thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học âm nhạc lớp 3 trường tiểu học sơn lâm - hương sơn - hà tĩnh

Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
Lời Ngỏ
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
thầy giáo - Nhạc sĩ Trần Hữu Ý đã tận tình
hướng dẫn, động viên và giúp đỡ tôi trong
quá trình nghiên cứu và hoàn thành khóa
luận tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô
giáo, Ban chủ nhiệm khoa Giáo dục Tiểu
học - Trường Đại học Sư phạm Huế đã tạo
điều kiện để chúng tôi hoàn thành khóa
luận.
Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp, tôi
xin gửi lời cảm ơn đến thầy cô giáo và các
em học sinh trường Tiểu học Sơn Lâm -
Hương Sơn - Hà Tĩnh
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Huế, tháng 5 năm
2013
Sinh viên thực hiện
Phan Thị Ánh Nguyệt
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
MỤC LỤC
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3

trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Âm nhạc là loại hình nghệ thuật quan trọng, gắn bó cuộc sống thường
ngày của mỗi con người, phản ánh cuộc sống bằng các hình tượng âm thanh. Sức
mạnh cảm hóa của Âm nhạc giúp con người vươn tới một nhân cách toàn vẹn.
Âm nhạc ngoài khả năng mang lại niềm vui, nguồn nghị lực cho cuộc sống còn
có tác dụng thức tỉnh tình cảm của học sinh qua những cung bậc hết sức tinh tế.
Thông qua các bài hát được giảng dạy trong chương trình, học sinh cảm nhận
được cái hay, cái đẹp từ giai điệu, ngôn từ của nó.
Từ năm học 2002 - 2003, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xác định Âm nhạc là
một môn học chính thức trong chương trình giáo dục Phổ thông. Những cuốn
sách Âm nhạc vừa hoàn thành đã đưa vào sử dụng cho thấy nội dung môn học đã
ổn định, nhưng vẫn cần những nghiên cứu về phương pháp giảng dạy nhằm đưa
ra giải pháp tích cực nâng cao chất lượng giảng dạy Âm nhạc Tiểu học.
Hiện nay, dạy học Âm nhạc trong nhà trường Tiểu học đã áp dụng các
phương pháp dạy học hiện đại kết hợp phương pháp dạy học truyền thống mang
lại hiệu quả đáng kể trong tiếp thu các bài hát, giảm bớt sự đơn điệu của phương
pháp dạy học truyền thống. Tuy nhiên, do các yếu tố chủ quan và khách quan, ở
một số trường Tiểu học tình trạng dạy chay vẫn diễn ra khá nhiều, các đồ dùng
dạy học hỗ trợ môn Âm nhạc còn rất nhiều hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến
hứng thú học tập. Mặt khác, nhiều giáo viên chưa nhận thức nhận thức đúng khả
năng học tập môn Âm nhạc ở học sinh với tư tưởng lỗi thời: Âm nhạc là môn học
đòi hỏi năng khiếu bẩm sinh. Đặc biệt giáo viên tại các trường Tiểu học hẻo lánh
cũng chưa nắm vững về đổi mới phương pháp dạy học. Chính vì vậy tư tưởng
ngại khó khiến giáo viên chưa có sự đầu tư sâu trong chuẩn bị phương pháp dạy
học, nghiên cứu tài liệu giảng dạy cũng như đồ dùng, thiết bị dạy học có liên
quan. Do vậy dạy học Âm nhạc rất hạn chế về mặt phát triển khả năng cảm thụ
Âm nhạc cho các em tại nhà trường.
Như vậy, thực trạng dạy học môn Âm nhạc ở nhà trường Tiểu học đang là

vấn đề đáng báo động và cần được gấp rút cải thiện. Vậy làm sao để giúp giáo
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 3 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
viên san bằng trở ngại tránh tư tưởng ngại khó, truyền thụ lòng say mê Âm nhạc
với học sinh đồng thời biết ứng dụng phương pháp dạy học hiện đại vào dạy học
giúp học sinh tiếp thu bài hát nhanh và thể hiện bài hát tốt?
Để trả lời cho các câu hỏi nêu trên, đồng thời góp phần nâng cao chất
lượng và hiệu quả dạy học Âm nhạc trong nhà trường Tiểu học nói chung và Âm
nhạc lớp 3 nói riêng, chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Thực trạng và giải pháp
nâng cao chất lượng dạy học Âm nhạc lớp 3 trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương
Sơn - Hà Tĩnh”.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Có thể nói, trong trường học Phổ thông Việt Nam, Âm nhạc là một môn
học có tuổi đời còn non trẻ so với các môn khoa học và xã hội truyền thống như
Toán học, Vật lý, Lịch sử, Địa lý
Từ năm 1970 đến năm 1990 là giai đoạn nền móng cho sự ra đời chính
thức của môn học khi trường Cao Đẳng Sư phạm Nhạc - Họa Trung ương được
thành lập với nhiệm vụ đào tạo giáo viên dạy Âm nhạc và Mĩ thuật cho các
trường Cao đẳng Sư phạm và Trung cấp Sư phạm. Lúc này một số trường Tiểu
học (cấp I) và Trung học cơ sở (cấp II) đã được học nhạc nhưng chưa có sách
giáo khoa chính thức, chỉ có một bản phân phối chương trình rất đơn giản và sơ
lược. Phương pháp dạy học môn Âm nhạc không được đặt thành vấn đề mà tùy
thuộc vào năng lực và kinh nghiệm của mỗi giáo viên.
Nghiên cứu thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm nhạc
ở bậc Tiểu học từ lâu đã trở thành vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu giáo dục,
các nhà sư phạm, các nhạc sĩ quan tâm tìm hiểu và nghiên cứu góp phần nâng
cao chất lượng dạy học Âm nhạc đạt hiệu quả cao với các đề tài:
- “Một số biện pháp giúp học sinh phát triển môn Âm nhạc ở trường Tiểu

học EaHiao - xã EaHiao - Huyện EaH’leo” (Cao Phan Minh Hoàng)
- “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc lớp 5” (Nguyễn
Thị Tuyết Sương).
- “Phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Âm
nhạc trong trường Tiểu học” (Nguyễn Thị Hồng Huệ).
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 4 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
Tuy nhiên, các đề tài chủ yếu tập trung nêu thực trạng và giải pháp nói
chung của các trường Tiểu học, chưa đi sâu khai thác việc dạy học Âm nhạc cụ
thể ở các khối lớp, chưa nghiên cứu những điều kiện về cơ sở vật chất ảnh hưởng
lớn đến công tác giảng dạy Âm nhạc trong nhà trường Tiểu học và đối với một
trường Tiểu học cụ thể ở Hà Tĩnh như trường Tiểu học Sơn Lâm thì chưa có đối
tượng nào nghiên cứu đến đề tài này. Trong lần nghiên cứu này, chúng tôi tiến
hành đi sâu nghiên cứu thực trạng dạy học Âm nhạc ở trường Tiểu học Sơn Lâm
từ đó nêu lên các biện pháp thiết thực nhằm ngày một nâng cao hoạt động dạy
học Âm nhạc trong nhà trường Tiểu học, đặc biệt ở lớp 3. Vì vậy, đề tài này có
giá trị thực tiễn và còn nguyên tính mới mẻ.
3. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu thực trạng dạy học Âm nhạc lớp 3 trường Tiểu học Sơn Lâm, từ
đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học Âm nhạc lớp 3.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm nhạc trong nhà
trường Tiểu học.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Thực tiễn giảng dạy Âm nhạc lớp 3 tại trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương
Sơn - Hà Tĩnh.
5. Ý nghĩa khoa học

Khi hoàn thành, đề tài sẽ giúp các giáo viên dạy học Âm nhạc khối lớp 3 ở
Tiểu học có thêm nguồn tư liệu tham khảo để nghiên cứu và ứng dụng vào quá
trình giảng dạy của mình đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao chất
lượng giảng dạy Âm nhạc nói chung.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu lí luận
- Nghiên cứu các khái niệm đặc thù của bộ môn Âm nhạc.
- Nghiên cứu đặc điểm tâm - sinh lí, khả năng Âm nhạc của học sinh lớp 3.
- Nghiên cứu nội dung chương trình dạy học các bài hát lớp 3.
- Nghiên cứu cơ sở để giải quyết thực trạng dạy học Âm nhạc lớp 3 trong
nhà trường Tiểu học.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 5 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
6.2. Nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra, khảo sát nhằm nghiên cứu thực trạng dạy học Âm nhạc khối
lớp 3.
- Thực nghiệm sư phạm
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Thu thập thông tin, xử lý tài liệu.
- Phân tích, tổng hợp kiến thức, kĩ năng về dạy học Âm nhạc khối lớp 3.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm
- Khảo sát thực tế
- Nghiên cứu kết hợp vận dụng lý luận.
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, phần Nội dung gồm 3 chương sau:
Chương 1: Cơ sở lí luận
Chương 2: Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm nhạc

lớp 3 trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh.
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm - Ý kiến đề xuất
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 6 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1. Khái niệm Âm nhạc
Âm nhạc là loại hình nghệ thuật đặc sắc phản ánh hiện thực khách quan
bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Cùng với các phương tiện
diễn tả âm thanh: giai điệu, cường độ, âm sắc , Âm nhạc biểu đạt tâm lý, tình
cảm của con người qua nhiều cung bậc khác nhau.
Âm nhạc bắt nguồn từ đời sống lao động, sản xuất của con người, lột tả
phần nào cuộc sống thường nhật, hỗ trợ và tác động trở lại đến cuộc sống con
người. Như ThS. Nguyễn Tố Mai trong “Giáo trình lịch sử Âm nhạc” đã viết:
“Âm nhạc được bắt nguồn từ cuộc sống và lao động sản xuất của con người.
Con người đã biến Âm nhạc thành một bộ môn nghệ thuật và nó không thể thiếu
trong đời sống vật chất cũng như tinh thần của con người, phản ánh chân thực
mọi khía cạnh của cuộc sống, là phương tiện biểu cảm vô giới hạn”.
Âm nhạc là một trong các nghệ thuật lâu đời nhất và có lẽ con người bắt
đầu biết ca hát khi ngôn ngữ mới phát triển. Âm nhạc hiện diện ngay từ buổi đầu
sơ khai của lịch sử loài người. Trong cuốn “Âm nhạc phổ thông” (Phạm Trọng
Cầu và Thy Mai) đã nêu: “Âm nhạc đã có mặt từ rất sớm trong đời sống con
người. Trong buổi bình minh của lịch sử, người nguyên thủy đã biết quần tụ
quanh đống lửa để hát ca, nhảy múa. Gắn liền với cuộc sống lao động là những
âm thanh như tiếng hò dô đẩy thuyền, tiếng tù và thôi thúc trong những buổi săn
thú rừng đã trở thành một loại hình Âm nhạc đầu tiên mang tính phổ biến của
mọi dân tộc. Từ buổi sơ khai, Âm nhạc là một nghệ thuật được dùng trong những
buổi tế lễ thần linh, trời đất”

Trong cuộc sống, nhắc đến Âm nhạc, người ta thường liên tưởng đến âm
thanh, giai điệu và từ đó khái quát riêng thành một định nghĩa về Âm nhạc cho
riêng mình. Chính vì thế, trong thực tế ta gặp rất nhiều định nghĩa khác nhau về
Âm nhạc.
Vậy Âm nhạc là gì?
Theo từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê): “Âm nhạc là nghệ thuật dùng âm
thanh làm phương tiện để diễn đạt tư tưởng và tình cảm.”
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 7 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
Trong cuốn “Giáo trình giảng dạy Âm nhạc”, Hoàng Lân và Văn Nhân
cho rằng: “Âm nhạc là loại hình nghệ thuật biểu hiện, sử dụng âm thanh để diễn
tả tư tưởng, tình cảm, đời sống và cảnh vật. Những âm thanh này được tổ chức
một cách chặt chẽ thành hệ thống có tính logic tác động đến tình cảm con người,
đem lại cho con người một cảm giác, một quan niệm triết học.”
Khi đi sâu nghiên cứu về khái niệm Âm nhạc, có rất nhiều quan điểm khác
nhau của nhiều tác giả, các nhà nghiên cứu Âm nhạc. Song theo góc độ nghiên
cứu của đề tài này, chúng tôi chọn hiểu khái niệm Âm nhạc theo quan điểm của
nhạc sĩ Trần Hữu Ý - Hội viên Hội nhạc sĩ Việt Nam, giảng viên chuyên ngành
Lý luận Âm nhạc trong “Lý thuyết Âm nhạc”: “Âm nhạc là một loại hình ngôn
ngữ sử dụng âm thanh làm phương tiện để diễn đạt những tư tưởng, tình cảm, ý
thức, thái độ của con người, đồng thời sử dụng âm thanh làm công cụ để mô tả
khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hùng vĩ ” làm kim chỉ nam xuyên suốt cho
quá trình nghiên cứu đề tài.
1.2. Vai trò của môn Âm nhạc trong nhà trường Tiểu học
Âm nhạc giữ vai trò quan trọng trong mọi nền văn hóa. Nhiều người dùng
Âm nhạc trong các buổi lễ hội, việc làm hay trong các sinh hoạt cá nhân và tập
thể. Trong xã hội hiện đại, Âm nhạc ngày càng giữ vị trí quan trọng , đó là
phương tiện giúp con người xích lại gần nhau hơn đồng thời góp phần nâng cao

cảm xúc, thị hiếu thẩm mĩ và lý tưởng sống cao đẹp trong hoạt động cá nhân
cũng như trong hoạt động tập thể, giao lưu văn hóa. Âm nhạc được giảng dạy
trong nhà trường Tiểu học là thang thuốc bổ tinh thần hữu hiệu cho học sinh, là
nguồn động lực thúc đẩy học sinh phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tâm hồn và không
ngừng vươn tới đích giá trị chân - thiện - mỹ. Việc dạy và học Âm nhạc ở trường
Tiểu học góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường là đào tạo con
người toàn diện về Đức - Trí - Thể - Mĩ.
1.2.1. Giáo dục thẩm mĩ
Ở con người, nhu cầu về thẩm mĩ là nhu cầu tinh tế và cao quý. Âm nhạc
là phương tiện tích cực trong việc giáo dục học sinh hướng tới chân, thiện, mĩ.
Dạy học và giáo dục các bộ môn Nghệ thuật trong đó có Âm nhạc là phương
tiện hiệu quả nhất đưa học sinh bước vào một thế giới đầy tràn cảm xúc thẩm mĩ,
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 8 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
bước đầu giúp các em phân biệt được cái đẹp, cái xấu, cái đúng, cái sai, từ đó sẽ
giáo dục tính chân, thiện, mĩ cho học sinh.
Âm nhạc đến với người nghe bằng vẻ đẹp vốn có của nó, đó là sự hoàn
chỉnh về đường nét, tiết tấu, sự hài hòa về màu sắc, âm thanh đồng thời khơi gợi
những mối liên tưởng đẹp đẽ. Cái hay, cái đẹp của âm nhạc tác động đến những
tâm hồn trẻ thơ, khơi gợi lên những cảm xúc cao quý đẹp đẽ nhất nơi các em.
Giáo dục thẩm mĩ là vai trò quan trọng trong dạy học Âm nhạc bậc Tiểu
học. Bài hát lúc đầu đơn thuần chỉ là một phương tiện giáo dục. Đối tượng các em
lĩnh hội bài hát không thuần túy là bản nhạc với hình thức cơ bản của nó mà cái
hay cái đẹp ẩn mình trong bài hát. Để có được năng lực cảm thụ Âm nhạc, đòi hỏi
học sinh cần có kĩ năng nghe, cảm thụ, đánh giá, đồng điệu cùng tác phẩm.
Dạy học Âm nhạc và giáo dục thẩm mĩ là nhiệm vụ, yêu cầu cơ bản,
xuyên suốt nội dung chương trình dạy học Âm nhạc bậc Tiểu học, nó là con
đường đánh thức những trái tim biết rung lên với giai điệu ngọt ngào trong Âm

nhạc để con người xích lại gần nhau trong những mối tương quan tốt đẹp. Như
nhà sư phạm giáo dục Nga Xu-khôm-lin-xki từng nói: “Giáo dục Âm nhạc
không phải là tái tạo một nhạc sĩ mà trước hết là giáo dục con người”.
1.2.2. Giáo dục đạo đức
Giáo dục văn hóa Âm nhạc tức giáo dục thẩm mĩ thông qua giáo dục tình
cảm thẩm mĩ để hình thành ý thức thẩm mĩ cho học sinh. Sự tác động và ảnh
hưởng của nghệ thuật Âm nhạc vô cùng to lớn thể hiện sức mạnh đến tình cảm,
thái độ, ý thức của con người.
Âm nhạc cải tạo tâm hồn người nghe làm cho con người trong sạch về tâm
hồn, khơi gợi những cảm xúc, lòng khát khao biết yêu thương, tôn trọng cuộc sống.
Đó là tình yêu thiên nhiên, Tổ quốc, yêu con người. Đặc biệt qua vài nét chấm phá,
những lời khuyên răn, dạy bảo, đối nhân xử thế cũng được lồng ghép khéo léo. Điều
này giúp các em định hướng thái độ thẩm mĩ của bản thân, khơi dậy lòng tự hào về
văn hóa dân tộc và thêm yêu thích, say mê tìm hiểu về Âm nhạc.
Như vây, hoạt động Âm nhạc tạo ra điều kiện cần thiết để hoàn chỉnh
những phẩm chất đạo đức của nhân cách học sinh, đặt cơ sở cho sự hình thành
văn hóa chung của người công dân.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 9 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
1.2.3. Phát triển trí tuệ
Khi tiến hành công tác giáo dục văn hóa Âm nhạc, đòi hỏi học sinh phải
vận dụng tư duy, trí tuệ, theo dõi và nhận biết về Âm nhạc. Khi được giáo dục bộ
môn Âm nhạc, học sinh được xây dựng một tư duy khá trừu tượng, đó là nhận
biết các cấu trúc Âm nhạc.
Cảm thụ Âm nhạc gắn liền với phát triển trí tuệ, đòi hỏi học sinh phải chú
ý nhạy bén, nắm bắt đường nét Âm nhạc. Học sinh lắng nghe, quan sát, xác định
ý nghĩa biểu cảm của âm thanh, tính chất hình tượng Âm nhạc.
Học hát là nội dung quan trọng trong chương trình Âm nhạc ở Tiểu học.

Khi học nội dung này, học sinh không những phải hát thuộc, hát đúng giai điệu và
lời ca, thể hiện được sắc thái cảm xúc của tác giả gửi gắm. Trong quá trình tiếp cận
lời ca, học sinh được vẽ ra trong trí óc những mảng màu sắc tươi sáng về quê
hương, đất nước, trí tưởng tượng, tư duy của học sinh ngày càng được phát triển.
Cũng như các loại hình nghệ thuật khác, Âm nhạc mang ý nghĩa nhận
thức. Các sự vật hiện tượng, sự biến đổi của thiên nhiên môi trường và cả những
mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên đều được phản ánh qua các tác phẩm
Âm nhạc, làm phong phú thêm vốn hiểu biết của học sinh bằng những khái niệm
về xã hội, thiên nhiên, những trạng thái tình cảm trong quan hệ của con người.
1.2.4. Phát triển thể chất
Tác dụng của Âm nhạc có một phạm vi ảnh hưởng khá rộng lớn, nó chi
phối đến mọi sự sống trên Trái Đất, vì thế Âm nhạc cũng ảnh hưởng không nhỏ
đến phát triển cơ thể con người.
Trước hết Âm nhạc được xem là bộ môn hữu hiệu phát triển thính giác.
Trong quá trình học sinh được nghe bài hát, tập đọc nhạc, học sinh được rèn
luyện khả năng chú ý đến âm thanh nhằm lĩnh hội được bản nhạc từ lời ca đến
nhạc điệu, tiết tấu, nhịp độ Các cơ quan phát thanh dần làm cho giọng hát của
các em ngày càng ổn định, mở rộng về âm vực, âm lượng, tạo điều kiện sự phối
hợp chặt chẽ giữa nghe và hát.
Trong quá trình ca hát, các hình thức vận động minh họa bài hát giúp học
sinh nâng cao trí tưởng tượng, dễ thuộc lời ca đồng thời việc di chuyển, nhảy
múa tạo điều kiện phát triển thể chất hài hòa, rèn luyện tính dẻo dai, khéo léo
trong các cử động của cơ thể.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 10 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
1.3. Mục tiêu, nhiệm vụ của môn Âm nhạc
1.3.1. Mục tiêu của môn Âm nhạc
Ca hát là hoạt động Âm nhạc chủ yếu trong chương trình giáo dục Âm

nhạc cho học sinh Tiểu học. Dạy học Âm nhạc trước hết nhằm hình thành trình
độ văn hóa tối thiểu cho học sinh.
Dạy môn Âm nhạc không nhằm đào tạo các em thành những người hành
nghề Âm nhạc, mục đích chính là thông qua các môn học để tác động vào đời
sống tinh thần của các em, góp phần cùng các môn học khác thực hiện mục tiêu
giáo dục Phổ thông và mục tiêu cấp học. Âm nhạc chân chính có giá trị nghệ
thuật cảm hóa con người hướng tới cái đẹp. Nội dung lời ca phong phú trong các
bài hát giúp học sinh phát hiện vẻ đẹp vốn có của thiên nhiên, loài vật, con người
từ đó gợi cho học sinh về cách ứng xử, tác động tích cực đến hành vi văn hóa của
học sinh. Qua việc học các bài hát giáo dục học sinh cách đối nhân xử thế, có lối
sống, cử chỉ, hành động đẹp đối với mỗi người xung quanh đặc biệt là ông bà,
cha mẹ, thầy cô, bạn bè
Ngoài mục đích trên, dạy học bài hát còn hướng cho học sinh khả năng
Âm nhạc: phát triển về tai nghe, cảm giác, tiết tấu, giai điệu, trí nhớ Âm nhạc,
khả năng khái quát và hiểu tác phẩm. Từ đó hình thành và phát triển năng lực
cảm thụ Âm nhạc, tạo cho các em một trình độ văn hóa Âm nhạc nhất định góp
phần giáo dục toàn diện và hài hòa nhân cách.
Dạy học bài hát tạo điều kiện cho học sinh hát tập thể trong lớp, đem lại
sự vui thích đặc biệt, bước đầu giúp các em làm quen một số kĩ năng đơn giản về
ca hát và thói quen tập hát đứng.
Mặt khác, bài hát chính là phương tiện giao lưu tình cảm, giáo dục ý thức
tập thể khi cùng tham gia chung vào hoạt động hát và vận động minh họa, khích
lệ học sinh hăng hái tham gia hoạt động Âm nhạc. “Dạy học Âm nhạc tạo cho
học sinh hứng thú, niềm vui khi học hát, nghe ca nhạc. Giáo dục năng lực cảm
thụ Âm nhạc, kích thích tiềm năng nghệ thuật, làm cho đời sống tinh thần của trẻ
thêm phong phú, góp phần giáo dục tính tập thể, tính kỉ luật, tính chính xác,
khoa học.” (Chương trình Tiểu học, NXBGD, 2002)
Mục tiêu dạy học Âm nhạc ở Tiểu học được chia làm hai giai đoạn cơ bản:
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 11 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm

nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
1.3.1.1.Giai đoạn 1: (Lớp 1, 2, 3)
Giai đoạn này, phân môn Âm nhạc được dạy cho học sinh chủ yếu thông
qua học hát. Qua học hát, học sinh được cung cấp một số tri thức về Âm nhạc
như: cao độ, trường độ, giai điệu, tiết tấu Các em được rèn luyện một số kĩ
năng ca hát đơn giản nhằm thể hiện bài hát đúng nhạc điệu và bước đầu có ý
thức về diễn cảm trong ca hát. Các em phải hoàn thành bài học (bài hát) nghĩa
là phải thuộc lời ca, thể hiện bài hát bằng năng lực của mình nhằm đạt hiệu quả
tốt nhất. (Hỏi - đáp về dạy học môn Âm nhạc ở các lớp 1, 2, 3)
Kết hợp bài hát với vận động, múa đơn giản hay trò chơi kích thích các em
hào hứng hoạt động, qua đó rèn luyện khả năng nghe nhạc và nhạy cảm với nhịp
điệu Âm nhạc.
1.3.1.2. Giai đoạn 2: (Lớp 4, 5)
Giai đoạn này là sự nối tiếp mục tiêu đã đề ra ở giai đoạn 1 nhưng được
phát triển và mở rộng hơn. Ngoài nghe, hát nhạc các em còn được bổ sung một
số kiến thức cơ bản về nhạc lí, tăng cường về kiến thức Âm nhạc thường thức,
tập đọc nhạc đồng thời rèn luyện tính tập thể, tính kỉ luật, chính xác, tính khoa
học khi tham gia một hoạt động tập thể.
1.3.2. Nhiệm vụ của môn Âm nhạc
Dạy học hát ở Tiểu học trước hết phải đảm bảo hoàn thành có hiệu quả
mục tiêu yêu cầu giáo dục Tiểu học, phải chú ý đến việc hình thành và phát triển
lâu dài tình cảm, trí tuệ và thể chất cho học sinh.
Để đạt được mục đích và yêu cầu của việc dạy học hát như đã nêu trên,
người giáo viên cần chú ý thực hiện những nhiệm vụ:
- Phát triển sự ham thích ưởng ứng đối với Âm nhạc.
- Phát triển thính giác nhạy cảm ở học sinh, tạo điều kiện để các em biết
hát đúng, hát hay và có tình cảm trong sáng.
- Phát triển những khả năng cơ bản và thói quen ca hát, hòa mình trong
hoạt động học tập thể, mạnh dạn thể hiện mình.

- Phát triển về tình cảm, thẩm mĩ, thị hiếu nghệ thuật lành mạnh phù hợp
với con người mới.
Ngoài ra, chính trong quá trình dạy học môn Âm nhạc , giáo viên cần còn
có nhiệm vụ phát hiện và bồi dưỡng những “tài năng âm nhạc”, những “mầm non
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 12 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
nghệ thuật” để các em có khả năng phát huy khả năng, năng khiếu của bản thân.
1.4. Đặc điểm tâm sinh lí và khả năng Âm nhạc của học sinh lớp 3
1.4.1. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lớp 3
1.4.1.1. Đặc điểm tâm lí của học sinh lớp 3
Đặc điểm chung của lứa tuổi Tiểu học là niềm đam mê học hỏi, hiểu biết,
khám phá tất cả những cái gì mới mẻ, chưa biết. Chính đặc điểm này giúp các em
có hứng thú và hăng hái đến trường để tìm hiểu thế giới xung quanh mình. Sức
hấp dẫn của ca hát bởi sự đa dạng phong phú chứa đựng trong bộ môn nghệ thuật
này đã dẫn các em đến với các hoạt động ca hát cần thiết. Học sinh Tiểu học rất
nhạy cảm với âm thanh, nhịp điệu, tiết tấu. Trẻ em thích được hoạt động và tự
biểu hiện. Dạy ca hát (Âm nhạc) cho trẻ ngay từ lớp 1 nhằm phát huy khả năng
tiềm ẩn trong mỗi học sinh, giúp các em phát triển khả năng Âm nhạc, có ý thức
ca hát chuẩn xác, kích thích năng lực hoạt động và tự biểu hiện để bước đầu tiếp
cận với thế giới Âm nhạc sinh động, phong phú và đa dạng.
Các đặc điểm tâm lí:
a.Tri giác
Theo Tâm lí học đại cương: “Tri giác là một quá trình tâm lí phản ánh
một cách trọn vẹn các thuộc tính bề ngoài của sự vật hiện tượng khi chúng ta
đang trực tiếp tác động vào giác quan của chúng ta”. (Nguyễn Quang Uẩn)
Tri giác của học sinh Tiểu học mang tính đại thể, không chủ động, ít đi
sâu vào chi tiết và mang tính không ổn định. Giai đoạn lớp 3, tri giác thường gắn
với hành động trực quan và có màu sắc của tri giác mang tính xúc cảm. Trẻ có

biểu hiện thích quan sát các màu sắc sặc sỡ, hấp dẫn có chủ định. Nhận biết được
điều này, các nhà giáo dục cần thu hút trẻ bằng các hoạt động mang màu sắc mới
mẻ kích thích trẻ cảm nhận, tri giác tích cực và chính xác theo nguyên tắc “Trăm
nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một làm”.
b. Chú ý
“ Chú ý là sự tập trung của ý thức vào một hay một nhóm sự vật hiện
tượng để định hướng hoạt động, bảo đảm điều kiện thần kinh - tâm lí cần thiết
cho hoạt động tiến hành có hiệu quả”. (Nguyễn Quang Uẩn)
Giai đoạn đầu Tiểu học, chú ý có chủ định của trẻ còn yếu, chỉ phát triển
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 13 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
linh hoạt hơn ở khối lớp 3, khả năng kiểm soát, điều khiển chú ý còn hạn chế. Ở
giai đoạn này, chú ý không chủ định chiếm ưu thế hơn chú ý có chủ định. Trẻ lúc
này chỉ quan tâm đến những môn học, giờ học có đồ dùng trực quan sinh động,
hấp dẫn có nhiều tranh ảnh, trò chơi Sự tập trung chú ý của trẻ còn yếu và thiếu
tính bền vững, chưa thể tập trung lâu dài và dễ bị phân tán trong quá trình học
tập. Trẻ dần hình thành các kỹ về tổ chức, bắt đầu điều chỉnh sự chú ý của mình.
Biết được điều này sẽ giúp cho giáo viên biết cách giao cho trẻ những công việc
hay bài tập đòi hỏi sự chú ý của trẻ và nên giới hạn về mặt thời gian nhằm tạo
cho trẻ sự tập trung chú ý cao và mang lại hiệu quả.
c. Trí nhớ
Trí nhớ có vai trò to lớn trong đời sống, hoạt động của con người, nhờ nó
con người tích lũy vốn kinh nghiệm, đem những kinh nghiệm đó vận dụng vào
cuộc sống.
Ở lớp 3, loại trí nhớ trực quan hình tượng chiếm ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ
- logic. Đồng thời loại ghi nhớ có chủ định dần được phát triển nhưng còn phụ
thuộc nhiều vào mức độ tập trung trí tuệ của các em, sức hấp dẫn của nội dung
tài liệu, yếu tố tâm lí tình cảm hay hứng thú của các em. Chính vì vậy, cần thu

hút trẻ bằng những hoạt động mới mẻ, mang màu sắc, đơn giản hóa mọi vấn đề
nhằm hình thành cho các em tâm lí hứng thú và vui vẻ ghi nhớ kiến thức.
d. Tư duy
Theo Nguyễn Quang Uẩn trong “Tâm lí học đại cương” đã xác định: “Tư
duy là một quá trình tâm lí phản ánh những thuộc tính bản chất, những mối liên
hệ và qua hệ bên trong có tính quy luật của sự vật và hiện tượng trong thế giới
khách quan, mà trước đó ta chưa biết”.
Tư duy của học sinh Tiểu học mang màu sắc xúc cảm và chiếm ưu thế ở
tư duy trực quan hành động. Giai đoạn lớp 3, tư duy cụ thể vẫn được duy trì song
được phát triển mang tính khái quát . Trẻ chớm có khả năng khái quát hóa, tuy
nhiên tư duy hoạt động phân tích, tổng hợp về kiến thức đối còn sơ đẳng, chưa
thể sâu sắc và rõ ràng được. Giáo viên ở Tiểu học cần hiểu rõ đặc điểm này của
học sinh từ đó giúp các em phát triển tư duy của mình theo chiều hướng tích cực,
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 14 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
phù hợp với lứa tuổi.
e. Tưởng tượng
Theo Tâm lí học đại cương: “Tưởng tượng là một quá trình tâm lí phản
ánh những cái chưa từng có trong kinh nghiệm của cá nhân bằng cách xây dựng
những hình ảnh mới trên cơ sở biểu tượng đã có”. (Nguyễn Quang Uẩn).
Tưởng tượng là một phương thức hoạt động đặc trưng của con người.
Tưởng tượng của học sinh Tiểu học đã phát triển phong phú hơn so với trẻ mầm
non nhờ có sự phát triển của bộ não và vốn kinh nghiệm ngày càng dầy dạn hơn.
Ở giai đoạn đầu Tiểu học, hình ảnh tưởng tượng còn đơn giản, chưa bền vững và
dễ thay đổi đặc biệt đối với lớp 1 và 2. Tuy nhiên lên lớp 3, tưởng tượng ở học
sinh có sự hoàn thiện đáng kể từ những hình ảnh học được, biết được, trẻ tự mình
tái tạo để được những cái mới mẻ theo sở thích của trẻ ở cấp độ thấp: Trẻ biết
sáng tạo nên những bài thơ ngắn, bức tranh ngộ nghĩnh Bên cạnh đó, trí tưởng

tượng của trẻ có phần chi phối bởi xúc cảm, tình cảm hay những hình ảnh, sự vật,
hiện tượng thân thuộc gắn với đời sống tình cảm của trẻ. Vì vậy, nhằm phát huy
trí tưởng tượng cho trẻ lớp 3, giáo viên cần biến các kiến thức khô khan bình
thường thành những hình ảnh có cảm xúc chân thực. Ngoài ra việc sử dụng các
mô hình, đồ dùng học tập phù hợp trong các hoạt động nhóm, hoạt động tập thể
góp phần phát triển năng lực tưởng tượng một cách phong phú, tạo dựng tiền đề
cho những sáng tạo của trẻ ở các lớp học trên.
1.4.1.2. Đặc điểm sinh lí của học sinh lớp 3
Sự phát triển về cơ thể của các em học sinh Tiểu học tạo điều kiện thuận
lợi cho việc học hát của các em ở giai đoạn này. Giáo viên cần có hiểu biết về
những đặc điểm này để hướng các em đến sự phát triển toàn diện cả tinh thần và
thể chất cho trẻ khi tham gia các hoạt động, trong đó có nội dung học hát.
Ưu điểm đặc biệt của lứa tuổi này là sự hoạt bát nhanh nhẹn được thể
hiện trong một cơ thể mềm dẻo và rất linh hoạt giúp các em nghe, bắt giọng
nhanh, phân biệt được hướng âm thanh, độ vang mạnh - nhẹ ; đặc biệt tai các
em khá tinh, tay chân mềm mại thuận lợi cho các hoạt động múa.
Sự phát triển của cơ bắp, dây chằng và hệ xương, nhất là quá trình cốt hóa
các đốt ngón tay và các cổ tay ở lớp 3 làm cho bàn tay các em trở nên mềm dẻo,
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 15 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
linh hoạt, thuận lợi cho việc học tập ca hát, luyện tập nhạc cụ, vận động bổ trợ
theo nhạc, múa, thể dục Chính sự phát triển này mà các bậc phụ huynh cũng
như giáo viên cần phải chú ý quan tâm đến các hoạt động vui chơi của các em,
đảm bảo mức độ vận động từ đơn giản đến phức tạp nhưng phải lành mạnh, an
toàn cho trẻ.
Hệ thần kinh cao cấp hoàn thiện dần về mặt chức năng. Giai đoạn lớp 3, tư
duy trừu tượng dần hình thành giúp các em có hứng thú với các môn học, trò
chơi trí tuệ. Vì vậy, cần dựa vào đặc điểm sinh lý này để cuốn hút các em với các

câu hỏi nhằm hoàn thiện hơn hệ thần kinh, giúp phát triển tư duy tốt hơn.
Chiều cao, cân nặng, nhịp tim cũng như hệ tuần hoàn có những thay đổi
nhưng khác nhau ở từng giới và từng giai đoạn. Cơ tim, các động mạch có đường
kính lớn hơn làm cho tim có khả năng chịu đựng, não nhận được đầy đủ máu,
năng lực hoạt động tăng lên rõ rệt giúp cho các em Tiểu học có sự chú ý, trí nhớ,
trí tưởng tượng và tư duy tốt hơn.
1.4.2. Khả năng Âm nhạc của học sinh lớp 3
Học sinh lứa tuổi lớp 3 có khả năng tiếp thu Âm nhạc tốt nhờ có đặc điểm
nổi bật là tai khá tinh, trí nhớ phát triển, bộ phận phát thanh dần được hoàn thiện
hơn. “Các em phần lớn có giọng hát khỏe, vang với tầm cữ giọng hát từ nốt Son
(quãng 8 nhỏ) tới nốt Si giáng ở quãng 8 một” (Hoàng Long - Âm nhạc và
phương pháp dạy học Âm nhạc, NXBGD, 2006). Điều này cũng lí giải tại sao
Quốc ca Việt Nam là bài hát dài, có âm vực rộng, quãng nhảy xa chỉ được dạy
học trong chương trình Âm nhạc lớp 3 còn đối với khối lớp 1 và 2, học sinh chỉ
được nghe mà chưa học hát.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 16 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC ÂM NHẠC LỚP 3
TRƯỜNG TIỂU HỌC SƠN LÂM - HƯƠNG SƠN - HÀ TĨNH
2.1. Thực trạng dạy và học môn Âm nhạc ở trường Tiểu học Sơn Lâm
2.1.1. Quá trình hình thành trường Tiểu học Sơn Lâm
2.1.1.1 Quá trình hình thành và bộ máy tổ chức
Trường Tiểu học Sơn Lâm thành lập năm 1955 tại xã Sơn Lâm (huyện
Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh), là một xã thuộc vùng miền núi gồm 7 thôn. Trong đó
100 % làm nghề nông, nhìn chung thu nhập và mức sống của người dân ở mức
trung bình. Đây là địa phương có truyền thống hiếu học, hằng năm có nhiều học
sinh vào các trường Đại học, Cao đẳng và các ngành nghề khác.

Sau một thời gian nỗ lực phấn đấu xây dựng cơ sở vật chất trang thiết bị
dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo chuyên môn, đến năm 2002-2003
trường được công nhận là trường Tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1.
Từ năm 2001 - 2002 đến nay trường luôn đạt danh hiệu tiên tiến cấp cơ
sở.
Năm học 2005 - 2006 trường có em Trần Thị Lành đạt giải nhất cấp Quốc
gia về vở sạch chữ đẹp.
Trường Tiểu học Sơn Lâm nằm trên địa bàn của một xã miền núi thuộc
vùng sâu vùng xa nhưng cùng với sự phát triển của toàn bộ xã hội nói chung và
của ngành giáo dục nói riêng, trường đang nỗ lực khắc phục mọi khó khăn để
dành được nhiều thành tích hơn nữa trong giảng dạy và học tập.
2.1.1.2. Về đội ngũ cán bộ giáo viên
Theo kết quả điều tra, trường Tiểu học Sơn Lâm có đội ngũ cán bộ giáo
viên, nhân viên là 22 người.
Trong đó:
- Cán bộ quản lí 2 người: 1 hiệu trưởng và 1 hiệu phó.
- Giáo viên văn hóa: 12 người
- Giáo viên đặc thù 4 người: Âm nhạc, Mĩ thuật, tổng phụ trách đội,
Tiếng anh.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 17 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
- Nhân viên 4 người: văn thư, thiết bị , y tế, kế toán .
2.1.1.3. Về công tác đào tạo
Khảo sát trình độ giáo viên tại trường Tiểu học Sơn Lâm, chúng tôi thu
được kết quả như sau:
Trình độ giáo viên được đào tạo ở bậc trung cấp 4 giáo viên chiếm 18%;
Cao đẳng 5 giáo viên chiếm 22,7%; Đại học 13 giáo viên chiếm 59 %. Hàng
năm, trường có 2 giáo viên đạt chiến sĩ thi đua và có 4 giáo viên giỏi huyện.

Qua kết quả khảo sát, chúng tôi nhận thấy trình độ chuyên môn tại trường
không đều, vẫn còn một số lượng giáo viên ở trình độ trung cấp. Vì vậy, việc tiếp
tục đào tạo giáo viên ở trình độ Cao đẳng, Đại học là rất cần thiết đáp ứng yêu
cầu nâng cao trình độ và nguyện vọng chính đáng của đội ngũ giáo viên, tiến tới
chuẩn hóa đội ngũ giáo viên trường Tiểu học Sơn Lâm.
Trường có Chi bộ độc lập gồm 17 đảng viên. Trường đạt đơn vị tiên tiến
cấp cơ sở, công đoàn vững mạnh, Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh xếp
loại xuất sắc.
Hầu hết giáo viên có tinh thần trách nhiệm cao đối với giảng dạy và
nghiên cứu, không ngừng trao đổi kinh nghiệm, nâng cao trình độ chuyên môn.
2.1.1.4. Về số lượng học sinh
Năm 2013-2014 trường Tiểu học Sơn Lâm có 201 học sinh (nữ 95 em,
nam 106 em) được học ở 2 điểm trường: điểm trường vùng chính gồm 6 lớp gồm
123 em và điểm trường vùng lẻ 78 em.
Trường được chia thành 5 khối lớp với 12 lớp học:
Khối lớp Số lớp Số lượng học sinh
Khối một 2 46 học sinh
Khối hai 2 36 học sinh
Khối ba 2 33 học sinh
Khối bốn 2 43 học sinh
Khối năm 2 43 học sinh
2.1.1.5. Về công tác tuyển sinh
Công tác tuyển sinh vào lớp 1: Nhà trường huy động trẻ vào lớp 1 năm
học 2013 - 2014 có 45/45 em đạt chỉ tiêu 100 %. Đa số, số lượng học sinh được
huy động tại 2 điểm trường Mầm non của xã Sơn Lâm.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 18 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
2.1.1.6. Về cơ sở vật chất

Trường tọa lạc trên xã Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh với diện tích 4.555 m
2
.
Trường đảm bảo tiêu chuẩn của trường chuẩn quốc gia mức độ 2, cụ thể:
- Phòng học có 13 phòng trong đó 10 phòng học văn hóa và 3 phòng bộ
môn (Âm nhạc, Mĩ thuật, Anh văn).
- Phòng hiệu bộ: 3 phòng (phòng hiệu trưởng, phòng phó hiệu trưởng,
phòng đội).
- Phòng chức năng: 5 phòng (phòng thư viện, phòng thiết bị, phòng truyền
thống, phòng y tế học đường, phòng hội đồng).
- Nhà xe: 2 nhà xe (nhà xe dành cho giáo viên và nhà xe dành cho học sinh).
- Nhà vệ sinh: 2 nhà vệ sinh (nhà vệ sinh dành cho giáo viên và nhà vệ
sinh dành cho học sinh).
2.1.1.7. Về thành tích giảng dạy và học tập
Trong những năm qua, trường Tiểu học Sơn Lâm luôn có sự nỗ lực trong
công tác giảng dạy và học tập, đạt thành tích cao: Số giáo viên đạt giáo viên giỏi
các cấp hơn 80%; số lượng học sinh đạt giỏi cấp huyện hơn 70% và có các học
sinh đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh và quốc gia. Bên cạnh đó, đây là một trong
những ngôi trường luôn đi đầu trong các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao.
2.1.1.8. Vai trò vị trí của trường với địa phương
Trường làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, được Hội đồng Nhân dân,
Uỷ ban Nhân dân và các ban ngành đoàn thể địa phương quan tâm đầu tư giúp
đỡ. Đặc biệt, trường có hội cha mẹ học sinh luôn phối hợp chăm lo đến việc học
của con cái.
2.1.2. Thực trạng dạy học môn Âm nhạc lớp 3 trường Tiểu học Sơn Lâm -
Hương Sơn - Hà Tĩnh
2.1.2.1. Chương trình
Về nội dung chương trình: đây là cơ sở không kém phần quan trọng trong
thiết kế và tổ chức dạy học Âm nhạc. Bám sát nội dung chương trình từ đó giáo
viên vạch kế hoạch thiết kế các hoạt động dạy học sao cho phù hợp.

Chương trình Âm nhạc lớp 3 gồm 11 bài hát chính khóa được giáo viên
triển khai dạy ở hai lớp 2A và 2B với số lượng đầy đủ là 35 tiết/ 35 tuần. Đối với
lớp 3 có hai nội dung là học hát và phát triển khả năng Âm nhạc.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 19 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
a. Học hát
Th
ứ tự
Bài hát Tác giả Tính chất Âm nhạc
Loại
nhịp
1 Quốc ca Việt Nam Văn Cao Nhịp đi - Hùng mạnh C
2 Bài ca đi học Phan Trần Bảng Nhịp đi - Khỏe 2/4
3 Đếm sao Văn Chung Vừa phải - Nhịp nhàng 3/4
4 Gà gáy Dân ca Cống
Lời mới: Huy Trân
Vui - Linh hoạt 2/4
5 Lớp chúng ta đoàn kết Mộng Lân Hơi nhanh - Vui 2/4
6 Con chim non Dân ca Pháp Vừa phải - Nhịp nhàng 3/4
7 Ngày mùa vui Dân ca Thái
Lời mới: Hoàng Lân
Rộn ràng - Vui - Hơi nhanh 2/4
8 Em yêu trường em Hoàng Vân Nhịp nhàng - Nhanh vui C
9 Cùng múa hát dưới trăng Hoàng Lân Vui - Nhịp nhàng 3/8
10 Chị ong nâu và em bé Tân Huyền Vừa phải - Nhí nhảnh 2/4
11 Tiếng hát bạn bè mình Lê Hoàng Minh Vừa phải 2/4
b. Phát triển khả năng Âm nhạc: bao gồm các nội dung:
- Nghe nhạc

- Kể chuyện Âm nhạc: cá heo với Âm nhạc; chàng Oóc - phê và cây đàn Lia.
- Giới thiệu: một vài nhạc cụ dân tộc (đàn bầu, đàn nguyệt, đàn tranh); tên
nốt nhạc qua trò chơi; khuông nhạc và khóa Son.
- Tập nhận biết tên một số nốt nhạc trên khuông.
- Tập viết các nốt nhạc trên khuông
- Trò chơi Âm nhạc.
- Hát (trình bày tác phẩm Âm nhạc)
Khi dạy lấy nội dung hát làm chủ yếu, vì vậy yêu cầu cần đạt của học sinh
là biết hát theo giai điệu và lời ca, yêu cầu học sinh phải biết tên các nhạc sĩ sáng
tác. Theo điều tra tại trường Tiểu học Sơn Lâm, học sinh chỉ mới được phát triển
khả năng ca hát còn năng lực phát triển khả năng Âm nhạc còn nhiều hạn chế.
Phát triển khả năng Âm nhạc có tác dụng giáo dục thẩm mĩ Âm nhạc và cung cấp
“vốn liếng” trong hành trang Âm nhạc khi các em đang ngồi trên ghế nhà trường.
Tại trường Tiểu học chúng tôi khảo sát, việc phát triển năng lực Âm nhạc cho
học sinh còn rất nhiều hạn chế: giáo viên chưa cho học sinh nghe nhạc nhiều,
việc giới thiệu các nhạc cụ chỉ được thông qua tranh ảnh, học sinh ít được tham
gia các trò chơi Âm nhạc.
2.1.2.2. Phương pháp
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 20 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
a. Học hát
Đối với việc dạy học hát lớp 3, phương pháp dạy học truyền thống áp
dụng phổ dụng theo trình tự thông thường:
- Giới thiệu bài hát (tên bài, tên tác giả, nội dung và xuất xứ)
- Hát mẫu (do giáo viên trình bày hoặc nghe băng nhạc)
- Đọc lời ca
- Khởi động giọng
- Hướng dẫn tập hát từng câu (cần phân chia các câu hợp lí, vừa sức tiếp

thu của học sinh)
- Củng cố toàn bài, tập hát đúng, thuộc lời ca, nâng cao chất lượng tiếng
hát và tập diễn cảm.
- Hát kết hợp vận động phụ họa hoặc gõ đệm, tập biểu diễn bài hát.
- Kiểm tra các nhóm tổ và cá nhân
Chúng tôi được tham dự một tiết dạy của giáo viên bộ môn Âm nhạc,
đồng thời tiến hành hỏi ý kiến học sinh, các giáo viên đồng nghiệp, đặc biệt xin ý
kiến lãnh đạo nhà trường về dạy học Âm nhạc lớp 3, chúng tôi có kết quả đánh
giá như sau:
ST
T
Các bước
Mức độ đạt đươc
Tốt Khá Trung bình Yếu
1 Giới thiệu bài hát X
2 Nghe hát mẫu X
3 Đọc lời ca X
4 Tập hát từng câu X
5 Hát cả bài X
6 Củng cố, kiểm tra X
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 21 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
Theo trình tự này, việc dạy học tập bài hát lớp 3 (tiết 1) trường Tiểu học
Sơn Lâm chưa được triển khai đầy đủ, học sinh chưa được thực hiện các kĩ năng
kết hợp gõ đệm, vỗ tay, vận động minh họa. Giáo viên chưa nắm chắc các nội
dung cần triển khai cho hai tiết trong một bài hát. Bên cạnh đó, trong quá trình
tìm hiểu, khảo sát chúng tôi nhận thấy phương pháp dạy cụ thể nhằm giúp học
sinh lĩnh hội kiến thức chưa được tạo hiệu quả thiết thực đối với học sinh.

Cụ thể:
Đối với giới thiệu bài hát, giáo viên chủ yếu giới thiệu bằng lời khiến học
sinh nhàm chán. Mặt khác, giáo viên chỉ giới thiệu nguồn gốc xuất xứ theo sách
giáo viên hướng dẫn như giới thiệu về tác giả, tác phẩm, chưa chú trọng đến các
bài hát thuộc thể loại dân ca.
Với một bài hát mới, việc hát mẫu rất cần thiết, giúp học sinh bước đầu
cảm nhận bài hát và chuẩn bị tốt hơn cho những nội dung ở bước sau. Để có
được sự giao thoa tình cảm với các em, giáo viên cần nắm rõ bài hát và khâu cơ
bản cần thuộc lời bài hát. Tuy nhiên, qua việc thăm dò ý kiến của học sinh tại lớp
3A, khi dạy bài hát “Em yêu trường em” (Hoàng Vân) - đây là bài hát dài có hai
lời, giáo viên còn nhầm lẫn lời của bài hát. Tuy vậy, trong các tiết học Âm nhạc,
giáo viên biết vận dụng linh hoạt khi cho học sinh nghe nhạc qua đài cassette và
qua nghe giáo viên hát mẫu.
Hoạt động kết hợp gõ đệm, vận động, minh họa là một khâu quan trọng
trong nội dung dạy hát cho học sinh. Linh hoạt vận dụng tốt hoạt động gõ đệm,
minh họa kết hợp với bài hát sẽ góp phần phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của học sinh, đồng thời có tác dụng không nhỏ trong việc hướng đến mục tiêu
đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng dạy và học các môn học
đặc thù. Ngoài ra, khi tham gia hoạt động này, trẻ sẽ ghi nhớ giai điệu, tiết tấu,
nội dung lời ca một cách chính xác và tường tận hơn. Qua quá trình tìm hiểu từ
thực trạng dạy học Âm nhạc cho học sinh lớp 3 ở trường Tiểu học Sơn Lâm cho
thấy giáo viên còn xem nhẹ vai trò của hoạt động gõ đệm, vận động kết hợp với
bài hát, bởi vậy chưa có nhiệt tâm, sự sáng tạo cống hiến toàn diện về khả năng
Âm nhạc của học sinh. Tại lớp 3A trường Tiểu học Sơn Lâm còn tồn tại một số
học sinh chưa phân biệt gõ đệm theo tiết tấu, theo nhịp, theo phách theo bài hát.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 22 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
Trong bất kì môn học nào, khâu củng cố, kiểm tra luôn được áp dụng và

được tổ chức một cách linh hoạt giúp học sinh lĩnh hội những kiến thức thuộc về
văn hóa Âm nhạc cách nhẹ nhàng, sâu sắc. Đặc biệt sự linh hoạt trong kết hợp trò
chơi giúp giờ học thêm phong phú, sinh động hơn. Tại trường Tiểu học Sơn Lâm,
giáo viên đã biết áp dụng các phương pháp kiểm tra, đánh giá khá hiệu quả: tổ
chức cho học sinh trình bày cá nhân, nhóm, tổ và giáo viên có thể tranh thủ kiểm
tra mức độ tiếp thu của các em. Tuy nhiên, nếu giáo viên áp dụng công nghệ thông
tin trong khâu kiểm tra, đánh giá sẽ mang lại hiệu quả thiết thực cho giờ dạy.
Một tác phẩm Âm nhạc là sự kết tinh các yếu tố nghệ thuật, của cảm xúc,
giá trị văn hóa, tư tưởng tình cảm của con người. Thông thường, sau khi học
xong bài hát, giáo viên thường đặt câu hỏi: “Qua bài hát, giáo dục các em điều
gì?” Đây là một điểm tích cực nhằm giúp học sinh nắm được chủ đề, tư tưởng
của bài hát. Tuy nhiên, cách đặt câu hỏi như vậy khiến học sinh nhàm chán, giáo
viên cần có các hình thức phù hợp như dẫn dắt bằng lời, kể chuyện tạo nên sự đa
dạng trong phương pháp dạy học.
b. Phát triển khả năng Âm nhạc
Nội dung tập nhận biết tên một số nốt nhạc trên khuông và tập viết các nốt
nhạc trên khuông được giáo viên triển khai khá hiệu quả tại khối lớp 3, học sinh
nhận biết và viết được các hình nốt cũng như khóa Son. Học sinh được lĩnh hội
hai câu chuyện thông qua việc kể chuyện của giáo viên kết hợp tranh minh họa,
khai thác tìm hiểu nội dung câu chuyện và kĩ năng tập kể chuyện của học sinh.
Theo điều tra đa số các em đều nắm bắt tốt nội dung câu chuyện. Bên cạnh đó,
học sinh đã nắm được tên và đặc điểm bên ngoài các nhạc cụ dân tộc đã được
giáo viên giới thiệu.
Tuy nhiên, do sự hạn chế về cơ sở vật chất, giáo viên chỉ sử dụng công
nghệ thông tin khi cần thiết nên nội dung học hát và nội dung phát triển khả năng
Âm nhạc chủ yếu giáo viên dạy chay nên việc nghe nhạc và tổ chức trò chơi Âm
nhạc chưa được tiến hành hiệu quả.
2.1.2.3. Đồ dùng dạy học
Nếu dạy học nói chung cần có thiết bị, đồ dùng dạy học hỗ trợ thì dạy học
Âm nhạc càng không thể thiếu. Để dạy học Âm nhạc cần có một số phương tiện

cho thầy và trò như: các nhạc cụ gõ đơn giản, đàn phím điện tử và các đạo cụ
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 23 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
hỗ trợ. Ngoài ra phải có băng, đĩa nhạc gồm các bài hát quy định trong chương
trình, các bản nhạc cho học sinh nghe.
Qua việc tiến hành khảo sát các đồ dùng dạy học Âm nhạc tại trường Tiểu
học Sơn Lâm bao gồm:
- 1 bảng phụ.
- 1 đài cassette.
- Các nhạc cụ cho giáo viên và học sinh: 1 máy nghe nhạc, 1 đàn phím
điện tử (đàn oóc - gan), 3 cái trống, 3 cái song loan, 10 thanh phách.
- Một số tranh ảnh giới thiệu nhạc cụ: đàn bầu, đàn tranh, đàn nguyệt.
Với các đồ dùng dạy học như vậy chưa đủ số lượng và chất lượng để đáp
ứng yêu cầu thực hành Âm nhạc cho học sinh tại trường Tiểu học Sơn Lâm, vì
vậy cần hỗ trợ thêm đồ dùng dạy học đủ số lượng, chất lượng, đa dạng và sử
dụng chúng đúng lúc, có hiệu quả.
2.1.2.4. Năng lực, tay nghề của giáo viên
Trường Tiểu học Sơn Lâm có một giáo viên chuyên trách với trình độ đại
học tại chức. Giáo viên luôn cố gắng trau dồi bản thân, nâng cao chuyên môn
nghiệp vụ. Giáo viên biết phối hợp tốt với Ban giám hiệu nhà trường giúp đỡ học
sinh trong quá trình dạy học.
Tuy nhiên, do đây là một ngôi trường thuộc huyện miền núi nên giáo viên
chưa nắm vững đổi mới phương pháp dạy học Âm nhạc. Đổi mới phương pháp
dạy học là một vấn đề có tính cấp thiết nên giáo viên cần nghiên cứu, tìm hiểu
nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. Hơn nữa, giáo viên chưa biết phân loại đối
tượng học sinh nên khả năng ca hát chưa có sự đồng đều giữa các em, chủ yếu
chỉ tập trung vào đối tượng học sinh có năng khiếu.
2.1.2.5. Mặt bằng, khả năng tiếp nhận của học sinh

Theo điều tra, khối 3 tại trường Tiểu học Sơn Lâm có 33 học sinh (lớp 3A:
17 học sinh, lớp 3B: 16 học sinh). Nhìn chung, học sinh ngoan, năng động, tích
cực trong học tập, có khả năng tiếp thu Âm nhạc tốt. Bên cạnh đó, tồn tại một số
ít học sinh chay lười học tập, xem Âm nhạc là môn phụ ít đầu tư học tập, một số
học sinh tiếp nhận Âm nhạc chưa tốt, phải luyện tập nghe nhạc thường xuyên
mới nắm bắt được giai điệu bài hát.
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 24 Niên khóa: 2010 - 2014
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học Âm
nhạc lớp 3
trường Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh
Theo khảo sát, có 24 học sinh chiếm 73% yêu thích môn Âm nhạc, số học
sinh còn lại xem Âm nhạc là một bộ môn bắt buộc cần học trong chương trình,
không có thái độ say mê với môn học. Nhìn chung, tất cả các em đều thích và có
mong muốn được học các tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin. Khi được
hỏi em Hồ Đình Tài (lớp 3B) về vấn đề giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học
trong môn Âm nhạc, em trả lời: “Em muốn có tiết dạy Âm nhạc được diễn ra sổi
nổi, cô giáo tổ chức thật nhiều trò chơi và cô hát mẫu cho chúng em nghe nữa”.
Như vậy, học sinh chính là chủ thể trong hoạt động dạy học. Muốn nâng
cao giáo dục, trước hết cần được đáp ứng những nguyện vọng tối thiểu cho các
em. Đối với môn Âm nhạc, giáo viên và cả học sinh cần linh hoạt trong hoạt
động tương tác giữa thầy và trò, điều này sẽ mang lại hiệu quả cho chính giáo
viên và học sinh trong hoạt động dạy học Âm nhạc.
2.1.2.6. Ban chỉ đạo các cấp
Về phía Ban giám hiệu, trường có 1 hiệu trưởng: thầy giáo Nghiêm Trọng
Minh và 1 hiệu phó: cô giáo Lê Thị Hương. Về phía ban ngành, trường có 1 chủ
tịch công đoàn, 1 tổng phụ trách và 2 tổ trưởng chuyên môn (tổ trưởng tổ 1, 2, 3:
cô giáo Trần Thị Hồng Phước; tổ trưởng tổ 4, 5: cô giáo Trần Thị Thanh Hà).
Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên theo dõi, đôn đốc giáo viên trong
trường nói chung và giáo viên Âm nhạc nói riêng thực hiện giảng dạy tốt, đúng
quy trình theo chuẩn kiến thức kĩ năng, đồng thời đại diện lãnh đạo nhà trường

dự giờ, góp ý, góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy chuyên môn. Tuy nhiên,
phần lớn các tiết dự giờ đều được thông báo trước nên hiệu quả đánh giá của giáo
viên và học sinh tại trường chưa thiết thực.
2.1.3. Đánh giá thực trạng dạy học Âm nhạc lớp 3 trường Tiểu học Sơn Lâm -
Hương Sơn - Hà Tĩnh
2.1.3.1. Thuận lợi và khó khăn
a.Thuận lợi
Qua thăm dò, khảo sát thực trạng dạy học Âm nhạc học sinh lớp 3 trường
Tiểu học Sơn Lâm - Hương Sơn - Hà Tĩnh, chúng tôi nêu ra những thuận lợi, khó
khăn như sau:
SVTH: Phan Thị Ánh Nguyệt 25 Niên khóa: 2010 - 2014