái niệm
“Xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ” trƣớc hết phải tạo ra một đội ngũ (một
tổ chức) cán bộ, từ đó phát triển đội ngũ cả về số lƣợng, chất lƣợng, cơ cấu tổ
chức, độ tuổi, giới tính.. .Phát triển là làm cho số lƣợng và chất lƣợng vận động
theo hƣớng đi lên trong mối quan hệ biện chứng tác động qua lại, hỗ trợ, bổ
sung cho nhau tạo nên một hệ thống đội ngũ cán bộ quản lý bền vững.
Tóm lại, khái niệm “Phát triển” là quá trình tăng trƣởng về số lƣợng và
biến đổi về chất của một sự vật, một hiện tƣợng đã có, đã đƣợc xây dựng nhƣng
chƣa hồn chỉnh, chƣa đầy đủ, hoặc phải tiếp tục nâng cao chất lƣợng để đáp
ứng yêu cầu của một thời kỳ mới. Khái niệm phát triển còn bao hàm cả xây
dựng và ngƣợc lại trong xây dựng có phát triển.
1.2.3. Khái niệm “Đội ngũ”
Khái niệm đội ngũ hiện nay đang đƣợc dùng một cách khá phổ biến nhƣ
Đội ngũ cán bộ, công chức; đội ngũ giáo viên, đội hình đội ngũ… Quá trình sử

14