GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC
Tập huấn giáo viên THCS và THPT hè 2012
Mục tiêu của giáo dục phổ thông: giúp học sinh
phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể
chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát
triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng
tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam
xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách
nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục
học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham
gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Luật Giáo dục (2005)
ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục kỹ năng sống là gì?
Tại sao cần giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học?
Cần trang bị cho học sinh trung học những kỹ năng nào?
THẢO LUẬN
Sử dụng những cách thức nào để hình thành kỹ năng đó?
Kỹ năng sống là gì?
Kỹ năng sống là tập
hợp rất nhiều kỹ năng tâm lý xã hội
và giao tiếp cá nhân giúp cho con
người đưa ra những quyết định có
cơ sở, giao tiếp một cách có hiệu
quả, phát triển các kỹ năng tự xử lý
và quản lý bản thân nhằm giúp họ
có một cuộc sống lành mạnh và có
hiệu quả.
KHÁI NIỆM
Giáo dục kỹ năng sống
là giáo dục cách sống tích
cực trong xã hội hiện đại, là
xây dựng những hành vi
lành mạnh và thay đổi những
hành vi, thói quen tiêu cực
trên cơ sở giúp người học có
kiến thức, giá trị, thái độ và
kỹ năng thích hợp.
Từ kỹ năng sống có thể thể hiện thành
những hành động cá nhân và những hành
động đó sẽ tác động đến hành động của
những người khác cũng như dẫn đến
những hành động nhằm thay đổi môi
trường xung quanh, giúp nó trở nên lành
mạnh.
Các kỹ năng sống chính là sự bổ sung
cần thiết về kiến thức và năng lực cho một
cá nhân, để họ có thể hoạt động một cách
độc lập, giúp họ tránh được những khó
khăn trong quá trình sống và làm việc.
TÁC DỤNG
Kỹnăngnhậnthức
Bao gồm các kỹ năng
như: Tư duy phê phán,
giải quyết vấn đề,
nhận thức hậu quả,
ra quyết định, khả năng
sáng tạo, tự nhận thức
về bản thân, đặt
mục tiêu, xác
định giá trị
Kỹnăngđươngđầu
vớicảmxúc: Bao gồm
động cơ, ý thức trách nhiệm,
cam kết, kiềm chế căng thẳng
kiểm soát được cảm xúc,
tự quản lý, tự giám sát
và tự điều chỉnh
Kỹnăngxãhội
haykỹnăngtươngtác:
Bao gồm kỹ năng giao tiếp;
tính quyết đoán; kỹ năng
thương thuyết / từ chối;
lắng nghe tích cực,
hợp tác, sự thông cảm,
nhận biết sự thiện cảm
của người khác v.v…
PHÂN LOẠI
(Theo UNESCO)
Kỹnăngnhậnbiếtvàsốngvớichínhmình
gồm: Kỹ năng tự nhận thức; lòng tự trọng; sự kiên định;
đương đầu với cảm xúc; đương đầu với căng thẳng.
Kỹnăngnhậnbiếtvàsốngvớingườikhác
bao gồm: Kỹ năng quan hệ / tương tác liên nhân cách; sự cảm thông;
đứng vững trước áp lực tiêu cực của bạn bè hoặc của người khác;
thương lượng giao tiếp có hiệu quả.
Kỹnăngraquyếtđịnhmộtcáchhiệuquả
bao gồm các kỹ năng: Tư duy phê phán; tư duy sáng tạo;
ra quyết định; giải quyết vấn đề.
Theo UNICEF
MỘT SỐ KỸ NĂNG ĐƯỢC GIỚI THIỆU TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Kỹ năng lắng nghe
Kỹ năng tự nhận thức
Kỹ năng giải quyết vấn đề
Kỹ năng kiên định
Kỹ năng ứng phó với căng thẳng
Kỹ năng
Khái niệm
Cách hình thành kỹ năng
Vận dụng giải quyết tình huống giả định
CÁCH TIẾP CẬN
GQ Vấn đề
Giải pháp giải quyết vấn đề
Phân tích kỹ năng được sử dụng
Cách hình thành và rèn luyện kỹ năng
KỸ NĂNG LẮNG NGHE
13
Thảo luận:
1. Thế giới sẽ thế nào nếu mọi
người lắng nghe nhau?
2. Nghĩ đến những mối quan hệ
của bạn ở nhà. Người thân
của bạn sẽ khác đi thế nào
khi bạn lắng nghe họ nhiều
hơn?
14
Bạn THỰC SỰ lắng nghe
được bao nhiêu % khi
người khác nói chuyện
với bạn?
Trung bình chúng ta chỉ
nghe được từ 25% đến
50% những điều người
khác nói với chúng ta.
15
Ngêi thø 1 Ngêi thø 2 Ngêi
thø 3
Vßng 1 Ngêi nãi Ngêi nghe Ngêi quan s¸t
Vßng 2 Ngêi quan s¸t Ngêi nãi Ngêi
nghe
Vßng 3 Ngêi nghe Ngêi quan s¸t Ngêi nãi
TRẢI NGHIỆM
Lắng nghe người đối thoại một
cách tích cực nhằm giao tiếp có
hiệu quả.
Mục tiêu
Nghe là hiện tượng tự nhiên khi cơ quan thính
giác của một người phản xạ lại bất kỳ một âm
thanh nào mà nó bắt gặp được.
Khái niệm nghe
Lắng nghe là chú ý những âm thanh lọt
vào tai, là sự cảm nhận qua quan sát,
đồng cảm.
Khái niệm lắng nghe
Vì sao phải lắng nghe?
Để thu thập thông tin
Để hiểu rõ đối tượng
Để thu hút đối tượng vào
cuộc trao đổi
Cần lắng nghe những gì?
Lắng nghe nội dung, cách nói.
Lắng nghe, chia sẻ tâm trạng, thái độ
của đối tượng.
Lắng nghe sự phản hồi của đối tượng.
Lắng nghe như thế nào?
Bằng tai
Bằng ánh mắt
Bằng nét mặt, nụ cười
Bằng cách ngồi
Bằng cách đặt câu hỏi để có
thêm thông tin và lắng nghe câu
trả lời
Lắng nghe như thế nào? (tiếp)
Tỏ ra quan tâm, hứng thú, đồng cảm
với những điều đối tượng nói
Không tranh luận, có định kiến
Không tỏ ra sốt ruột, chán nản
Lắng nghe như thế nào? (tiếp)
Ngừng làm việc
Ngừng xem TV
Ngừng đọc
Nhìn vào người nói
Giữ khoảng cách phù hợp giữa hai người
Đừng quay sang hướng khác khi người nói đang nói
Tư thế ngồi ngay ngắn
Lắng nghe như thế nào? (tiếp)
Hãy gật đầu và nói “vâng, vâng”, “tôi hiểu” … để cho người
đối thoại biết rằng bạn đang thực sự lắng nghe và hiểu
những gì họ nói .
Nếu bạn không hiểu, hãy nói cho họ biết, đừng giả vờ lắng
nghe!
Nhắc lại các cụm từ mang thông tin chính là để nắm rõ hơn
những gì người đối thoại đang nói.
Đừng ngắt lời người đang nói.
5 quy tắc cần luyện tập để lắng nghe tốt
1. Tập trung vào những ý chính người nói đang
trình bày, không để suy nghĩ bị phân tán bởi
những chi tiết phụ.
2. Lắng nghe, suy nghĩ và phân tích những sự kiện
để có thể đoán trước được những ý của người
nói sắp trình bày.
3. Phân biệt rõ những sự kiện và cảm xúc của
người nói đang diễn đạt có ăn khớp với nhau
không.