phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị trong trường đại học ở hà nội hiện nay

Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Dân tộc Việt Nam qua hàng nghìn năm văn hiến có truyền thống hiếu học,
truyền thống tôn sư trọng đạo. Học trước hết là để làm người và sau đó để góp
sức mình vào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ xa xưa, nhân dân ta có câu: “Nửa
bụng chữ bằng một hũ vàng” là biểu hiện của tinh thần ham học hỏi, cầu thị.
Văn bia ở Văn Miếu ghi rằng: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí
thịnh thì đất nước mạnh và càng lớn lao; nguyên khí suy thì đất nước yếu, mà
càng xuống thấp”. Từ Việt Nam đi ra thế giới, hòa nhập vào đại dương trí tuệ
của thời đại, Hồ Chí Minh đã chắt lọc tinh hoa của nền giáo dục nhân loại, vận
dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta và từng
bước xây dựng nền giáo dục mới. Sự cống hiến của Người về lý luận và thực
tiễn giáo dục là vô giá, đem lại thành tựu và niềm vinh quang cho giáo dục Việt
Nam, góp phần đưa nước ta sánh vai cùng các cường quốc năm châu trong công
cuộc hội nhập quốc tế.
Đảng ta đã khẳng định phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu để xây
dựng một xã hội phát triển nhanh và bền vững. Nhiệm vụ cao cả của giáo dục là
đào tạo và phát triển nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn, có kỹ năng, có
phẩm chất đạo đức góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển nền kinh tế tri
thức.
Trong công cuộc đổi mới đất nước, giáo dục Việt Nam nói chung và giáo
dục đại học nói riêng đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận, tuy nhiên vẫn
còn tồn tại nhiều “bất cập về khả năng đáp ứng của hệ thống giáo dục đại học
đối với yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện
đại hoá và nhu cầu học tập của nhân dân”. Nguyên nhân quan trọng làm ảnh
hưởng đến chất lượng giáo dục chưa cao, gây nhiều những vấn đề nhức nhối
như: học giả bằng thật…Vậy làm thế nào để nâng cao chất lượng và đạt hiệu
quả cao trong quá trình đào tạo nguồn nhân lực có trình độ là một đòi hỏi lớn
đối với các trường đại học, góp phần thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội X đã đề

ra là: “Về Giáo dục và đào tạo, chúng ta phấn đấu để lĩnh vực này cùng với
Sinh viên: Lê Trung Kiên 1 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
khoa học công nghệ thực sự là quốc sách hàng đầu, thông qua việc đổi mới toàn
diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, chấn hưng
nền giáo dục Việt Nam” [5,tr.34]. Một trong những giải pháp quan trọng là
chúng ta cần nghiên cứu một cách sâu sắc hệ thống tư tưởng giáo dục Hồ Chí
Minh và vận dụng có sáng tạo vào hoạt động giáo dục, nhất là vận dụng phương
pháp giáo dục của Người vào việc nâng cao chất lượng đào tạo đại học ở Việt
Nam hiện nay nói chung và thành phố Hà Nội nói riêng. Đây là vấn đề có tính
cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu
2.1. Nghiên cứu về tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh
Cho đến nay đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về tư tưởng
giáo dục Hồ Chí Minh.
Trước hết là những công trình sưu tập những bài nói, bài viết có tính
chuyên đề giáo dục của Hồ Chí Minh như: Hồ Chí Minh - Nhiệm vụ của cô
giáo, thầy giáo là rất quan trọng và rất vẻ vang, Nxb. Giáo dục, H, 1969; Hồ
Chí Minh - Bàn về giáo dục, Nxb. Sự thật, H, 1975; Hồ Chí Minh - Về giáo
dục thanh niên, Nxb. Thanh niên, H, 1980…
Trước yêu cầu bức xúc trong giáo dục và đào tạo, nhiều nhà nghiên cứu
bắt đầu đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu và khai thác di sản tư tưởng giáo dục Hồ
Chí Minh. Tiêu biểu có: Nguyễn Lân: Hồ Chủ tịch nhà giáo dục vĩ đại, Nxb.
Khoa học xã hội, H, 1990; Hà Thế Ngữ: Hồ Chí Minh với vấn đề dân chủ hóa
nền giáo dục, Nxb. Giáo dục, H, 1990; Hà Huy Giáp: Làm công tác giáo dục
dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. Văn hóa thông tin, H, 1998; Song
Thành: Hồ Chí Minh nhà tư tưởng lỗi lạc, Nxb. Lý luận chính trị, H, 2005; …
Ngoài ra phải kể đến nhiều bài viết trên các tạp chí như: Nguyễn Khánh Bật: Tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục – đào tạo, Tạp chí giáo dục, số 4 (tháng

5/2001); Bùi Đình Phong: tư tưởng Hồ Chí Minh về nền giáo dục cách mạng
Việt Nam, Tạp chí Cộng sản, số 11 (tháng 6/2004);…
Những công trình này đã đề cập nhiều khía cạnh khác nhau với nội dung
khá đa dạng về tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, nhìn tổng thể trong
Sinh viên: Lê Trung Kiên 2 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
tất cả các công trình trên, chưa có một công trình nào tập trung nghiên cứu về
phương pháp giáo dục một cách đầy đủ, các công trình mới chỉ bàn đến một số
khía cạnh nhất định, mà đây lại là vấn đề rộng lớn có ý nghĩa tác động trực tiếp
đến vấn đề giáo dục và yêu cầu xã hội đòi hỏi.
2.2. Các công trình nghiên cứu về chất lượng giáo dục đại học Việt Nam
Các công trình đã được xuất bản như: Lương Gia Ban (chủ biên): Góp
phần nâng cao chất lượng giảng dạy và đổi mới nội dung chương trình các
môn khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội, 2002; Phạm Văn Đồng: Giáo dục - quốc sách hàng đầu, tương lai của
dân tộc, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 1999; Phạm Ngọc Liên: Đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng hoạt động hoá người học, Thông báo khoa học, Bộ Giáo
dục và Đào tạo, 1994; Nguyễn Văn Sơn: Trí thức giáo dục đại học Việt Nam
thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2002…Các công trình này đều nêu cụ thể, toàn diện tình hình và phương
hướng đổi mới giảng dạy các môn lý luận chính trị các trường chuyên nghiệp
nước ta. Tuy vậy, chưa có công trình nào quán triệt phương pháp giáo dục Hồ
Chí Minh vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy đại học.
Do đó, nghiên cứu “phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng
cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị trong trường đại học ở Hà
Nội hiện nay” vừa có ý nghĩa lý luận vừa thiết thực đối với công tác giáo dục
đại học.
3. Mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
3.1. Mục đích

- Nghiên cứu phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh và vận dụng vào việc
nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị trong trường đại học ở
Hà Nội hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ
- Luận văn tập trung phân tích những nội dung phương pháp giáo dục Hồ
Chí Minh.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 3 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
- Làm rõ thực trạng giáo dục lý luận chính trị trong các trường đại học ở
Hà Nội.
- Luận văn đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm vận dụng
phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh vào nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận
chính trị trong các trường đại học ở Hà Nội hiện nay.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục có nhiều vấn đề và nhiều nội dung.
Trong khuôn khổ luận văn chủ yếu tập trung nghiên cứu về phương pháp giáo
dục trong tư tưởng của Người.
- Nghiên cứu thực trạng giáo dục các môn lý luận chính trị trong trường
đại học ở Hà Nội hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Dựa trên tư tưởng, quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và của Đảng ta về giáo dục.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin; các phương pháp cụ thể:
phương pháp lịch sử, phương pháp lôgíc, kết hợp với các phương pháp khác
như: phương pháp phân tích - tổng hợp, quy nạp, diễn dịch, thống kê, so sánh…
5. Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận

văn gồm 2 chương như sau:
- Chương I: Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh và yêu cầu của việc đổi
mới phương pháp giảng dạy đại học hiện nay.
- Chương II: Vận dụng phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh vào việc
nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội
hiện nay.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 4 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
NỘI DUNG
CHƯƠNG I
PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC HỒ CHÍ MINH VÀ YÊU CẦU CỦA VIỆC
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY ĐẠI HỌC HIỆN NAY
1.1. Giáo dục và yêu cầu của việc đổi mới phương pháp giảng dạy đại học
hiện nay
1.1.1. Các khái niệm cơ bản
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, Giáo dục là: 1. Quá trình đào tạo con
người một cách có mục đích, nhằm chuẩn bị cho con người tham gia đời sống
xã hội, tham gia lao động sản xuất, nó được thực hiện bằng cách tổ chức việc
truyền thụ và lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử - xã hội của loài người.
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc trưng của xã hội loài người. Giáo
dục nảy sinh cùng với xã hội loài người, trở thành một chức năng sinh hoạt
không thể thiếu được và không bao giờ mất đi ở mọi giai đoạn phát triển của xã
hội. Giáo dục là một bộ phận của quá trình tái sản xuất mở rộng sức lao động xã
hội, một trong những nhân tố quan trọng nhất thúc đẩy xã hội phát triển về mọi
mặt. Giáo dục mang tính lịch sử cụ thể, tính chất, mục đích, nhiệm vụ, nội dung,
phương pháp và tổ chức giáo dục biến đổi theo các giai đoạn phát triển của xã
hội, theo các chế độ chính trị - kinh tế của xã hội; 2. Hệ thống các biện pháp,
các tổ chức đào tạo và giáo dục của một nước.
Phương pháp dạy học (PPDH) là cách thức hợp tác của thầy và trò, trong

đó thầy truyền đạt tri thức, kĩ năng, thái độ; thầy điều khiển việc học của trò, trò
tiếp thu và tự điều khiển sự học tập của bản thân, học những điều được truyền
thụ để phát triển nhân cách. PPDH bao gồm phương pháp dạy và phương pháp
học. Hai phương pháp này trong suốt quá trình dạy học luôn luôn quan hệ chặt
chẽ, thống nhất với nhau. Dạy và học là hoạt động mang tính sáng tạo, đa dạng
và linh hoạt, nên không thể có PPDH vạn năng, cứng nhắc, đơn điệu áp đặt.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 5 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
PPDH luôn luôn biến đổi và tuân theo quy luật về sự thống nhất của mục đích,
nội dung, phương pháp và phù hợp đối tượng.
Giảng dạy là hoạt động của thầy, cô giáo truyền thụ kiến thức, lí thuyết
và kĩ năng thực hành cho học sinh. Nội dung và phương pháp giảng dạy tuỳ
thuộc vào mục đích giáo dục, trình độ phát triển kinh tế và văn hoá của xã hội,
đặc điểm nhận thức và tâm lí lứa tuổi, khả năng và điều kiện thực tế của nhà
trường. Nhà trường hiện đại, vừa truyền thụ kiến thức, vừa giúp hình thành
những phẩm chất người công dân của xã hội mới, thông qua "dạy chữ" để "dạy
người". Giảng dạy hiện đại phát huy tính tích cực, độc lập của học sinh, giúp
học sinh chủ động tìm và nắm kiến thức. Đó là hướng ứng dụng các phương
pháp tích cực trong dạy học.
Người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong hệ thống giáo dục nói
chung được gọi là nhà giáo. Những nhà giáo ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo
dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp gọi chung là giáo viên; riêng ở cấp giáo
dục đại học được gọi là giảng viên.
Đổi mới phương pháp dạy học được hiểu là đổi mới nội dung, giáo trình,
cách tiến hành các phương pháp dạy và phương pháp học, đổi mới các phương
tiện và hình thức triển khai phương pháp trên cơ sở khai thác triệt để ưu điểm
của các phương pháp truyền thống và vận dụng linh hoạt một số phương pháp
dạy - học tiên tiến nhằm nâng cao tính chủ động, sáng tạo, năng lực phát hiện và
giải quyết vấn đề, phát huy tối đa tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người

học, nâng cao năng lực tự học, tự nghiên cứu, nâng cao các kỹ năng cần thiết về
nghề nghiệp, kỹ năng làm việc với người khác, kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông
tin, kỹ năng trình bày, thuyết phục, kỹ năng tự phát triển.
Chất lượng dạy học đại học là một khái niệm khó có thể định nghĩa một
cách tường minh. Có lẽ sẽ rất khó khăn trong việc đưa ra các tiêu chí để xác
định chất lượng dạy học đại học bởi vì dưới nhiều góc độ khác nhau người ta có
thể đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau (và đôi khi chúng mâu thuẫn nhau). Mặt
khác, chất lượng trong giáo dục không phải là một đại lượng bất biến, mà nó
mang tính chất lịch sử cụ thể, phụ thuộc vào một hệ thống giáo dục nhất định và
Sinh viên: Lê Trung Kiên 6 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
thay đổi theo chính sách giáo dục của từng giai đoạn cụ thể của đất nước.
Nhưng có một điều dễ được chấp nhận hơn cả là thước đo của chất lượng dạy
học đại học chính là chất lượng giáo dục đại học. Chất lượng giáo dục đại học là
sự phù hợp với mục tiêu đề ra và mục tiêu đó phải phù hợp với yêu cầu xây
dựng, phát triển xã hội hiện tại và tương lai. Chất lượng giảng dạy đại học là
một bộ phận quan trọng cấu thành chất lượng giáo dục đại học.
Như vậy, chất lượng giảng dạy đại học được đo một cách cơ bản ở các
tiêu chí: Chất lượng đội ngũ giảng viên (chủ thể của giáo dục); Nội dung
chương trình, phương pháp giảng dạy; Chất lượng học tập của sinh viên; Cơ sở
vật chất kỹ thuật phục vụ hoạt động giảng dạy; Quản lý hoạt động dạy - học
trong trường đại học,…
1.1.2. Yêu cầu của việc đổi mới phương pháp giảng dạy đại học hiện nay
1.1.2.1. Yêu cầu khách quan
Giáo dục - đào tạo đóng vai trò chủ yếu trong việc giữ gìn, kế thừa và
phát triển những giá trị thành tựu của nền văn minh nhân loại. Trong thời đại
cách mạng khoa học công nghệ ngày nay, tri thức trở thành động lực chính của
sự tăng tốc phát triển. Giáo dục - đào tạo được coi là nhân tố quyết định sự
thành bại của mỗi quốc gia trên trường quốc tế và sự thành đạt của mỗi thành

viên trong cuộc sống. Giáo dục đại học là tác nhân hiệu quả, chủ đạo và trực
tiếp giúp Nhà nước hoạch định chính sách phát triển khoa học, kinh tế, xã hội.
Chất lượng giáo dục đại học là tấm gương thần kỳ để nhìn vào đó hiểu tương lai
dân tộc sẽ đi về đâu. Đất nước phát triển là dựa vào công lớn học tập, lao động
sáng tạo của nguồn lao động trẻ. Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu. Vấn
đề then chốt trong chính sách quốc gia là chăm lo giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng
và sử dụng hiệu quả nguồn lực khoa học công nghệ.
Qua hai mươi năm đổi mới (1986 - 2006), giáo dục đại học nước ta đã
phát triển rõ rệt về quy mô, đa dạng về loại hình và phương thức đào tạo. Toàn
quốc hiện có 214 trường đại học và cao đẳng với quy mô sinh viên các hệ đang
đào tạo năm 2004 là 1,131 triệu người (Thống kê Giáo dục Vụ Kế hoạch - Tổ
chức tháng 3/2004). Lực lượng chuyên môn kỹ thuật hiện có trên 8 triệu người
Sinh viên: Lê Trung Kiên 7 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
chiếm 18,3% trong tổng số trên 43,8 triệu lao động của cả nước. Giáo dục đỉnh
cao, giáo dục chất lượng cao, chúng ta cũng đã có một số kết quả được thế giới
ghi nhận như những cuộc thi quốc tế, hay là những dịp thanh niên Việt Nam thể
hiện tài năng. Tuy nhiên, những thành tựu nói trên của giáo dục đại học Việt
Nam là chưa vững chắc, chưa mang tính hệ thống và cơ bản, chưa đáp ứng được
những đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hoá đất nước và nhu cầu
học tập của nhân dân. Thủ tướng Phan Văn Khải khi từ nhiệm đã dũng cảm
nhìn nhận giáo dục và khoa học công nghệ của nước ta chưa theo kịp được với
yêu cầu. Nhiều trí thức tâm huyết đã cảnh báo rằng, nếu tới đây giáo dục tiếp
tục không thành công thì đó sẽ là điều bất hạnh lớn cho dân tộc, vì không ai
lường hết được hậu quả của nó đối với mọi mặt đời sống của đất nước khi hội
nhập. Chấn hưng giáo dục là mệnh lệnh của cuộc sống.
Sự đảm bảo nguồn nhân lực khoa học công nghệ có cơ cấu và chất lượng
phù hợp với yêu cầu thị trường lao động và đủ khả năng tiếp cận với nền khoa
học và công nghệ tiên tiến có ý nghĩa quyết định đối với sự thành công của sự

nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trong xu thế toàn cầu hoá, mối
quan hệ kinh tế ngày càng gia tăng, nhiều công ty đa quốc gia ra đời, hình thành
một nền kinh tế không biên giới, tạo áp lực hợp tác và cạnh tranh toàn cầu. Mối
giao lưu văn hoá tăng rất nhanh, các phương tiện truyền thông, mạng viễn
thông, internet đã cải biến xã hội một cách sâu sắc, “đưa thế giới vào mỗi gia
đình”. Mối liên hệ hợp tác về đào tạo, nghiên cứu đã phá vỡ các phương thức
giảng dạy truyền thống để thay thế bằng những phương pháp giáo dục - đào tạo
kiểu mới theo tư duy năng động hơn và hiệu quả hơn gấp bội.
“Đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục Đại học Việt Nam giai đoạn 2006
-2020” là mối quan tâm hàng đầu của toàn xã hội. Lý do vì: “giáo dục đại học là
hệ thống máy cái của khoa học công nghệ và nền kinh tế quốc dân, là nhân tố
quyết định sự thành bại của mỗi quốc gia”; “sự tụt hậu của đại học nước ta so
với thế giới là nghiêm trọng hơn nhiều so với giáo dục phổ thông” (Giáo sư
Hoàng Tụy, 2006). “Khi có được cách giảng dạy và học mới thì có thể đào tạo
cấp tốc nhân sự cho đại học kiểu mới theo một giáo trình mới”; “cần phải thay
Sinh viên: Lê Trung Kiên 8 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
đổi ngay từ cách đào tạo giáo viên ở các trường sư phạm vì nếu không làm được
việc đó thì mọi sửa đổi ở các đại học chuyên môn khác đều không có tác dụng
(Giáo sư Võ Tòng Xuân, 2006); Chưa bao giờ nhiệm vụ nâng cao chất lượng
giáo dục đại học cần thiết và cấp bách như hiện nay (Thạc sỹ Nguyễn Thị Hoài
Minh, 2006).
Theo thống kê năm 2000 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hàng năm có
khoảng 25.000 sinh viên tốt nghiệp đại học và cao đẳng. Trong số này, chỉ có
50% sinh viên tốt nghiệp kiếm được việc làm sau khi tốt nghiệp; và trong số tìm
được việc, chỉ có 30% tìm được việc đúng ngành nghề. Hơn nữa đa số sinh viên
sau khi ra trường ở lại Hà Nội để xin việc. Đây cũng là thực trạng đáng buồn,
cần xem xét và đổi mới lại cả quá trình đào tạo đại học ở các trường hiện nay.
1.1.2.2. Yêu cầu chủ quan

Các môn lý luận chính trị đã góp phần xây dựng thế giới quan và phương
pháp luận; bồi dưỡng nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa; nâng cao tình cảm, ý
chí và đạo đức cách mạng cho đối tượng đào tạo là sinh viên các trường đại học,
thông qua việc trang bị, củng cố hệ thống những tri thức cơ bản và quy luật
nhận thức, quy luật kinh tế, quy luật lịch sử xã hội, để cải tạo hiện thực. Nhưng
trong thực tế hiện nay, vị trí các môn học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
còn có khoảng cách không nhỏ giữa lý thuyết và thực tế.
Thực tiễn thế giới và trong nước có nhiều thay đổi, nhưng các môn học
này còn lạc hậu so với thực tiễn nên tính thuyết phục đối với người học chưa
cao.
Đội ngũ người dạy đa phần chưa tương xứng với môn học cả về tri thức
tổng hợp và phương pháp giảng dạy. Chính cung cách này để lại trong xã hội
tâm lý coi thường các môn học này và không đối xử như một khoa học thực sự,
kéo dài cho đến ngày nay. Do đó, để nâng cao chất lượng và phương pháp giảng
dạy môn học lý luận chính trị cần có biện pháp khắc phục tình trạng trên.
Nhiệm vụ chủ yếu của các trường đại học ở Hà Nội là cần thực hiện mục
tiêu là: đào tạo người lao động có kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp ở trình độ đại
học và sau đại học; có đạo đức; có lương tâm nghề nghiệp; ý thức tổ chức kỷ
Sinh viên: Lê Trung Kiên 9 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
luật; tác phong công nghiệp; có sức khoẻ, nhằm tạo điều kiện củng cố quốc
phòng an ninh. Muốn làm tốt được nhiệm vụ này, trước hết các trường có sự
đầu tư thích đáng về cơ sở vật chất, trang bị kỹ thuật và công nghệ đào tạo, thiết
bị hỗ trợ giảng dạy…để thực hiện việc đào tạo nguồn nhân lực, cán bộ quản lý
khoa học có trình độ đại học phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở
Thủ đô, khu vực đồng bằng sông hồng và cung ứng nhân tài cho cả nước. Điều
này không thể có con đường nào khác là phải vận dụng một cách triệt để những
quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và phương pháp giáo dục, lấy đó
làm cơ sở nền tảng và áp dụng một cách linh hoạt, sáng tạo vào điều kiện cụ thể

từng trường đại học ở Hà Nội và giáo dục nước ta.
1.2. Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh
1.2.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của giáo dục
Hồ Chí Minh luôn coi giáo dục là nền tảng của sự nghiệp cách mạng, sự
nghiệp phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, Người luôn đặt giáo dục ở vị trí
đầu tiên và quan trọng nhất của sự nghiệp cách mạng.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục được xem là một trong những
khâu quan trọng nhất của việc đào tạo nhân tài, phát triển nguồn nhân lực, góp
phần trực tiếp vào tiến trình lịch sử của dân tộc và thời đại. Nhân tài được Hồ
Chí Minh biệt chú ý, xem như vốn quý của dân tộc. Người tài thời nào cũng
cần, nhưng muốn có số lượng lớn phải nhờ vào công tác giáo dục. Giáo dục là
một nhân tố quan trọng hàng đầu trong việc nhân rộng, phát triển thêm ra những
nhân tài cho đất nước. Đó cũng là tư tưởng giáo dục của Khổng Tử, trong một
dân tộc, giáo dục không thể thiếu được. Đây là một trong những yếu tố tạo nên
sự cường thịnh của chính dân tộc ấy. Theo Hồ Chí Minh, việc học dẫn con
người đến với hiểu biết, đến với cái thiện, học sẽ mở mang trí tuệ của con người
cũng như hiểu biết của cả dân tộc.
Theo Hồ Chí Minh, giáo dục có vai trò vô cùng quan trọng đối với việc
xây dựng con người phát triển toàn diện, cải tạo con người và định hướng phát
triển con người thành người có ích. Hồ Chí Minh đặc biệt chú ý đến công tác
đào tạo con người mới thông qua giáo dục bằng cách thức tỉnh, tổ chức, đoàn
Sinh viên: Lê Trung Kiên 10 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
kết, huấn luyện rồi đưa họ ra đấu tranh giành độc lập, tự do. Chỉ có nền giáo dục
cách mạng mới có thể giáo dục, bồi dưỡng và đào tạo những người có ý thức
cách mạng. Lớp người này thấm nhuần chủ nghĩa yêu nước trên một tầm cao
mới, thống nhất tinh thần dân tộc với lòng yêu thương những con người cùng
khổ, thống nhất chủ nghĩa yêu nước truyền thống với chủ nghĩa quốc tế vô sản.
Hồ Chí Minh gọi đó là những con người mới xã hội chủ nghĩa.

Giáo dục không chỉ có vai trò truyền bá kiến thức, nâng cao trình độ văn hóa
mà còn có nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện nhân cách con người, cải tạo con
người. “Hiền, dữ đâu phải là tính sẵn; Phần nhiều do giáo dục mà nên” [19,tr.100].
Giáo dục nhân cách là vấn đề trung tâm, cốt lõi nhất, do đó có thể nói,
giáo dục là dạy và học thành người và làm người. Thông thường nền giáo dục
tốt sẽ tạo ra con người tốt. Do vậy nhìn vào việc học tập chuyên tâm học tập của
ai đó cũng là tiêu chí để nhìn nhận đánh giá người ấy là ai? Là người như thế
nào? Với Hồ Chí Minh: “Một người cách mạng hoạt động và học tập cho đến
phút cuối cùng, không bao giờ tiêu cực” [16,tr.468]. Mục tiêu của giáo dục là
hình thành và phát triển nhân cách con người, trên cơ sở đó việc phát triển giáo
dục nhằm thực hiện nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài. Nói cách khác, phát triển giáo dục nhằm phát triển con người bền
vững, phát triển kinh tế xã hội. Toàn bộ sự nghiệp giáo dục là hướng vào phát
triển con người. Trong đó, tri thức phải hình thành kỹ năng, thái độ, trí tuệ phải
trở thành trí lực, luyện tập thân thể để thành thể lực, thành lực lượng vật chất và
lực lượng tinh thần.
Tuy nhiên, Hồ Chí Minh không cho giáo dục có sức mạnh vạn năng như
một số quan niệm khác. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục có vai trò quyết
định với việc mở mang dân trí, bồi dưỡng nhân tài, làm cho con người có tư
tưởng đúng đắn và cao đẹp, những phẩm chất trong sáng và lành mạnh. Giáo
dục đào tạo ra những con người có đức, có tài, đóng góp tích cực vào sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ đất nước.
Tóm lại, Hồ Chí Minh đã làm sáng tỏ vai trò nền tảng của giáo dục trong
việc xây dựng con người mới, lực lượng quyết định sự phát triển kinh tế xã hội.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 11 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
Người cũng khẳng định vị trí của giáo dục có tính quyết định đến sự thành bại,
sự phát triển của con người và toàn xã hội. Đặc biệt đối với nước ta, một nước
đi lên từ 95% dân số mù chữ, vị trí của giáo dục còn có ý nghĩa thiết thực hơn

nữa trong sự nghiệp cách mạng, trong sự nghiệp xây dựng đất nước, xây dựng
nền văn hóa mới, con người mới và bảo vệ đất nước.
1.2.2. Phương châm giáo dục của Hồ Chí Minh
1.2.2.1. Giáo dục toàn diện
Tư tưởng Hồ Chí Minh về về mục đích của giáo dục có ý nghĩa lớn lao
trong suốt quá trình cách mạng Việt Nam, góp phần quan trọng quyết định
thắng lợi của cách mạng tháng Tám, đến việc hoàn thành công cuộc kháng
chiến kiến quốc và góp phần đắc lực trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội
ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Thực tiễn đó
đã nói lên nhãn quan sâu sắc và tri thức uyên bác của Người được đúc kết trong
nội dung và phương châm, phương pháp giáo dục. Nhưng nội dung và phương
châm, phương pháp giáo dục của Hồ Chí Minh không phải là cái gì cao siêu, xa
lạ mà rất dung dị và gần gũi. Nó bao hàm trong đó tinh thần truyền thống và
hiện đại, sự cô đọng, khái quát mang đậm hơi thở của cuộc sống.
Thứ nhất, giáo dục tinh thần yêu nước, nâng cao trình độ lý luận
chính trị cho mọi người. Nội dung này được thể hiện hầu hết các bài phát biểu,
bài viết, việc làm và hành động của Hồ Chí Minh. Đó là những quan điểm về ý
chí đấu tranh ngoan cường cho độc lập thống nhất Tổ quốc, cho tự do và hạnh
phúc của nhân dân. Đây không chỉ là lòng ham muốn tột bậc của Người, mà còn
là lẽ sống ở đời. Hồ Chí Minh khẳng định: “Chân lý là cái gì có lợi cho Tổ
quốc, cho nhân dân. Cái gì trái với lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân tức là
không phải chân lý. Ra sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân - tức là phục
tùng chân lý” [14,tr.216]. Để chân lý ấy ăn sâu vào đời sống tinh thần của nhân
dân lao động, trước hết cần phải giáo dục tinh thần yêu nước và nâng cao trình
độ lý luận chính trị cho mọi người.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh thần yêu nước là niềm tự hào dân tộc và
là truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Chính vì thế, giáo dục đào tạo con
Sinh viên: Lê Trung Kiên 12 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay

người phải gắn liền với việc bảo vệ và phát huy những giá trị truyền thống văn
hóa dân tộc. Người nói: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một
truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì
tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó
lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ
cướp nước” [12,tr.17]. Tinh thần yêu nước là cơ sở, là nền tảng, là mục đích của
sự tồng vong của dân tộc và nó trở thành chủ nghĩa nước. Với ý nghĩa lý luận
khoa học và thực tiễn hết sức to lớn đối với sự tồn vong, hưng thịnh của quốc gia
dân tộc, Hồ Chí Minh coi việc giáo dục tinh thần yêu nước là yếu tố cốt lõi nhất,
cơ bản nhất, đầu tiên và được xếp hạng bậc nhất trong nội dung của giáo dục.
Đạo làm người phải có tinh thần yêu nước và phải tự giáo dục, trau dồi, bồi
dưỡng tinh thần yêu nước. Vì thế, cần coi trọng việc giáo dục tinh thần yêu nước
cho mọi người. Bởi “Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được
trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất
giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những
của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích,
tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người
đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến” [12,tr.172].
Thứ hai, giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống cho mọi người. Trong
tư tưởng Hồ Chí Minh giáo dục phải là giáo dục toàn diện, để tạo ra đội ngũ cán
bộ vừa “hồng” vừa “chuyên”, vừa có đức vừa có tài. Người nói: “Dạy cũng như
học phải biết chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách mạng. Đó là cái gốc,
rất quan trọng. Nếu không có đạo đức cách mạng thì có tài cũng vô dụng”
[17,329], nhưng có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Vì “có đức
mà không có tài ví như ông Bụt không làm hại gì, nhưng cũng không có lợi gì
cho loài người” [15,172]. Tài và đức ở Hồ Chí Minh không có sự tách biệt mà
luôn thống nhất biện chứng với nhau, “có tài mà không có đức, ví như một anh
làm kinh tế tài chính rất giỏi nhưng lại đi đến thụt kém thì chẳng những không
làm được gì ích lợi cho xã hội, mà còn có hại cho xã hội nữa” [11,252].
Sinh viên: Lê Trung Kiên 13 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B

Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
Theo Hồ Chí Minh, đạo đức và tài năng của của cán bộ không bỗng dưng
có, mà phải trải qua quá trình học tập, đào tạo, tu dưỡng rèn luyện mà thành,
“như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Do đó, mà trong tư
tưởng giáo dục Hồ Chí Minh thì chủ trương của Người là xây dựng một nền giáo
dục theo hướng dân tộc, hiện đại, nhân văn, lấy mục tiêu phục vụ Tổ quốc, phục
vụ nhân dân làm động lực. Người yêu cầu dạy và học bao giờ cũng phải phục vụ
cho một mục đích nhất định. Mỗi một thời kỳ lịch sử có một nhiệm vụ riêng, giáo
dục cũng vì thế mà thay đổi sao cho phù hợp với yêu cầu của thời kỳ ấy.
Từ những quan điểm trên, Hồ Chí Minh đưa ra nội dung giáo dục về đạo
đức hết sức mới mẻ và sâu sắc. Đó là đạo đức cách mạng. Người đã giải thích:
“đạo đức cách mạng là ra sức phấn đấu để thực hiện mục tiêu của Đảng, hết sức
trung thành phục vụ giai cấp công nhân và nông dân lao động, tuyệt đối không
thể lừng chừng…Đạo đức cách mạng là vô luận trong hoàn cảnh nào, cũng phải
quyết tâm đấu tranh, chống mọi kẻ địch…và thực hiện được nhiệm vụ cách
mạng…Đạo đức cách mạng là hòa mình với quần chúng thành một khối, tin quần
chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng” [15,tr.286-290].
Nội dung giáo dục tư tưởng đạo đức ở Hồ Chí Minh thật bao quát, rộng
lớn nhưng lại hết sức cụ thể, thiết thực gắn liền với cuộc sống, việc làm và hành
động của mỗi người. Trong nội dung giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh rằng:
“Cần, Kiệm, Liêm, Chính là nền tảng của đời sống mới, nền tảng của “Thi đua
ái quốc” [17,tr.329]. Bởi “trời có bốn mùa”,“đất có bốn phương” và “người có
bốn đức” lớn là cần, kiệm, liêm, chính. Nếu “thiếu một mùa không thành trời,
thiếu một phương không thành đất, thiếu một đức không thành người”. Nhờ
thực hiện Cần, Kiệm, Liêm, Chính mà nhân ta “đánh thắng được giặc lụt, giặc
dốt, giặc thực dân và giặc đói”.
Người cho rằng, giáo dục tình cảm cách mạng là một trong những
nội dung đặc biệt quan trọng của giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên.
Đó là giáo dục lòng tin yêu đối với Đảng, giai cấp công nhân, nhân dân lao

động và với chế độ xã hội chủ nghĩa…Qua đó, lý tưởng cách mạng và đạo đức
cách mạng không tách rời nhau. Nếu lý tưởng cách mạng là sự hướng tới mục
Sinh viên: Lê Trung Kiên 14 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
tiêu cách mạng cao cả, là động lực thúc đẩy con người hành động thì đạo đức
cách mạng là điều kiện để thực hiện lý tưởng, là nội dung biểu hiện của chính lý
tưởng đó. Do đó, Người khích lệ động viên giáo viên và những cán bộ giáo dục
phải bồi dưỡng cho thế hệ trẻ, cho người học tình cảm tốt đẹp trước hết là tình
yêu thương người ruột thịt, yêu bạn bè, đồng chí, yêu thầy cô, yêu đồng bào,
yêu Tổ quốc. Bác rất coi trọng việc giáo dục thanh niên và kêu gọi thanh niên đi
đầu trong mọi công việc. Thanh niên phải có tinh thần quyết tâm, ham công
việc ích nước lợi dân, không ham công danh phú quý, siêng năng, tiết kiệm, làm
gương, trong sạch không kiêu ngạo, tự mãn, nói ít làm nhiều, thân ái đoàn kết,
có tổ chức có kỷ luật, chống chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa tự do, khiêm tốn,
giản dị, chống lãng phí xa hoa, phải biết phê bình và tự phê bình, tham gia học
tập nâng cao tính chính trị, khoa học, kỹ thuật, văn hóa, dẫn dắt và giáo dục
thiếu niên, không hình thức, thấm nhuần đạo đức cách mạng, học tập lao động
cố gắng cầu tiến, sáng tạo cần cù, yêu thương giúp đỡ lẫn nhau. Cách dạy trẻ là
“…cần làm cho chúng biết: yêu Tổ quốc, thương đồng bào, chuộng lao động,
giữ kỷ luật, biết vệ sinh, học văn hoá” [11,tr.71]. Nhà trường phải hình thành
cho học sinh ý thức tổ chức kỷ luật, ý thức tập thể, lối sống thật thà, khiêm tốn,
trung thực, giản dị, biết xử sự theo tinh thần “mỗi người vì mọi người, mọi
người vì mọi người” và thói quen thực hành đời sống mới.
Thứ ba, giáo dục văn hóa, trình độ lý luận và tinh thần yêu lao động.
Người nói: “Muốn tiến bộ phải làm gì? Phải học. Ngày nay không phải học để
có bằng cấp, để thoát ly sản xuất. Phải học chính trị, học văn hoá, học kỹ thuật
để nâng cao hiểu biết. Bởi vì công nghiệp, nông nghiệp của ta ngày càng tiến bộ
thì người công nhân, người nông dân, người lao động trí óc phải ngày càng tiến
bộ mới làm được tốt” [14,tr.413]. Hồ Chí Minh rất chú ý đến việc giáo dục,

nâng cao trình độ giác ngộ chính trị cho mọi người. Trong thư gửi Đại hội Giáo
dục toàn quốc tháng 7 năm 1951, Người viết: “Đại hội nên làm thế nào cho việc
giáo dục liên hệ với đời sống của nhân dân, với công cuộc kháng chiến và kiến
quốc của dân tộc làm thế nào để phối hợp việc giáo dục của trường học với việc
tuyên truyền và giáo dục chính trị chung của nhân dân” [8,tr.33].
Sinh viên: Lê Trung Kiên 15 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
Thấm nhuần quan điểm của Lênin: chúng ta không thể giữ quan điểm
giáo dục cũ rích cho rằng giáo dục không cần chính trị, muốn tổ chức được
công tác giáo dục thì không thể tách rời chính trị. Hồ Chí Minh chỉ rõ: nếu
không học tập hoá, không có trình độ văn hoá thì không thể tiếp thu khoa học
kỹ thuật và chuyên môn nghiệp vụ, nếu chỉ học văn hoá, khoa học kỹ thuật mà
không học tập chính trị thì chẳng khác nào nhắm mắt mà đi. Trong bài nói
chuyện với giáo viên tại một lớp học chính trị, Hồ Chí Minh nhắc nhỏ: “Ta là
cán bộ chuyên môn, có chuyên môn mà không có chính trị giỏi thì dù học giỏi
mấy dạy trẻ con cũng hỏng. Chính trị là linh hồn, chuyên môn là cái xác. Có
chuyên môn mà không có chính trị thì chỉ còn cái xác không hồn. Phải có chính
trị trước rồi có chuyên môn” [15,tr.492].
Hồ Chí Minh cho rằng, trong việc học tập chính trị cần đặc biệt coi trọng
các bộ môn lý luận Mác - Lênin, vì đó là đỉnh cao của trí tuệ, văn hoá, khoa học,
đó là chủ nghĩa chân chính nhất và khoa học nhất. Với Người, chủ nghĩa Mác -
Lênin không phải là cái gì cao xa, mà là những vấn đề thiết thực, cụ thể, là sống
với nhau có nghĩa có tình, hết lòng phục vụ Tổ quốc, phụng sự nhân dân.
Thứ tư, giáo dục truyền thống lịch sử. Trong vấn đề giáo dục toàn diện,
cần giáo dục cho người học truyền thống lịch sử của dân tộc. Hồ Chí Minh nói:
“Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
Giáo dục để nhân dân thấy được lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam,
để được như ngày hôm nay, nhiều người con trung hiếu của đất nước đã ngã

xuống, lấy xương máu của mình bảo vệ mảnh đất này. sự trường tồn của đất
nước chứng tỏ sức sống, bản lĩnh và những phẩm giá dân tộc. Trong quá trình
đó, truyền thống dân tộc và truyền thống cách mạng được hình thành và phát
triển, nổi lên hàng đầu là truyền thống yêu nước, ý chí tự lực tự cường, tinh thần
đoàn kết vì đại nghĩa dân tộc…Những truyền thống đó được kết tinh và lưu
truyền lại cho các thế hệ con người Việt Nam. Vì vậy giáo dục truyền thống lịch
sử cho người học nhất là thế hệ trẻ là điều cần thiết cho sự phát triển liên tục của
loài người.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 16 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
Mặt khác, theo Người, học lịch sử không phải chỉ để trở thành một sử gia,
mà cao hơn là để hiểu rõ hơn những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác -
Lênin, những quy luật vận động của lịch sử xã hội loài người, hiểu rõ hơn dân
tộc mình. Lịch sử phải trở thành tri thức, trở thành những kinh nghiệm góp phần
xây dựng và phát triển đất nước.
Thứ năm, giáo dục sức khỏe và mỹ dục cho mọi người. “Muốn lao động
sản xuất tốt, công tác và học tập tốt thì cần có sức khỏe. Muốn giữ gìn sức khỏe
thì nên thường xuyên tập thể dục, thể thao. Vì vậy, chúng ta nên phát triển
phong trào thể dục, thể thao cho rộng khắp” [16,tr.116]. Thể dục: để làm cho
thân thể mạnh khỏe. Nếu đạo đức, tư tưởng, trình độ văn hóa, khoa học kỹ
thuật, tinh thần yêu lao động, làm chủ sản xuất là tài sản tinh thần quý báu của
mỗi con người thì sức khỏe là tiền đề quan trọng quyết định làm ra những tài
sản đó. Vì “sức khỏe là vốn quý nhất, là cội nguồn của hạnh phúc. Một cơ thể
không khỏe mạnh về cơ bắp, về mọi khí quan và đặc biệt thiếu sự dẻo dai, linh
hoạt của hệ thống thần kinh thì sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình hoạt
động trí tuệ và hoạt động thực tiễn. Trái lại, sự bền bỉ, khéo léo của cơ bắp, sự
nhạy bén của các giác quan, sự linh hoạt, khỏe mạnh của hệ thống thần kinh sẽ
là điều kiện vật chất để hoạt động trí tuệ của con người càng nhạy bén và sâu
sắc, do đó, càng nâng cao khả năng thích nghi và cải biến tự nhiên, xã hội của

con người” [22,tr.53]. Sức khỏe có vị trí, tầm quan trọng hết sức lớn lao trong
việc xây dựng con người mới, xã hội mới. Ngoài ra, phải chú ý giáo dục thẩm
mỹ cho mọi người.
Tóm lại, phải luôn luôn nhớ rằng giữa giáo dục trí dục và giáo dục đức
dục có mối quan hệ mật thiết với nhau, không nên phân biệt máy móc sự khác
nhau giữa chúng. Và nhất là trong giáo dục ở trường đại học, phải dạy cho
người học nếp suy nghĩ, nghiên cứu, lòng ham học tập, ham khoa học kỹ thuật.
Giáo viên và nhà trường cần cho họ “cái chìa khoá” để mở những kho tàng tri
thức của loài người.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 17 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
1.2.2.2. Lý luận gắn liền với thực tiễn; học đi đôi với hành
* Thứ nhất, lý luận gắn liền với thực tiễn
Trong giáo dục, lý luận chính là nội dung các môn học. Nó là sự đúc kết
từ thực tiễn, từ nghiên cứu khoa học thành tri thức, phạm trù, quy luật… Thực
tiễn là một sự tồn tại khách quan của thế giới vật chất, của hoạt động con người,
thậm chí cả sự vận dụng lý luận.
Trong quá trình giáo dục và chỉ đạo giáo dục, Hồ Chí Minh thường nhắc
nhở mọi người phải tránh căn bệnh lý luận suông, hoặc coi thường lý luận. Có
kinh nghiệm mà không có lý luận, cũng như một mắt sáng một mắt mờ, làm mà
không có lý luận thì như đi trong đêm tối phải mò mẫm không thấy đường.
“Học là để áp dụng vào việc làm. Làm mà không có lý luận thì không khác gì đi
mà trong đêm tối, vừa chậm chạp vừa hay vấp váp” [12,tr.47]. Hồ Chí Minh
nhắc lại ý kiến của Lênin: lý luận cách mạng không phải là giáo điều, nó là kim
chỉ nam cho hành động cách mạng. Lý luận không phải là cái gì đó cứng nhắc,
nó đầy tính sáng tạo. Lý luận được bổ sung bằng những kết luận mới rút ra từ
thực tiễn sinh động. Việc học tập lý luận nhằm mục đích học để vận dụng chứ
không phải học lý luận vì lý luận do vậy mà không phải học thuộc lòng câu chữ.
Chúng ta muốn cải tạo thế giới và cải tạo xã hội thì trước hết phải cải tạo bản

thân chúng ta. Cho nên, trước hết chúng ta phải liên hệ lý luận với thực tế công
tác và tư tưởng của mình để tự cải tạo mình, nâng cao sự tu dưỡng của mình về
lập trường và phương pháp của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Người nói: “Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc căn
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành
thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”
[21,tr.496]. Người chỉ rõ, nếu kém lý luận, coi khinh lý luận hoặc lý luận suông,
không liên hệ với thực tiễn sẽ dẫn đến căn bệnh chủ quan duy ý chí, “Lý luận
như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực
tế. Không có lý luận thì lung tung như nhắm mắt mà đi” [23,tr.233-234]. Học là
để vận dụng mà hành, giống như lý luận phải đưa vào thực tiễn. Nếu không áp
dụng vào thực tiễn “thì khác nào một cái hòm đựng sách, xem sách nhiều để mà
Sinh viên: Lê Trung Kiên 18 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
loè, để làm ra vẻ ta đây” [23,tr.234]. Người ví “lý luận cũng như cái tên (hoặc
viên đạn). Thực hành cũng như cái đích để bắn. Có tên mà không bắn, hoặc bắn
lung tung, cũng như không có tên” [23,tr.235]. Người không phủ nhận việc học
tập lý luận trong sách vở, nhưng điều quan trọng là học tập lý luận để làm gì và
học như thế nào? Người nhận xét, siêng xem sách và xem được nhiều sách là
một việc làm đáng quý, nhưng như thế không phải là đã biết lý luận. Lý luận cốt
để áp dụng vào công việc thực tế. Lý luận mà không áp dụng vào thực tế là lý
luận suông. Dù xem được hàng ngàn hàng vạn quyển lý luận, nếu không biết
đem ra thực hành thì chẳng khác nào một cái hòm đựng sách.
Với Hồ Chí Minh, sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn không chỉ là
một nguyên lý, một quy luật nhận thức mà còn là quy luật hình thành nhân cách
con người.
* Thứ hai, học đi đôi với hành
Kinh thánh đã dạy: “Khởi thủy là lời nói”. Đại thi hào Gớt lại viết: “Khởi
thủy là hành động”. Còn nhà sinh vật học Joel de Rosnay thì cho rằng: “Học để

học là một chuyện. Học để làm là một chuyện khác. Học để quán triệt các kết
quả và các mục đích của hành động lại là một chuyện khác nữa” [24,tr.15].
Mục đích của việc học là để hành, để tồn tại và phát triển. “Hành” có
nhiều nghĩa, từ lời nói, hành vi ứng xử, đến lao động, cao hơn là xác định
phương hướng, đường lối… cho cuộc sống. Tiếng Việt có thành ngữ “học
hành”- tức học gắn với hành. Học và hành là hai khâu của quá trình nhận thức,
hai khâu này bổ sung cho nhau, bản thân nó cũng là một phương pháp học: học
để hành cũng là để học.
Là một nhà giáo dục, Hồ Chí Minh nhìn thấy ý nghĩa to lớn của việc kết
hợp học với hành. Học và hành không chỉ là sự củng cố mà còn mở ra những
triển vọng mới trong việc nhận thức thực tiễn, cải tạo thực tiễn, hình thành nhân
cách con người mới. Ngay từ năm 1947 trong Sửa đổi lối làm việc, Người đã
nói: “ Một người học xong đại học có thể gọi là có tri thức… Song công việc
thực tế y không biết gì cả. Thế là y chỉ có trí thức một nửa. Tri thức của y là tri
Sinh viên: Lê Trung Kiên 19 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
thức học sách, chưa phải tri thức hoàn toàn; Y muốn thành người tri thức hoàn
toàn phải đem tri thức đó áp dụng vào thực tế” [23,tr.235].
Theo Hồ Chí Minh, học và hành là hai khâu luôn luôn gắn bó nhau. Học
để hành. Học để làm việc. Muốn hành tốt phải hiểu kỹ, từ đó mới có thể sáng
tạo nên cái mới. Người cho rằng lời nói phải đi đôi với hành động, nói để mà
làm. Như vậy học không chỉ để tìm hiểu thế giới mà còn là cải tạo thế giới nữa.
Người thường xuyên nhắc nhở: “Học để hành, học với hành phải đi đôi với
nhau. Học mà không hành thì học vô ích. Hành mà không học thì hành không
trôi chảy” [25,tr.50] và “học để hành ngày ngày càng tốt hơn” [4,tr.331]. Người
khuyên học sinh không nên học gạo, học vẹt.
Ngày 21/10/1964 nói chuyện với cán bộ giảng dạy và sinh viên trường
Đại học Sư phạm Hà Nội, Người nói: “Các cháu học sinh không nên học gạo,
không nên học vẹt… học phải suy nghĩ, học phải liên hệ với thực tế, phải có thí

nghiệm và thực hành. Học với hành phải kết hợp với nhau” [4,tr.331].
Học đi đôi với hành là một nguyên tắc vàng trong giáo dục sư phạm.
Thực hiện nguyên tắc này thì cùng một lúc sẽ hình thành cả tri thức lẫn kỹ năng
cho người học. Và như vậy, hành sẽ trở thành một hình thức chính của học, quá
trình học sẽ diễn ra trong quá trình hành.
Học là hoạt động nhận thức tích cực, chủ động của cá nhân nhằm chuyển
những tri thức văn hóa của nhân loại thành vốn hiểu biết của bản thân và nhờ
vậy làm biến đổi thái độ, hành vi của mình. Theo Người: “học cốt để mà làm.
Học mà không làm được, học mấy cũng vô ích” [11,tr.303], “Nói miệng, ai
cũng nói được. Ta cần phải thực hành” [10,tr.150]. Chính động cơ học tập đúng
đắn sẽ quyết định phương hướng, thái độ, nội dung, phương pháp học tập. Để
giúp thế hệ trẻ xác định đúng đắn động cơ học tập, bằng kinh nghiệm của bản
thân, Hồ Chí Minh đã vạch ra ý nghĩa to lớn của việc học tập, rằng: non sông
Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được sánh vai với
các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn công học tập
của các em. Trước yêu cầu đó, việc học tập không chỉ có ý nghĩa với từng cá
nhân mà còn có ý nghĩa với toàn xã hội.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 20 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
Hồ Chí Minh nhận thấy trước đây nền giáo dục của chúng ta là học một
đường, hành một nẻo. Người yêu cầu nay phải sửa chữa chương trình để sao
cho học thì hành ngay được, khi học rồi “cần áp dụng những điều đã học cộng
với kinh nghiệm của mình vào công việc thực tế một cách khôn khéo, mềm dẻo,
hợp với hoàn cảnh chứ không nên máy móc” [12,tr.152]. Hồ Chí Minh căn dặn
các sinh viên sắp nhận công tác mới “cần mạnh dạn áp dụng những điều đã học
được, nhưng cần phải áp dụng một cách thiết thực, thích hợp với hoàn cảnh của
ta; chớ giáo điều, chớ máy móc” [15,tr.152].
1.2.3. Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh
Trong hoạt động giáo dục đào tạo, phương pháp giáo dục luôn đóng một

vai trò quan trọng. Phương pháp giảng dạy bao gồm nhiều vấn đề mà trước hết
và quan trọng nhất là khơi dậy ở người học sự say mê học tập, sự khát khao
hướng về cái thiện và làm cho họ hứng thú trong công việc tìm tòi khám phá cái
mới, cái đẹp. Việc giảng dạy không nên dừng lại ở mục đích bình thường là
truyền thụ kiến thức mà phải nhằm mục đích cao hơn là phát triển tài năng của
người được giáo dục. Sự đánh giá kết quả của thầy cô giáo không dừng lại ở
chỗ mang lại sự hiểu biết cho học sinh mà vươn tới chỗ phát triển và bồi dưỡng
tài năng, động viên sức mạnh nội tâm của mỗi người. Chính vì lẽ đó những
người làm công tác giáo dục theo Hồ Chí Minh phải biết tìm tòi, vận dụng các
phương pháp giáo dục tốt để thực hiện công tác giáo dục của mình. Người
khuyên: “Các thầy giáo, cô giáo phải tìm cách dạy. Dạy cái gì, dạy thế nào để
học trò hiểu chóng, nhớ lâu, tiến bộ nhanh” [14,tr.138]. Tất cả mọi ngành muốn
tiến lên chủ nghĩa xã hội, muốn cho dân giàu nước mạnh thì phải thi đua. Giáo
viên ta cũng phải thi đua dạy tốt, trước kia lu bù nhồi sọ, bây giờ phải tìm cách
dạy sao cho hiệu quả nhất.
Hồ Chí Minh đưa ra một số phương pháp giáo dục cụ thể nhằm làm cho
mục tiêu giáo dục và nội dung giáo dục trở thành hiện thực, biểu hiện ở sự phát
triển hài hòa sức mạnh của lý trí, tình cảm, của kiến thức, kỹ năng và thái độ
của con người. Điều này giúp người học hoạt động một cách tự giác và tích cực
để tiếp thu nội dung giáo dục, chuyển hóa nội dung giáo dục thành phẩm chất
tốt đẹp của nhân cách.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 21 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
1.2.3.1. Phương pháp giáo dục phù hợp với đặc điểm đối tượng, gắn giáo
dục vào ứng dụng nghiên cứu khoa học và sản xuất
* Thứ nhất, sử dụng phương pháp giáo dục phù hợp với đặc điểm của
người học
Đây cũng được coi là một nguyên tắc rất cơ bản. Giáo dục phải đảm bảo
tính vừa sức, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, đồng thời đảm bảo tính hệ thống,

tính vững chắc và liên tục trong quá trình giảng dạy.
Hồ Chí Minh luôn luôn yêu cầu việc dạy phải dựa trên năng lực, điều
kiện và trình độ của người học. Người coi đó là cơ sở hàng đầu cho việc phát
huy năng lực sáng tạo của mọi người và nâng cao được hiệu quả chất lượng
giáo dục. Cho nên giáo dục phải căn cứ vào đối tượng, điều kiện, hoàn cảnh của
người học mà truyền đạt nội dung và bổ sung cách thức giảng dạy cho phù hợp.
Người nói: “Bất cứ việc to, việc nhỏ, chúng ta phải xét rõ và làm cho hợp với
trình độ văn hóa, thói quen sinh hoạt, trình độ giác ngộ, kinh nghiệm tranh đấu.
lòng ham, ý muốn, tình hình thiết thực của quần chúng” [26,tr.48]. Muốn cho
việc dạy học không xa rời quần chúng, điều kiện cơ bản đối với người thầy giáo
là phải bám sát đối tượng, phải đóng giày theo chân chứ không thể khoét chân
cho vừa giày. Người thầy phải biết đi sâu đi sát vào quần chúng, tìm hiểu tâm tư
của họ, từ đó tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp cho từng đối tượng.
Mặt khác, Hồ Chí Minh căn dặn cần phải nhớ rằng, vì trình độ của người
học không đều nhau nên cần có phương pháp truyền đạt, tài liệu thích hợp với
từng hạng. Tài liệu không thích hợp thì học không ích lợi gì. Lớp học nên tổ
chức hợp lý, chớ quá đông người, đông quá thì dạy và học ít kết quả, vì trình độ
lý luận của người học chênh lệch, nên thu nhận không đều. Trình độ công tác
thực tế của người học cũng khác nhau, nên chương trình cũng khác nhau, nếu
không sẽ không sát với đối tượng học.
“Nhớ hồi đầu kháng chiến, có một lần Bác đi dự hội nghị về, thấy một số
đồng chí đang nghỉ ở một gốc cây đa to bóng mát, Người hỏi:
- Các cháu đi đâu về?
- Chúng cháu đi học.
Sinh viên: Lê Trung Kiên 22 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
- Học những gì?
- Học Các Mác.
- Có hay không?

- Thưa Bác, hay lắm.
- Có hiểu không?
Họ ấp úng:
- Thưa Bác, nhiều cái khó quá, không hiểu được.
Học như thế là phí công phí của” [18,tr.95].
Người phê bình những giảng viên thao thao bất tuyệt nào là chủ quan,
khách quan, biện chứng…mà không chú ý những người dự lớp huấn luyện là
anh chị em dân quân vừa mới xoá xong mù chữ. Đây là câu chuyện điển hình
cho việc dạy và học lý luận.
Trên cơ sở đưa ra nguyên tắc phải bám sát đối tượng, Hồ Chí Minh xác
định rõ nhiệm vụ của các cấp học và yêu cầu cụ thể, trong đó đối với đại học là:
“- Đại học thì cần kết hợp lý luận khoa học với thực hành, ra sức học tập
lý luận và khoa học tiên tiến của các nước bạn, kết hợp với thực tiễn của nước
ta, để thiết thực giúp ích cho công cuộc xây dựng nước nhà”. [14,tr.81].
Tuy nhiên, trong giáo dục không chỉ xác định đúng đối tượng mà còn
phải tìm hiểu điều kiện, hoàn cảnh dạy và học cụ thể. Để có phương pháp dạy
học hiệu quả, thầy giáo phải có tầm nhìn khái quát, sâu sắc, nhạy bén về từng
đối tượng với hoàn cảnh khác nhau. Phương pháp giáo dục phải linh hoạt, mềm
dẻo phù hợp với từng đối tượng, công việc, trách nhiệm cụ thể của từng người.
Chỉ có cách dạy và học như vậy mới phát huy hết khả năng của thầy và khơi
dậy được toàn bộ tiềm năng trí tuệ của người học.
* Thứ hai, gắn giáo dục văn hóa và kỹ năng vào ứng dụng nghiên cứu
khoa học và sản xuất
Từ phương châm giáo dục học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực
tiễn, Hồ Chí Minh chỉ ra rằng phương pháp giáo dục văn hóa giáo dục kỹ năng
gắn liền với ứng dụng vào nghiên cứu khoa học và sản xuất là phương pháp
giáo dục không chỉ để tăng sản phẩm cho xã hội mà chủ yếu để tạo nên những
Sinh viên: Lê Trung Kiên 23 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay

con người toàn diện. Tại sao vậy? Vì phương pháp này làm cho ngay lúc ở
trường, học sinh đã biết lao động sản xuất là thế nào, có ý nghĩa gì, đem lại lợi
ích ra sao. Mặt khác, việc dạy học sinh kiến thức văn hóa, khoa học gắn với lao
động sản xuất sẽ làm học sinh nhận thức tốt hơn. Sự nhận thức này là nhận thức
qua thực nghiệm, bằng tự mình lao động chứ không chỉ hiểu qua sách vở, qua
kinh nghiệm của người khác. Sự hiểu biết đó rất sinh động, rất sâu sắc và không
bao giờ quên được hoặc khó quên. Nói về vấn đề này Mác cũng đã nhận định:
“… chế độ công xưởng là nơi đầu tiên làm nảy nở mầm mống của nền giáo dục
của tương lai, nền giáo dục sẽ kết hợp lao động sản xuất với giáo dục và thể
dục, đối với hết thảy các trẻ em trên một tuổi nhất định nào đó, và làm như vậy
không những chỉ là phương pháp tăng thêm sản xuất xã hội, mà còn là phương
pháp độc nhất và duy nhất để đào tạo ra những con người toàn diện” [27,42].
Phương pháp vừa học vừa lao động sản xuất thực sự tốt hơn là chỉ học
trên lớp. Việc học được diễn ra trong quá trình lao động mang tính chất tự
nguyện. Những vấn đề được đặt ra ngay trong quá trình lao động và được giải
quyết ngay khiến cho người đọc rất dễ nhập tâm và hiểu ngay vấn đề một cách
dễ dàng. Mặt khác, những gì mà người học học được tại thời điểm đó thường là
những vấn đề có ý nghĩa thiết thực, có giá trị thực tiễn rất cao, không hàm chứa
tính giáo điều, áp đặt. Người học tiếp thu kiến thức với tinh thần thoải mái,
không bị gò ép và tự mỗi người có cách nhận thức riêng cũng như lượng kiến
thức phù hợp với khả năng của mình. Chúng ta cần nắm vững nguyên tắc học
phải được kết hợp với nghiên cứu và lao động sản xuất, tránh tách rời quá trình
đó sẽ dẫn đến tình trạng “thừa thầy thiếu thợ” như đang diễn ra hiện nay. Tuy
nhiên, sẽ không có ý nghĩa trong công tác giáo dục nếu chúng ta lạm dụng vai
trò của người lao động. Người làm công tác giáo dục sử dụng không hợp lý lao
động, làm cho người học luôn mang nặng tâm lý bị bắt buộc, nên lao động chỉ
mang tính chất đối phó, cho xong chuyện, không nảy sinh nhu cầu và hứng thú
học tập qua lao động. Người học chỉ có thể thu nhận kiến thức qua lao động khi
họ bị cuốn vào công việc cùng niềm say mê khám phá mang tính tự nguyện cao.
Rõ ràng với phương pháp này làm cho người học vừa học tốt vừa lao động tốt,

Sinh viên: Lê Trung Kiên 24 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B
Phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh với việc nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý
luận chính trị trong trường đại học ở Hà Nội hiện nay
vừa ứng dụng kịp thời những thành tựu nghiên cứu, học tập vào sản xuất tạo ra
của cải xã hội. Mặt khác, nhờ ứng dụng vào sản xuất, thực hành sản xuất, mới
nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông theo yêu cầu ngày càng cao của sự
nghiệp công nghiệp cách mạng ở nước ta và tiến kịp cuộc cách mạng khoa học
kỹ thuật hôm nay trên thế giới.
Nói tóm lại, lý thuyết học được trong trường rất cần thiết, nhưng nếu
không đem ra thực tiễn áp dụng, thông qua lao động thì cũng chỉ là mớ kiến
thức vô bổ. Hơn nữa, lao động còn như một nhà kiểm duyệt những giá trị của tri
thức vừa học, đồng thời củng cố thêm hiểu biết của người học khi họ tham gia
vào quá trình lao động. Tính chất hữu ích của phương pháp học tập gắn liền với
lao động đã được chứng minh trên thực tế giáo dục đào tạo.
1.2.3.2. Phương pháp giáo dục phải thiết thực cơ bản, gợi trí thông minh và
tính sáng tạo của người học
* Thứ nhất, phương pháp giáo dục phải thiết thực cơ bản, rõ ràng, dễ
hiểu và không sáo rỗng
Trong huấn thị về công tác huấn luyện học tập (1950), Hồ Chí Minh đã
nêu rõ cách dạy học: “Cốt thiết thực, chu đáo hơn tham nhiều. Việc cốt yếu là
phải làm cho người học hiểu thấu vấn đề”. Khi thực hiện quá trình dạy, người
thầy cần chú ý việc gì cũng phải bắt đầu từ gốc, dần dần đến ngọn, từ ít đến
nhiều, từ hẹp đến rộng, không thể vội vàng, tham mau, tham nhiều trong một
lúc. Hồ Chí Minh nói: “Giáo dục cũng phải theo hoàn cảnh, điều kiện. Phải ra
sức làm nhưng làm vội không được. Từ đây ra cửa thì thứ nhất là bước thứ nhất,
thứ hai mới đến bước thứ hai rồi thứ ba mới đến bước thứ ba. Vội thì ngã. Làm
phải có kế hoạch, có từng bước” [14,tr.184].
Người cho rằng: “Hiểu thấu cũng có nhiều cách: có cách hiểu thấu một
cách tỉ mỉ, nhưng dạy theo cách đó thì tốn thì giờ. Trái lại cũng có cách dạy,
theo lối bao quát mà vẫn làm cho người học hiểu thấu được”.

Hồ Chủ tịch đã phê phán cái tệ nhồi nhét kiến thức và căn dặn chúng ta:
“Huấn luyện thì phải thiết thực, sao cho những người đến học, học rồi về địa
phương, họ có thể thực hành ngay được. Nhiều đồng chí ta không hiểu được cái
Sinh viên: Lê Trung Kiên 25 Lớp Tư tưởng Hồ Chí Minh K26B