giáo án bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi sinh học lớp 9 bài 20 đột biến gen (19)

Luật chơi :
Từ khóa là một từ gồm 6 chữ cái. Để tìm được từ chìa khóa phải
tìm đủ 6 từ hàng ngang. Số ô trong mỗi hàng ngang tương ứng
với số chữ cái trong từ. Bạn cũng có thể đoán luôn từ chìa khóa.

Ô số1:(Gåm 6 ch c¸i): ©y lµ mét trong nh ngữ Đ ữ
nguyªn t¾c cña qu¸ trình tæng hîp ADN
Ô số 2: (Gåm 8 ch c¸i)ữ Hi n t ng con c¸i sinh ra gi ngệ ượ ố
b mố ẹ
Ô số 3: (Gåm 9 ch c¸i) Lo¹i ®¬n ph©n cÊu t¹o nªn ADNữ
Ô số 4: (Gåm 6 ch c¸i) ữ Người đặt nền móng cho di
truyền học
Ô số 5: (Gåm 3 ch c¸i) Genữ có bản chất là loại axit
nucleic này
Ô số 6:(Gåm 8 ch c¸i) Lo¹ữ i đơn phân tạo nên protein
Từ chìa khoá:Hiện tượng con cái khác với bố mẹ và
khác nhau ở nhiều chi tiết là hiện tượng gì ?
D T R U Y Ề N
N U C L O T I T
M E D E N
A N
A X I T A M N
1
3
4
6
5
2
54321
Hết giờ
54321

Hết giờ
54321
Hết giờ
54321
Hết giờ
54321
Hết giờ
54321
Hết giờ
Ổ S U N G
CHƯƠNG IV : BIẾN DỊ
I. KHÁI QUÁT CÁC LOẠI BIẾN DỊ
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
BiÕn dÞ di truyÒn
BiÕn dÞ kh«ng di truyÒn
BiÕn dÞ tæ hîp ét biÕnĐ
Th êng biÕnư

ét biÕn genĐ ét biÕn NSTĐ
BiÕn dÞ
Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác
với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi
tiết.
Là sự tổ hợp lại các
tính trạng của bố mẹ.
Là những biến đổi trong vật
chất di truyền xảy ra ở cấp độ
phân tử(ADN) hoặc cấp độ tế
bào.
II.ĐỘT BIẾN GEN
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
I.KHÁI QUÁT CÁC LOẠI BIẾN DỊ
Quan sát hình và thảo luận nhóm điền vào
phiếu học tập (3 phút)
Đoạn

ADN
Số
cặp
nucl
ê-ôtit
Điểm khác
so với
đoạn a
Đặt tên dạng
biến đổi
b
c
d
A
T
A
T
T A
G X
X
G
A
T
T A
G X
T A
X
G
A
T

T A
G X
T A
X
G
T A
G X
T A
X
G
T A
G X
T A
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
G
X
Đoạn
ADN
Số cặp
nuclêôtit
Điểm khác so với
đoạn (a)
Đặt tên dạng biến đổi
b
c
d

X
G
A
T
T A
G
X
T A
a
X
G
A
T
T A
G X
T A
X
G
A
T
T
A
G X
T A
T A
X
G
T A
G
X

T A
d
c
b
4
6
5
- Mất cặp X -G
- Thêm cặp T - A
-
Thay cặp A -T
bằng cặp G - X
- Mất một cặp nuclêôtit
- Thêm một cặp nuclêôtit
-
Thay cặp nuclêôtit này
Bằng cặp nuclêôtit khác
Quan s¸t hình vµ th¶o luËn nhãm
(3 phót) hoµn thµnh b¶ng sau.
+Đoạn ADN ban đầu (a):
Có ………… cặp nuclêôtit
5
I-Đột biến gen là gì ?
Hình 21.1. Một số
dạng đột biến gen
TIẾT 24. ĐỘT BIẾN GEN
Qua những nội
dung trên, em
hãy cho biết:
-Thế nào là đột

biến gen ?
-Đột biến gen
gồm những
dạng nào ?
a
d
c
b
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
II.ĐỘT BIẾN GEN
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột

biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
I.KHÁI QUÁT CÁC LOẠI BIẾN DỊ
1. Khái niệm : Đột biến gen là những biến
đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một
hoặc một số cặp nucleotit.
2. Đột biến gen có các dạng:
+Mất một cặp nuclêôtit
+Thêm một cặp nuclêôtit
+Thay thế một cặp nucleôtit.
- Đột biến gen di truyền được.
II.ĐỘT BIẾN GEN
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT

BIỀN GEN
I.KHÁI QUÁT CÁC LOẠI BIẾN DỊ
III. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH
Quan sát hình,đọc thông tin SGK thảo luận
và trả lời về những nguyên nhân gây đột
biến gen ?
3 phút thảo luận
II.ĐỘT BIẾN GEN
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
I.KHÁI QUÁT CÁC LOẠI BIẾN DỊ
III. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH
* Trong tự nhiên :
Máy bay Mỹ đang rải chất diệt
cỏ trong vùng rừng của châu
thổ sông Mê kông, 26/07/1969.
Máy bay Mỹ rải chất
độc da cam

Nhà máy hạt nhân
Thử vũ khí hạt nhân
Sử dụng thuốc trừ sâu
Rác thải Cháy rừng
Hóa chất thực phẩm
Khói bụi giao thông
Hút thuốc lá
Khói bụi nhà máy
II.ĐỘT BIẾN GEN
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
I.KHÁI QUÁT CÁC LOẠI BIẾN DỊ
III. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH
* Trong thực nghiệm :
II.ĐỘT BIẾN GEN
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ

II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
I.KHÁI QUÁT CÁC LOẠI BIẾN DỊ
III. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH
- Trong tự nhiên: Đột biến gen phát sinh do
những rối loạn trong quá trình tự sao chép của
ADN dưới ảnh hưởng phức tạp của môi trường
trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra đột
biến gen bằng các tác nhân vật lý, hoá học.
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH

IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
IV.VAI TRÒ CỦA ĐỘT BIẾN GEN
Quan sát các hình dưới đây và cho biết: đột biến
nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh
vật hoặc đối với con người?
Có hại
H 21.2. Đột biến gen làm
mất khả năng tổng hợp
diệp lục của cây mạ
(màu trắng)
H 21.3. Lợn con có đầu và
chân sau dị dạng
H 21.4. Đột biến gen ở
cây lúa (b) làm cây
cứng và nhiều bông
hơn ở giống gốc (a)
Có lợi
Có hại
IV. VAI TRÒ CỦA ĐỘT BIẾN GEN
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN

NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIẾN GEN
Nạn nhân bị nhiễm chất độc
màu da cam
Lợn có 2 đầu
Có hại
CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM
T
T
ừ
ừ
n
n
ă
ă
m 1961 – 1971
m 1961 – 1971
-
H
H
ơ
ơ
n 75,8 tri
n 75,8 tri
ệt
ệt
l

l
ít
ít
ch
ch
ấ
ấ
t
t
độc
độc
m
m
àu
àu
da cam đựơc Mỹ r
da cam đựơc Mỹ r
ải
ải
xu
xu
ố
ố
ng mi
ng mi
ề
ề
n
n
Nam VN

Nam VN
-


H
H
ơ
ơ
n 2 tri
n 2 tri
ệu
ệu
n
n
ạ
ạ
n nh
n nh
â
â
n ph
n ph
ơ
ơ
i nhi
i nhi
ễ
ễ
m h
m h

àng
àng
v
v
ạn
ạn


đứa
đứa
tr
tr
ẻ
ẻ


đượ
đượ
c sinh ra
c sinh ra
nh
nh
ĩê
ĩê
m
m
độc
độc
-

45% di
45% di
ê
ê
n t
n t
ích
ích
r
r
ừn
ừn
g c
g c
ủa
ủa
mi
mi
ề
ề
n Nam b
n Nam b
ị
ị
ph
ph
á
á
h

h
ủy
ủy
Hiện nay tại Việt Nam có khoảng :
Hiện nay tại Việt Nam có khoảng :
-


4,8 triệu nạn nhân bị nhiễm chất độc màu da cam
4,8 triệu nạn nhân bị nhiễm chất độc màu da cam
-


Độc tố còn lưu lại trong đất và gây độc từ 20-100 năm nữa
Độc tố còn lưu lại trong đất và gây độc từ 20-100 năm nữa
-


Tiếp tục gây đột biến gen lên thế hệ thứ 2, 3 và 4 của các nạn
Tiếp tục gây đột biến gen lên thế hệ thứ 2, 3 và 4 của các nạn
nhân phơi nhiễm
nhân phơi nhiễm
EM CÓ BIẾT ?
NHIỄM PHÓNG XẠ
-


80.000 ng
80.000 ng
ườ

ườ
i ch
i ch
ết
ết
ngay trong v
ngay trong v
ụ
ụ
n
n
é
é
m bom t
m bom t
ạ
ạ
i th
i th
ành
ành
ph
ph
ố
ố


H
H
ir

ir
osima
osima
-
192.020 ng
192.020 ng
ười
ười
H
H
ir
ir
osima ch
osima ch
ế
ế
t do t
t do t
ác
ác


động
động
c
c
ủa
ủa
nhi
nhi

ệ
ệ
t, b
t, b
ức
ức


x
x
ạ
ạ
, nhi
, nhi
ễ
ễ
m
m
độc
độc
x
x
ạ
ạ
cho
cho
đế
đế
n ng
n ng

ày
ày
nay
nay
-
70.000 ng
70.000 ng
ười
ười
ch
ch
ết
ết
trong vu n
trong vu n
ém
ém
bom t
bom t
ạ
ạ
Nag
Nag
as
as
aki
aki
-
Ô
Ô

i nhi
i nhi
ễ
ễ
m ph
m ph
ó
ó
ng x
ng x
ạ
ạ
k
k
éo
éo
d
d
ài
ài
h
h
à
à
ng tr
ng tr
ă
ă
m n
m n

ă
ă
m
m


EM CÓ BIẾT ?
Và hậu quả để lại là……
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
IV.VAI TRÒ CỦA ĐỘT BIẾN GEN
Ngô biến đổi gen phòng
chống sâu bệnh
Đột biến gen làm cho
cừu chân ngắn ở Anh
không nhảy qua hàng
rào vào phá vườn.
Có lợi

Đột biến tăng tính
chịu hạn, chịu rét ở cây lúa
Hoa hồng xanh
Ngô cao sản
ĐBG có lợi
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
IV. VAI TRÒ CỦA ĐỘT BIẾN GEN
- Thảo luận và trả lời : Tại sao đột biến gen
biểu hiện ra kiểu hình thường có hại cho
bản thân sinh vật ?
- Vì đột biến gen làm phá vỡ sự thống nhất hài
hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc và duy trì
lâu đời trong tự nhiên, gây ra những rối loạn
trong quá trình tổng hợp prôtêin.
Gen mARN Prôtêin Tínhtrạng
- Đột biến gen thường có hại nhưng đôi khi
cũng có khi có lợi cho sinh vật và con người.

VD : -Ngô biến đổi gen phòng chống sâu bệnh
- Đột biến gen làm cho cừu chân ngắn ở Anh
không nhảy qua hàng rào vào phá vườn.
3 phút thảo luận
I.KHÁI QUÁT
CÁC LOẠI
BIẾN DỊ
II.ĐỘT BIẾN
GEN
1.Khái niệm
2.Các dạng đột
biến gen.
III. NGUYÊN
NHÂN PHÁT
SINH
IV. VAI TRÒ
CỦA ĐỘT
BIỀN GEN
IV. VAI TRÒ CỦA ĐỘT BIẾN GEN
- Vì đột biến gen làm phá vỡ sự thống nhất hài
hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc và duy trì
lâu đời trong tự nhiên, gây ra những rối loạn
trong quá trình tổng hợp prôtêin.
Gen
mARN Prôtêin Tínhtrạng
- Đột biến gen thường có hại nhưng đôi khi
cũng có khi có lợi cho sinh vật và con người.
VD : -Ngô biến đổi gen phòng chống sâu bệnh
- Đột biến gen làm cho cừu chân ngắn ở Anh
không nhảy qua hàng rào vào phá vườn.