Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật cho giống đậu tương triển vọng e085 10 trong vụ đông năm 2011 tại thái nguyên

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

VI N KHOA H C NÔNG NGHI P VI T NAM
---------

---------

NGUY N MINH TU N
NGHIÊN C U M T S

BI N PHÁP K THU T

CHO GI NG ð U TƯƠNG TRI N V NG E085-10
TRONG V ðÔNG NĂM 2011 T I THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Khoa h c cây tr ng
Mã s : 60.62.01.10

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Ngư i hư ng d n khoa h c:
1. GS.VS. Tr n ðình Long
2. TS. Lưu Th Xuy n

HÀ N I – 2012


L I C M ƠN
Lu n văn đư c hồn thành v i s giúp đ nhi t tình c a nhi u cá nhân
và cơ quan nghiên c u trong nư c. Trư c h t tác gi xin chân thành c m ơn

GS.VS. Tr n ðình Long, TS. Lưu Th Xuy n v i cương v là ngư i hư ng d n
khoa h c, đã có nhi u đóng góp trong nghiên c u và hồn thành lu n văn c a
h c viên. Tác gi xin bày t lịng c m ơn t i Ban đào t o Sau ñ i h c – Vi n
Khoa h c Nơng nghi p Vi t Nam, Phịng NN & PTNT các huy n ð ng H ,
Võ Nhai, Phú Lương – t nh Thái Nguyên, Trung tâm Th c hành Th c nghi m
- Trư ng ð i h c Nơng Lâm Thái Ngun đã giúp đ t o ñi u ki n cho h c
viên th c hi n các thí nghi m đ ng ru ng t i trư ng và hoàn thành lu n văn.
Qua ñây tác gi cũng xin bày t lòng bi t ơn sâu s c t i gia đình, b n
bè và đ ng nghi p nh ng ngư i ln ng h , ñ ng viên và t o ñi u ki n cho
h c viên trong quá trình h c t p, công tác và th c hi n lu n văn.
Hà N i 12 tháng 12 năm 2012
Tác gi

Nguy n Minh Tu n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

i


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a tơi. Các s li u,
k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và chưa t ng đư c cơng b trong
b t kỳ cơng trình nào khác. T t c s giúp đ đ hồn thành lu n văn này
đ u đã đư c c m ơn, các thơng tin trích d n trong lu n văn đ u đã ñư c ch
rõ ngu n g c.
Hà N i,ngày 12 tháng 12 năm 2012
Tác gi

Nguy n Minh Tu n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

ii


M CL C
L i c m ơn........................................................................................................ i
L i cam ñoan ....................................................................................................ii
Danh m c các ch vi t t t..............................................................................viii
Danh m c các b ng..........................................................................................ix
Danh m c các hình..........................................................................................xii
1. Tính c p thi t c a ñ tài………………………………………………….1
2. M c ñích c a ñ tài……………………………………………………….3
3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài………………………………..3
3.1. Ý nghĩa khoa h c ................................................................................. 3
3.2. Ý nghĩa th c ti n.................................................................................. 3
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u………………………………………. 3
4.1. ð i tư ng nghiên c u:......................................................................... 3
4.2. Ph m vi nghiên c u:............................................................................ 3
4.3. ð a ñi m nghiên c u: .......................................................................... 3
CHƯƠNG I. T NG QUAN TÀI LI U ...................................................... 4
1.1. Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i và Vi t Nam…………… 4
1.1.1. Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i ....................................... 4
1.1.2. M t s y u t h n ch s n xu t ñ u tương trên th gi i .................... 6
1.1.3. Tình hình s n xu t đ u tương

Vi t Nam......................................... 8

1.1.4. M t s y u t h n ch s n xu t ñ u tương

Vi t Nam ..................... 9

1.2. Tình hình nghiên c u ñ u tương trên th gi i và Vi t Nam………..11
1.2.1. K t qu nghiên c u v các bi n pháp k thu t s n xu t ñ u tương
trên th gi i.............................................................................................. 11
1.2.2. K t qu nghiên c u v các bi n pháp k thu t s n xu t ñ u tương
Vi t Nam .................................................................................................. 15
1.3. Nh ng k t lu n rút ra t t ng quan tài li u nghiên c u…………….20

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

iii


CHƯƠNG II. V T LI U, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
C U ............................................................................................................ 22
2.1. ð i tư ng và v t li u ph c v nghiên c u……………………………22
2.2. N i dung nghiên c u và các v n ñ c n gi i quy t…………………..22
2.3. Phương pháp nghiên c u……………………………………………...23
2.3.1. ði u tra th c tr ng s n xu t ñ u tương t i Thái Nguyên. ............... 23
2.3.2. Thí nghi m 1: Nghiên c u xác đ nh th i v thích h p tr ng gi ng
ñ u tương tri n v ng E085 - 10 trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên
................................................................................................................. 23
2.3.3. Thí nghi m 2: Nghiên c u xác ñ nh m t ñ và kho ng cách tr ng
gi ng ñ u tương tri n v ng E085 - 10 trong v ðông năm 2011 t i Thái
Nguyên. .................................................................................................... 27
2.3.4. Thí nghi m 3: Nghiên c u xác đ nh t h p phân bón thích h p cho
gi ng ñ u tương tri n v ng E085 - 10 trong v ðông năm 2011 t i Thái
Nguyên. .................................................................................................... 28

CHƯƠNG III. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ................ 29
3.1. ð c ñi m th i ti t khí h u v ðơng 2011 t i Thái Nguyên………….29
3.2. K t qu ñi u tra tình hình s n xu t đ u tương c a t nh Thái Nguyên
……………………………………………………………………………….31
3.2.1. Tình hình s n xu t ñ u tương c a t nh Thái Nguyên....................... 31
3.2.2. M t s gi i pháp kh c ph c các y u t h n ch s n xu t đ u tương
v ðơng

Thái Ngun............................................................................ 40

3.3. K t qu nghiên c u xác ñ nh th i v thích h p tr ng gi ng đ u
tương tri n v ng E085 - 10 trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên…41
3.3.1. nh hư ng c a th i v tr ng ñ n các giai ño n sinh trư ng, phát
tri n c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm 2011 t i
Thái Nguyên ............................................................................................. 41
3.3.2. nh hư ng c a th i v tr ng ñ n ñ c ñi m hình thái c a gi ng ñ u
tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011 t i Thái Nguyên ............. 45

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

iv


3.3.3. nh hư ng c a th i v tr ng ñ n m t s ch tiêu sinh lý c a gi ng
ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên 48
3.3.4. nh hư ng c a th i v tr ng đ n kh năng hình thành n t s n h u
hi u c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011 t i Thái
Nguyên ..................................................................................................... 50
3.3.5.

nh hư ng c a th i v tr ng đ n tình hình sâu h i và kh năng

ch ng ñ c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm
2011 Thái Nguyên .................................................................................... 52
3.3.6. nh hư ng c a th i v tr ng ñ n các y u t c u thành năng su t và
năng su t c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm
2011 t i Thái Nguyên ............................................................................... 54
3.4. K t qu nghiên c u xác ñ nh m t ñ thích h p tr ng gi ng ñ u
tương tri n v ng E085 - 10 trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên…58
3.4.1.

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n các giai ño n sinh trư ng c a

gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011 t i Thái Nguyên
................................................................................................................. 58
3.4.2. nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n m t s ch tiêu hình thái c a gi ng
ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011 t i Thái Nguyên ....... 60
3.4.3. nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n CSDTL và KNTLVCK c a gi ng
ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011 t i Thái Nguyên ....... 63
3.4.4. nh hư ng c a m t đ tr ng đ n kh năng hình thành n t s n h u
hi u c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011 t i Thái
Nguyên ..................................................................................................... 66
3.4.5. nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n tình hình sâu b nh h i và kh năng
ch ng ñ c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011 t i
Thái Nguyên ............................................................................................. 68

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

v

3.4.6. nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n các y u t c u thành năng su t và
năng su t c a c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông
2011 t i Thái Nguyên ............................................................................... 70
3.5. K t qu nghiên c u nh hư ng c a m t s t h p phân bón đ n kh
năng sinh trư ng, phát tri n c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10
trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên………………………………..73
3.5.1.

nh hư ng c a m t s t h p phân bón đ n các giai ño n sinh

trư ng, phát tri n c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông
năm 2011 t i Thái Nguyên........................................................................ 73
3.5.2. nh hư ng c a m t s t h p phân bón khác nhau đ n đ c ñi m hình
thái c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm 2011 t i
Thái Nguyên. ............................................................................................ 76
3.5.3. nh hư ng c a m t s t h p phân bón khác nhau ñ n m t s ch
tiêu sinh lý c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông 2011
t i Thái Nguyên ........................................................................................ 78
3.5.4. nh hư ng c a m t s t h p phân bón khác nhau đ n s hình thành
n t s n h u hi u c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông
năm 2011 t i Thái nguyên ........................................................................ 81
3.5.5. nh hư ng c a các t h p phân bón khác nhau đ n tình hình sâu
b nh và kh năng ch ng ñ c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong
v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên. ........................................................ 82
3.5.6. nh hư ng c a các t h p phân bón khác nhau đ n các y u t c u
thành năng su t và năng su t c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10
trong v ðông 2011 t i Thái Nguyên........................................................ 84
K T LU N VÀ KHUY N NGH ............................................................. 87
1. K t lu n…………………………………………………………………..87

2. Khuy n ngh ……………………………………………………………...87
TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 88

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

vi


DANH M C CÁC KÍ HI U, CH

VI T T T

AVRDC

Asia Vegetable Research Development Center
( Trung tâm nghiên c u phát tri n rau màu Châu Á)

BVTV

B o v th c v t

CCC

Chi u cao cây

CC1

Cành c p 1

CT

Công th c

CSDTL

Ch s di n tích lá

FAO

Food and Agriculture Organization (T ch c nơng lương)

K

Kali ngun ch t

KNTLVCK

Kh năng tích lũy v t ch t khô

KHKTNN

Khoa h c k thu t Nơng Nghi p

KL

Kh i lư ng

Mð

M tđ

NN&PTNT

Nơng nghi p và phát tri n nông thôn

N

ð m nguyên ch t

NSLT

Năng su t lý thuy t

NSTT

Năng su t th c thu

P
TB

Lân nguyên ch t
Trung bình

TCN

Tiêu chu n ngành

TGST

Th i gian sinh trư ng

TV

Th i v

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

vii


DANH M C CÁC B NG
B ng

Tên b ng

Trang

B ng 1.1 Tình hình s n xu t đ u tương trên th gi i

4

B ng 1.2 Tình hình s n xu t ñ u tương c a 4 nư c ñ ng ñ u trên
th gi i trong 3 năm g n đây

6

B ng 1.3 Tình hình s n xu t ñ u tương
năm g n ñây

Vi t Nam trong nh ng

8

B ng 3.1 Di n bi n th i ti t khí h u v ðơng năm 2011 t i Thái
Nguyên

29

B ng 3.2 Tình hình s n xu t ñ u tương c a Thái Nguyên nh ng
năm g n đây

31

B ng 3.3 Di n tích đ u tương c a Thái Nguyên giai ño n 2006 2010

32

B ng 3.4 Mùa v tr ng ñ u tương

34

m t s ñi m ñi u tra

B ng 3.5 Cơ c u gi ng và bi n pháp k thu t áp d ng trong s n
xu t ñ u tương t i các đi m đi u tra

35

B ng 3.6 Tình hình s d ng phân bón cho đ u tương t i các h
đi u tra

36

B ng 3.7 Tình hình sâu b nh h i ñ u tương

37

m t s ñi m ñi u tra

B ng 3.8 Các y u t thu n l i và h n ch ñ i v i s n xu t ñ u
tương v ðông Thái Nguyên

39

B ng 3.9

nh hư ng c a th i v tr ng ñ n các giai ño n sinh
trư ng, phát tri n c a gi ng ñ u tương tri n v ng E08510 trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên

41

B ng
3.10

nh hư ng c a th i v tr ng ñ n ñ c ñi m hình thái c a
gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 v ðông 2011 t i
Thái Nguyên

46

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

viii


B ng
3.11

nh hư ng c a th i v tr ng t i CSDTL và KNTLVCK
c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông
năm 2011 t i Thái Nguyên

49

B ng
3.12

nh hư ng c a th i v tr ng đ n kh năng hình thành
n t s n h u hi u c a gi ng ñ u tương tri n v ng E08510 trong v ðông 2011 t i Thái Nguyên

51

B ng
3.13

nh hư ng c a th i v tr ng ñ n tình hình sâu b nh và
kh năng ch ng đ c a gi ng ñ u tương tri n v ng E08510 trong v ðông năm 2011

53

B ng
3.14

nh hư ng c a th i v tr ng ñ n các y u t c u thành
năng su t và năng su t c a gi ng ñ u tương tri n v ng
E085-10 trong v ðông 2011 t i Thái Nguyên

55

B ng
3.15

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n các giai ño n sinh
trư ng c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v
đơng 2011 t i Thái Ngun

58

B ng
3.16

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n m t s ch tiêu hình
thái c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v
ñông 2011 t i Thái Nguyên

61

B ng
3.17

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n CSDTL và KNTLVCK
c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v đơng
2011 t i Thái Ngun

64

B ng
3.18

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n kh năng t o n t s n
h u hi u c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong
v đơng 2011 t i Thái Ngun

67

B ng
3.19

nh hư ng c a m t ñ tr ng đ n m t s lồi sâu h i
chính và kh năng ch ng ñ c a gi ng ñ u tương tri n
v ng E085-10 trong v đơng 2011 t i Thái Nguyên

69

B ng
3.20

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n các y u t c u thành
năng su t và năng su t c a c a gi ng ñ u tương tri n
v ng E085-10 trong v đơng 2011 t i Thái Ngun

70

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

ix


B ng
3.21

nh hư ng c a các t h p phân bón đ n các giai đo n
sinh trư ng, phát tri n c a gi ng ñ u tương tri n v ng
E085-10

74

B ng
3.22

nh hư ng c a m t s t h p phân bón đ n đ c đi m
hình thái c a gi ng đ u tương tri n v ng E085-10 trong
v đơng 2011 t i Thái Nguyên

77

B ng
3.23

nh hư ng c a m t s t h p phân bón đ n CSDTL và

KNTLVCK c a gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10
trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên

79

B ng
3.24

nh hư ng c a m t s t h p phân bón đ n kh năng
hình thành n t s n h u hi u c a gi ng ñ u tương tri n
v ng E085-10 trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên

81

B ng
3.25

nh hư ng c a m t s t h p phân bón đ n kh năng
ch ng ch u sâu h i và kh năng ch ng ñ c a gi ng ñ u
tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm 2011 t i
Thái Nguyên.

83

B ng
3.26

nh hư ng c a m t s t h p phân bón khác nhau đ n
các y u t c u thành năng su t và năng su t c a gi ng
ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm 2011

t i Thái Nguyên

85

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

x


DANH M C CÁC HÌNH V
Hình

Tên hình

Trang

Hình 3.1

Bi u đ so sánh NSLT và NSTT c a gi ng ñ u tương
tri n v ng E085-10 trong v đơng năm 2011 t i Thái

57

Nguyên
Hình 3.2

các th i v

tr ng khác nhau

Bi u ñ so sánh NSLT và NSTT c a gi ng ñ u tương

73

tri n v ng E085-10 v ñông năm 2011 khi gieo tr ng
các m t ñ khác nhau
Hình 3.3

Bi u đ so sánh NSLT và NSTT c a gi ng ñ u tương
tri n v ng E085-10 trong v đơng năm 2011 khi bón các
t h p phân bón khác nhau

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

86

xi


M

ð U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Cây ñ u tương (Glycine max (L) Merr) là cây cơng nghi p ng n ngày có
tác d ng r t nhi u m t và là cây có giá tr kinh t cao. S n ph m c a nó cung
c p th c ph m cho con ngư i, th c ăn cho gia súc, nguyên li u cho công
nghi p ch bi n và là m t hàng xu t kh u có giá tr . Ngồi ra ñ u tương là cây
tr ng ng n ngày r t thích h p trong luân canh, xen canh, g i v v i nhi u lo i
cây tr ng khác và là cây c i t o ñ t r t t t (Ngô Th Dân và các cs, 1999) [6].

Thành ph n dinh dư ng trong h t ñ u tương r t cao, v i hàm lư ng
protein t 38 - 40%, lipit t 15 - 20%, hyñrat các bon t 15 - 16% và nhi u
lo i sinh t và mu i khoáng quan tr ng cho s s ng (Ph m Văn Thi u, 2006
[25]). H t ñ u tương là lo i s n ph m duy nh t mà giá tr c a nó đư c đánh
giá đ ng th i c protein và lipit. Protein c a h t ñ u tương khơng nh ng có
hàm lư ng cao mà cịn có đ y đ và cân đ i các axit amin c n thi t. Lipit c a
ñ u tương ch a m t t l cao các axit béo chưa no (kho ng 60 -70%), có h
s đ ng hoá cao, mùi v thơm như axit linoleic chi m 52- 65%, axit oleic
chi m 25 - 36%, axit lonolenoic chi m 2 - 3%. Ngoài ra, trong h t đ u tương
cịn có nhi u lo i vitamin như vitamin PP, A, C, E, D, K, ñ c bi t là vitamin
B1 và B2 (Ph m Văn Thi u, 2006)[25].
Theo C c Tr ng Tr t (2006) [5] cho th y: ð u tương ñư c gieo tr ng
ph bi n trên c 7 vùng sinh thái trong c nư c. Trong đó, vùng Trung du mi n
núi phía B c là nơi có di n tích gieo tr ng ñ u tương nhi u nh t (69425 ha)
chi m 37,10% t ng di n tích đ u tương c a c nư c và cũng là nơi có năng
su t th p nh t ch ñ t 10,30 t /ha. Có nhi u nguyên nhân nh hư ng ñ n năng
su t ñ u tương

trung du mi n núi th p như chưa có b gi ng t t phù h p,

m c ñ u tư th p, các bi n pháp k thu t canh tác chưa h p lý. Trong các y u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

1


t h n ch trên thì gi ng và bi n pháp k thu t là y u t c n tr chính đ n
năng su t đ u tương.
Thái Ngun có t ng di n tích t nhiên 354.110 ha, đ t nơng nghi p

94.563,47 ha chi m 26,7%. Di n tích tr ng cây lúa, ngơ, đ u tương và m t s
cây màu khác 56.387,24 ha. Năm 2010 di n tích tr ng đ u tương c a t nh
Thái Nguyên ñ t 1.600 ha, năng su t bình quân 14,38 t /ha, t ng s n lư ng
ñ t 2.300 t n. Căn c m r ng di n tích tr ng đ u tương v ðơng đó là di n
tích tr ng lúa c năm 69.927 ha, di n tích lúa mùa 41.941ha. Qu đ t tr ng
đ u tương v ðơng cịn r t l n nhưng m i ch tr ng 165,4 ha, m t s huy n
có th m r ng di n tích tr ng đ u tương v ðơng như Phú Lương, ð ng H ,
Phú Bình, Ph n, Sơng Công, thành ph Thái Nguyên. Ch trương chuy n
d ch cơ c u cây tr ng theo hư ng hàng hóa là m t trong nh ng m c tiêu tr ng
đi m c a T nh, trong đó n i b t là m t s cây công nghi p ng n ngày như cây
ñ u tương nh m gi i quy t lao ñ ng t i ch , tăng ngu n thu nh p, nâng cao
ñ i s ng nhân dân.
Tuy nhiên, vi c s n xu t ñ u tương c a Thái Nguyên chưa ñáp ng
đư c u c u. Ngun nhân là do trình ñ thâm canh và áp d ng các ti n b
khoa h c vào s n xu t còn th p, chưa m r ng đư c di n tích, th i v cịn
nhi u h n ch , đ c bi t là vào v ðông do th i ti t ph c t p, khô, l nh, thi u
nư c tư i, thi u các bi n pháp k thu t tr ng đ u tương v ðơng.
Trư c th c tr ng đó t nh Thái Ngun ñã l a ch n ñư c gi ng ñ u
tương tri n v ng E085 -10 nh m gi i thi u cho s n xu t. Tuy nhiên ñ gi ng
phát huy h t ti m năng v n có c a nó c n ph i nghiên c u ñ ng b các bi n
pháp k thu t tr ng tr t thích h p cho gi ng. Vì v y chúng tơi đã ti n hành
th c hi n ñ tài: "Nghiên c u m t s bi n pháp k thu t cho gi ng ñ u
tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm 2011 t i Thái Nguyên”.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

2


2. M c đích c a đ tài

ðánh giá th c tr ng s n xu t ñ u tương, phân tích nh ng khó khăn
thu n l i nh hư ng ñ n s n xu t ñ u tương và ñ xu t bi n pháp nh m phát
tri n đ u tương v ðơng

Thái Ngun

Xác đ nh ñư c m t s bi n pháp k thu t canh tác (th i v , m t ñ ,
phân bón…) thích h p cho gi ng đ u tương tri n v ng E085-10 trong v
ðông năm 2011 t i Thái Nguyên.
3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài
3.1. Ý nghĩa khoa h c
- ð tài là cơng trình nghiên c u xác ñ nh m t s bi n pháp k thu t
phù h p cho gi ng ñ u tương tri n v ng E085-10 trong v ðông năm 2011 t i
Thái Nguyên.
- K t qu nghiên c u c a ñ tài là tài li u khoa h c b xung thêm v tư
li u nh m nâng cao năng su t đ u tương v ðơng t i Thái Nguyên.
3.2. Ý nghĩa th c ti n
- K t qu nghiên c u m t s bi n pháp k thu t tr ng ñ u tương tri n v ng
góp ph n hồn thi n quy trình thâm canh đ u tương v ðơng Thái Ngun.
- S d ng gi ng ñ u tương tri n v ng năng su t cao và k thu t tri n
v ng vào s n xu t ñem l i hi u qu kinh t cao hơn, tăng thu nh p cho nơng
dân s n xu t đ u tương, kích thích s n xu t đ u tương v ðông phát tri n
Thái Nguyên.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
4.1. ð i tư ng nghiên c u: Gi ng ñ u tương tri n v ng E085 – 10
4.2. Ph m vi nghiên c u: M t s bi n pháp k thu t cho gi ng ñ u tương
tri n v ng E085 - 10 trong v ðông năm 2011 t i Thái Ngun.
4.3. ð a đi m nghiên c u: Thí nghi m ñư c tri n khai t i Trung tâm th c
hành th c nghi m – Trư ng ð i h c Nông Lâm Thái Nguyên

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

3


CHƯƠNG I
T NG QUAN TÀI LI U
1.1. Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i và Vi t Nam
1.1.1. Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i
ð u tương là m t trong nh ng cây có d u quan tr ng b c nh t trên th
gi i và là cây tr ng đ ng v trí th tư trong các cây làm lương th c th c ph m
sau lúa mỳ, lúa nư c và ngơ. Vì v y s n xu t ñ u tương trên th gi i tăng r t
nhanh c v di n tích, năng su t và s n lư ng ñư c th hi n qua B ng 1.1.
- V di n tích: Năm 1960 th gi i tr ng đư c 21,00 tri u ha thì đ n
năm 2000 sau 40 năm di n tích tr ng đã đ t 74,34 tri u ha tăng 3,5 l n. Năm
2005 di n tích tr ng đ u tương là 91,39 tri u ha. Năm 2010 c th gi i tr ng
ñư c 102,4 tri u ha tăng 4,87 l n so v i năm 1960.
- V năng su t: Năm 1960 năng su t ñ u tương th gi i ch ñ t 12,00
t /ha ñ n năm 1990 là 19,17 t /ha tăng 59,75%. ð n năm 2010 năng su t ñ u
tương th gi i ñ t 25,5 t / ha tăng 2,12 l n v i năm 1960.
B ng 1.1. Tình hình s n xu t đ u tương trên th gi i
Năm

Di n tích
(tri u ha)

Năng su t
(t /ha)

S n lư ng

(tri u t n)

1960

21,00

12,00

25,20

1990

54,34

19,17

104,19

2000

74,34

21,70

151,41

2005

91,39

23,00

209,53

2006

92,99

23,82

221,50

2007

94,90

22,78

216,18

2008

96,87

23,84

230,95

2009

99,50

22,40

223,20

2010

102,4

25,5

261,6

(Ngu n: FAO Statistic Database, 2011 [48])

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

4


- V s n lư ng: Cùng v i s tăng lên v di n tích và năng su t thì s n
lư ng đ u tương c a th gi i cũng đư c tăng lên nhanh chóng. Năm 1960
s n lư ng ñ u tương th gi i ñ t 25,20 tri u t n thì ñ n năm 1990 tăng lên
ñ t 104,19 tri u t n, tăng g p g n 4 l n. ð n năm 2000 s n lư ng ñ u
tương th gi i ñ t 151,41 tri u t n, tăng g p g n 6 l n so v i năm 1960.
Năm 2010 s n lư ng ñ u tương th gi i ñ t t i 261,6 tri u t n, tăng g p
10,3 l n so v i năm 1960.
Trên th gi i, s n xu t ñ u tương ch y u t p trung

các nư c như

M , Braxin, Trung Qu c và Achentina (Ph m Văn Thi u, 2006) [44]. Trư c
năm 1970, ch có M và Trung Qu c là hai nư c s n xu t ñ u tương l n nh t
th gi i. T c ñ phát tri n ñ u tương

M nhanh hơn

Trung Qu c. S n

lư ng ñ u tương c a M trên th gi i tăng t 60% năm 1960 lên ñ nh cao là
75% năm 1969, trong khi s n lư ng ñ u tương c a Trung Qu c gi m t 32%
xu ng 16% trong cùng th i kỳ.
Hi n nay, M v n là qu c gia s n xu t ñ u tương ñ ng ñ u th gi i v i
45% di n tích và 55% s n lư ng. Braxin là nư c ñ ng th 2

châu M và

cũng ñ ng th 2 trên th gi i v di n tích và s n lư ng ñ u tương. Năm 2000,
Braxin s n xu t ñ u tương chi m 18,5% v di n tích và 20,1% v s n lư ng
trên th gi i. Năm 2010 s n lư ng ñ u tương c a Braxin ñ t 68,52 tri u t n.
Trung Qu c là nư c ñ ng th 4 trên th gi i v s n xu t cây tr ng này.
Trung Qu c, ñ u tương ñư c tr ng ch y u

vùng ðông B c, nơi có

nh ng đi n hình năng su t cao, ñ t t i 83,93 t /ha ñ u tương h t trên di n tích
0,4 ha và 49,6 t /ha trên di n tích 0,14 ha (ðư ng H ng D t, 1995) [8]. Năm
2010 năng su t ñ u tương c a Trung Qu c ñ t 17,71 t /ha và s n lư ng ñ t
15,08 tri u t n.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

5


B ng 1.2. Tình hình s n xu t đ u tương c a 4 nư c ñ ng ñ u
trên th gi i trong 3 năm g n ñây

Năm 2008
Tên
nư c

Di n Năng
tích

S n

Năm 2009
Di n Năng

su t lư ng tích

S n

su t lư ng

Năm 2010
Di n Năng
tích

su t

S n
lư ng

(tri u (t /ha) (tri u (tri u (t /ha) (tri u (tri u (t /ha) (tri u
ha)

t n)

ha)

t n)

ha)

t n)

M

29,93 28,60 85,740 28,84 28,72 82,820 31,00 29,22 90,61

Braxin

21,52 23,14 49,793 22,89 21,92 50,195 23,29 29,42 68,52

Achetina 14,30 22,00 31,500 14,03 27,28 33,300 18,13 29,05 52,68
Trung
Qu c

9,70 18,14 17,600 9,500 17,79 16,900 8,52

17,71 15,08

(Ngu n: FAO Statistic Database, 2011 [48])
1.1.2. M t s y u t h n ch s n xu t ñ u tương trên th gi i
Nghiên c u các y u t h n ch s n xu t ñ u tương các nhà khoa h c đã
x p chúng thành 3 nhóm g m: nhóm y u t kinh t - xã h i, nhóm y u t sinh
h c và nhóm y u t phi sinh h c.
Nhóm các y u t kinh t xã h i, Wiliam M. J., Dillon J. L. (1987) [76]
ñã ch ra r ng: Y u t quan tr ng nh t h n ch s n xu t ñ u ñ là s thi u
quan tâm chú ý ưu tiên phát tri n cây ñ u ñ k c phía nhà nư c và nơng
dân. Nhi u nơi, con ngư i ch y u chú tr ng phát tri n cây lương th c, coi
cây ñ u ñ là cây tr ng ph . Nông dân nghèo khơng có cơ h i ti p c n v i
nh ng k thu t ti n b .
Nhóm các y u t sinh h c h n ch s n xu t ñ u tương là v n ñ sâu
b nh h i, thi u gi ng cho năng su t cao thích h p cho t ng vùng sinh thái,
gi ng có kh năng ch ng ch u v i sâu b nh và gi ng phù h p v i t ng m c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

6


ñích s d ng. Do ñ u tương là cây tr ng khơng đ c nên nó là đ i tư ng c a
r t nhi u loài sâu h i như sâu xanh, sâu đo, sâu ăn lá, cơn trùng cánh c ng,
sâu đ c qu , b xít, r p... Nghiên c u c a Pitaksa và các cs (1998) [66] cho
bi t: T ng s qu /cây và kh i lư ng h t gi m d n theo m c tăng c a m t ñ
r p, trong khi đó s qu b h i và s qu khơng phát tri n đư c l i tăng theo

m c tăng c a m t ñ r p. K t qu nghiên c u cũng cho bi t s qu khơng
phát tri n đư c có tương quan thu n ch t v i m t ñ r p (r = 0,97) và năng
su t h t có tương quan ngh ch ch t v i m t ñ r p (r = 0,86).
ð c bi t b nh h i là m t trong nh ng y u t h n ch quan tr ng nh t
ñ n năng su t ñ u tương. Theo Mulrooney (1988) [64 ]: T i M b nh h i ñã
làm m t t 4 - 40% s n lư ng ñ u tương tuỳ theo năm và gi ng. Theo Surin
và các cs (1988) [72]: Trong ñi u ki n nhi t đ i nóng m b nh g s t là b nh
nguy hi m và xu t hi n v i t l cao nh t. T i Thái Lan b nh g s t có th làm
gi m năng su t t 10 - 20% (Sangawongse, 1973) [68].
b nh ñ i d ch xu t hi n

Úc, g s t là m t

t t c các bang tr ng ñ u tương như Queensland,

New South Wale và có th làm gi m năng su t và s n lư ng t i 60% (Keogh,
1979) [59]. Sing (1976) [70] cũng cho bi t: T i n ð vào nh ng năm 1970 1976 b nh g s t ñã làm gi m 70% s n lư ng ñ u tương. T i Braxin, m t
vùng s n xu t ñ u tương quan tr ng c a th gi i cũng xác ñ nh b nh g s t là
y u t h n ch cơ b n ñ n năng su t c a ñ u tương (Chares and Fransisco,
1981) [42].
Nhóm các y u t phi sinh h c là đ t đai, khí h u ñã h n ch s n xu t
ñ u tương trên th gi i. Theo Carangan và các cs (1987) [41], cho r ng: Các
y u t khí h u, ñi u ki n ñ t, ch ñ mưa là nh ng y u t h n ch năng su t
ñ uñ

h u h t khu v c châu Á. Theo Caswell (1987)[43] cho r ng

Á dinh dư ng ñ t là nguyên nhân chính gây ra năng su t th p

châu

cây ñ u ñ .

ð u tương là cây tr ng c n r t m n c m v i nư c. Theo Villalobos Rodriguez và các cs (1985)[74], Garside và các cs (1992) [49] cho r ng: ð u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

7


tương g p h n mu n sau giai ño n ra hoa làm qu thì năng su t s gi m
nghiêm tr ng do h s thu ho ch gi m m nh. Nghiên c u c a Wien và các cs
(1979) [77] cho bi t: Năng su t h t có th b gi m t 9 - 37%
tương khi g p h n

các gi ng ñ u

giai ño n b t ñ u ra hoa trong ñi u ki n gieo tr ng ngồi

đ ng ru ng. Theo Rose (1988) [67] trong đi u ki n có tư i và khơng tư i thì
năng su t, t l protêin và t l d u trong h t gi a các gi ng đ u tương sai
khác có ý nghĩa.
1.1.3. Tình hình s n xu t đ u tương

Vi t Nam

Theo Ngô Th Dân và cs, 1999 [6], Ph m Văn Thi u, 2006 [25] ñ u
tương ñã ñư c tr ng

nư c ta t r t s m. Tuy nhiên trư c Cách m ng tháng

8/1945 di n tích tr ng đ u tương cịn ít tri n v ng ñ t 32.000 ha (1944), năng
su t th p 4,1 t /ha. Sau khi ñ t nư c th ng nh t (1976) di n tích tr ng ñ u
tương b t ñ u ñu c m r ng 39.400 ha và năng su t ñ t 5,3 t /ha. Trong
nh ng năm g n ñây, cây ñ u tương ñã ñư c phát tri n khá nhanh c v di n
tích và năng su t. Tình hình s n xu t đ u tương c a nư c ta trong nh ng năm
g n ñây ñư c trình bày qua b ng 1.3.
B ng 1.3. Tình hình s n xu t đ u tương

Vi t Nam

trong nh ng năm g n đây
Năm

Di n tích
(nghìn ha)

Năng su t
(t /ha)

S n lư ng
(nghìn t n)

1995

121,1

10,30

125,5

2000

122,3

11,80

144,9

2005

204,1

14,34

292,7

2006

185,6

13,90

158,1

2007

187,4

14,70

275,5

2008

191,5

14,03

268,6

2009

146,2

14,61

213,6

2010

197,8

15,01

296,9

(Ngu n: FAO Statistic Database, 2011 [48])

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

8


Qua b ng trên ta th y: Di n tích tr ng ñ u tương c a nư c ta năm 1995
là 121,1 nghìn ha, tăng d n qua các năm và ñ t cao nh t vào năm 2005 là
204,1 nghìn ha, sau đó di n tích tr ng đ u tương gi m xu ng cịn 146,2 nghìn
ha năm 2009, đ n năm 2010 di n tích đ u tương tăng lên nhanh chóng đ t
197,8 nghìn ha.
V năng su t: Năm 1995 năng su t bình quân c nư c ñ t 10,30 t /ha,
tăng liên t c qua các năm ñ n năm 2005 ñ t 14,34 t /ha, gi m nh vào năm
2006 và ñ t cao nh t vào năm 2010 là 15,01 t /ha.
V s n lư ng: M c dù có s tăng gi m v di n tích và năng su t nhưng
s n lư ng ln có s tăng d n qua các năm. Năm 1995 t ng s n lư ng đ u
tương c nư c là 125,5 nghìn t n. ð n năm 2000 tăng lên ñ t 144,9 nghìn t n,
đ n năm 2010 đ t cao nh t là 296,9 nghìn t n.
Theo Ngơ Th Dân và cs, 1999 [6] c nư c ta đã hình thành 7 vùng s n
xu t ñ u tương. Trong đó, di n tích tr ng đ u tương l n nh t là vùng trung du
mi n núi phía B c chi m 37,1% di n tích gieo tr ng c nư c, ti p theo là vùng
ñ ng b ng sông H ng v i 27,21% di n tích. Năng su t đ u tương cao nh t nư c
ta là vùng đ ng b ng sơng C u Long đ t bình qn 22,29 t /ha v ðông xuân và
29,71 t /ha v mùa. Vùng trung du mi n núi phía B c nơi có di n tích tr ng đ u
tương l n nh t c nư c l i là nơi có năng su t th p nh t, ch ñ t trên 10 t /ha.
1.1.4. M t s y u t h n ch s n xu t ñ u tương

Vi t Nam

Cũng như các nư c s n xu t ñ u tương trên th gi i, các y u t h n ch
ñ n s n xu t ñ u tương

Vi t nam bao g m 3 nhóm y u t là: Nhóm y u t

kinh t - xã h i, nhóm y u t sinh h c và nhóm y u t phi sinh h c.
Theo Tr n Văn Lài (1991) [18] y u t kinh t - xã h i h n ch s n xu t
ñ u ñ là s thi u quan tâm c a nhà nư c, lãnh ñ o các ñ a phương. ð c bi t
là nơng dân có thu nh p th p nên khơng có kh năng mua gi ng t t, phân bón,
v t tư đ đ đ u tư cho tr ng ñ u tương. K t qu ñi u tra cho th y 75 - 80%

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

9


s h nơng dân

B c Giang, Thanh Hố, Ngh An thi u v n ñ u tư thâm

canh, trong khi nhà nư c chưa có chính sách h tr tích c c (Nguy n Văn
Vi t và các cs, 2006) [30]. Giá bán s n ph m khơng n đ nh cũng là nguyên
nhân c n tr s n xu t ñ u tương. H th ng cung ng gi ng cịn b t c p. V n
đ thu l i hố trong s n xu t đ u đ chưa đư c đáp ng. Do v y tình tr ng
thi u nư c vào th i ñi m gieo tr ng nhưng l i th a nư c vào th i kỳ thu
ho ch ñã làm gi m năng su t và ch t lư ng s n ph m.
Do quan ni m c a nông dân chưa th c s coi đ u tương là cây tr ng
chính nên

nhi u nơi nhi u vùng khơng chú ý đ n vi c l a ch n ñ t tr ng và

khơng đ u tư đúng m c cho nó. Do v y chưa khai thác h t ti m năng s n có
c a gi ng.

Nhóm y u t sinh h c h n ch s n xu t ñ u tương

Vi t Nam là sâu

b nh h i và thi u gi ng cho năng su t cao thích h p v i t ng vùng sinh thái.
Theo Tr n ðình Long (1991) [20]: M t s cơ quan nghiên c u g n ñây gi i
thi u m t s gi ng ñ u tương tri n v ng ñ ngh ñưa ra s n xu t nhưng th c
t s gi ng đư c nơng dân ch p nh n ñưa vào s n xu t cịn ít, ch y u ngư i
dân v n s d ng gi ng cũ là chính.
ð u tương là cây tr ng b nhi u loài sâu b nh h i. T i Vi t Nam qua
nghiên c u ñã phát hi n ra trên 70 lo i sâu h i thu c 34 h , 8 b và 17 lo i
b nh. Trong đó 12 -13 lo i sâu và 4 -5 lo i b nh h i ph bi n

nhi u vùng.

Theo Nguy n Văn Vi t và các cs, 2006 [30]: ð i v i ñ u tương, các loài sâu
h i nguy hi m nh t là giịi đ c thân, sâu xanh, sâu đ c qu , b xít, b nh y, b
trĩ, nh n.
Các lo i b nh ph bi n h i ñ u tương là l c r , g s t, sương mai,
ñ m ch m vi khu n, vius h i lá. Trong các lo i b nh trên

mi n B c b nh g

s t thư ng gây h i n ng trong v xuân. Theo Ngô Th Dân và các cs, 1999
[6]: B nh g s t ñã ñư c phát hi n, có m t và gây thi t h i trên t t c các vùng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

10

tr ng ñ u tương trong c nư c. Các tác gi cho bi t b nh gây h i n ng làm
năng su t ñ u tương gi m t i 40 - 50%.
Nhóm các y u t phi sinh h c nh hư ng ñ n s n xu t ñ u tương
nư c ta ch y u là đ t đai và đi u ki n khí h u b t thu n (Nguy n Văn Vi t
và các cs, 2006) [30]. Theo Văn T t Tuyên và Nguy n Th Côn cho bi t: ð i
v i đ u tương v ðơng, nhi t đ th p

giai ño n sinh trư ng cu i ñã kéo dài

th i gian chín, làm gi m kh i lư ng h t, th m chí làm đ u tương khơng chín
đư c.
1.2. Tình hình nghiên c u đ u tương trên th gi i và Vi t Nam
1.2.1. K t qu nghiên c u v các bi n pháp k thu t s n xu t ñ u tương
trên th gi i
1.2.1.1. K t qu nghiên c u v th i v
Theo Lawn (1981) [61] các y u t khí h u bao g m nhi t đ , ánh sáng
(chu kỳ và cư ng ñ ) và lư ng mưa là nh ng y u t cơ b n nh hư ng ñ n
các th i kỳ sinh trư ng phát tri n, kh năng c ñ nh ñ m và năng su t h t ñ u
tương. Gieo tr ng đ u tương

th i v khơng thích h p (quá s m ho c quá

mu n) thư ng làm gi m năng su t h t ñ u tương vì các nguyên nhân sau:
+ Gi m m t ñ cây tr ng do m ñ ñ t th p khơng đ m b o cho s n y
m m c a h t (Egli, 1988) [47].
+ Nhi t ñ quá th p ho c quá cao nh hư ng đ n q trình vào ch c
c a qu (Gibson L.R và cs, 1996) [50].
+ Rút ng n th i kỳ sinh trư ng sinh dư ng do di u ki n nhi t ñ cao
(Ball R.A và các cs, 2000 [62], Board J.E và cs, 1996 [37].

+ Rút ng n th i gian hình thành qu và h t do nh hư ng c a th i gian
chi u sáng ngày ng n (Kantolic và Slafer, 2001) [58].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

11


Th i v gieo tr ng ñ u tương ñư c xác ñ nh căn c vào gi ng, h th ng
luân canh, ñi u ki n ngo i c nh, ñ c bi t là nhi t ñ . Theo Hesketh và các cs
(1973) [51] kho ng nhi t ñ cho ñ u tương sinh trư ng phát tri n là t 20 30oC. Khi g p nhi t ñ cao n u ñ

m các gi ng ñ u tương thư ng sinh

trư ng sinh dư ng t t nhưng sinh trư ng sinh th c l i kém do nhi t đ cao đã
nh hư ng khơng thu n l i cho quá trình hình thành h t ph n, th ph n và kéo
dài vòi c a h t ph n (Koti và các cs, 2007 [60]. Theo Lobell và Asner (2003)
[62] nghiên c u cho bi t: Nhi t ñ trong v gieo tr ng ñ u tương cao nh
hư ng x u ñ n năng su t h t và năng su t h t có th gi m 17% khi nhi t đ
tăng lên 1 oC t m c 38 oC. Koti và các cs (2007) [60] cho bi t: Trong ñi u
ki n nhi t ñ cao các gi ng ñ u tương khác nhau có ph n ng khác nhau v
chi u cao cây, ch s di n tích lá, t ng sinh kh i, kh năng quang h p và m c
ñ t n thương.
K t qu nghiên c u c a Baihaiki và các cs (1976) [35] cho bi t: Th i
v gieo tr ng và ch đ bón phân có s tương tác ch t v i các gi ng ñ u
tương nghiên c u.
1.2.1.1. K t qu nghiên c u v m t ñ
M t ñ tr ng có nh hư ng đ n s sinh trư ng phát tri n và năng su t
ñ u tương. Do ñó mu n ñ t năng su t cao c n ph i có m t đ qu n th thích
h p. Ablett và các cs (1984) [33] cho r ng

đ u tương có s tương tác ch t

gi a gi ng và m t ñ tr ng. Nghĩa là m i gi ng ñ u tương s cho năng su t
cao

m t m t đ gieo tr ng thích h p.
Theo Duncan và các cs (1978) [46] v i m t gi ng ñ u tương c th m i

quan h gi a m t ñ tr ng v i năng su t h t thư ng bi n ñ i theo 3 m c sau:
M c 1 là m c năng su t tăng tương quan tuy n tính khi tăng m t đ gieo;
m c 2 là m c năng su t h t ñ t ñư c t i ñ nh t i ña; m c 3 là m c năng su t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

12


s khơng tăng khi tăng m t đ gieo tr ng và b t ñ u gi m khi ti p t c tăng
m tñ .
Nghiên c u c a Cober và các cs (2005) [44] cho bi t khi gieo ñ u
tương

m t ñ cao, cây ñ u tương thư ng tăng chi u cao cây, d b ñ ngã và

chín s m hơn. ðây là nguyên nhân chính làm gi m năng su t h t ñ u tương.
Nghiên c u c a Mayer và các cs (1991) [63] cho bi t: N u tr ng dày quá thì
s cây trên đơn v di n tích nhi u, di n tích dinh dư ng cho m i cây h p, cây
s thi u dinh dư ng và ánh sáng nên cây ít phân cành, s hoa, s qu /cây ít,
KL1000 h t nh ; ngư c l i n u tr ng thưa quá di n tích dinh dư ng c a cây

r ng nên cây phân cành nhi u, s hoa, qu /cây nhi u, kh i lư ng 1000 h t
tăng nhưng m t ñ th p nên năng su t không cao.
1.2.1.1. M t s k t qu nghiên c u v bón phân cho ñ u tương
Nhu c u v ñ m c a ñ u tương

các giai ño n sinh trư ng khác nhau.

Theo Imsande (1992) [53]: Giai ño n kh ng ho ng ñ m nh t
là giai ño n làm h t và vào ch c (R5 - R6). Thi u ñ m

cây ñ u tương

giai ño n này lá s b

r ng s m do ñ m trong lá ñư c di chuy n v cho phát tri n h t. Các tác gi
Ashour và Thalooth (1983) [34] k t lu n là b sung thêm ñ m qua lá

giai

ño n làm h t và vào ch c (R5 - R6) có tác d ng làm tăng năng su t h t và
tăng năng su t sinh kh i.
Theo Watanabe và các cs (1986) [75] ñ ñ t ñư c năng su t h t cao (3
t n/ha) ñ u tương c n tích lu đư c 300 kg N/ha. T k t qu thí nghi m đ ng
ru ng tác gi đã ch ra r ng bón 60 kg N/ha và 120 kg N/ha vào lúc ra hoa ñã
làm tăng năng su t ñ u tương lên tương ng 4,8% và 6,7%. Năng su t ñ u
tương ti p t c tăng lên t i lư ng N bão hoà là 180 kg N/ha. Theo Sinha
(1987) [69], Borkert và Sfredo (1994) [39] ñ ñ t năng su t ñ u tương cao c n
bón cho đ u tương m t lư ng N ñáng k vào kho ng 150 kg N/ha.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

13