405 Một số biện pháp quản lý rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng Thương mại trên địa bàn TP.HCM

1


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng

Mục lục



Chơng I: ngân hng thơng mại v hoạt động tín
dụng của các ngân hng thơng mại

1.1. Vai trò Ngân hng thơng mại trong nền kinh tế
................................... Trang 1
1.1.1. Định nghĩa ....................................................................................... Trang 1
1.1.2. Chức năng ....................................................................................... Trang 1

1.2.
Tín dụng v rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của NHTM.......... Trang 3
1.2.1. Tín dụng Ngân hng ...................................................................... Trang 3
1.2.2. Nguyên tắc trong hoạt động tín dụng ............................................. Trang 7
1.2.3. Rủi ro tín dụng................................................................................. Trang 8

1.3. Quản lý rủi ro tín dụng
........................................................................... Trang 12
1.3.1. Khái niệm ...................................................................................... Trang 12
1.3.2. ý nghĩa .......................................................................................... Trang 12
1.3.3. Nguyên tắc..................................................................................... Trang 13
1.3.4. Phân tích tín dụng .......................................................................... Trang 13
1.3.5. Đánh giá, đo lờng rủi ro tín dụng .............................................. Trang 14
Chơng II: Tổng quan về hoạt động tín dụng của các ngân hng

thơng mại tại TP.HCM

2.1. Tình hình kinh tế - xã hội v Hệ thống Ngân hng thơng mại trên địa bn
TP.Hồ Chí Minh
............................................................................................... Trang 18
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội .............................................................. Trang 18
2.1.2. Hệ thống NHTM trên địa bn TP.HCM ........................................ Trang 19
2


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng

2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng tại TP.Hồ Chí Minh
............................ Trang 20


Chơng III: thiết kế nghiên cứu kết quả điều tra

3.1. Soạn thảo câu hỏi điều tra ........................................................................... Trang 28

3.2. Qui mô điều tra ........................................................................................... Trang 29

3.3. Kết quả điều tra ........................................................................................... Trang 29
3.3.1. Kết quả điều tra nguyên nhân xảy ra rủi ro tín dụng .................... Trang 30
3.3.2. Kết quả điều tra về các biện pháp quản lý rủi ro tín dụng............. Trang 38


chơng IV : thảo luận v ứng dụng chính sách trong quản lý rủi ro tín
dụng của các NHTM

4.1. Các nguyên nhân chủ yếu gây ra rủi ro tín dụng ........................................ Trang 47
4.1.1. Rủi ro tín dụng do xử lý TSĐB khó khăn ...................................... Trang 47
4.1.2. Rủi ro tín dụng do Ngân hng thiếu căn cứ để thẩm định các thông tin
khách hng cung cấp........................................................................................... Trang 48
4.1.3. Rủi ro tín dụng do Ngân hng thơng mại thiếu kiểm tra, kiểm soát sau
khi cho vay.......................................................................................................... Trang 48
4.1.4. Rủi ro tín dụng do trình độ CBTD còn yếu.................................... Trang 49
4.1.5. Rủi ro tín dụng l do Ngân hng thiếu thông tin về khách hng trong quá
trình thẩm định, cho vay .................................................................................... Trang 49
4.1.6. Rủi ro tín dụng do khách hng cố ý lừa đảo ................................. Trang 50
3


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
4.1.7. Rủi ro tín dụng do hnh lang pháp lý trong hoạt động Ngân hng không
đồng bộ, các cơ quan pháp luật còn hình sự hóa các quan hệ kinh tế ............... Trang 50

4.2. Các giải pháp vĩ mô để quản lý rủi ro tín dụng .......................................... Trang 52
4.2.1. Chính phủ cần phải xây dựng trung tâm thông tin doanh nghiệp v thị
trờng ................................................................................................................ Trang 52
4.2.2. Chính phủ cần xây dựng hnh lang pháp lý đồng bộ, tránh hình sự hóa
các quan hệ kinh tế ............................................................................................ Trang 55
4.2.3. Xác lập quyền sở hữu ti sản rõ rng, minh bạch ......................... Trang 56
4.2.4. Chính phủ cần xây dựng cơ chế v thực thi xử lý ti sản đảm bảo nhanh
chóng . ............................................................................................................ Trang 56
4.2.5. Tăng cờng kiểm tra, kiểm soát, giám sát từ xa ........................... Trang 59

4.3. Nhóm biện pháp của chính các Ngân hng thơng mại ............................. Trang 60
4.3.1. Các giải pháp liên quan tới chất lợng CBTD (đo tạo, tiền lơng, thởng,
cơ hội thăng tiến...) ............................................................................................ Trang 60

4.3.2. NHTM phải có bộ phận cập nhật thông tin thị trờng, các ngnh nghề
SXKD, thông tin cảnh báo rủi ro, doanh nghiệp phá sản ............................... Trang 61
4.3.3. Hiện đại hóa công nghệ Ngân hng............................................... Trang 63
4.3.4. Kiểm tra, kiểm soát sau các khoản vay thờng xuyên .................. Trang 65

kết luận
Phụ lục
ti liệu tham khảo







4


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
PHẦN MỞ ĐẦU


1. Lý do chän ®Ị tμi :
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi n−íc ta ®· cã b−íc ph¸t triĨn
míi, toμn diƯn h¬n vμ v÷ng ch¾c h¬n so víi c¸c thêi kú tr−íc ®ã. Kinh tÕ t¨ng tr−ëng
víi tèc ®é n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc: N¨m 2001 lμ 6,89%; 2002 lμ 7,04% vμ 2003 lμ
7,24%, b×nh qu©n 3 n¨m ®¹t 7,1%. C¸c Ng©n hμng Th−¬ng m¹i còng ®· cã nhiỊu ®ỉi
míi, ph¸t triĨn vμ thĨ hiƯn vai trß “ch×a khãa” trỵ gióp cho c¸c doanh nghiƯp vμ c¸
nh©n trong ho¹t ®éng s¶n xt kinh doanh, dÞch vơ…
T¹i c¸c NHTM, ho¹t ®éng tÝn dơng chiÕm tõ 80% - 90% nghiƯp vơ tμi s¶n Cã vμ

cã tíi 60% - 80% thu nhËp tõ ho¹t ®éng tÝn dơng. Thùc tÕ ®ỉ vì tÝn dơng sau khđng
ho¶ng kinh tÕ khu vùc n¨m 1997 vμ hμng lo¹t c¸c vơ ¸n lín nh−: Tamexco, Epco-Minh
Phơng, TrÇn Xu©n Hoa...cho thÊy ho¹t ®éng tÝn dơng chøa ®ùng rđi ro tiỊm tμng. Tỉn
thÊt trong giai ®o¹n nμy ®èi víi hƯ thèng ng©n hμng lμ v« cïng nỈng nỊ, kh«ng chØ ë
tμi s¶n, uy tÝn kinh doanh mμ lμ con ng−êi, lßng tin cđa ng−êi d©n ®èi víi c¬ chÕ,
chÝnh s¸ch.
Trong m«i tr−êng ho¹t ®éng ®Çy rđi ro, ®Ỉc biƯt t¹i thÞ tr−êng TP. Hå ChÝ Minh,
ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dơng Ng©n hμng ®ang ®øng tr−íc nh÷ng khã kh¨n, th¸ch
thøc tiỊm Èn. Trong sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i v
μ søc Ðp
cđa tiÕn tr×nh héi nhËp, ho¹t ®éng tÝn dơng mỈc dï ®· cã rÊt nhiỊu v¨n b¶n h−íng dÉn
thùc hiƯn nh−ng vÉn cßn nhiỊu bÊt cËp, cÇn ®ỉi míi. Qu¶n trÞ rđi ro tÝn dơng, t¹o sù an
toμn trong kinh doanh Ng©n hμng ph¶i ®−ỵc coi lμ ®iỊu kiƯn tiªn qut ®¶m b¶o cho
qu¸ tr×nh ph¸t triĨn Ng©n hμng th−¬ng m¹i mét c¸ch bỊn v÷ng. ChÝnh v× vËy, Phßng
ngõa vμ qu¶n lý rđi ro tÝn dơng ®ang lμ mèi quan t©m hμng ®Çu trªn ph−¬ng diƯn lý
thut còng nh− trong thùc tiƠn.
5


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
Xuất phát từ ý nghĩa đó, tác giả mạnh dạn đóng góp quan điểm của mình qua đề
ti: Một số biện pháp quản lý rủi ro tín dụng tại các Ngân hng thơng mại trên
địa bn TP. Hồ Chí Minh.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề ti:
- Nghiên cứu lý luận cơ bản về Ngân hng thơng mại v quản lý rủi ro tín dụng.
- Thu thập dữ liệu điều tra, phân tích, đánh giá về thực trạng hoạt động v quản
lý rủi ro tín dụng để từ đó xác định những nguyên nhân rủi ro tín dụng.
- Đề xuất các biện pháp quản lý rủi ro tín dụng trên cơ sở kết quả điều tra tại các
ngân hng thơng mại trên địa bn TP-Hồ Chí Minh.

3. Đối tợng v phạm vi nghiên cứu
- Đối tợng nghiên cứu l hoạt động tín dụng của các ngân hng thơng mại
trên địa bn TP. HCM nhằm trả lời các câu hỏi:
* Những nguyên nhân chính xảy ra rủi ro tín dụng?
* Những giải pháp vĩ mô chủ yếu để quản lý rủi ro tín dụng ?
* Những biện pháp cơ bản của các NHTM để quản lý rủi ro tín dụng?
4. Phơng pháp nghiên cứu
Luận văn đợc nghiên cứu trên cơ sở phơng pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng v chủ nghĩa duy vật lịch sử; phơng pháp điều tra, thống kê, phơng pháp
so sánh, ứng dụng công cụ phân tích tổng hợp để phân tích các số liệu điều tra kết hợp
với những lý luận khoa học để lm rõ những vấn đề cần nghiên cứu của luận văn.
5. Nguồn dữ liệu:
Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin trả lời theo phiếu điều tra từ các
cán bộ tín dụng của các Ngân hng thơng mại trên địa bn TP.HCM;
Nguồn dữ liệu thứ cấp:
6


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
* Báo cáo của Ngân hng Nh nớc TP. Hồ Chí Minh các năm 2000 2003;
* Tình hình kinh tế xã hội TP. Hồ Chí Minh các năm 2000 2004 ; Cục
Thống kê TP. Hồ Chí Minh;
* Các báo Kinh tế Si Gòn, Tuổi trẻ, Thanh niên, Si gòn Giải phóng, Thời báo
kinh tế Việt nam, Tạp chí nghiên cứu kinh tế, Phát triển kinh tế v các thông tin trên
internet;

7


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương

CHƯƠNG I
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1. Vai trß Ng©n hμng th−¬ng m¹i trong nỊn kinh tÕ

1.1.1. §Þnh nghÜa Ng©n hμng th−¬ng m¹i

Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ tỉ chøc tÝn dơng cã vÞ trÝ quan träng nhÊt trong nỊn
kinh tÕ thÞ tr−êng ë c¸c n−íc. TS. Lª ThÞ Tut Hoa (4:58) ®· nªu c¸c kh¸i niƯm:
¾ ë Mü: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ c«ng ty kinh doanh tiỊn tƯ, chuyªn cung
cÊp dÞch vơ tμi chÝnh vμ ho¹t ®éng trong ngμnh c«ng nghiƯp dÞch vơ
tμi chÝnh.
¾ ë Ph¸p: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ nh−ng xÝ nghiƯp vμ c¬ së nμo th−êng
xuyªn nhËn cđa c«ng chóng d−íi h×nh thøc ký th¸c hay h×nh thøc kh¸c c¸c
sè tiỊn mμ hä dïng cho chÝnh hä vμo nghiƯp vơ chiÕt khÊu, tÝn dơng hay dÞch
vơ tμi chÝnh.
¾ ë Ên §é: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ c¬ së nhËn c¸c kho¶n ký th¸c ®Ĩ cho vay
hay tμi trỵ ®Çu t−.
¾ ViƯt nam: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ tỉ chøc kinh doanh tiỊn tƯ mμ ho¹t ®éng
chđ u vμ th−êng xuyªn lμ nhËn tiỊn gưi cđa kh¸ch hμng víi tr¸ch nhiƯm
hoμn tr¶ vμ sư dơng sè tiỊn ®ã ®Ĩ cho vay, thùc hiƯn nghiƯp vơ chiÕt khÊu vμ
lμm ph−¬ng tiƯn thanh to¸n.
Tãm l¹i, cã thĨ ®Þnh nghÜa nh− sau: “Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ doanh nghiƯp
kinh doanh tiỊn tƯ, tiÕn hμnh th−êng xuyªn c¸c nghiƯp vơ huy ®éng vèn, tÝn dơng, b¶o
l·nh, chiÕt khÊu, cho thuª tμi chÝnh, bao thanh to¸n, kinh doanh ngo¹i tƯ, hïn vèn liªn
doanh, ®Çu t− chøng kho¸n vμ cung cÊp c¸c dÞch vơ tμi chÝnh kh¸c”.
1.1.2. Chøc n¨ng
 Trung gian tÝn dơng :
Chøc n¨ng nμy ®−ỵc h×nh thμnh trªn c¬ së:

8


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
ắ Đặc điểm tuần hon vốn tiền tệ trong nền kinh tế lm nảy sinh hiện tợng
thừa, thiếu vốn ở các chủ thể kinh tế.
ắ Nhu cầu của quá trình tiết kiệm v đầu t;
ắ Những hạn chế của quan hệ tín dụng trực tiếp giữa những chủ thể có tiền
cha sử dụng v chủ thể có nhu cầu về tiền cần bổ sung.
Ngân hng thơng mại huy động các nguồn tiền nhn rỗi trong xã hội để hình
thnh nên quỹ cho vay tập trung. Trên cơ sở nguồn vốn ny, Ngân hng thơng mại sử
dụng để cho vay đáp ứng nhu cầu bổ sung vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh,
sinh hoạt, đời sống... của các chủ thể kinh tế.
Với chức năng trung gian tín dụng, ngân hng đã thực hiện hai nghiệp vụ: huy
động vốn v cung cấp tín dụng.
Trung gian thanh toán v quản lý các phơng tiện thanh toán
:
Trên cơ sở khách hng mở ti khoản thanh toán tại Ngân hng thơng mại,
Ngân hng cung cấp cho khách hng các phơng tiện thanh toán trong nớc v quốc tế
nh: séc, thẻ thanh toán, ủy nhiệm chi, th tín dụng... Thông qua các phơng tiện ny,
Ngân hng sẽ ghi nợ ti khoản ngời ny, ghi có ti khoản của ngời khác khi chủ ti
khoản ra lệnh trên cơ sở những qui tắc, chuẩn mực thanh toán hiện hnh.
Ngoi ra, Ngân hng thơng mại còn lm dịch vụ thu chi tiền hộ khách hng.
Thực hiện chức năng ny, Ngân hng trở thnh thủ quỹ của khách hng. Cùng với sự
tiến bộ của khoa học kỹ thuật, hệ thống Ngân hng ngy cng có điều kiện để áp dụng
các phơng tiện thanh toán hiện đại nhất đảm bảo phục vụ nhu cầu thanh toán vốn
trong nền kinh tế một cách an ton, nhanh chóng v hiệu quả.
Tạo ra tiền bút tệ theo cấp số nhân
:

Nhờ nhận tiền gửi của khách hng, ngân hng thơng mại có thể sử dụng nguồn
tiền gửi đó để cho vay bằng chuyển khoản. Nh vậy, với một số tiền gửi nhất định ban
đầu, hệ thống ngân hng thơng mại có thể sáng tạo ra gấp bội lần số tiền ký thác ban
đầu đó v nếu bỏ qua các yếu tố phức tạp khác thì tổng số tiền bút tệ đợc tạo ra l:

9


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
Số tiền ký thác lần đầu
Tổng số bút tệ đợc tạo ra = -------------------------------------
% dự trữ bắt buộc

Trong thực tế thì khó đạt đợc kết quả tạo bút tệ theo công thức trên bởi vì ngoi
dự trữ bắt buộc, các ngân hng còn phải dự trữ bảo đảm thanh toán; Mặt khác không
phải lúc no khách hng cũng vay hết số tiền còn lại của ngân hng, đồng thời ngời
gửi tiền cũng có thể rút tiền để chi tiêu tiền mặt.
Cung cấp các dịch vụ ti chính
:
Các Ngân hng thơng mại cung ứng cho khách hng các dịch vụ ngy cng đa
dạng. Ngoi các dịch vụ truyền thống nh thu chi hộ, chi lơng, cho thuê két sắt, dịch
vụ bảo hiểm, khấu trừ tự động, chuyển tiền...thì các dịch vụ thanh toán bằng máy rút
tiền tự động ATM, thẻ thanh toán, thẻ tín dụng, Ngân hng trực tuyến (Online -
banking), Phone - Banking, Home - Banking, quyền lựa chọn tiền tệ (Currency option),
t vấn ti chính - tiền tệ, dịch vụ quản lý vốn, dịch vụ địa ốc... đã lm cho dịch vụ của
các Ngân hng thơng mại trong nớc đa dạng hơn v tạo nhiều tiện ích thu hút khách
hng.
1.2. Tín dụng v rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của ngân
hng thơng mại:
1.2.1. Tín dụng Ngân hng:

Khái niệm:
Khái niệm tín dụng có nguồn gốc từ thuật ngữ La tinh credittum có nghĩa l sự
tin tởng, tín nhiệm. Quan hệ tín dụng đã hình thnh v phát triển qua nhiều hình thái
kinh tế xã hội. Tuy nhiên dù ở trong bất kỳ môi trờng xã hội no, đối tợng vay mợn
l hng hóa hay tiền tệ thì bản chất của tín dụng đợc thể hiện qua các nội dung sau:
- Quan hệ tín dụng l quan hệ vay mợn.
10


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
- Quan hƯ tÝn dơng lμ quan hƯ dùa trªn sù tin t−ëng vμ hoμn tr¶;
- Gi¸ trÞ hoμn tr¶ th«ng th−êng lín h¬n gi¸ trÞ lóc cho vay, hay nãi c¸ch kh¸c,
ng−êi ®i vay ph¶i tr¶ thªm phÇn lỵi tøc.
Nh− vËy, cã thĨ ®−a ra kh¸i niƯm tỉng qu¸t vỊ tÝn dơng nh− sau: TÝn dơng lμ
quan hƯ giao dÞch gi÷a hai chđ thĨ, trong ®ã mét bªn chun giao tiỊn hc tμi s¶n cho
bªn kia ®−ỵc sư dơng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ®ång thêi bªn nhËn tiỊn hc tμi
s¶n cam kÕt hoμn tr¶ theo thêi h¹n ®· tho¶ thn.
 Vai trò
:
9 §èi víi Ng©n hμng
: NghiƯp vơ tÝn dơng chiÕm tû träng lín trong kinh doanh
Ng©n hμng chiÕm kho¶ng 70% tμi s¶n cã cđa Ng©n hμng vμ ®©y lμ nghiƯp vơ sinh lêi
chđ u nhÊt cđa Ng©n hμng th−¬ng m¹i.
9 §èi víi x· héi
:
Thø nhÊt, TÝn dơng thóc ®Èy s¶n xt ph¸t triĨn.
TÝn dơng gãp phÇn ®iỊu tiÕt c¸c ngn vèn t¹o ®iỊu kiƯn cho qu¸ tr×nh s¶n xt
kinh doanh ph¸t triĨn kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n.
Ng©n hμng lμ n¬i tËp trung ®¹i bé phËân vèn nhμn rçi trong x· héi lμ trung t©m
®¸p øng nhu cÇu vèn bỉ sung cho ®Çu t− ph¸t triĨn.

Thø hai, TÝn dơng gãp phÇn ỉn ®Þnh tiỊn tƯ, ỉn ®Þnh gi¸ c¶
Víi chøc n¨ng tËp trung, tËn dơng nh÷ng ngn vèn nhμn rçi trong x· héi, tÝn
dơng ®· trùc tiÕp gi¶m khèi l−ỵng tiỊn mỈt trong l−u th«ng. Do ®ã trong t×nh h×nh nỊn
kinh tÕ bÞ l¹m ph¸t, tÝn dơng ®−ỵc xem lμ biƯn ph¸p h÷u hiƯu gãp phÇn gi¶m l¹m ph¸t.
MỈt kh¸c ho¹t ®éng tÝn dơng cßn t¹o ®iỊu kiƯn më réng c«ng t¸c thanh to¸n
kh«ng dïng tiỊn mỈt, ®©y còng lμ mét nh©n tè tÝch cùc tiÕt gi¶m viƯc sư dơng tiỊn mỈt
trong nỊn kinh tÕ. Trong c«ng t¸c qu¶n lý vÜ m« cđa nhμ n−íc, l·i st tÝn dơng trë
thμnh mét trong nh÷ng c«ng cơ ®iỊu tiÕt nh¹y bÐn vμ linh ho¹t ®Ĩ ®−a thªm tiỊn vμo
l−u th«ng hay rót bít tiỊn trong l−u th«ng vỊ, qua ®ã t¹o sù phï hỵp gi÷a khèi l−ỵng
tiỊn tƯ víi yªu cÇu t¨ng tr−ëng nỊn kinh tÕ.
11


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
Thứ 3, Tín dụng góp phần ổn định đời sống, tạo công ăn việc lm cho xã hội
Nền kinh tế phát triển trong một môi trờng ổn định về tiền tệ sẽ tạo ra nhiều
việc lm v nâng cao dần đời sống của các thnh viên trong xã hội.
Các hình thức tín dụng
:
* Căn cứ vo thời hạn tín dụng
:
ắ Tín dụng ngắn hạn:
Tín dụng ngắn hạn l loại tín dụng có thời hạn dới 1 năm v thờng đợc dùng
để cho vay bổ sung thiếu hụt tạm thời vốn lu động của các doanh nghiệp v cho vay
phục vụ nhu cầu sinh hoạt của cá nhân.
ắ Tín dụng trung hạn:
Tín dụng trung hạn l loại tín dụng có kỳ hạn từ 1 đến 5 năm, loại tín dụng ny
đợc cấp để mua sắm ti sản cố định, cải tiến v đổi mới kỹ thuật, mở rộng v xây
dựng các công trình nhỏ có thời gian thu hồi vốn nhanh.
ắ Tín dụng di hạn:

Tín dụng di hạn l loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm. Tín dụng di hạn đợc
sử dụng để cấp vốn cho xây dựng cơ bản nh đầu t xây dựng các xí nghiệp mới, các
công trình thuộc cơ sở hạ tầng (đờng xá, bến cảng, sân bay ...) cải tiến v mở rộng sản
xuất với quy mô lớn.
* Căn cứ vo đối tợng tín dụng
:
9 Tín dụng vốn lu động: l loại tín dụng đợc cấp phát để hình thnh vốn
lu động của các tổ chức kinh tế, nh cho vay để dự trữ hng hóa của doanh nghiệp;
cho vay để mua phân bón, giấy, thuốc trừ sâu đối với các hộ sản xuất nông nghiệp...
9 Tín dụng vốn cố định:
Tín dụng vốn cố định l loại tín dụng đợc cấp phát để hình thnh ti sản cố
định. Loại tín dụng ny thờng đợc đầu t để mua sắm ti sản cố định nh nh xởng,
thiết bị v vật dụng đắt tiền, mở rộng sản xuất v xây dựng các xí nghiệp công trình
mới; thời hạn cho vay đối với loại tín dụng ny l trung hạn v di hạn.

12


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
* Căn cứ vo mục đích tín dụng:
9 Tín dụng bất động sản:
L tín dụng nhằm thoả mãn nhu cầu xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật, trang bị
máy móc thiết bị, cơ sở hạ tầng, đáp ứng nhu cầu sản xuất mở rộng.
9 Tín dụng sản xuất v lu thông hng hóa:
Tín dụng sản xuất l tín dụng cho các doanh nghiệp v các chủ thể kinh doanh
khác để tiến hnh sản xuất v lu thông hng hóa. Loại ny bao gồm cả tín dụng vốn
lu động v tín dụng vốn cố định.
9 Tín dụng tiêu dùng:
Tín dụng tiêu dùng l hình thức tín dụng cho cá nhân v hộ gia đình để đáp ứng
nhu cầu tiêu dùng.

Tín dụng tiêu dùng thờng đợc dùng để mua sắm nh cửa xe cộ, các hng hóa
bền chắc nh tủ lạnh, máy giặt, v cả những nhu cầu bình thờng hng ngy.
9 Tín dụng cho các tổ chức ti chính:
Đây l các khoản tín dụng cấp cho các ngân hng, Công ty bảo hiểm, Công ty
ti chính v các tổ chức ti chính khác.
9 Cho thuê ti chính:
L việc Ngân hng mua các trang thiết bị, máy móc v cho thuê lại.
9 Tín dụng khác:
Bao gồm các khoản tín dụng cha đợc phân loại ở trên (Ví dụ: tín dụng kinh
doanh chứng khoán)
* Căn cứ vo mức độ tín nhiệm với khách hng
:
9 Cho vay không có đảm bảo: L loại cho vay không có ti sản thế chấp,
cầm cố bảo lãnh của ngời thứ ba. Việc cho vay chỉ dựa vo uy tín của bản thân
khách hng.
9 Cho vay có đảm bảo: l loại m Ngân hng cho vay yêu cầu khách hng thiết
lập ti sản thế chấp cầm cố hoặc bảo lãnh của ngời thứ ba lm đảm bảo cho khoản vay.
* Căn cứ vo kỹ thuật cấp tín dụng
:
9 Các khoản cho vay trực tiếp: L Ngân hng cho vay khách hng no thì
thu nợ trực tiếp từ khách hng đó.
13


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
Cã c¸c kü tht cÊp tÝn dơng nh− sau:
øng tr−íc
: Lμ mét h×nh thøc tÝn dơng b»ng hỵp ®ång tÝn dơng, trong ®ã Ng©n
hμng tháa thn cho kh¸ch hμng vay mét sè tiỊn nhÊt ®Þnh, trong mét thêi h¹n nhÊt
®Þnh ®Ĩ dïng vμo mét mơc ®Ých nμo ®ã.

ThÊu chi
: Lμ h×nh thøc Ng©n hμng cho phÐp kh¸ch hμng sư dơng tiỊn v−ỵt qu¸
sè d− cã trªn tμi kho¶n theo mét h¹n møc nhÊt ®Þnh vμ trong thêi gian nhÊt ®Þnh.
9 Cho vay gi¸n tiÕp: Lμ Ng©n hμng cho mét kh¸ch hμng vay nh−ng thu nỵ tõ
con nỵ cđa kh¸ch hμng vay ®ã. §Ỉc tr−ng cho kü tht nμy lμ h×nh thøc chiÕt khÊu.
ChiÕt khÊu lμ Ng©n hμng cho vay kh¸ch hμng b»ng c¸ch chiÕt khÊu hèi phiÕu vμ
thu nỵ tõ ng−êi ký chÊp nhËn hèi phiÕu. NÕu ng−êi ký chÊp nhËn hèi phiÕu kh«ng tr¶
tiỊn th× Ng©n hμng cã qun quay l¹i ®ßi tiỊn kh¸ch hμng vay.
9 Cho vay ®Ỉc biƯt: Lμ h×nh thøc Ng©n hμng cho vay b»ng h×nh thøc hμng
hãa dÞch vơ, nh−:
- Tμi trỵ thuª mua: Lμ Ng©n hμng cho vay kh¸ch hμng d−íi h×nh thøc tμi trỵ cho
kh¸ch hμng nh÷ng tμi s¶n mμ kh¸ch hμng cÇn dïng trªn c¬ së hỵp ®ång cho thuª tμi
chÝnh.
- TÝn dơng ch÷ ký: lμ h×nh thøc ng©n hμng kh«ng cho vay b»ng tiỊn mμ
chØ cÊp
cho kh¸ch hμng 1 ch÷ ký, lÊy uy tÝn cđa ng©n hμng lμm ®¶m b¶o cho tr¸ch nhiƯm tμi
chÝnh cđa kh¸ch hμng gióp kh¸ch hμng mua hμng hãa tr¶ chËm hc thùc hiƯn nh÷ng
nghÜa vơ tμi chÝnh kh¸c.
* C¨n cø vμo ph−¬ng ph¸p hoμn tr¶
:
9 Cho vay tr¶ gãp: lμ lo¹i cho vay mμ kh¸ch hμng ph¶i tr¶ vèn gèc vμ l·i
theo ®Þnh kú.
9 Cho vay phi tr¶ gãp: lμ lo¹i cho vay ®−ỵc thanh to¸n 1 lÇn theo kú h¹n ®·
tháa thn.
1.2.2. Nguyªn t¾c trong ho¹t ®éng tÝn dơng:
 Nguyên tắc vay vốn:
Nguyªn t¾c vay vèn ®· ®−ỵc quy ®Þnh trong Quy chÕ cho vay ®−ỵc Ng©n hμng
nhμ n−íc ban hμnh theo Qut ®Þnh sè 1627/2001/Q§-NHNN ngμy 31/12/2001:

14

Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
- Sư dơng vèn vay ®óng mơc ®Ých ®· tháa thn trong Hỵp ®ång tÝn dơng;
- Hoμn tr¶ nỵ gèc vμ l·i vay ®óng thêi h¹n ®· tháa thn trong Hỵp ®ång tÝn
dơng.
¾ C¬ së cđa ho¹t ®éng tÝn dơng lμ ph¶i cã lßng tin.
¾ TÝn dơng ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ph©n t¸n rđi ro.
¾ TÝn dơng ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c ph©n biƯt ®èi xư kh¸ch hμng.
¾ TÝn dơng dùa trªn c¬ së kh¶ n¨ng vμ kinh nghiƯm cđa Ng©n hμng.
¾ Tu©n thđ Qui tr×nh tÝn dơng.
* Th«ng th−êng qui tr×nh tÝn dơng cã c¸c b−íc sau:
- B−íc 1: TiÕp nhËn vμ h−íng dÉn hå s¬ vay vèn;
- B−íc 2: ThÈm ®Þnh hå s¬ vay vèn.
- B−íc 3: Ra qut ®Þnh phª dut hc tõ chèi kho¶n cho vay.
- B−íc 4: Gi¶i ng©n - KiĨm tra - Qu¶n lý - Xư lý kho¶n cho vay;
- B−íc 5: TÊt to¸n kho¶n cho vay.
1.2.3. Rđi ro tÝn dơng:
 Khái niệm:
Rđi ro tÝn dơng lμ kh¶ n¨ng tỉn thÊt cã thĨ x¶y ra khi cÊp tÝn dơng. Rđi ro tÝn
dơng ®−ỵc biĨu hiƯn:
- Vèn cho vay kh«ng thu håi ®óng h¹n cßn gäi lμ rđi ro sai hĐn;
- Rđi ro do kh«ng thu håi ®−ỵc nỵ l·i;
- Vèn cho vay kh«ng thu håi ®−ỵc (mÊt vèn) hay cßn gäi lμ rđi ro ph¸ s¶n.
Rđi ro tÝn dơng th−êng chÞu ¶nh h−ëng vμ cã quan hƯ víi c¸c lo¹i rđi ro kh¸c
nh−: Rđi ro tû gi¸, l·i st, thanh kho¶n, kh¶ n¨ng thanh to¸n...
 Nguyên nhân
:
* Nguyªn nh©n kh¸ch quan:
- Do thÞ tr−êng thÕ giíi biÕn ®éng vμ nhiỊu rđi ro.

- Rđi ro do thiªn tai, dÞch bƯnh.
- Do m«i tr−êng ph¸p lý ch−a ®ång bé vμ thùc thi ph¸p lt cßn kÐm hiƯu qu¶.
- Sù thanh tra, kiĨm tra, gi¸m s¸t ch−a hiƯu qu¶ cđa NHNN.
15


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
* Nguyên nhân chủ quan:
Từ phía khách hng
:
- Ti chính doanh nghiệp yếu kém, thiếu minh bạch: quy mô ti sản, nguồn vốn
nhỏ, tỷ lệ nợ /vốn tự có cao l đặc điểm chung của hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam.
Ngoi ra, doanh nghiệp nhỏ còn cha có thói quen ghi chép đầy đủ, chính xác, rõ rng
các nghiệp vụ phát sinh trong sổ sách kế toán. Do vậy, sổ sách kế toán m các doanh
nghiệp trình cho ngân hng thẩm định nhiều khi mang tính hình thức hơn l thực chất.
Các bản phân tích ti chính do cán bộ ngân hng lập ra dựa trên số liệu do các doanh
nghiệp cung cấp vì vậy m thiếu tính chính xác v thực tế. Đây cũng l nguyên nhân vì
sao các NHTM vẫn luôn xem nặng ti sản đảm bảo nh l chỗ dựa cuối cùng để phòng
chống rủi ro tín dụng.
- Khả năng quản lý điều hnh kinh doanh còn yếu: điều hnh doanh nghiệp theo
kiểu gia đình chỉ phù hợp với quy mô kinh doanh nhỏ bé. Khi các doanh nghiệp vay
tiền ngân hng để mở rộng quy mô kinh doanh, phần lớn l tập trung đầu t vo ti sản
vật chất chứ rất ít doanh nghiệp no dám mạnh dạn đổi mới cung cách quản lý, đầu t
cho một bộ máy kế toán theo đúng chuẩn mực v thông lệ quốc tế. Quy mô kinh doanh
quá lớn so với t duy quản lý theo kiểu gia đình cũng l một trong những nguyên nhân
dẫn đến sự phá sản của các phơng án kinh doanh đầy khả thi m lẽ ra nó phải thnh
công trên thực tế.
- Sử dụng vốn sai mục đích, cố ý lừa đảo, trây ỳ không trả nợ: xét trên bình diện
cả nớc thì đa số các doanh nghiệp khi vay vốn ngân hng đều l những ngời lm ăn
chân chính, có các phơng án kinh doanh cụ thể, khả thi. Số lợng các doanh nghiệp

có ý cố tình lừa đảo ngân hng ngay từ đầu để chiếm đoạt ti sản không phải l nhiều.
Ngoi ra, do các thủ tục vay vốn ngân hng còn nhiều khó khăn đối với các doanh
nghiệp nên họ thờng quay vòng vốn vay vo nhiều mục đích kinh doanh khác nhau,
xa rời với mục đích vay vốn ban đầu khi đã đợc ngân hng thẩm định, nếu việc giám
sát, kiểm tra sau khi cho vay của ngân hng lỏng lẻo, không chặt chẽ thì khả năng xảy
ra rủi ro l rất cao.
Từ phía ngân hng cho vay:

- Một số cán bộ Ngân hng còn thiếu đạo đức v năng lực kém: tuy l số ít
nhng cũng đã có những trờng hợp cán bộ ngân hng tiếp tay cùng doanh nghiệp lm
16


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
giả hồ sơ, nâng giá ti sản lên quá cao so với thực tế để rút tiền ngân hng chia nhau
tiêu xi, hoặc cán bộ thu nợ khách hng nhng giữ lại để sử dụng riêng.
- Công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ các NHTM cha phát huy hiệu quả: kiểm
soát nội bộ tại NHTM có điểm mạnh hơn thanh tra của NHNN ở tính thời gian (nhanh
chóng, kịp thời ngay khi vừa phát sinh vấn đề) v tính sâu sát của ngời kiểm soát viên.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, công việc kiểm soát nội bộ của các ngân hng vẫn
cha thực sự hoạt động độc lập v hiệu quả. Các thiếu sót về mặt nghiệp vụ vẫn chỉ
đợc phản ánh chung chung v cha có công cụ quyền lực thực sự để trở thnh hệ
thống thắng của cỗ xe tín dụng.
- Cho vay tập trung quá mức vo một số khách hng: Mặc dù theo quy định của
Luật các TCTD, các Ngân hng không đợc cho vay đối với một khách hng vợt quá
15% vốn tự có của ngân hng, song một số ngân hng đã cho nhiều công ty con vay v
thực chất rủi ro vẫn l tập trung cho một khách hng.
- Thiếu giám sát v quản lý sau khi cho vay: hiện nay các ngân hng thờng có
thói quen tập trung nhiều công sức cho việc thẩm định trớc khi cho vay m lơi lỏng
quá trình kiểm tra, kiểm soát đồng vốn sau khi cho vay. Mặt khác, hệ thống quản lý

thông tin phục vụ kinh doanh tại các doanh nghiệp v chính các NHTM cũng không
cập nhật đợc các thông tin mới nhất về ng
nh nghề của khách hng, thị trờng...
Thiếu kiểm tra giám sát v không cập nhật thông tin l nguy cơ cao cho rủi ro tín dụng.
Nếu kiểm tra v cập nhật thông tin thờng xuyên, NHTM có thể phát hiện ra các nguy
cơ rủi ro từ khi khoản vay có vấn đề để chủ động xử lý. Tuy nhiên, trên thực tế các
NHTM đã lơi lỏng quản lý v thờng rơi vo tình trạng bị động phải xử lý các tình
huống khi khoản vay đã quá hạn thanh toán.
- Sự hợp tác giữa các ngân hng cha cao, vai trò của CIC cha thực sự hiệu
quả: kinh doanh ngân hng l một nghề đặc biệt, trong đó các ngân hng vừa phải cạnh
tranh nhng đồng thời cũng phải hợp tác chặt chẽ với nhau. Sự hợp tác ny nảy sinh do
nhu cầu quản lý rủi ro đối với cùng một khách hng khi vay tiền tại nhiều ngân hng.
Trong quản lý ti chính, khả năng trả nợ của một doanh nghiệp l một con số cụ thể, có
giới hạn tối đa của nó. Nếu do sự thiếu trao đổi thông tin dẫn đến việc nhiều ngân hng
cùng cho vay một khách hng đến mức vợt quá giới hạn tối đa ny thì rủi ro chia đều
cho tất cả chứ không trừ một ai. Trong tình hình cạnh tranh giữa các ngân hng ngy
17


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
cμng gay g¾t nh− hiƯn nay, vai trß cđa CIC lμ rÊt quan träng trong viƯc cung cÊp th«ng
tin kÞp thêi, chÝnh x¸c ®Ĩ c¸c ng©n hμng cã nh÷ng qut ®Þnh cho vay hỵp lý. §¸ng tiÕc
lμ hiƯn nay, ng©n hμng d÷ liƯu cđa CIC cßn rÊt h¹n hĐp vμ th«ng tin ch−a phong phó,
®a d¹ng, xư lý th«ng tin ch−a kÞp thêi.
 Các dấu hiệu của rủi ro tín dụng
:
Rđi ro tÝn dơng b¶n th©n nã th−êng Èn chøa trong c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ị, nã
diƠn biÕn vμ thĨ hiƯn ra mét c¸ch ®a d¹ng vμ phøc t¹p. C¸c dÊu hiƯu ®Ĩ nhËn biÕt rđi ro
®«i khi ®−ỵc nhËn ra qua mét qu¸ tr×nh chø kh«ng h¼n lμ mét thêi ®iĨm, do ®ã c¸c
ng©n hμng cÇn ph¶i biÕt c¸ch nhËn biÕt chóng mét c¸ch cã hƯ thèng. Mét sè dÊu hiƯu

rđi ro cđa kho¶n tÝn dơng ®−ỵc s¾p xÕp theo nhãm, cơ thĨ lμ:
 Nhãm 1
: C¸c dÊu hiƯu liªn quan ®Õn mèi quan hƯ gi÷a ng−êi vay vèn víi
ng©n hμng
DÊu hiƯu cđa rđi ro thĨ hiƯn ë chç mèi quan hƯ gi÷a ng−êi vay vμ ng©n hμng cã
chiỊu h−íng sót gi¶m. Sù hỵp t¸c gi÷a c¸n bé ng©n hμng vμ ng−êi vay kh«ng cßn g¾n
bã. §iỊu nμy b¸o hiƯu mét sù suy tho¸i vỊ ho¹t ®éng kinh doanh cđa ng−êi vay.
 Nhãm 2
: C¸c dÊu hiƯu liªn quan tíi ph−¬ng ph¸p qu¶n lý doanh nghiƯp cđa
kh¸ch hμng
- Thay ®ỉi th−êng xuyªn c¬ cÊu cđa hƯ thèng qu¶n trÞ hc ban ®iỊu hμnh;
- HƯ thèng qu¶n trÞ hc ban ®iỊu hμnh bÊt ®ång vỊ mơc ®Ých, qu¶n trÞ, ®iỊu
hμnh ®éc ®o¸n hc ng−ỵc l¹i qu¸ ph©n t¸n;
- C¸ch thøc ho¹ch ®Þnh chiÕn l−ỵc cđa kh¸ch hμng thiÕu khoa häc;
- Qu¶n lý cã tÝnh gia ®×nh;
- Cã tranh chÊp trong qu¸ tr×nh qu¶n lý;
- C¸c chi phÝ qu¶n lý bÊt hỵp lý: tËp trung qu¸ møc chi phÝ ®Ĩ g©y Ên t−ỵng
nh− thiÕt bÞ v¨n phßng rÊt hiƯn ®¹i, ph−¬ng tiƯn giao th«ng ®¾t tiỊn, ban Gi¸m ®èc cã
cc sèng xa hoa, lÉn lén gi÷a chi phÝ kinh doanh vμ tμi chÝnh c¸ nh©n.
 Nhãm 3
: C¸c dÊu hiƯu liªn quan tíi c¸c −u tiªn trong kinh doanh
- DÊu hiƯu héi chøng hỵp ®ång lín: kh¸ch hμng bÞ Ên t−ỵng bëi mét kh¸ch hμng
cã tªn ti mμ sau nμy cã thĨ trë nªn lƯ thc; Ban Gi¸m ®èc c¾t gi¶m lỵi nhn nh»m
®¹t ®−ỵc hỵp ®ång lín;

18


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
- DÊu hiƯu héi chøng s¶n phÈm ®Đp: kh«ng ®óng lóc hc bÞ ¸m ¶nh bëi mét

s¶n phÈm mμ kh«ng chó ý ®Õn c¸c u tè kh¸c;
- Sù cÊp b¸ch kh«ng thÝch hỵp nh−: do ¸p lùc néi bé dÉn tíi viƯc tung s¶n phÈm
dÞch vơ ra qu¸ sím; c¸c h¹n møc thêi gian kinh doanh ®−a ra kh«ng thùc tÕ; t¹o mong
®ỵi trªn thÞ tr−êng kh«ng ®óng lóc.
 Nhãm 4
: C¸c dÊu hiƯu thc vÊn ®Ị kü tht vμ th−¬ng m¹i, biĨu hiƯn:
- Khã kh¨n trong ph¸t triĨn s¶n phÈm;
- Thay ®ỉi trªn thÞ tr−êng: tû gi¸, l·i st; thay ®ỉi thÞ hiÕu; cËp nhËt kü tht
míi; mÊt nhμ cung øng hc kh¸ch hμng lín; thªm ®èi thđ c¹nh tranh;
- Nh÷ng thay ®ỉi tõ chÝnh s¸ch cđa Nhμ n−íc: ®Ỉc biƯt chó ý sù t¸c ®éng cđa
c¸c chÝnh s¸ch th, ®iỊu kiƯn thμnh lËp vμ ho¹t ®éng, m«i tr−êng;
- S¶n phÈm cđa kh¸ch hμng mang tÝnh thêi vơ cao;
- Cã biĨu hiƯn c¾t gi¶m c¸c chi phÝ sưa ch÷a, thay thÕ.
 Nhãm 5
: C¸c dÊu hiƯu vỊ xư lý th«ng tin vỊ tμi chÝnh, kÕ to¸n:
- Chn bÞ kh«ng ®Çy ®đ sè liƯu tμi chÝnh hc chËm trƠ, tr× ho·n nép c¸c b¸o
c¸o tμi chÝnh;
- Nh÷ng dÊu hiƯu phi tμi chÝnh kh¸c: ®©y lμ nh÷ng dÊu hiƯu mμ c¸n bé tÝn dơng
cã thĨ nhËn biÕt b»ng m¾t th−êng:
+ Nh÷ng vÊn ®Ị vỊ ®¹o ®øc, thËm chÝ d¸ng vỴ cđa nhμ kinh doanh còng biĨu
hiƯn dÊu hiƯu g× ®ã;
+ Sù xng cÊp tr«ng thÊy cđa n¬i kinh doanh còng lμ mét dÊu hiƯu;
+ N¬i l−u gi÷ hμng hãa qu¸ nhiỊu, h− háng vμ l¹c hËu.
Trong tÊt c¶ c¸c dÊu hiƯu trªn, dÊu hiƯu râ rμng vμ cã ý nghÜa nhÊt lμ
kh¸ch hμng chËm thanh to¸n kho¶n gèc vμ l·i vay.
1.3. Qu¶n lý rđi ro tÝn dơng:

1.3.1. Kh¸i niƯm
:

Qu¶n lý rđi ro tÝn dơng lμ mét qu¸ tr×nh liªn tơc tõ ®Çu ®Õn ci trong c«ng t¸c
phßng chèng, xư lý rđi ro trong thêi gian ho¹t ®éng tÝn dơng cđa c¸c NHTM.
1.3.2. Ý nghÜa:

- §èi víi b¶n th©n ng©n hμng th−¬ng m¹i: H¹n chÕ rđi ro tÝn dơng sÏ gióp c¸c
NHTM ®¶m b¶o an toμn vèn, l·i, c¸c thu nhËp kh«ng bÞ gi¶m sót, gióp ph¸t triĨn ho¹t
19


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
®éng tÝn dơng vμ tõ ®ã gãp phÇn t¹o ®μ t¨ng tr−ëng cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c
cđa ng©n hμng. Ngoμi ra, viƯc qu¶n lý, h¹n chÕ ®−ỵc rđi ro tÝn dơng còng sÏ t¹o ®−ỵc
uy tÝn ®èi víi ng−êi d©n, c¸c doanh nghiƯp vμ c¸c nhμ ®Çu t−, gióp c¸c ng©n hμng më
réng ho¹t ®éng tÝn dơng h¬n n÷a, ®ãng gãp tÝch cùc vμo kÕt qu¶ kinh doanh nãi chung
cđa ng©n hμng.
- §èi víi nỊn kinh tÕ qc d©n: H¹n chÕ ®−ỵc rđi ro tÝn dơng sÏ gióp c¸c NHTM
ph¸t huy ®−ỵc ®Çy ®đ c¸c chøc n¨ng vèn cã cđa m×nh, gãp phÇn quan träng vμo viƯc
thóc ®Èy s¶n xt kinh doanh, ph¸t triĨn kinh tÕ, h¹n chÕ l¹m ph¸t vμ thÊt nghiƯp, ®¶m
b¶o sù ỉn ®Þnh an ninh chÝnh trÞ.
1.3.3. Nguyªn t¾c:
- ChÝnh s¸ch tÝn dơng Ng©n hμng: ViƯc qu¶n lý rđi ro tÝn dơng ®ßi hái ph¶i cã
chÝnh s¸ch tÝn dơng râ rμng nh»m ®¹t ra nh÷ng møc ®é −u tiªn vỊ qu¶n lý ®èi víi tõng
ph©n ®o¹n thÞ tr−êng. ChÝnh s¸ch tÝn dơng cđa ng©n hμng cã thĨ lμ sù tËp trung vμo
viƯc thùc hiƯn thèng nhÊt danh mơc cho vay víi chÊt l−ỵng cao nhÊt dùa trªn nh÷ng
tiªu chn ®¶m b¶o mang tÝnh chỈt chÏ hc cã thĨ lμ sù tËp trung vμo t¨ng tr−ëng thÞ
phÇn mét c¸ch m¹nh mÏ víi nh÷ng tiªu chn ®¶m b¶o sù an toμn vμ hiƯu qu¶.
- ChiÕn l−ỵc qu¶n lý rđi ro tÝn dơng: Ngoμi mét chÝnh s¸ch tÝn dơng râ rμng,
mçi ng©n hμng ph¶i thiÕt kÕ mét chiÕn l−ỵc qu¶n lý rđi ro tÝn dơng cđa m×nh. ChiÕn
l−ỵc qu¶n lý rđi ro trªn c¬ së ph©n tÝch ®¸nh gi¸ rđi ro tÝn dơng sÏ ®−ỵc c¸c ng©n hμng
®−a ra tïy thc vμo ®iỊu kiƯn thùc tÕ vỊ nh©n lùc, c«ng cơ, kh¶ n¨ng qu¶n lý, tr×nh ®é

¸p dơng c«ng nghƯ... t¹i mçi ng©n hμng.
1.3.4. Ph©n tÝch tÝn dơng:
 Mục tiêu của phân tích tín dụng:
§iỊu chđ u khi xem xÐt mét ®¬n xin vay lμ liƯu tiỊn cho vay ra cã ®−ỵc hoμn
tr¶ l¹i kh«ng? vμ LiƯu ng−êi vay cã s½n lßng tr¶ nỵ hay kh«ng? Tõng ng©n hμng ph¶i
x¸c ®Þnh møc ®é rđi ro cã thĨ chÊp nhËn trong mçi tr−êng hỵp vμ møc cho vay cã thĨ
®−ỵc chÊp nhËn øng víi møc rđi ro cã thĨ x¶y ra.
Ph©n tÝch tÝn dơng vỊ c¬ b¶n gièng nhau trong tÊt c¶ c¸c ng©n hμng, nh−ng ë
mét sè ng©n hμng, ng−êi ta nhÊn m¹nh ®Õn mét sè chøc n¨ng nμy trong khi ®ã c¸c
ng©n hμng kh¸c l¹i nhÊn m¹nh ®Õn mét sè chøc n¨ng kh¸c. Nãi chung, chóng bao gåm
viƯc thu thËp th«ng tin cã ý nghÜa ®èi víi viƯc ®¸nh gi¸ tÝn dơng, viƯc chn bÞ vμ ph©n
tÝch th«ng tin thu thËp ®−ỵc, s−u tÇm vμ l−u l¹i th«ng tin ®Ĩ sư dơng trong t−¬ng lai.
20


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
 Các yếu tố cần được xem xét khi phân tích tín dụng:
Cã rÊt nhiỊu u tè dïng ®Ĩ c¸c ng©n hμng xem xÐt khi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét
yªu cÇu xin vay, nh−ng nh×n chung trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c u tè sau th−êng
quan t©m nhiỊu h¬n: Capacity - n¨ng lùc; Character - uy tÝn; Capital - vèn; Collateral -
tμi s¶n thÕ chÊp vμ Conditions - nh÷ng ®iỊu kiƯn.
1.3.5. §¸nh gi¸, ®o l−êng rđi ro tÝn dơng
§Ĩ ®¸nh gi¸ møc rđi ro tÝn dơng trong c¸c qut ®Þnh cho vay, c¸c ng©n hμng
cÇn cã c¸c ph−¬ng ph¸p nh»m x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tr¶ nỵ cđa kh¸ch hμng. §iỊu nμy phơ
thc rÊt nhiỊu vμo khèi l−ỵng, chÊt l−ỵng th«ng tin vỊ kh¸ch hμng mμ c¸c ng©n hμng
cã thĨ thu thËp ®−ỵc. Trªn c¬ së thu thËp th«ng tin, c¸c ng©n hμng ®· sư dơng nhiỊu
m« h×nh kh¸c nhau ®Ĩ ®¸nh gi¸ rđi ro tÝn dơng ®èi víi c¸c kho¶n vay. C¸c m« h×nh nμy
rÊt ®a d¹ng, bao gåm c¸c m« h×nh ph¶n ¸nh vỊ mỈt sè l−ỵng vμ c¶ nh÷ng m« h×nh ph¶n
¸nh vỊ mỈt chÊt l−ỵng cđa rđi ro tÝn dơng. H¬n n÷a, c¸c m« h×nh nμy kh«ng lo¹i trõ lÉn
nhau, do ®ã c¸c ng©n hμng cã thĨ sư ®ơng nhiỊu m« h×nh ®Ĩ ph¶n ¸nh rđi ro tÝn dơng tõ

nhiỊu gãc ®é kh¸c nhau.
 Mô hình chất lượng
:
Th«ng th−êng c¸c u tè chđ u liªn quan ®Õn c¸c qut ®Þnh cho vay ®−ỵc
chia thμnh hai nhãm: nhãm u tè liªn quan trùc tiÕp ®Õn ng−êi vay vèn vμ nhãm u
tè liªn quan ®Õn thÞ tr−êng.
* C¸c u tè liªn quan trùc tiÕp ®Õn ng−êi vay vèn
Danh tiÕng: danh tiÕng cđa ng−êi vay vèn ®−ỵc thĨ hiƯn th«ng qua lÞch sư ®i
vay vμ tr¶ nỵ cđa hä. NÕu trong st thêi gian quan hƯ víi c¸c ng©n hμng, ng−êi ®i vay
th−êng xuyªn tr¶ nỵ ®Çy ®đ vμ ®óng h¹n, hä sÏ cã søc hÊp dÉn lín ®èi víi c¸c ng©n
hμng. Mèi quan hƯ l©u dμi vμ tin t−ëng gi÷a ng−êi ®i vay vμ ng−êi cho vay cã thĨ t¹o
nªn c¸c hỵp ®ång ngÇm vỊ vay vèn vμ tr¶ nỵ mμ c¸c ®iỊu kho¶n cđa nã cã thĨ v−ỵt ra
khái c¸c hỵp ®ång chn. Tuy nhiªn, møc ®é quan träng cđa u tè danh tiÕng l¹i g©y
nªn bÊt lỵi cho c¸c kh¸ch hμng nhá vμ mèi quan hƯ cđa nã víi c¸c ng©n hμng.
C¬ cÊu vèn: c¬ cÊu vèn thĨ hiƯn th«ng qua tû lƯ gi÷a vèn nỵ víi vèn tù cã cđa
c¸c tỉ chøc vay vèn. Tû lƯ nμy ph¶n ¶nh x¸c st cđa rđi ro kh«ng thu ®−ỵc nỵ bëi lÏ tû
träng vèn huy ®éng - thĨ hiƯn d−íi h×nh thøc tr¸i phiÕu hay c¸c kho¶n tÝn dơng - cμng
21


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
cao, mức lãi suất các tổ chức đi vay phải trả cng lớn, khả năng đáp ứng các nghĩa vụ
nợ từ luồng lu ngân cng giảm. Với một tỷ lệ thấp giữa vốn huy động v vốn tự có sẽ
không gây nên ảnh hởng đáng kể no đến xác suất của việc trả nợ. Nhng khi tỷ lệ
ny vợt quá một mức nhất định no đó thì xác suất của việc phá sản tăng lên v kéo
theo xác suất của rủi ro không thu đợc nợ tăng lên. Vì thế các công ty có tỷ trọng vốn
nợ lớn hơn thờng đợc yêu cầu trả mức phần thởng cao hơn cho các khoản vay của
nó nhằm bù đắp rủi ro tiềm năng mang lại từ cơ cấu vốn.
Mức độ biến động của thu nhập: với bất kỳ cơ cấu vốn no, sự biến động của
thu nhập cũng sẽ ảnh hởng đến khả năng trả nợ của ngời đi vay bao gồm cả gốc v

tiền lãi. Chính vì thế, đối với các tổ chức đi vay, các khách hng l các công ty mới
đợc tổ chức lại hoặc các công ty kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ hiện đại với
mức thu nhập không ổn định sẽ ít hấp dẫn hơn các công ty có lịch sử thu nhập ổn định
thờng xuyên v lâu di.
Ti sản đảm bảo: Có những khoản vay có đảm bảo bằng ti sản cụ thể nh nh
xởng, thiết bị, công trình kiến trúc...nhng cũng có những khoản vay không có bảo
đảm bằng ti sản. Hiển nhiên l khả năng thu hồi nợ của các khoản vay có bảo đảm
chắc hơn các khoản vay không có đảm bảo. Điều đó không có nghĩa l các khoản vay
có thế chấp không chứa đựng rủi ro tín dụng tiềm năng, trừ khi giá trị thị tr
ờng của ti
sản thế chấp luôn vợt một cách đáng kể so với giá trị khoản vay. Tuy nhiên, ngay cả
trong trờng hợp ny thì việc xử lý các ti sản thế chấp cũng mất nhiều thời gian, tốn
kém v đôi khi gặp những phiền toái không lờng trớc đợc. Chính vì thế trong mọi
trờng hợp ti sản thế chấp chỉ đợc coi l nguồn trả nợ dự phòng.
* Các yếu tố liên quan đến thị trờng:
Về chu kỳ kinh tế: Vị trí của nền kinh tế trong chu kỳ kinh tế có ảnh hởng rất
quan trọng đến sự đánh giá của các ngân hng về xác suất rủi ro tín dụng. Chẳng hạn,
trong thời kỳ suy thoái kinh tế, các doanh nghiệp sản xuất hng hóa tiêu dùng cao cấp
với độ bền cao nh ô tô, tủ lạnh, nh ở... thờng rơi vo tình trạng bất lợi hơn so với
các doanh nghiệp sản xuất các loại hng hóa phục vụ cho nhu cầu thiết yếu nh thuốc
chữa bệnh, lơng thực, thực phẩm...Trong thời kỳ ny, ngời tiêu dùng thờng cắt giảm
các khoản chi phí tiêu cho những nhu cầu cao cấp v duy trì các nhu cầu chi tiêu thiết
22


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
u nh− thùc phÈm. V× thÕ c¸c doanh nghiƯp trong khu vùc s¶n xt hμng tiªu dïng
cao cÊp th−êng bÞ ®e däa bëi rđi ro tÝn dơng tiỊm n¨ng trong thêi kú kinh tÕ gi¶m sót.
Vμ ®Ĩ chèng ®ì l¹i ¶nh h−ëng tiªu cùc cđa chu kú kinh tÕ, c¸c ng©n hμng ®−a ra c¸c
®iỊu kiƯn kh¾t khe trong hỵp ®ång tÝn dơng nh»m gi¶m bít rđi ro tÝn dơng.

Møc l·i st: møc l·i st cao kh«ng chØ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khan hiÕm ngn
vèn ®Çu t−, mμ nãi chung, møc l·i st cao th−êng g¾n liỊn víi møc rđi ro tÝn dơng cao
h¬n. Trong ®iỊu kiƯn gi¸ vèn ®¾t, ng−êi ®i vay cã thĨ bÞ hÊp dÉn bëi nh÷ng dù ¸n ®Çu
t− m¹o hiĨm nh−ng høa hĐn mang l¹i møc lỵi nhn cao hc chØ cã nh÷ng kh¸ch hμng
cã møc rđi ro cao míi s½n sμng vay víi møc l·i st cao.
 Các mô hình tính điểm tín dụng
:
C¸c m« h×nh tÝnh ®iĨm tÝn dơng th−êng sư dơng c¸c sè liƯu ph¶n ¸nh ®Ỉc ®iĨm
cđa ng−êi vay ®Ĩ tÝnh to¸n x¸c st cđa rđi ro tÝn dơng hc ®Ĩ ph©n lo¹i kh¸ch hμng
c¨n cø vμo møc ®é rđi ro ®−ỵc x¸c ®Þnh. B»ng viƯc lùa chän vμ kÕt hỵp c¸c ®Ỉc ®iĨm
tμi chÝnh vμ kinh doanh cđa ng−êi vay, c¸c tỉ chøc tÝn dơng cã thĨ:
 X¸c ®Þnh møc ¶nh h−ëng cđa c¸c nh©n tè ®Õn rđi ro tÝn dơng;
 So s¸nh møc ®é quan träng gi÷a c¸c nh©n tè;
 C¶i thiƯn viƯc ®Þnh gi¸ rđi ro tÝn dơng;
 Cã c¨n cø chÝnh x¸c h¬n trong viƯc sμng läc c¸c ®Ị nghÞ vay vèn;
 TÝnh to¸n chÝnh x¸c h¬n møc dù tr÷ cÇn thiÕt cho c¸c rđi ro tÝn dơng dù tÝnh.
§Ĩ sư dơng c¸c m« h×nh nμy, c¸c tỉ chøc tÝn dơng ph¶i x¸c ®Þnh ®−ỵc c¸c chØ
tiªu ph¶n ¸nh c¸c ®Ỉc ®iĨm tμi chÝnh vμ kinh doanh cã liªn quan ®Õn rđi ro tÝn dơng
cho tõng ®èi t−ỵng vay cơ thĨ. §èi víi cho vay tiªu dïng, c¸c ®Ỉc ®iĨm cđa ng−êi vay
trong m« h×nh tÝnh ®iĨm tÝn dơng cã thĨ bao gåm: thu nhËp, tμi s¶n, løa ti, nghỊ
nghiƯp vμ ®Þa ®iĨm. §èi víi c¸c kho¶n tÝn dơng cÊp cho c¸c doanh nghiƯp th× bao gåm
c¸c u tè sau: tû lƯ gi÷a vèn l−u ®éng vμ tỉng tμi s¶n cã; tû lƯ gi÷a lỵi nhn tÝch lòy
vμ tỉng tμi s¶n cã; tû lƯ gi÷a lỵi nhn tr−íc th vμ l·i st trªn tỉng tμi s¶n cã; tû lƯ
gi÷a gi¸ thÞ tr−êng cđa cỉ phiÕu vμ gi¸ kÕ to¸n cđa c¸c kho¶n nỵ dμi h¹n; tû lƯ gi÷a
doanh thu vμ
tỉng tμi s¶n cã; song tû lƯ gi÷a vèn nỵ vμ vèn tù cã th−êng lμ chØ tiªu chđ
u. Sau khi c¸c d÷ liƯu ®· ®−ỵc x¸c ®Þnh, kü tht thèng kª sÏ sư dơng ®Ĩ tÝnh to¸n
x¸c st rđi ro tÝn dơng hc ®Ĩ ph©n lo¹i rđi ro tÝn dơng.

23

Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
Phơng pháp xếp hạng v giám sát rủi ro danh mục tín dụng:
* Xếp hạng rủi ro

Các ngân hng thờng xếp hạng khách hng theo mức độ rủi ro tín dụng nhằm:
cho phép có một nhận định chung về danh mục cho vay trong bảng cân đối của ngân
hng; phát hiện sớm các khoản cho vay có khả năng bị tổn thất hay bị chệch hớng
khỏi chính sách tín dụng đã đặt ra; có một chính sách định giá chính xác hơn; xác định
rõ khi no cần tăng sự giám sát hoặc các hoạt động điều chỉnh khoản vay v ngợc lại;
lm cơ sở để xác định mức dự phòng rủi ro.
* Giám sát việc xếp hạng rủi ro
Các hạng rủi ro đã đợc đánh giá, về nguyên tắc phải phản ánh chính xác tình
trạng rủi ro ở mọi thời gian. Do vậy, mọi biến động ảnh hởng đến quá trình xếp hạng
ny phải đợc đánh giá lại ngay. Việc giám sát đợc thực hiện bằng nhiều phơng
pháp khác nhau, tùy vo từng ngân hng hoặc dùng đồng thời các phơng pháp, đó l:
- Phơng pháp dùng bảng so sánh: cán bộ tín dụng xây dựng một bảng theo dõi
với các nội dung đã đợc thống nhất với khách hng (bao gồm các nội dung đã cam kết
trong khế ớc vay nợ v các tỷ số ti chính tối thiểu cần duy trì). Bảng theo dõi tiến
hnh theo dõi các chỉ tiêu từng tháng của khách hng trong suốt thời gian vay. Qua
bảng ny, chúng ta có thể thấy sự tăng hay giảm về chất lợng khoản vay một cách khá
dễ dng. Cột chỉ tiêu cần theo dõi có thể l: Doanh số bán hng so với kế hoạch; Hng
tồn kho so với kế hoạch; Tỷ lệ phần trăm tổng lợi nhuận; Tỷ lệ phần trăm lãi ròng;
Khoản phải thu, phải trả (hay các hệ số vòng quay của nó).
Khi lên bảng số liệu, CBTD cần kiểm tra thời điểm của thông tin, tính pháp lý
của thông tin.
Sau khi lập bảng, CBTD sẽ thấy đợc mức độ so sánh giữa các chỉ tiêu theo 2
chiều: So với phơng án kinh doanh ban đầu v so với thời điểm trớc đó. Từ đó phải
giải thích đợc các nguyên nhân dẫn những sự sai biệt có tính chất bất thờng đồng

thời phải chuẩn bị các phơng án xử lý thích hợp trong các tình huống xảy ra.
- Phơng pháp kiểm tra tại chỗ: Các nội dung xem xét cũng đợc xác định nh
bảng so sánh nhng bằng giải pháp kiểm tra số liệu tại doanh nghiệp. CBTD khi kiểm
tra cần chú ý tới các dấu hiệu cảnh báo rủi ro tín dụng để từ đó nhận định trong việc
giám sát xếp hạng rủi ro của khách hng.

24


Luaọn vaờn Thaùc sú Kinh teỏ Hoaứng Thũ Lan Phửụng
Chơng II
Tổng quan về hoạt động tín dụng của các Ngân
hng thơng mại tại TP. HCM

2.1. Tình hình kinh tế - xã hội v hệ thống Ngân hng thơng mại trên
địa bn TP.HCM
2.1.1. Tình hình kinh tế xã hội:
Tình hình kinh tế xã hội trên địa bn đến tháng 10 năm 2004 theo số liệu
của Cục Thống kê Thnh phố Hồ Chí Minh:
- Tháng 10 năm 2004 giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bn đạt 9.248 tỷ
đồng tăng 4,5% so tháng 9, trong đó khu vực trong nớc tăng 3,8%, khu vực có vốn
ĐTNN tăng 6,1%. Giá trị sản xuất công nghiệp 10 tháng năm 2004 đạt 82.094 tỷ đồng
tăng 15,1%, khu vực trong nớc tăng 16,5%, khu vực có vốn đầu t nớc ngoi tăng
11,5%.
- Tổng vốn đầu t nớc ngoi đầu t trực tiếp từ đầu năm đến 10/10 l: 519,5
triệu USD; tăng 30,2% về vốn đầu t đợc cấp phép so cùng thời điểm năm 2003.
Từ đầu năm đến ngy 10/10 có 170 dự án đợc cấp phép đầu t mới với tổng
vốn 247,8 triệu USD;
Số dự án còn hiệu lực trên địa bn l 1.570 dự án với tổng vốn đầu t 12.061,3
triệu USD. Vốn đầu t vo ngnh công nghiệp chiếm 42,8%, kinh doanh ti sản v t

vấn 19,3%.
- Tổng số giấy phép thnh lập doanh nghiệp mới từ đầu năm ngy 19/10 trên địa
bn thnh phố l 8.013 giấy phép với tổng vốn đầu t 14.759 tỷ đồng. Trong đó có 20
công ty TNHH 1 thnh viên, 5.910 công ty TNHH 2 thnh viên trở lên, 742 công ty cổ
phần v 1.341 doanh nghiệp t nhân.
- Về giá cả: chỉ số giá tiêu dùng thời điểm tháng 10 năm 2004 so với tháng
10/2003 chỉ số giá tiêu dùng tăng 9,83%; khu vực thnh thị tăng 9,96%, khu vực nông
thôn tăng 8,59%; giá hng hoá tăng 9,74%, giá dịch vụ tăng 10,11%.
So với tháng 12/ 2003, chỉ số giá tiêu dùng tăng 8,02%, bình quân một tháng
trong 10 tháng đầu năm tăng xấp xỉ 0,77% (cùng kỳ năm 2003 tăng 0,23%, năm 2002
tăng 0,37%)
25


Luận văn Thạc só Kinh tế Hoàng Thò Lan Phương
* T¨ng tr−ëng GDP cđa TP.HCM:
Sau ¶nh h−ëng cđa cc khđng ho¶ng tμi chÝnh-tiỊn tƯ trong khu vùc n¨m 1997,
kinh tÕ c¶ n−íc vμ kinh tÕ TP.HCM ®· phơc håi trë l¹i: N¨m 2000: GDP t¨ng 9%;
2001: GDP t¨ng 9,5%; 2002: GDP t¨ng 10,2%; 2003 GDP t¨ng: 11,2% vμ ®¹t tèc ®é
t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong sù t¨ng tr−ëng GDP n¨m 2003
cđa TP.HCM ®· cã sù ®ãng gãp cđa ngμnh Ng©n hμng TP.HCM víi tû träng 2,4%
trong tỉng GDP cđa thμnh phè, t¨ng 10,7% so víi tû träng cđa n¨m 2002.

BiĨu ®å 1: T¨ng tr−ëng GDP cđa TP.HCM tõ n¨m 1994 ®Õn 2003.
14,6
15,3
14,68
12,09
9,03
6,16

9
9,5
10,2
11,2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
94 95 96 97 98 99 2000 2001 2002 2003
Nguồn: Cục Thống kê TP.HCM
% GDP

2.1.2. HƯ thèng NHTM trªn ®Þa bμn TP.HCM
§Õn 31/12/2003, hƯ thèng m¹ng l−íi ho¹t ®éng cđa c¸c tỉ chøc tÝn dơng trªn
®Þa bμn bao gåm:
- HƯ thèng ng©n hμng qc doanh: 3 Së giao dÞch; 01 héi së chÝnh, 3 së giao
dÞch vμ 38 Chi nh¸nh cÊp I; 45 Chi nh¸nh cÊp II; 56 Phßng giao dÞch;
- HƯ thèng ng©n hμng th−¬ng m¹i cỉ phÇn (NHTMCP): 17 Héi së, 3 Së giao
dÞch; 45 Chi nh¸nh cÊp I; 41 Chi nh¸nh cÊp II vμ 40 Phßng Giao dÞch; Ngoμi ra, cßn cã
5 Chi nh¸nh cÊp I cđa c¸c Ng©n hμng TMCP cã Héi së chÝnh ngoμi ®Þa bμn Thμnh phè
Hå ChÝ Minh.