giáo án bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi sinh học lớp 9 bài 20 đột biến gen (23)

Chương IV
Chương IV
BIẾN DỊ
BIẾN DỊ
Biến dị
Biến dị
Biến dị di truyền
Biến dị di truyền
Biến dị không di truyền
Biến dị không di truyền
Biến dị tổ hợp Đột biến
Đột biến gen Đột biến nhiễm sắc thể
Thường biến


3
3


1. Đoạn ADN ban đầu (a):
1. Đoạn ADN ban đầu (a):
+ Có cặp nuclêôtít.
+ Có cặp nuclêôtít.


+ Trình tự các cặp nuclêôtít.
+ Trình tự các cặp nuclêôtít.
Tiết 22
Tiết 22
ĐỘT BIẾN GEN

ĐỘT BIẾN GEN
- T – G – A – T – X -
| | | | |
- A – X – T – A – G -
5
AT
A
T
G
X
AT
G
X
a
I. §ét biÕn gen lµ g×?


4
4


AT
A
T
G
X
AT
b
AT
AT

A
T
G
X
AT
G
X
c
G
X
AT
G
X
AT
G
X
d
AT
A
T
G
X
AT
G
X
a
§o¹n
§o¹n
ADN
ADN

Sè cÆp
Sè cÆp
nuclª«tÝt
nuclª«tÝt
§iÓm kh¸c so víi
§iÓm kh¸c so víi
®o¹n (a)
®o¹n (a)
§Æt tªn cho d¹ng ®ét biÕn gen
§Æt tªn cho d¹ng ®ét biÕn gen
b
b
c
c
d
d
4
Mất cặp X-G MÊt mét cÆp nuclª«tÝt
6 Thêm cặp T-A Thªm mét cÆp nuclª«tÝt
5
Thay cặp A-T
bằng cặp G-X
Thay thÕ cÆp nuclª«tÝt nµy
b»ng mét cÆp nuclª«tÝt kh¸c
Hoµn thµnh b¶ng néi dung sau:


5
5

I. §ét biÕn gen lµ g×?
- Là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan
tới một hay một số cặp nuclêôtít.
- Gồm các dạng:
+ Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtít.


6
6


II.NGuyªn nh©n ph¸t sinh ®ét biÕn gen.
+ Trong điều kiện tự nhiên: do ảnh hưởng phức
tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể.
+ Trong thùc nghiÖm: do con người sử dụng
những tác nhân vật lí, hóa học … gây đột biến
nhân tạo.
7
III. Vai trß cña ®ét biÕn gen.
? T¹i sao ®ét biÕn gen l¹i g©y ra nh÷ng biÕn ®æi kiÓu h×nh ë c¬ thÓ
sinh vËt?
- Đột biến gen là biến đổi trong cấu trúc của gen từ đó sẽ biến
đổi mARN và biến đổi cấu trúc prôtêin mà nó mã hóa cuối cùng
dẫn đến những biến đổi kiểu hình sinh vật.
? T¹i sao ®ét biÕn gen biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh th êng cã h¹i cho b¶n
th©n sinh vËt?
- Vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hòa trong kiểu gen đã qua
chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây
ra những rốí loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin .

8
Hình B:Lợn con có đầu và
chân sau dị dạng
Hình C:Đột biến gen ở lúa (b) làm cây
cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc
Quan sát hình bên và cho biết:
? Đột biến nào có lợi, Đột biến
nào có hại cho bản thân sinh
vật hoặc đối với con người?
Hình A:Đột biến gen làm mất khả
năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
9
H.A,H.B là đột biến có hại
Hình B:Lợn con có
đầu và chân sau dị
dạng
Hình C:Đột biến gen ở lúa
(b) làm cây cứng và nhiều
bông hơn ở giống gốc
H.C là đột biến có lợi
Hình A:Đột biến gen làm mất khả
năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
10
Bª con cã cét sèng ng¾n
Gà con có đầu dị dạng, chân ngắn
Chó dª con cã thªm 1 ch©n
? H·y t×m thªm mét sè vÝ dô vÒ ®ét biÕn gen ph¸t sinh trong
tù nhiªn hoÆc do con ng êi t¹o ra?

11
11


Mét sè h×nh ¶nh vÒ ®ét biÕn gen ë ng êi do chÊt ®éc mµu da cam.
12
? Em hãy nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến
gen trong thực tiễn sản xuất?
- Trong thực tiễn người ta gặp một số đột biến tự nhiên
và nhân tạo có lợi cho bản thân sinh vật và con người;
- Ví dụ : đột biến làm tăng khả năng chịu hạn và chịu
rét của cây lúa.


13
13


* Vai trò đột biến gen:
§ét biÕn gen th êng lµ cã h¹i cho sinh vËt
nh ng ®«i khi còng cã lîi


14
14


Tiết 22
Tiết 22
ĐỘT BIẾN GEN

ĐỘT BIẾN GEN
Tóm tắt nội dung :
1. Đột biến gen:
Là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một
hay một số cặp nuclêôtít.
Các dạng: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtít.
2. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
Do rối loạn quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng
của môi trường trong và ngoài cơ thể. Xuất hiện trong điều
kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra.
3. Vai trò đột biến gen:
- §ét biÕn gen th êng lµ cã h¹i cho sinh vËt nh ng ®«i khi
còng cã lîi


15
15


Câu 1. Đột biến gen là:
a. Sự biến đổi trong kiểu gen.
b. Sự biến đổi ở một nuclêôtít trong gen.
Câu 3.§ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc cña gen liªn quan
®Õn mét hay mét sè cÆp nuclª«tÝt, ®iÓn h×nh lµ d¹ng:
, ,………… một cặp nuclêôtít.
Đột biến gen thường nhưng cũng có khi cho bản thân sinh
vật hoặc đối với bản thân con người.
Câu 2. Đột biến gen phụ thuộc những nhân tố nào?
a. Đặc điểm cấu trúc của gen.
b. Các tác nhân lý hóa của ngoại cảnh hoặc rối loạn trong quá trình tự

sao của ADN.
c. Sự biến đổi ở một hay một số cặp nuclêôtít trong gen.
d. Sự biến đổi của một tính trạng trên cơ thể
c. Cả a và b.
Bài tập trắc nghiệm:
có hại
thay thếMÊt
có lợi
thªm


16
16


Dặn dò
1. Sưu tầm một số ví dụ và tranh ảnh về đột biến gen và
các kiểu đột biến khác.
2. Chuẩn bị bài mới: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
Tìm hiểu:
+ Khái niệm.
+ Nguyên nhân gây đột biến cấu trúc NST.
17
Tr
Tr
ò chơi ô chữ
ò chơi ô chữ
18
M
M

E
E
N
N
Đ
Đ
E
E
N
N
T
T
Ư
Ư
Ơ
Ơ
N
N
G
G
Đ
Đ
Ô
Ô
N
N
G
G
L
L

A
A
I
I
P
P
H
H
Â
Â
N
N
T
T
I
I
C
C
H
H
B
B
I
I
Ê
Ê
N
N
D
D

I
I
K
K
I
I
T
T
R
R
U
U
N
N
G
G
G
G
I
I
A
A
N
N
N
N
U
U
C
C

L
L
Ê
Ê
Ô
Ô
T
T
I
I
T
T
Đ
Đ
Ô
Ô
T
T
B
B
I
I
Ê
Ê
N
N
G
G
E
E

N
N
1
2
3
4
5
6
19
Đây là người đặt nền móng
cho di truyền học
Câu 1
Câu 1
.
.
Ô CHỮ GỒM 6 CHỮ CÁI
Ô CHỮ GỒM 6 CHỮ CÁI
20
Câu 2
Câu 2
. Ô CHỮ GỒM 9 CHỮ CÁI
. Ô CHỮ GỒM 9 CHỮ CÁI
Đây là đặc điểm của hai NST
giống nhau về hình dạng và
kích thước
21
Câu 3
Câu 3
. Ô chữ gồm 11 chữ cái
. Ô chữ gồm 11 chữ cái

Phép lai giữa cá thể mang tính
trạng trội cần xác định kiểu gen
với cá thể mang tính trạng lặn.
22
Câu 4
Câu 4
. Ô CHỮ GỒM 6 CHỮ CÁI
. Ô CHỮ GỒM 6 CHỮ CÁI
Hiện tượng con cái sinh ra khác
bố mẹ và khác nhau nhiều chi
tiết
23
Câu 5
Câu 5
. Ô CHỮ GỒM 11 CHỮ CÁI
. Ô CHỮ GỒM 11 CHỮ CÁI
Nhiễm sắc thể tự nhân đôi ở kì
này?
24
Câu 6
Câu 6
.
.
Ô CHỮ GỒM 9 CHỮ CÁI
Ô CHỮ GỒM 9 CHỮ CÁI
Đây là đơn phân của phân tử
ADN.
25
M
M

E
E
N
N
Đ
Đ
E
E
N
N
T
T
Ư
Ư
Ơ
Ơ
N
N
G
G
Đ
Đ
Ô
Ô
N
N
G
G
L
L

A
A
I
I
P
P
H
H
Â
Â
N
N
T
T
I
I
C
C
H
H
B
B
I
I
Ê
Ê
N
N
D
D

I
I
K
K
I
I
T
T
R
R
U
U
N
N
G
G
G
G
I
I
A
A
N
N
N
N
U
U
C
C

L
L
Ê
Ê
Ô
Ô
T
T
I
I
T
T
Đ
Đ
Ô
Ô
T
T
B
B
I
I
Ê
Ê
N
N
G
G
E
E

N
N
1
2
3
4
5
6