43 Giải pháp hỗ trợ tài chính đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam từ nay tới năm 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
š&›
NGUYỄN THANH NHÃ
GIẢI PHÁP HỖ TR TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC
DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM
GIAI ĐOẠN TỪ NAY ĐẾN NĂM 2010
Chuyên ngành: KINH TẾ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã số: 60.31.12
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ QUANG TRỊ
TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2007
C LC
I CAM OAN
C LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
I MU
CHNG 1:
VN  H TR TÀI CHÍNH I VI CÁC DOANH
NGHIP NH VÀ VA ......................................................................................... 1
1.1. Tng quan v doanh nghip nh và va .......................................................... 1
1.1.1. Khái nim doanh nghip nh và va............................................................ 1
1.1.2. Phân loi doanh nghip nh và va ............................................................ 2
1.1.2.1. Theo các nc trên th gii................................................................. 3
1.1.2.2. Theo quy nh  Vit Nam.................................................................. 5
1.1.3. Vai trò ca doanh nghip nh và va trong nn kinh t Vit Nam hin nay .5
1.2. H tr tài chính i vi các doanh nghip nh và va .................................... 7
1.2.1. Vay vn ti các ngân hàng thng mi........................................................ 8
1.2.1.1. Khái quát v vay vn ti các ngân hàng thng mi............................ 8
1.2.1.2. Các hình thc m bo tín dng.......................................................... 9

1.2.2. Thuê tài chính ...........................................................................................11
1.2.2.1. Khái nim cho thuê tài chính ............................................................ 11
1.2.2.2. Vai trò ca cho thuê tài chính............................................................ 13
1.2.2.3. C quan qun lý Nhà nc v hot ng cho thuê tài chính .............. 13
1.2.2.4. u và nhc m ca hot ng cho thuê tài chính ......................... 13
1.3. H tr tài chính i vi các DNNVV  mt s nc Châu Á và bài hc
kinh nghim i vi Vit Nam....................................................................... 15
1.3.1. H tr tài chính i vi các doanh nghip nh và va  mt s nc
Châu Á..................................................................................................... 15
1.3.2. Bài hc kinh nghim i vi Vit Nam..................................................... 17
t lun chng 1 .................................................................................................. 18
CHNG 2: THC TRNG V H TR TÀI CHÍNH I VI CÁC
DOANH NGHIP NH VÀ VA  VIT NAM............................................... 19
2.1. Doanh nghip nh và va  Vit Nam và vn  pháp lý.............................. 19
2.2. Thc trng v h tr tài chính i vi các DNNVV  Vit Nam................... 20
2.2.1. Thc trng v s lng DNNVV ang hot ng ti thi m 31/12
hng nm phân theo loi hình doanh nghip............................................. 20
2.2.2. Thc trng v vn sn xut kinh doanh hng nm ca các DNNVV ang
hot ng phân theo loi hình doanh nghip............................................. 22
2.2.3. Thc trng v s lng lao ng trong các DNNVV ang hot ng ti
thi m 31/12 hng nm phân theo loi hình doanh nghip.................... 25
2.2.4. Thc trng u t tài sn cnh và u t tài chính dài hn ca các
DNNVV ang hot ng phân theo loi hình doanh nghip..................... 26
2.2.5. Thc trng doanh thu sn xut kinh doanh thun ca các DNNVV ang
hot ng phân theo loi hình doanh nghip............................................. 27
2.3. Nhng thành tu và hn ch trong vic h tr tài chính i vi các
DNNVV  Vit Nam thi gian qua ................................................................ 29
2.3.1. Nhng thành tu t c......................................................................... 29
2.3.1.1. i vi các NHTM, công ty Cho thuê tài chính, các Qu quc gia.... 29
2.3.1.2. i vi bn thân DNNVV................................................................. 38

2.3.2. Mt s hn ch cn khc phc................................................................... 38
2.3.2.1. i vi các NHTM, công ty Cho thuê tài chính, các Qua quc gia39
2.3.2.2. i vi bn thân DNNVV................................................................. 41
2.4. Nguyên nhân gây nên hn ch......................................................................... 42
2.4.1. i vi các NHTM.................................................................................... 42
2.4.2. i vi bn thân DNNVV......................................................................... 43
t lun chng 2 .................................................................................................. 44
CHNG 3: GII PHÁP H TR TÀI CHÍNH I VI CÁC DNNVV
 VIT NAM GIAI N T NAY N NM 2010....................................... 45
3.1. nh hng phát trin DNNVV  VIT NAM giai n 2006-2010 ............ 45
3.1.1. Nguyên tc c bn phát trin DNNVV...................................................... 46
3.1.2. Mc tiêu c th.......................................................................................... 47
3.2. Nhng gii pháp h tr tài chính i vi các DNNVV  Vit Nam t nay
 n nm 2010.................................................................................................. 47
3.2.1. i vi Chính ph..................................................................................... 47
3.2.1.1. Hoàn thin khung kh pháp lý........................................................... 47
3.2.1.2. Chính sách v tài chính ..................................................................... 49
3.2.1.3. Chính sách t ai ............................................................................ 49
3.2.1.4. Khuyn khích phát trin các t chc h tr DNNVV......................... 51
3.2.2. i vi NHNN.......................................................................................... 51
3.2.2.1. Hoàn thin các vn bn pháp lý trong lnh vc ngân hàng................. 51
3.2.2.2. Tip tc i mi các chính sách tín dng nhm nâng cao quyn
t ch cho các NHTM và phù hp vi thông l quc t.................... 52
3.2.3. i vi các NHTM.................................................................................... 52
3.2.3.1. Nhn thc v tm quan trng ca vic cho vay i các DNNVV ...... 52
3.2.3.2. T chc li c cu hot ng ca ngân hàng theo hng xây dng
các b phn h tr tín dng i vi các DNNVV ............................... 53
3.2.3.3. Góp vn u t, liên doanh, liên kt vi DNVVN ............................ 54
3.2.3.4. Thc hin các chính sách u ãi i vi DNNVV............................. 55
3.2.3.5. Nâng cao k nng nghip v ca cán b thm nh ........................... 56

3.2.3.6. Thc hin quy trình thm nh ri ro tín dng lành mnh.................. 57
3.3.4. i vi các công ty cho thuê tài chính....................................................... 60
3.3.5. i vi các DNNVV................................................................................. 61
3.3.5.1. Thc hin úng và y  ch báo cáo, s sách, chng t k toán 61
3.3.5.2. Khai thác các ngun thông tin phc v sn xut kinh doanh.............. 62
3.3.5.3. C cu t chc li b máy doanh nghip, nâng cao cht lng
ngun nhân lc................................................................................. 62
3.3. Nhng gii pháp h tr .................................................................................. 63
3.3.1. i vi Chính ph..................................................................................... 63
3.3.1.1. y mnh ci cách hành chính.......................................................... 63
3.3.1.2. H tr phát trin công ngh thông tin................................................ 63
3.3.1.3. Khuyn khích thành lp các hip hi và các t chc phát trin
DNNVV .......................................................................................... 64
3.3.1.4. Thc hin chính sách tr giúp có trng m.....................................64
3.3.1.5. Phát trin vn hoá kinh doanh, khuyn khích khi s doanh nghip.. 65
3.3.2. i vi các NHTM.................................................................................... 65
3.3.2.1. Tng cng các mi quan h hp tác ................................................ 65
3.3.2.2. Thng xuyên tip xúc vi các DNNVV........................................... 66
3.3.2.3. Xây dng mô hình t chc chuyên nghip, chuyên môn sâu phc
v DNNVV ..................................................................................... 66
3.3.2.4. Chun hoá v c ch, chính sách, quy trình th tc cho vay, cung
cp dch vi vi các DNNVV...................................................... 67
3.3.2.5. Xây dng gói sn phm phù hp ...................................................... 67
t lun chng 3 .................................................................................................. 67
T LUN
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
CTTC: Cho thuê tài chính
DNNN: Doanh nghip Nhà nc

DNNVV: Doanh nghip nh và va
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
TNHH: Trách nhim hu hn
QBLTD: Qu bo lãnh tín dng
TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
DANH MC CÁC BNG
ng 2.1
: S lng doanh nghip ang hot ng ti thi m 31/12 hng nm phân
theo loi hình doanh nghip
ng 2.2
: Vn sn xut kinh doanh bình quân hng nm ca các doanh nghip ang
hot ng phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.3
: Vn sn xut kinh doanh bình quân hng nm ca tng doanh nghip ang
hot ng phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.4
: S lao ng trong các doanh nghip ang hot ng ti thi m 31/12 hng
m phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.5
: Giá tr tài sn cnh và u t tài chính dài hn ca các doanh nghip ang
hot ng ti thi m 31/12 hng nm phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.6: Doanh thu sn xut kinh doanh thun ca các doanh nghip ang hot ng
ohân theo loi hình doanh nghip
I MU
1. Tính cp thit ca  tài nghiên cu
Trong sut quá trình i mi, bt u t i hi ng toàn quc ln th VI (nm
1986), ng ta luôn khng nh ch trng nht quán phát trin nn kinh t nhiu
thành phn, a s hu. Ch trng này tng bc c c th hoá trong hàng lot các
n bn pháp quy nh lut Doanh nghip, lut Khuyn khích u t trong nc…, các

Nghnh, Ngh quyt ca Chính ph v phát trin kinh t… Nhà nc luôn khuyn
khích và to mi u kin thun li cho các doanh nghip, trong ó có doanh nghip
nh và va (DNNVV) phát huy tính nng ng, sáng to trong kinh doanh, nâng cao
ng lc qun lý, u hành và m rng các mi quan h, liên kt trong kinh doanh;
nhm tng kh nng cnh tranh và nâng cao hiu qu kinh doanh, góp phn thúc y
ng trng kinh tt nc, gii quyt vic làm và nâng cao i sng ngi lao ng.
i các nc phát trin trên th gii nh Hoa K, Nht Bn…, Chính ph các nc này
ã xác nh vai trò quan trng, lâu dài ca các DNNVV, là b phn cu thành không
th thiu c ca nn kinh t, có mi quan h tng h không th tách ri vi các tp
oàn kinh t, c bit trong công nghip b tr và mng li phân phi sn phm. Và 
Vit Nam, Nhà nc cng ã nhn thc c tm quan trng ca các DNNVV nên ã
có nhng chính sách phát trin khu vc này c v s lng ln cht lng, th hin c
th trong k hoch phát trin DNNVV giai n 2006-2010 va c Chính ph thông
qua vào tháng 10 nm 2006.
Tuy nhiên, các DNNVV  Vit Nam hin ang gp rt nhiu khó khn trong phát trin
do quy mô sn xut nh, công ngh thp, trình  qun lý yu kém, nng lc cnh
tranh thp,…các sn phm do các doanh nghip này sn xut có cht lng cha cao…
c bit quan trng là do thiu ngun vn.  khc phc tình trnh này, DNNVV cn
có vn u t m rng sn xut; mua máy, thit b hin i; bi dng và nâng cao
trình  ca ngi lao ng,… Chính vì vy, h tr tài chính i vi các DNNVV hin
ang là mt vn c toàn xã hi quan tâm.
Do nhng yêu cu cp thit nh vy, hc viên ã chn  tài GII PHÁP H TR
TÀI CHÍNH I VI CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA  VIT NAM GIAI
N T NAY N NM 2010 làm  tài cho lun vn tt nghip.
2. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: Lun vn nghiên cu v tình hình hot ng ca các
DNNVV, t s lng doanh nghip, quy mô vn u t, s lng lao ng,
c  u t sn xut kinh doanh trung và dài hn cho n hiu qu kinh
doanh ca các DNNVV. Bên cnh ó, lun vn còn nghiên cu v hot ng h
tr tài chính i vi các DNNVV ca các ngân hàng, các công ty cho thuê tài

chính,…
- Phm vi nghiên cu: Lun vn nghiên cu tng th các DNNVV có vn không
thuc ngân sách cp trên phm vi c nc, không phân bit khu vc, ngành
ngh.
3. c ích nghiên cu
 nc ta, các DNNVV óng vai trò cc k quan trng trong vic huy ng ngun lc
cho u t phát trin và có ý ngha then cht trong quá trình gii quyt các vn  xã
i nh xoá ói, gim nghèo, to vic làm, phát trin ng u gia các khu vc…Vì
lý do ó mà các DNNVV ngày càng gi v trí quan trng trong nn kinh t. Nhng
trong quá trình hot ng các DNNVV luôn gp rt nhiu khó khn, trong ó thiu vn
n xut kinh doanh là vn  nan gii nht. Và hin nay vn  h tr vn, h tr tài
chính i vi các DNNVV ang có rt nhiu bt cp. Trên c s xác nh vai trò và
thc trng ca các DNNVV, thc trng h tr tài chính cho các DNNVV, nhng tn ti
và nguyên nhân ca nó, lun vn  ra gii pháp nhm h tr tài chính cho các
DNNVV mt cách tt nht.
4. Phng phng nghiên cu
Phng pháp nghiên cu s dng ch yu trong lun vn này là phng pháp tng
p, phng pháp phân tích và phng pháp so sánh. Bên cnh ó, lun vn còn s
ng mt s phng pháp khác nh phng pháp thng kê, phng pháp quy np và
phng pháp din gii. Bng các phng pháp trên, lun vn ã  ra gii pháp h tr
tài chính i vi các DNNVV  Vit Nam trong giai n t nay n nm 2010.
5. Nhng kt qu thu c ca  tài
−  tài ã trình bày nhng khái nim c bn v DNNVV và các hình thc h tr
tài chính cho doanh nghip này.
− Nhng óng góp ca DNNVV trong quá trình phát trin nn kinh t Vit Nam
hin nay.
− Thc trng v mc  h tr tài chính i vi các DNNVV  Vit Nam thi
gian qua, nhng mt ã t c và nhng hn ch cn khc phc.
− ó, a ra mt s gii pháp và kin ngh nhm h tr tài chính i vi các
DNNVV  Vit Nam c hiu qu hn, gm 4 nhóm gii pháp:

+ Gii pháp t phía Chính ph;
+ Gii pháp t Ngân hàng Nhà nc;
+ Gii pháp t các t chc tín dng;
+ Và, gii pháp t chính bn thân DNNVV.
6. t cu ca lun vn
Ngoài phn mu, kt lun, tài liu tham kho và ph lc, lun vn gm có 67 trang
và 6 bng biu. Kt cu chính ca lun vn gm có 3 chng:
− Chng 1: Vn  h tr tài chính i vi các doanh nghip nh và va
− Chng 2: Thc trng h tr tài chính i vi các doanh nghip nh và va 
Vit Nam
− Chng 3: Gii pháp h tr tài chính i vi các doanh nghip nh và va 
Vit Nam giai n t nay n nm 2010.
1
CHNG 1:
N  H TR TÀI CHÍNH
I VI CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.1. TNG QUAN V DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.1.1. Khái nim doanh nghip nh và va
Theo Lut Doanh nghip ngày 29/11/2005: “Doanh nghip là t chc kinh t có tên
riêng, có tài sn, có tr s giao dch n nh, c ng ký kinh doanh theo quy nh
a pháp lut nhm mc ích thc hin các hot ng kinh doanh”.
Doanh nghip là t chc kinh t có t cách pháp nhân, có con du, có tài sn, có quyn
và ngha v dân s, hot ng kinh t theo ch  hch toán c lp, t chu trách
nhim v toàn b hot ng kinh t và chu s qun lý ca Nhà nc bi Lut Doanh
nghip và các quy nh khác ca pháp lut. Nói cách khác, doanh nghip là mt n v
kinh tc thành lp và t chc sn xut ra sn phm  kinh doanh hoc kinh doanh
ch v, k c nhng sn phm hàng hoá không do mình làm ra nhm tha mãn nhu
u ca th trng và kt qu thu v là li nhun, tích ly c vn  tip tc tái u
 phát trin kinh doanh ngày càng cao hn. Nh vy, doanh nghip là mt t chc
kinh doanh không k thuc s hu ca thành phn kinh t nào và nó không ph thuc

vào quy mô hot ng ca doanh nghip.
Nhng nm gn ây, trên th gii xut hin mt loi mô hình doanh nghip có tên
“Doanh nghip nh và va”. Xu th này ngày càng ph bin  hu ht các nc ang
phát trin, nht là  các nc trong khu vc ASEAN, nó c xem nh là mt mô hình
kinh t mi và Vit Nam cng không nm ngoài xu hng ó.
2
Các DNNVV có li th là chi phí u t không ln, d thích nghi vi s bin i ca
th trng, phù hp vi trình  qun lý kinh doanh ca phn ln ch doanh nghip 
Vit Nam hin nay. Tuy nhiên các doanh nghip này ang gp rt nhiu khó khn c t
bên trong (nh nng lc qun lý kém, công ngh lc hu,… c bit là vn ít,…) và t
môi trng kinh doanh bên ngoài.  có th tn ti, phát trin và tin hành hot ng
kinh doanh hiu qu, các doanh nghip này rt cn s quan tâm, h tr ca Chính ph.
Nh vy, trc tiên Chính ph cn phi xác nh quy mô ca DNNVV.
Theo công vn s 681/CP–KTN ca Chính ph ban hành ngày 20/6/1998 v vic nh
ng chin lc và chính sách phát trin các DNNVV, DNNVV là doanh nghip có
 lao ng trung bình hng nm di 200 ngi và vn ng ký di 5 tng. Trong
ó doanh nghip nh có s vn di 1 tng và s lao ng di 50 ngi. Gn ây
nht, theo Nghnh s 90/2001/N–CP ngày 23/11/2001, DNNVV c nh ngha
nh sau: “Doanh nghip nh và va là c s sn xut, kinh doanh c lp, ã ng ký
theo pháp lut hin hành, có vn ng ký không quá 10 tng, hoc s lao ng trung
bình hng nm không quá 300 ngi”.
Nh vy, trong vòng 3 nm chúng ta ã có su chnh ch tiêu phân bit ranh gii
DNNVV và chc chn ây không phi là ln cui cùng; bi vì các ch tiêu này thng
xuyên thay i  phù hp vi trình  phát trin kinh t xã hi qua tng thi k.
1.1.2. Phân loi doanh nghip nh và va
Vic phân loi doanh nghip nh và va cng nh các tiêu chí phân loi ph thuc vào
t nhiu yu t; phi phù hp vi trình  phát trin, u kin và mc ích phân loi
a mi nc. Nhìn chung, cách phân loi doanh nghip  mi nc có nhiu m
khác nhau nhng vn có mt sm chung ging nhau. Ví d, vic phân loi doanh
nghip nh và va  các nc là nhm h tr các doanh nghip này phát trin  thc

hin các mc ích nh huy ng mi tim nng vào sn xut kinh doanh; áp ng nhu
3
u phong phú, a dng ca xã hi, góp phn thúc y tng trng kinh t; tng s
ng ng, hiu qu ca nn kinh t.
1.1.2.1. Theo các nc trên th gii
Phân loi doanh nghip nh và va  mt s nc và lãnh th trên th gii:
a. ài Loan:
Khái nim DNNVV ã bt u c s dng trên lãnh th này t nm 1967. Trong 40
m qua, ài Loan ã 6 ln thay i tiêu thc phân loi DNNVV. S thay i trong
khái nim DNNVV theo hng tng dn giá tr vn góp (s vn góp t 5 triu lên 40
triu ài t). Hin nay, ài Loan DNNVV là doanh nghip:
- Trong lnh vc khai khoáng: có vn góp di 40 triu ài t, lao ng thng
xuyên di 500 ngi.
- Trong lnh vc công nghip và xây dng: có vn góp di 40 triu ài t, lao
ng thng xuyên di 300 ngi.
- Trong lnh vc thng mi, vn ti và dch v khác: có tng doanh thu hng nm
i 40 triu ài t, lao ng di 50 ngi.
b. Philippines:
Theo s liu ca Vin công nghip va và nh Philippines thì trong sn xut, doanh
nghip c chia thành 4 loi:
- Doanh nghip cc nh và h gia ình: có vn di 1,5 triu pesos
- Doanh nghip nh: có vn t 1,5 n 15 triu pesos
- Doanh nghip va: có vn t 15 n 60 triu pesos
- Doanh nghip ln: có vn trên 60 triu pesos
c. Hàn Quc:
4
Theo sc lnh c bn ca Hàn Quc v DNNVV (Tp chí thông tin phát trin doanh
nghip va và nh, s 1/1993, trang 2), vic phân loi quy mô doanh nghip c thc
hin theo hai nhóm ngành:
- Ngành ch to, khai thác, xây dng: Doanh nghip có vn u t di 600.000

USD và s lao ng thng xuyên t 20 n 300 ngi là doanh nghip va;
doanh nghip có di 20 lao ng thng xuyên là doanh nghip nh.
- Ngành thng mi: Doanh nghip va và nh là doanh nghip có doanh thu di
250.000 USD/nm. Doanh nghip có lao ng di 5 ngi c coi là doanh
nghip nh, doanh nghip có t 6 n 20 lao ng là doanh nghip va.
d. Nht Bn:
Doanh nghip nh và va c phân loi theo các khu vc
- Khu vc sn xut: Doanh nghip có di 300 lao ng và vn u t là 1 triu
USD.
- Khu vc thng mi và dch v: Doanh nghip có di 100 lao ng (i vi
doanh nghip bán buôn) hay 50 lao ng (i vi doanh nghip bán l và dch
), vn u t di 300.000 USD (i vi doanh nghip bán buôn) hay 100.000
USD (i vi doanh nghip bán l và dch v)
e. Liên minh châu Âu (EU):
DNNVV là doanh nghip có di 250 lao ng, doanh thu không vt quá 40.000
EUR hoc tng s vn hng nm không quá 27 triu EUR, có c phn không quá 25%
 mt xí nghip ln.
Tóm li,  các nc, DNNVV c phân chia theo tng ngành ngh và khác nhau
trong tng thi k. Ti các nc trên th gii, tiêu thc thng c s dng ph bin
là s lao ng thng xuyên, vn u t và doanh thu. Tiêu chí phân loi ca mi tiêu
5
thc rt khác nhau và tu thuc vào trình  phát trin kinh t xã hi ca tng nc,
trong tng thi k.
1.1.2.2. Theo quy nh  Vit Nam
 xác nh tiêu thc phân loi DNNVV  Vit Nam mt cách phù hp cn cn c vào
u kin c th ca nc ta là mt nc có trình  phát trin kinh t còn thp, nng
c qun lý còn hn ch, th trng cha tht s phát trin, cha có thc o quy mô
doanh nghip mt cách ích thc. Ngoài ra, cn tính n các yu t khác tác ng n
vic phân loi nh: mc ích phân loi, tính cht ngành ngh, a bàn.
Hin nay, Vit Nam phân loi DNNVV da vào 2 tiêu thc: lao ng thng xuyên và

n ng ký. Hai tiêu thc này c ông o các doanh nghip chp nhn bi vì tt
 các doanh nghip u có s liu v hai tiêu thc này và có th xác nh tng i
chính xác s liu a chúng; ngoài ra có th xác nh c hai tiêu thc này  mi cp
: toàn b nn kinh t, ngành, doanh nghip. Nh vy, hai tiêu thc này hi  tính
ph bin, tính khái quát và tính xác thc.
1.1.3. Vai trò ca doanh nghip nh và va trong nn kinh t Vit Nam hin nay
Trc thi ki mi (1986), khu vc kinh t ngoài Nhà nc phn ln ch gm các
 gia ình làm các ngh nông, th công và dch v bán l vi v trí, vai trò rt hn ch
 va v pháp lý ln trong hot ng thc tin.
Trong quá trình i mi, c bit là nhng nm gn ây, vai trò ca khu vc kinh t
ngoài Nhà nc, trong ó có các DNNVV ã có nhng ci thin áng k. V v trí
pháp lý ca khu vc này c xác nh rõ ràng và c khng nh nhiu ln trong
các vn bn pháp lý khác nhau nh trong Lut Doanh nghip, c bit là ã c c
th hoá trong Nghnh 90/2001/N-CP ngày 23/11/2001 ca Chính ph và các thông
 hng dn; V môi trng kinh doanh: ã có s ci thin áng k theo hng to
u kin thun li hn cho phát trin ca các DNNVV nhng ký kinh doanh thun
6
tin hn, tip cn d dàng và vay c nhiu hn t các ngun tài chính chính thc,...
Nh vy, DNNVV ã phát trin bùng n v s lng và ang tng bc i vào n np,
hot ng có hiu qu hn, có nhng óng góp áng k và tích cc hn cho nn kinh
.
 nc ta hin có trên 90% trong tng s doanh nghip là DNNVV vi tt c các loi
hình kinh t, bao gm doanh nghip nhà nc, Công ty TNHH, Công ty c phn, Công
ty liên doanh, doanh nghip t nhân, hp tác xã, c s sn xut, doanh nghip có vn
u t nc ngoài, … u ó cho thy DNNVV có vai trò c bit quan trng trong
n kinh t nc ta, th hin qua:
- t là, góp phn gii phóng sc sn xut, thu hút mi ngun lc vào gii quyt
vic làm, tng thu nhp, là nhân t quan trng trong tng trng và phát trin kinh
t nc. Khu vc DNNVV thuc các thành phn kinh t hin thu hút khong
30% lc lng lao ng phi nông nghip c nc nhng trin vng thu hút thêm

lao ng rt ln vì sut u t cho mt ch làm vic ti ây thp hn rt nhiu so
i các doanh nghip ln, ch yu là do chi phí hot ng thp. ây cng là ni
thun tin nht  tip nhn s lao ng  nông thôn ra thành phang tng lên
i nm và s lao ng dôi ra t các DNNN qua vic c phn hóa, bán, khoán,
cho thuê,…
- Hai là, các DNNVV ã cung cp mt khi lng ln, a dng phong phú v sn
phm, óng góp vào s tng trng và phát trin kinh t.
Nh s phát trin ca các DNNVV mà nhiu ngành ngh truyn thng ca Vit
Nam ã c phc hi và phát trin, nhiu ngành ngh mi xut hin. Sn phm
hàng hóa ngày càng phong phú a dng. Trình  kinh doanh ca các DNNVV
ngày càng tin b hn, nhiu mt hàng ã chim lnh c th trng trong nc,
thay thc mt s mt hàng nhp khu, tham gia làm hàng xut khu. Mt s
ngành ngh nh chiu cói, hàng th công m ngh, DNNVV to ra 100% giá tr
n lng hàng hóa.
7
i nm DNNVV óng góp khong 25 - 30% GDP c nc và hn 30% giá tr
ng sn lung công nghip hàng nm. Các DNNVV ã góp phn quan trng vào
vic thay i c cu kinh t theo hng tích cc hn.
- Ba là, các DNNVV cùng vi các doanh nghip có quy mô ln có s b sung h
tr ln nhau, to ra mt nn kinh t th trng ích thc, có hiu qu, m bo cho
n kinh t tng trng và phát trin mnh m, bn vng.
Do quy mô nh, DNNVV có kh nng thay i mt hàng, chuyn hng sn xut
t cách linh hot,… i vi doanh nghip ln, DNNVV còn có th làm i lý,
 tinh, tiêu th hàng hóa hoc cung cp vt tu vào vi giá r hn, góp phn
 giá thành, nâng cao hiu qu sn xut cho doanh nghip ln.
- n là, DNNVV góp phn khai thác tim nng phong phú trong dân. Mt s các
DNNVV thành lp mang tính gia ình. Da trên nhng u th ca DNNVV nh
thành lp thu hi vn nhanh, s dng các tim nng v ngun vn lao ng và
nguyên liu sn có ti a phng, DNNVV thu hút c mt khi lng ln v
n ca các tng lp dân c.

- m là, DNNVV góp phn vào s chuyn dch c cu kinh t.  các nc có nn
kinh tang phát trin cng nh Vit Nam, các doanh nghip ln thng tp
trung  các thành ph và các trung tâm công nghip, gây mt cân i nghiêm
trng v trình  phát trin kinh t, vn hóa, xã hi gia thành th vi nông thôn,
gia các vùng trong mt quc gia. Chính s phát trin DNNVV là phng tin
quan trng trong vic to lp s cân i gia các vùng, góp phn chuyn dch c
u kinh t gia các thành phn kinh t, gia các ngành và các vùng lãnh th.
Tóm li, trong quá trình i mi va qua, các DNNVV ã c to u kin thun li
và có s phát trin áng k c v lng và cht, óng góp tích cc trên nhiu mt cho
 phát trin ca nn kinh t.
1.2. H TR TÀI CHÍNH I VI DOANH NGHIP NH VÀ VA
8
Trong quá trình hi nhp kinh t quc t hin nay, môi trng kinh doanh ca các
DNNVV ang c ci thin áng k nhng kh nng tip cn các ngun lc tài chính
phù hp vi sn xut kinh doanh ca các doanh nghip thì vn còn rt nhiu hn ch.
Các DNNVV thng xuyên ri vào tình trng thiu ht vn nhng thng không có 
u kin  nhn các ngun tài tr mt cách chính thc. Hin nay, kênh h tr tài
chính hu hiu nht cho DNNVV là vay vn ti các NHTM hoc thuê tài chính.
1.2.1. Vay vn ti các ngân hàng thng mi
1.2.1.1. Khái quát v vay vn ti các ngân hàng thng mi
Vay vn, ây là gii pháp cn, nhìn chung tt c các doanh nghip u ngh ti.
Tuy nhiên, tùy theo t chc tài tr và ngun tài tr, nhng u kin mà mt doanh
nghip hay mt d án u t phi tha mãn cng nh các u kin kèm theo, có th
thay i rt nhiu. Các khon vay này thng do h thng ngân hàng cung cp. ôi khi
các ngun tài tr có thn t các d án phát trin kinh t do các i tác nc ngoài tài
tr thông qua kênh ca h thng ngân hàng a phng.
Nhìn chung,  tip cn c ngun vn vay t ngân hàng, các doanh nghip phi tho
mãn các yêu cu ca ngân hàng. C th là ngi i vay, doanh nghip phi chng minh
mình có kh nng hoàn tr cho ngân hàng c vn vay gc và lãi vay t các ngun thu
sau: thu nhp ca cá nhân, thu nhp ca doanh nghip nh doanh thu t hot ng kinh

doanh, li nhun, khu hao tài sn cnh. Các ngun thu này c coi là ngun thu
th nht. Trng hp ngân hàng hoàn toàn tin tng vào hiu qu kinh doanh, uy tín
và kh nng tr n ca ngi i vay, doanh nghip thì vic ra quyt nh cho vay hoàn
toàn ch da vào ngun thu th nht. Tuy nhiên trong trng hp ngân hàng cm thy
kh nng thu hi n t ngun thu th nht không chc chn, ngha là có th xy ra ri
ro trong vic thu hi n, thì  quyt nh cho vay, ngân hàng buc phi thit lp các
 s pháp lý ràng buc trách nhim tr n ca khách hàng t các ngun thu khác gi
là ngun thu th hai. Ngun thu th hai thông thng là giá tr tài sn ca chính ngi
9
vay vn c cm c, th chp cho ngân hàng, hoc ca bên th ba ng ra bo lãnh
cho ngi i vay vn. Mc ích ca m bo tín dng là nhm bo toàn vn trong hot
ng kinh doanh ca ngân hàng, phòng nga nhng ri ro có th xy ra cho ngân hàng
và thông qua m bo tín dng, ngân hàng có th m rng và nâng cao hot ng tín
ng ca mình.
1.2.1.2. Các hình thc m bo tín dng:
Các hình thc m bo tín dng có th phân làm hai nhóm là m bo i vt và m
o i nhân (bo lãnh).
a. m bo i vt
- Khái nim:m bo i vt là hình thc m bo mà trong ó ngân hàng, vi vai
trò là ch nc hng mt s quyn li i vi tài sn ca khách hàng nhm
làm cn c thu hi vn và lãi cho vay. Trong trng hp ngi i vay, doanh
nghip không có kh nng hoàn tr n thì ngân hàng có quyn phát mãi tài sn theo
quy nh ca pháp lut  thu hi n.
Các tài sn làm m bo tín dng phi tha mt su kin nh: thuc quyn s
u hp pháp ca khách hàng vay vn, c pháp lut cho phép chuyn nhng và
phi có th trng tiêu th.
- Các phng thc m bo i vt: Có hai phng thc m bo i vt là th
chp và cm c.
+ Th chp tài sn vay vn là vic bên vay vn (bên th chp tài sn) dùng tài sn
là bt ng sn thuc s hu ca mình m bo thc hin tr n (bao gm n

c, lãi và các chi phí khác - nu có) i vi bên cho vay (bên nhn th chp).
Tài sn dùng  th chp là các bt ng sn có kh nng chuyn nhng, mua
bán c d dàng nh: quyn s dng nhà  và t , các công trình xây dng,
10
các c s sn xut kinh doanh bao gm c giá tr bo him ca các tài sn này
(nu có), cùng mt s tài sn khác theo pháp lut quy nh.
+ Cm c tài sn là vic ngi i vay tin hành chuyn giao tài sn (ng sn)
thuc quyn s hu hp pháp ca mình cho ngân hàng cm gi làm vt m bo
cho s n vay trong mt thi gian nht nh.
Tài sn cm c là các ng sn có giá tr, có th chuyn nhng mua bán mt
cách d dàng nh: phng tin vn ti (tàu, thuyn, xe ti,… ), phng tin i
i (ô tô, xe gn máy,… ), máy móc thit b, vt t hàng hóa, các loi giy t có
giá ang còn thi gian hiu lc thanh toán (nh s tit kim, chng ch tin gi,
 phiu, trái phiu,… ), các loi vt quý (nh vàng bc, á quý,… ).
b. m bo i nhân (Bo lãnh)
- Khái nim: o lãnh là vic mt pháp nhân hay mt th nhân (gi là bên bo lãnh)
em tài sn, tin bc và uy tín ca mình m bo và cam kt vi ngi cho vay
(bên nhn bo lãnh) s thc hin ngha v tr n thay cho ngi i vay khi ngi i
vay không trc n cho ngi cho vay khi n hn thanh toán.
Hình thc thng thy nht ca bo lãnh là ngi bo lãnh em tài sn ca mình 
th chp hay cm c cho ngân hàng m bo kh nng tr n cho ngi i vay
hay còn gi là ngi c bo lãnh. Nu n hn tr n mà ngi i vay không tr
c n hay tr không ht n cho ngân hàng thì ngi bo lãnh phi ng ra tr n
thay, nu không ngân hàng có quyn phát mãi hay u giá tài sn mà ngi bo
lãnh ã th chp, cm c thu hi n.
Ngi bo lãnh phi có  nng lc bo lãnh theo quy nh ca pháp lut và phi
có  nng lc tài chính  thc hin ngha vã cam kt, ngha là ngi bo lãnh
chc bo lãnh bng chính tài sn thuc s hu hp pháp ca mình.
- Các hình thc bo lãnh:
11

+ Bo lãnh có i vt: ngi bo lãnh em tài sn thuc s hu hp pháp ca
mình  cm c, th chp cho ngân hàng  cam kt tr n thay cho ngi i
vay.
+ Bo lãnh bng uy tín: ngi bo lãnh không th chp, cm c tài sn cho ngân
hàng mà ch cam kt tr n thay cho ngi i vay trên c s uy tín ca mình.
 lý thuyt, m bo tín dng phi là mt hình thc phòng nga ri ro trong kinh
doanh, không phi là yu t quyt nh trong vic a ra các quyt nh cho vay. Tuy
nhiên thc t Vit Nam hin nay, vn m bo tín dng c áp dng rng rãi
trong hu ht các ngân hàng thng mi, gn nh tr thành mt u kin tiên quyt
khi xét duyt cho vay, c bit là i vi các khách hàng vay vn là DNNVV, doanh
nghip ngoài quc doanh hoc cá nhân.
1.2.2. Thuê tài chính
Trong doanh nghip,  trang b tài sn cnh (các ng sn) phc v cho sn xut
kinh doanh cn da vào hai ngun vn ch yu là vn ch s hu và vn vay. Tuy
nhiên không phi doanh nghip nào cng có th tip cn c vi ngun vn vay, do
không tha mãn các u kin i vay. Mt khác, các NHTM vi ngun vn huy ng
ngn hn nên áp ng cho nhu cu vay vn ngn hn ca các doanh nghip là ch yu.
Do ó, hot ng cho thuê tài chính ra i nhm áp ng nhu cu mua tài sn cnh
a các doanh nghip, nht là các DNNVV không u kin vay vn ti các ngân
hàng.
1.2.2.1. Khái nim cho thuê tài chính (CTTC)
Theo Nghnh s 16/2001/N-CP ngày 02/05/2001 ca Chính ph:
CTTC là hot ng tín dng trung và dài hn thông qua vic cho thuê máy móc, thit
, phng tin vn chuyn và các ng sn khác trên c s hp ng cho thuê gia
bên cho thuê vi bên thuê. Bên cho thuê cam kt mua tài sn và các ng sn theo yêu
12
u ca bên thuê và nm gi quyn s hu i vi các tài sn cho thuê. Bên thuê s
ng tài sn thuê và thanh toán tin thuê trong sut thi hn thuê ã c hai bên tho
thun.
Khi kt thúc thi hn thuê, bên thuê c quyn la chn mua li tài sn thuê hoc tip

c thuê theo các u kin ã tho thun trong hp ng CTTC. Tng s tin thuê mt
loi tài sn quy nh ti hp ng CTTC ít nht phi tng ng vi giá tr ca tài sn
ó ti thi m ký hp ng.
Nói cách khác, CTTC là hình thc tín dng trung dài hn, mi c áp dng  Vit
Nam (t nm 1995). Theo hình thc này thì công ty CTTC s dùng vn ca mình 
mua các tài sn thit b theo úng s lng, c tính k thut phù hp vi yêu cu ca
bên i thuê; ri chuyn giao tài sn thit bó cho ngi i thuê s dng trong mt thi
gian nht nh, vi u kin là ngi i thuê phi bo qun và s dng tài sn thit b
và thanh toán tin thuê cho công ty CTTC y  và úng hn theo úng các u
khon ca hp ng CTTC. Khi ht hn hp ng, bên i thuê c quyn la chn
phng án x lý tài sn, thit bi thuê:
- Mua tài sn, thit b thuê theo giá tr còn li (theo giá cc xác nh trong hp
ng  xác lp quyn s hu tài sn ca mình i vi quyn s hu tài sn, thit
ó).
- Kéo dài thi hn thuê tài sn, thit b.
- Tr li tài sn, thit b cho công ty CTTC.
 mt lý thuyt, bên i thuê c chn 1 trong 3 phng án trên. Nhng trong thc
tin,  hn ch ri ro tín dng và m bo thu hi vn, các công ty CTTC cha ra
t phng án là bán tài sn thit b cho ngi i thuê khi kt thúc hp ng và
phng án này mang tính cht bt buc.
Trong ó:
13
- Bên cho thuê: là công ty CTTC có t cách pháp nhân, c cp giy phép hot
ng;
- Bên thuê: là doanh nghip c thành lp theo pháp lut Vit Nam, trc tip s
ng tài sn thuê trong thi hn thuê theo mc ích kinh doanh hp pháp ca
mình;
- Tài sn thuê: là máy móc, thit b và các ng sn khác t tiêu chun k thut
tiên tin, có giá tr s dng hu ích trên mt nm, c sn xut trong nc hoc
nhp khu;

- Thi hn cho thuê: là thi gian bên thuê s dng tài sn thuê và tr tin thuê, c
bên cho thuê và bên thuê tho thun trong hp ng thuê.
1.2.2.2. Vai trò ca CTTC
- Góp phn thu hút vn u t phc v cho s nghip công nghip hóa, hin i
hóa t nc.
- Góp phn thúc y ci tin k thut, i mi dây chuyn công ngh, nâng cao
ng sut lao ng.
- ây là loi hình tài tr linh hot, c bit thích hp vi các DNNVV, giúp các
doanh nghip này phát trin i lên.
1.2.2.3. C quan qun lý Nhà nc v hot ng CTTC
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam, gi tt là Ngân hàng Nhà nc, là c quan qun lý
Nhà nc v hot ng CTTC, có nhim v cp và thu hi giy phép hot ng, ban
hành các vn bn quy nh v nghip v, qun lý, giám sát và thanh tra hot ng các
công ty CTTC ti Vit Nam.
1.2.2.4. u và nhc m ca hot ng CTTC
a. u m
14
Hot ng CTTC là mt loi hình tín dng trung và dài hn, i vi nn kinh t,
phng thc tài tr này ã a dng hóa hot ng tín dng và có nhng u m sau:
- i vi bên thuê:
+ Hot ng CTTC h tr DNNVV u t chiu sâu, máy móc, thit b... m
ng quy mô, giúp nâng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh. Các
DNNVV thng ít vn t có, uy tín cha sâu rng cng nh không có tài
n th chp dn n khó có th vay vn ca các ngân hàng; do ó vic thuê
máy móc, thit b ca công ty CTTC là phng án ti u và hiu qu, hin
ang c nhiu doanh nghip thc hin.
+ Bên thuê nhn tài sn (100% vn vay) mà không phi th chp hoc ch cn
ký qu mt s tin nh tng ng 5-10% giá tr tài sn
- i vi bên cho thuê:
Trong thi hn CTTC, tài sn cho thuê vn thuc quyn s hu ca bên cho

thuê nên hình thc cp tín dng này t s an toàn cao. ng thi vi phng
thc này, bên cho thuê hn chc ri ro, m bo vn vay c s dng
úng mc ích, an toàn.
Nh vy, thuê tài chính có thc xem là mt gii pháp thay th thun li cho tín
ng trung và dài hn, nht là i vi các DNNVV thng xuyên gp khó khn trong
vic vay vn ngân hàng
b. Nhc m:
- Thuê tài chính là phng tin tài tr mc thp hn tín dng, các doanh nghip
hoc th nhân ch có th s dng phng thc này  tài tr cho mt vài thit b
ch không phi  tài tr cho toàn b mt d án u t ln.
- Giá thuê s dng máy móc, thit b thng cao vì nó cho phép bên cho thuê mt
t thu li phn vn ã u t, mt khác mang li li nhun vi s tin lãi.