CHUYÊN ĐỀ: “PHƯƠNG PHÁP PHÂN LOẠI HỌC SINH THEO CHUẨN KIẾN THỨC KĨ NĂNG ĐỂ GIẢNG DẠY HIỆU QUẢ MÔN SINH HỌC CẤP THCS”.

/>TƯ LIỆU CHUYÊN MÔN TRUNG HỌC CƠ SỞ.

CHUYÊN ĐỀ
“PHƯƠNG PHÁP PHÂN LOẠI HỌC SINH
THEO CHUẨN KIẾN THỨC KĨ NĂNG
ĐỂ GIẢNG DẠY HIỆU QUẢ
MÔN SINH HỌC CẤP THCS”.
.
HẢI DƯƠNG – NĂM 2014
/> />LỜI NÓI ĐẦU
Sinh học là một môn học không khó đối với học sinh
THCS vì nó là một môn xã hội tổng hợp một số kiến thức của
các môn khoa học tự nhiên và xã hội khác. Tuy nhiên trong
nhiều năm làm nhiệm vụ giảng dạy bộ môn Sinh học ở các
khối lớp thuộc trường THCS, nhóm giáo viên bộ môn Sinh
học nhận thấy đa số các em học sinh vẫn còn lúng túng hay
thờ ơ trong việc học. Việc lúng túng và thờ ơ thể hiện rõ khi
các em bắt đầu bước vào lớp 6, giai đoạn đầu của chuyển cấp,
do số lượng môn học và cách học thay đổi so với khi học ở
Tiểu học, nên nhiều em mới vào lớp 6 không theo kịp với môi
trường mới. Bên cạnh đó một số em học sinh ở các khối lớp
khác thì cho rằng đây là một môn học phụ nên các em chưa có
ý thức để học tập tốt bộ môn. Ngoài ra hoàn cảnh sống của các
em cũng ít nhiều ảnh hưởng đến việc học. Do những điều
kiện khách quan trên và những quan niệm sai lầm về bộ môn
học dẫn đến kết quả học tập của học sinh về môn Sinh học ở
/> />trường còn thấp. Từ kết quả này nhóm giáo viên Sinh học đã
thảo luận chuyên đề “Nâng cao chất lượng bộ môn Sinh
học”. Đ ể nâng cao chất lượng học tập, việc làm đầu tiên là
nâng cao chất lượng một giờ dạy trên lớp vì môn Sinh học có
ý nghĩa sâu sắc, đây là bộ môn có tác dụng giáo dục và giáo

dưỡng rất lớn - là một trong những bộ môn cơ bản đầu tiên để
xây dựng cho các em các kĩ năng sống, sinh hoạt và giáo dục
cho các em ý thức xây dựng bảo vệ môi trường sống xung
quanh. Đây là một môn học rất thiết thực với thực tế đời sống.
Nó giúp người học có những kiến thức, kĩ năng không thể
thiếu trong cuộc sống để từng bước nâng cao chất lượng cuộc
sống của con người và đáp ứng toàn bộ yêu cầu của xã hội.
Trân trọng giới thiệu cùng quý vị thầy cô giáo, các bậc phụ
huynh và các bạn đọc cùng tham khảo, trải nghiệm tài liệu:
CHUYÊN ĐỀ “PHƯƠNG PHÁP PHÂN LOẠI HỌC
SINH THEO CHUẨN KIẾN THỨC KĨ NĂNG ĐỂ
GIẢNG DẠY HIỆU QUẢ MÔN SINH HỌC CẤP THCS”
Chân trọng cảm ơn!
/> />CHUYÊN ĐỀ “PHƯƠNG PHÁP PHÂN LOẠI HỌC
SINH THEO CHUẨN KIẾN THỨC KĨ NĂNG ĐỂ
GIẢNG DẠY HIỆU QUẢ MÔN SINH HỌC CẤP THCS”
A. Đặt vấn đề:
I. Cơ sở lý luận:
Sinh học là một môn học không khó đối với học sinh THCS
vì nó là một môn xã hội tổng hợp một số kiến thức của các
môn khoa học tự nhiên và xã hội khác. Tuy nhiên trong nhiều
năm làm nhiệm vụ giảng dạy bộ môn Sinh học ở các khối lớp
thuộc trường THCS, nhóm giáo viên bộ môn Sinh học nhận
thấy đa số các em học sinh vẫn còn lúng túng hay thờ ơ trong
việc học. Việc lúng túng và thờ ơ thể hiện rõ khi các em bắt
đầu bước vào lớp 6, giai đoạn đầu của chuyển cấp, do số
lượng môn học và cách học thay đổi so với khi học ở Tiểu
học, nên nhiều em mới vào lớp 6 không theo kịp với môi
trường mới. Bên cạnh đó một số em học sinh ở các khối lớp
/> />khác thì cho rằng đây là một môn học phụ nên các em chưa

có ý thức để học tập tốt bộ môn. Ngoài ra hoàn cảnh sống của
các em cũng ít nhiều ảnh hưởng đến việc học. Do những điều
kiện khách quan trên và những quan niệm sai lầm về bộ môn
học dẫn đến kết quả học tập của học sinh về môn Sinh học ở
trường còn thấp. Từ kết quả này nhóm giáo viên Sinh học đã
thảo luận chuyên đề “Nâng cao chất lượng bộ môn Sinh
học”. Đ ể nâng cao chất lượng học tập, việc làm đầu tiên là
nâng cao chất lượng một giờ dạy trên lớp vì môn Sinh học có
ý nghĩa sâu sắc, đây là bộ môn có tác dụng giáo dục và giáo
dưỡng rất lớn - là một trong những bộ môn cơ bản đầu tiên để
xây dựng cho các em các kĩ năng sống, sinh hoạt và giáo dục
cho các em ý thức xây dựng bảo vệ môi trường sống xung
quanh. Đây là một môn học rất thiết thực với thực tế đời
sống. Nó giúp người học có những kiến thức, kĩ năng không
thể thiếu trong cuộc sống để từng bước nâng cao chất lượng
cuộc sống của con người và đáp ứng toàn bộ yêu cầu của xã
/> />hội.
II. Cơ sở thực tiễn.
Trước tình hình chung hiện nay, việc áp dụng khoa học kỹ
thuật vào sản xuất và đời sống ngày càng được phát triển và
mở rộng. Kinh tế phát triển, cuộc sống của con người ngày
một nâng cao. Do đó việc trang bị cho người học những kiến
thức cơ bản về kĩ năng sống, sinh hoạt trong gia đình và thái
độ tích cực trong việc xây dựng và bảo vệ môi trường xung
quanh là điều rất cần thiết. Để đạt được mục tiêu đó thì mỗi
giáo viên cần phải định hướng đào tạo và bồi dưỡng cho các
em ý thức, thái độ tích cực trong nhiều môn học khác nhau.
Môn Sinh học là một trong những môn học có nhiều ứng
dụng trong thực tiễn cuộc sống. Nó phục vụ cho nhiều
chuyên ngành khác phát triển. Vì vậy một việc rất cần thiết

là ngay từ cấp cơ sở hệ thống trường THPT giáo viên phải
nghiên cứu khám phá để nâng cao phương pháp trong một
/> />giờ dạy. Tạo cho các em có hứng thú say mê và yêu thích bộ
môn học này.
B. KẾ HOẠCH NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BỘ MÔN:
Để phát huy tính tư duy, chủ động và sáng tạo trong dạy
và học bộ môn Sinh học mà học sinh không phải lĩnh hội
bằng cách học thuộc bài, tổ chuyên môn cần đạt như sau:
1. Giáo viên:
- Tự bồi dưỡng kĩ năng dạy học tích cực môn Sinh học nhằm
đem lại hiệu quả thiết thực trong công tác giảng dạy môn
Sinh học ở trường THCS.
- Đa dạng hoá hoạt động dạy học, vận dụng tốt ph ương pháp
dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực độc lập, sáng
tạo của học sinh.
- Chú trọng dạy học nhóm, sát với đối tượng, tổ chức hoạt
động phù hợp với trình độ học sinh.
/> />2. Học sinh:
- Nâng cao kỹ năng đọc và sử dụng kiến thức số liệu ở sách
giáo khoa và ở các nguồn thông tin khác để tự hình thành
kiến thức bài học.
- Gợi cho học sinh lòng yêu thương đất nước, con người Việt
Nam với mong muốn được góp phần bảo vệ và xây dựng quê
hương ngày càng giàu đẹp hơn; có hiểu biết với lòng tự hào
về truyền thống, văn hoá nơi mình đang sinh sống.
- Giáo dục các em lòng say mê, yêu thích học tập môn Sinh
học một cách tự nhiên, chủ động và tích cực.
C. NHỮNG GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP CỤ THỂ:
Dạy học sinh học môn Sinh học có những khó khăn riêng,
nhưng nếu giáo viên có đầu tư, chủ động và sáng tạo nắm

được phương pháp dạy học theo đặc trưng bộ môn, biết cách
tổ chức hoạt động học tập trên lớp thì cũng sẽ dễ dàng hơn.
Để đạt được ước vọng “Nâng cao chất lượng học tập của học
/> />sinh trong giờ học môn Sinh học” thì giáo viên phải tiến
hành những công việc sau:
1. Trước hết chúng ta nên hiểu rằng không thể có một
phương pháp nào là vạn năng, là tối ưu để dạy tốt bộ môn
khoa học, nhất là bộ môn Sinh học, mà yếu tố tích cực tiềm
ẩn trong cách tạo hứng thú học tập cho học sinh qua việc
“Kiểm tra bài cũ”. Thường thì trong phần kiểm tra bài cũ,
giáo viên đưa ra câu hỏi kiểm tra kiến thức bài trước đã học.
Để tạo hứng thú cho học sinh, Giáo viên nên ghi điểm đúng,
chính xác, có khen ngợi đối với học sinh trả lời tốt, còn đối
với học sinh không trả lời được câu hỏi Giáo viên nên động
viên – khuyến khích các em cần phải học bài tốt hơn tránh
chì chiết, mắng nhiếc, quát nạt các em. Hệ thống câu hỏi
phải tường minh rõ ràng tránh quá rộng hoặc quá vụn vặt.
Cũng có thể giáo viên đưa ra câu hỏi kiểm tra kiến thức liên
hệ với thực tế hoặc câu hỏi có nội dung liên quan đến bài
mới, từ đó dẫn dắt học sinh đi vào vấn đề của bài mới. Chú ý
/> />câu hỏi cần đặt đúng đối tượng học sinh, cần dự kiến trước
phương án trả lời của học sinh.
2.Để thực hiện có hiệu quả phải tạo hứng thú trong khâu
“Đặt vấn đề" Phần này giáo viên nên đưa ra các tình huống có
vấn đề đòi hỏi học sinh phải dự đoán nêu giả thiết, tranh luận
trên kênh hình – kênh chữ, giữa những ý kiến trái ngược nhau
đó chính là nội dung mà học sinh sẽ biết được qua bài học
mới.
3.Trong quá trình dạy “Bài mới” để tạo hứng thú học tập
cho học sinh thì người giáo viên phải:

- Tiến hành dạy học ở mức độ thích hợp nhất đối với trình độ
phát triển của học sinh.
Một nội dung quá khó hay quá dễ không gây hứng thú học tập
cho học sinh, thì người giáo viên phải cần biết dẫn dắt học
sinh đi tìm cái mới, cái chưa biết bằng cách cho các em làm
/> />việc với sách giáo khoa, với tài liệu tham khảo, lập bảng so
sánh hệ thống hóa, báo cáo nhỏ, làm thí nghiệm… Nhất thiết
phải dành thời gian cho học sinh hoạt động suy nghĩ, thực
hành, phán đoán, thảo luận…thời gian càng nhiều càng tốt,
miễn là tổ chức khoa học, chuyển tải kiến thức ở sách giáo
khoa đến tận học sinh đầy đủ. Nên có phần dành riêng cho học
sinh khá - giỏi, có phần phù hợp với học sinh yếu – kém. Như
vậy các nhóm học sinh có trình độ khác nhau đều được thử
thách và đánh giá sẽ không gây hiện tượng nhàm chán trong
học tập.
- Cần khai thác tối đa phương tiện dạy học, nên ưu tiên học
sinh quan sát mẫu vật (nếu có) trước, sau đó là mô hình, rồi
đến hình vẽ. Khi được tiếp xúc đồ dùng trực quan cộng với
tình huống giáo viên đưa ra sẽ gây hứng thú học tập rất lớn
cho các em trong quá trình lĩnh hội tri thức.
- Mặt khác trong thời gian lên lớp giảng bài, giáo viên phải
khen ngợi, cho điểm kịp thời, chính xác, đúng lúc. Khi học
/> />sinh trả lời đúng phải khen tốt, nếu trả lời chưa đúng thì yêu
cầu học sinh ngồi xuống và suy nghĩ thêm. Với cách ứng xử
này sẽ kích thích được hứng thú học tập ở các em, nếu học
sinh trả lời các câu hỏi mang tính sang tạo giáo viên có thể
ghi điểm kịp thời.
- Cũng có thể hướng dẫn học sinh liên hệ thực tế giải thích
một số vấn đề thông qua bài dạy, lồng ghép kể một số câu
chuyện xung quanh cuộc sống liên quan đến bài học.

Qua câu chuyện hoặc qua phần giải thích, liên hệ để học sinh
nắm được một số kiến thức bài học giúp học sinh nhớ lâu
hơn, tăng thêm tính hấp dẫn của bộ môn, thu hút sự chú ý, say
mê học tập nghiên cứu của học sinh.
- Cần tạo không khí lớp học vui vẻ làm cho học sinh thích thú
được đến lớp, mong đến giờ học. Muốn vậy phải tạo ra sự
giao tiếp giữa giáo viên với học sinh, cùng tranh luận – trao
đổi nhằm dẫn dắt học sinh đi tới kết luận đúng đắn.
/> /> 4. Trong phần “củng cố, đánh giá” để tạo hứng thú cho
các em, khi đánh giá giáo viên phải đưa ra một số câu hỏi trắc
nghiệm gọn, dễ nhớ. Yêu cầu học sinh làm trên phiếu học tập
hoặc làm trên giấy trong (nếu sử dụng đèn chiếu). Sau đó giáo
viên nêu đáp án, biểu điểm, học sinh có thể chấm bài của bạn.
Khi chấm bài của bạn giúp các em lần nữa khắc sâu kiến thức
cho bản thân mình, nếu cá nhân hoặc nhóm hoạt động tốt –
nhanh có kết quả đúng thì cũng có thể ghi điểm hoặc có
thưởng (tràng pháo tay).
5. Ở phần “hướng dẫn về nhà” để tạo hứng thú học tập
cho học sinh, giáo viên nên giao các công việc cụ thể cho các
em. Cũng có thể cho học sinh sưu tầm mẫu vật hay tranh ảnh,
hoặc cũng có thể cho học sinh tìm hiểu một số vấn đề có liên
quan đến bài học sau… từ các công việc đó giúp các em
khám phá, thích tìm hiểu khoa học.
/> />D. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Kinh nghiệm thực tiễn dạy học và kết quả nghiên cứu thực
nghiệm cho thấy để nâng cao chất lượng dạy học cần có các
điều kiện sau:
- Tạo không khí học tập tích cực, Giáo viên phải tạo hứng thú
học tập mà ở đó mọi học sinh đều có trể tích cực tham gia
trong quá trình học tập, luôn hào hứng và muốn biết được sự

tiến bộ của mình, liên tục tạo ra những thử thách vừa sức, giáo
viên phải biết tổ chức các hoạt động tự lực của học sinh.
- Mục tiêu học tập luôn có ý nghĩa, giáo viên phải có khả năng
triển khai các mục tiêu và nhiệm vụ học tập một cách hợp lí,
hấp dẫn đồng thời luôn giải quyết được nhu cầu đòi hỏi của
học sinh để các em luôn hăng hái học tập, sử dụng phương
pháp đa dạng.
- Sử dụng phương tiện hiện đại phù hợp với nội dung bài dạy.
- Kiến thức phải có tính thực tiễn, gần gũi với hoạt động hằng
ngày trong cuộc sống của học sinh. Biết vận dụng những kiến
/> />thức trong bài học để giải thích một số hiện tượng trong thực
tế có liên quan.
- Liên tục thay đổi hình thức động viên học tập, phát huy tối
đa tính tư duy tích cực của học sinh, tổ chức tình huống có
vấn đề đòi hỏi dự đoán, nêu giả thiết, tranh luận trái ngược.
-Tiến hành dạy học ở mức độ thích hợp nhất.
Trân trọng cảm ơn!
/>