nâng cao vai trò của nhà trường trong việc xây dựng và hoàn thiện nhân cách học sinh

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành việc nghiên cứu đề tài: “ Thực trạng và biện pháp nâng
cao vai trò giáo dục của gia đình và nhà trường trong việc xây dựng và hoàn
thiện nhân cách cho học sinh lớp 6
6
trường THCS Hương Toàn” của mình,
ngoài sự cố gắng, nổ lực của bản thân, tôi còn được sự giúp đỡ của quý thầy cô
trong ban chỉ đạo thực tập cùng các em học sinh lớp 6
6
trường THCS Hương
Toàn . Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể quý thầy cô trường THCS
Hương Toàn, cô Hoàng Thị Cẩm Uyên, giáo viên trường THCS Hương Toàn
cùng các em học sinh lớp 6
6
trường THCS Hương Toàn đã giúp tôi hoàn thành tốt
đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do bản thân thực hiện tại Trường
CĐSP TT Huế và Trường THCS Hương Toàn trong thời gian từ tháng 03 đến
tháng 04 năm 2014.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã tuân thủ nghiêm túc các quy định.
Các thông tin, số liệu trong đề tài là thực tế, khách quan, trung thực, không có sự
gian lận. Nếu có gì sai trái, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Huế, ngày 02 tháng 4 năm 2014
Sinh viên thực hiện
Trần Hữu Tài
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong công cuộc đổi mới và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước đòi hỏi con người mới phải là những con người "có tài", "có đức".

Con người phải có năng lực, trí tuệ, sáng tạo, thích ứng và có đạo đức,
phù hợp với lối sống xu thế chung của sự phát triển mạnh mẽ của nến giáo dục
thế giới hiện nay là hướng vào việc đào tạo những con người có năng lực
đóng góp vào sự tiến bộ của xã hội, phát triển nền văn minh của loài người
. Mà nhân cách là giá trị gốc “ Giá trị sản sinh ra mọi giá trị”, là hệ thống các
phẩm chất và năng lực của mỗi con người. Cho nên việc hình thành nhân cách tốt
cho học sinh là vấn đề mà gia đình, nhà trường, xã hội cần quan tâm. Có thể nói
cha mẹ chính là những “người thầy đầu tiên” là người đặt nền móng cho các em
về nhân cách. Các em tiếp thu những thói quen hành vi đạo đức đầu tiên là từ gia
đình. Đó là nền tảng ban đầu để các em có được nhân cách tốt. Kinh nghiệm giáo
dục truyền thống của nhân dân ta cũng đã khẳng định:
“Uốn cây từ thuở còn non
Dạy con từ thuở con còn trẻ thơ”
Như vậy ta thấy rõ vai trò giáo dục đối với mỗi con người là như thế nào? Mỗi
chúng ta ngay từ trong bào thai rồi cất tiếng khóc chào đời đến khi trưởng thành
đều được nuôi dạy trong môi truờng gia đình và nhà trường. Sứ mệnh chăm sóc
giáo dục trẻ từ khi mới ra đời không thể giao phó cho bất kỳ ai có trách nhiệm
hơn là gia đình. Gia đình là trường học đầu tiên đối với cuộc đời mỗi con người.
Bên cạnh đó nhà trường cũng góp phần quan trọng trong việc hình thành và hoàn
thiện nhân cách cho học sinh. Giáo dục gia đình và nhà trường không chỉ có tác
dụng mạnh mẽ có ý nghĩa sâu sắc đối với trẻ thơ mà còn có ý nghĩa đối với cả
cuộc đời mỗi con người lúc đã trưởng thành cho đến lúc tuổi già.
Giáo dục gia đình có những nét đặc thù mà giáo dục nhà trường và giáo dục xã
hội không thể có được , đó là tình cảm yêu thương tràn trề của cha mẹ đối với con
cái, họ sẵn sàng hi sinh những đều kiện vật chất tinh thần dành mọi thuận lợi cho
con cái họ miễn sao con cái mình nên người. Đồng thời giáo dục gia đình là một
nền giáo dục toàn diện cụ thể hoá và cá biệt hoá rất cao: cha mẹ giáo dục con cái
họ cách đi đứng, nói năng, chào hỏi người lớn,
Từ những vấn đề đã trình bày ở trên chúng ta thấy rằng giáo dục nhân cách cho
trẻ đặc biệt là học sinh THCS là chức năng quan trọng của giáo dục gia đình kết

hợp với nhà trường. Do đó, việc hoàn thiện và nâng cao hiệu quả giáo dục nhân
cách cho học sinh trong gia đình và nhà trường luôn là một vấn đề quan trọng và
cấp thiết của mọi dân tộc, mọi quốc gia.
Trong thời đại ngày nay, thời đại của cơ chế kinh tế thị trường phần lớn các
gia đình lo cho việc làm ăn, kiếm tiền, một số gia đình chưa thực sự quan tâm đến
con mình. Do đó, việc chăm sóc giáo dục các em đều giao khoáng cho nhà trường
với tâm lý đa số của các bật phụ huynh là “trăm sự nhờ thầy cô”. Như vậy thì các
em làm sao có thể lớn lên trở thành một con người tốt khi không có sự quan tâm,
chăm sóc, phối hợp của gia đình với nhà trường trong việc hình thành và hoàn
thiện nhân cách cho các em? Nếu các bậc cha mẹ lơ là không quan tâm đến việc
nuôi dạy con cái, không biết cách giáo dục con cái, hay là đi vào con đường làm
ăn phi pháp thiếu gương mẫu trong cách sống, lối sống của một người công dân
chân chính tất yếu nó sẽ mang lại những hậu quả về mặt nhân cách của các em.
Là một giáo viên THCS tương lai, tôi muốn học sinh của mình đều có nhân
cách tốt, phù hợp với nhân cách những con người trong xã hội mới. Từ những lí
do trên mà tôi đã nghiên cứu đề tài “Thực trạng và biện pháp nâng cao vai trò
của gia đình và nhà trường trong việc xây dựng và hoàn thiện nhân cách học sinh
lớp 6
6
THCS Hương Toàn”.
2. Mục đích nghiên cứu:
Nhằm nâng cao hơn nữa vai trò và chất lượng của giáo dục gia đình và nhà
trường trong việc hình thành và phát triển nhân cách của học sinh lớp 6
6
THCS
Hương Toàn.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:
3.1 Khách thể nghiên cứu: Vai trò của giáo dục nói chung đối với sự hình
thành và phát triển nhân cách học sinh lớp 6
6

trườngTHCS Hương Toàn.
3.2 Đối tượng nghên cứu: Học sinh lớp 6
6
trường THCS Hương Toàn.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Tìm hiểu cơ sở lí luận của đề tài.
- Thực trạng vai trò của giáo dục gia đình đối sự hình thành và phát triển
nhân cách học sinh lớp 6
6
trường THCS Hương Toàn.
- Đề xuất biện pháp: Sau khi tiến hành nghiên cứu thực trạng của việc giáo dục
nhân cách cho học sinh trong gia đình và nhà trường. Từ đó đề xuất một số biện
pháp nhằm nâng cao hơn nữa vai trò và chất lượng của giáo dục gia đình và nhà
trường trong quá hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh lớp 6
6
trường
THCS Hương Toàn.
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp tài liệu để xây dựng cơ sở
lí luận cho đề tài.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Để thu thập các dữ liệu về thực trạng của
vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp quan sát sư phạm.
- Phương pháp điều tra.
6. Dàn ý nội dung:
Chương 1: Cơ sở lí luận của đề tài.
Chương 2: Thực trạng ảnh hưởng của giáo dục gia đình và nhà trường đối với sự
hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh lớp 6
6
trường THCS Hương Toàn.

Chương 3: Kết luận – Đề xuất.
7. Kế hoạch nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu của tôi sẽ được tiến hành theo kế hoạch như sau:
Thời gian (tháng/ năm) Nội dung nghiên cứu Kết quả
02/2014
- Chọn đề tài.
- Viết đề cương.
- Nộp đề cương.
- Đề cương được phép
tiến hành nghiên cứu.
- Tìm thông tin lý luận. - Thông tin lí luận được
03/2014 - Xử lý thông tin lý
luận.
xử lí.
03/2014
- Nghiên cứu xử lý
thông tin thực tiễn.
- Thông tin thực tiễn
được xử lý.
04/2014
- Hoàn tất đề tài nghiên
cứu.
- Nộp đề tài nghiên cứu.
- Đề tài được nghiệm
thu.
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Nhân cách và con đường hình thành, phát triển nhân cách
1.1.1 Khái niệm nhân cách
Nhân cách của con người là phẩm chất và tư cách của người đó. Nhân cách là

tổng hợp tất cả những thuộc tính tâm lý của cá nhân thể hiện ở bản sắc và giá trị
xã hội của người đó.
1.1.2 Con đuờng hình thành và phát triển nhân cách
 Bẩm sinh di truyền:
Giáo dục học Macxit rất đề cao yếu tố di truyền nhưng không cho đó là yếu tố
quyết định mà cho rằng bẩm sinh di truyền là tiền đề vật chất cho sự phát triển
nhân cách. Con người nếu có những tư chất tốt thì sẽ tạo đều kiện tiền đề cho sự
phát triển nhân cách. Nhưng bên cạnh đó cũng có những yếu tố bẩm sinh di
truyền làm trỡ ngại cho sự phát triển nhân cách như những khuyết tật bẩm sinh.
Tuy nhiên nếu trẻ có tư chất tốt nhưng không có đều kiện thì không thể phát huy
được những đặc điểm di truyền đó, còn nếu như có được những đều kiện thuận lợi
thì những tư chất đó có thể phát huy tối đa.
 Môi trường
Đó là toàn bộ những đều kiện bên ngoài độc lập với ý thức con người có ảnh
hưởng đến sự linh hoạt và phát triển của con người có 2 loại môi trường : Môi
trường tự nhiên và môi trường xã hội.
Môi trường tự nhiên:
Đó là môi trường mà điều kiện tự nhiên sinh thái ảnh hưởng một cách tự phát đến
cách sống và tính chất hoạt động lao động của con người. Giáo dục học macxit
cho rằng môi trường tự nhiên cũng có tác động đến quá trình hình thành nhân
cách của con người nhưng không phải là yếu tố quyết định mà chính môi trường
xã hội mới có tác động to lớn tới sự phát triển nhân cách của mỗi con người.
Môi truờng xã hội:
Môi trường xã hội góp phần tạo nên động cơ, mục đích cung cấp phương tiện và
đều kiện cho hoạt động và giao lưu của cá nhân nhờ đó cá nhân chiếm lĩnh các
kinh nghiệm xã hội, giá trị văn hoá để hoàn thện nhân cách. Như vậy môi trường
xã hội có vai trò quan trọng và nó ảnh hưởng trực tiếp tới nhân cách mỗi con
người . Nếu không có môi trường xã hội con nguời không thể trở thành một người
theo đúng nghĩa của một con người được vì nhân cách của mỗi con người là sự
tổng hoà các mối quan hệ xã hội.

Môi trường giáo dục:
Giáo dục là một bộ phận quan trọng của môi trường xã hội, giáo dục là yếu tố có
tác dụng to lớn đối với quá trình phát triển nhân cách học sinh. Trong nhà trường,
dạy học là hoạt động chủ đạo có mục đích có chương trình có kế hoạch có nội
dung phương tiện và phương pháp xác định, nhằm đều khiển tổ chức và hướng
dẫn quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ có hiệu quả nhất phù hợp
với yêu cầu của xã hội.
Giáo dục trong gia đình có vai trò tạo nền tảng nhân cách cho học sinh trước khi
tới trường và trong khi đi học thì gia đình kết hợp chặt chẽ với nhà trường để thực
hiện tốt hơn hoạt động giáo dục.
1.1.3 Hoạt động cá nhân
Nhân cách con người phát triển dựa trên hai đều kiện tác động: Điều kiện khách
quan (bẩm sinh di truyền, môi trường tự nhiên, môi trường xã hội ) và điều kiện
chủ quan đó là sự nỗ lực rèn luyện của cá nhân.
Vấn đề nhận thức của cá nhân hoàn toàn mang tính tự giác. Đó là sự tự học tự tìm
hiểu, tự rèn luyện. nhưng ngoài ra còn có một yếu tố tác động tích cực đến quá
trình nhận thức của trẻ đó là sự hình thành hưng phấn. Yếu tố nổ lực cơ bản bắt
đầu từ ý chí trước một sự việc hay một vấn đề nào đó thì cá nhân các em có thể có
ý chí để vược qua, nhưng ý chí của con người thì luôn có giới hạn nếu công việc
của họ không thành công chính sự thành công là yếu tố tạo ra hưng phấn và từ
hưng phấn tạo sự khích lệ tiếp sức cho ý chí.
Vấn đề tạo ra hưng phấn là vấn đề lớn trong giáo dục bởi vì ở lứa tuổi này các em
rất nhạy cảm, làm việc gì cũng nhanh chán nản, nên ở trường hay ở gia đình thì
thầy cô và bố mẹ phải hướng dẫn giúp trẻ đi sâu vào việc học tập thì trẻ mới thể
hiện rõ hứng thú đối với môn học, từng công việc cụ thể để trên cơ sở đó có hưng
phấn học tập làm việc. Nếu như không làm cho trẻ thấy hứng thú với môn học
hay việc làm đó thì dù trẻ có động lực đến mấy cũng khó phát triển vì thiếu động
lực khích lệ. Vì vậy người làm công tác giáo dục phải tạo hưng phấn cho trẻ trong
mọi công việc có như thế trẻ mới tiến bộ được.
1.2. Vai trò của giáo dục gia đình và nhà trường trong xây dựng và giáo dục

nhân cách cho học sinh.
1.2.1 Vai trò giáo dục gia đình trong xây dựng và giáo dục nhân cách cho học
sinh
 Khái niệm
Một số khái niệm về gia đình:
Gia đình là tập hợp những người cùng chung sống thành một đơn vị nhỏ nhất
trong xã hội, họ gắn bó với nhau bằng quan hệ hôn nhân và dòng máu (thường
gồm vợ chồng, cha mẹ con cái).(Từ điển Tiếng Việt Hoàng Phê)
Gia đình là nhóm người cùng sống với nhau có quan hệ hôn nhân huyết thống và
nền kinh tế chung.(E.I. Xecmaico:142 tình huống giáo dục gia đình ).
 Vai trò của gia đình trong việc xây dựng và giáo dục nhân cách cho học
sinh:
Giáo dục nhân cách cho con người trong gia đình là vấn đề rất rộng, bao
hàm nhiều mặt, nhiều khía cạnh. Tuy nhiên, trong khuôn khổ bài viết này, tác giả
chỉ tập trung làm rõ vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục hình thành nhân cách
cho trẻ em ở Việt Nam hiện nay.
Có thể nói, giáo dục bao gồm hai quá trình đó là quá trình tiếp nhận giáo
dục và quá trình tự giáo dục. Giáo dục trong gia đình bao gồm cả hai quá trình
này, mỗi con người chịu ảnh hưởng lớn từ quá trình giáo dục của gia đình, song
bản thân con người cũng tự giáo dục để hoàn thiện mình, hình thành một nhân
cách tốt. Vai trò giáo dục nhân cách cho trẻ em trong gia đình thể hiện ở một số
nội dung sau:
Trước hết, gia đình là môi trường giáo dục đầu tiên, là trường học đầu tiên
của con người. Mỗi con người đều được sinh ra từ một người cha, người mẹ, vì
vậy đứa trẻ gắn bó và lắng nghe được những âm thanh của cuộc sống đầu tiên từ
cha mẹ mình đặc biệt từ người mẹ. Với chức năng tự nhiên, người phụ nữ mang
thai, sinh con, sự gắn kết của người phụ nữ với con cái dường như lớn hơn nam
giới, bởi vậy đây là sự gắn kết từ bào thai đứa trẻ, rồi sinh ra, nuôi nấng và dõi
theo cuộc đời đứa con. Khi sinh ra con người ta được tiếp xúc với văn hóa dân tộc
từ lời ru, giọng hát của bà của mẹ, tiếp xúc với ngôn ngữ dân tộc từ lời nói của

cha mẹ. Những bước đi chập chững đầu đời, người đầu tiên chỉ dạy cho bé
cách đi đứng, nói năng đó là cha mẹ. Vì vậy, giáo dục của gia đình như thế nào sẽ
hình thành nên nhân cách của đứa trẻ như thế ấy. Tất nhiên sẽ có những đứa trẻ vì
một lý do nào đó mà thiếu sự quan tâm chăm sóc của người cha hoặc người mẹ
nhưng vẫn có thể hình thành được nhân cách tốt, đó là do quá trình tự giáo dục
của đứa trẻ tốt. Hầu như, sự giáo dục của gia đình không tốt thì nhân cách đứa trẻ
đều có phần khiếm khuyết hoặc hoàn toàn xấu. Vì vậy giáo dục gia đình rất quan
trọng đối với mỗi con người, khi con người chưa có hiểu biết về mình, về xã hội
thì đã được định hướng và chỉ dạy từ gia đình; đứa trẻ tiếp xúc với môi trường
giáo dục đầu tiên, trường học đầu tiên ấy là gia đình.
Thứ hai, gia đình là hành trang không thể thiếu với mỗi con người. Từ nhỏ
con người được sống với ông, bà, cha mẹ, anh chị em (trừ những trẻ em trong cô
nhi viện). Lớn lên, mỗi người lại có vợ, có chồng, có con, cháu. Trong gia đình,
mỗi con người được đùm bọc về vật chất, giáo dục về tâm hồn, trẻ thơ có điều
kiện được an toàn khôn lớn, người già có nơi nương tựa, người lao động được
phục hồi về sức khỏe, thoải mái về tinh thần…Như vậy gia đình gắn bó với mỗi
con người trong từng bước đường của cuộc sống. Ai không được sống trong tình
yêu thương của gia đình là một nỗi bất hạnh lớn. Trong quá trình sống, gắn bó,
trao và nhận tình yêu thương che chở của gia đình, mỗi người lại hoàn thiện mình,
hoàn thiện nhân cách cho bản thân.
Thứ ba, gia đình có mối quan hệ mật thiết với xã hội. Bác Hồ đã từng nói:
“Nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng tốt, gia
đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là “gia đình”. Gia đình là tế bào
của xã hội. Không có gia đình tái tạo ra con người để xây dựng xã hội thì xã hội
không thể tồn tại và phát triển được. Và ngược lại xã hội cũng có tác động to lớn
đến gia đình, xã hội tốt sẽ là cơ sở để xây dựng gia đình hạnh phúc tiến bộ. Vì sao
mối quan hệ mật thiết giữa gia đình và xã hội lại tác động trực tiếp đến vai trò của
gia đình trong việc giáo dục nhân cách cho con người? Có thể nói gia đình là nơi
trao truyền các giá trị văn hóa của nhân loại từ thế hệ nay sang thế hệ khác. Hơn
nữa mỗi thời đại xã hội khác nhau, có những yêu cầu chuẩn mực đạo đức, lối

sống và tác phong khác nhau, vì vậy chỉ có thông qua gia đình mới là con đường
nhanh nhất và chắc chắn nhất để giáo dục con người theo những chuẩn mực mà
xã hội mong muốn. Ví dụ: thời kỳ phong kiến chuẩn mực với người phụ nữ là tam
tòng (tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử, nghĩa là ở nhà theo cha,
lấy chồng phải theo chồng, chồng chết phải theo con trai) và tứ đức (công, dung,
ngôn, hạnh). Những quan niệm ấy được gia đình chỉ dạy cho những trẻ em gái và
coi đó là chuẩn mực ứng xử. Nhưng trên thực tế, lễ giáo phong kiến đó đã đè
nặng lên vai người phụ nữ, cả cuộc đời họ phải theo “tòng” một người đàn ông.
Đây là điều bất hợp lý khiến người phụ nữ phong kiến không được học hành,
không được tham gia vào các công việc xã hội. Họ lại bị áp lực phải sinh được
con trai nối dõi cho gia đình nhà chồng. Nhưng ngày nay chuẩn mực đó đã có
những thay đổi, điều chỉnh, người phụ nữ được tham gia nhiều hơn vào các công
việc xã hội. Vậy là gia đình lại tham gia vào việc giáo dục những chuẩn mục mới
cho con người. Hình thành lên những con người có nhân cách tốt và được tự do
phát triển một cách toàn diện.
 Những yếu tố trong gia đình ảnh hưởng trực tiếp đến việc xây dựng và
giáo dục nhân cách cho học sinh:
* Nề nếp, gia giáo của gia đình:
Đây là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ tới nhân cách của trẻ.
Bản thân bằng khả năng của mình trẻ có thể tự nguyện tự giác trong việc nhận
thức về những cái hay, cái tốt trong gia đình. Để từ đó rèn luyện bản thân, và nếu
như trẻ yếu kém về khả năng này thì bố mẹ cũng có thể giáo dục trẻ bằng những
kinh nghiệm, phương pháp tri thức và đạo đức của mình. Gia đình ở đây là gia
đình có gia giáo có nề nếp chứ không phải là gia đình không nề nếp gia giáo làm
gương để con cái noi theo hay giáo dục con.
* Tác động của nhiều thế hệ trong gia đình.
Đối với những gia đình có nhiều thế hệ cùng cùng sống trong một mái nhà
thì việc giáo dục con cháu sẽ khó khăn hơn. Bở vì trẻ không chỉ chịu sự giáo dục
của cha mẹ mà còn nhận được sự giáo dục từ ông bà hay những thành viên khác
trong gia đình. Một sự thật là kiến thức và phương pháp giáo dục của các thế hệ đi

trước bao giờ cũng khác thế hệ đi sau, các thế hệ đi trước bao giờ cũng muốn góp
ý kiến của mình vào việc giáo dục con cháu. Việc giáo dục đó có kết quả tốt hơn
nếu như gia đình đó có chung một phương pháp hay cùng chung quan điểm lý
luận hay nói cách khác là cách giáo dục con cháu trong gia đình không mâu thuẫn
với nhau. Thì nhân cách của trẻ phát triển một cách tốt và hoàn thiện hơn, con nều
như ngược lại cách giáo dục con cháu trong gia đình mâu thuẫn với nhau thì trẻ
khó có thể phát triên nhân cách một cách toàn diện.
* Nghề nghiệp,nếp sống của gia đình.
Nghề nghiệp, nếp sống của gia đình cũng ảnh hưởng một phần không nhỏ
đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
Trước hết kể đến đều kiện giáo dục của gia đình: Rõ ràng rằng đều kiện của
một gia đình trí thức rất khác với một gia đình bình thường, sự khác nhau đó thể
hiện ở đều kiện vật chất, thời gian giáo dục, phương pháp giáo dục, trình độ giáo
dục, hay nếp sống gia đình.
Sự tự nhận thức tự rèn luyện ở trẻ: Có thể con cái những gia đình nông dân,
làm thợ, có thể có sự nhận thức tốt hơn trẻ ở những gia đình có tri thức.
* Kế hoạch hoá gia đình.
Những gia đình có ít con (1-2 con) tất nhiên là có điều kiện để giáo dục con
hơn gia đình có nhiều con về : đều kiện vật chất, thời gian giáo dục, sự quan tâm
chăm sóc, tình cản yêu thương dành cho trẻ…
1.2.2 Vai trò giáo dục nhà trường trong xây dựng và giáo dục nhân cách
cho học sinh.
Điều chủ yếu ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ đó
là phương pháp giáo dục của thầy cô ở trường và phương pháp giáo dục con ở gia
đình. Nếu như phương pháp giáo dục của gia đình và nhà trường có sự phối hợp
với nhau thì sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh tốt hơn. Còn nếu
như phương pháp giáo dục của nhà trường và phương pháp giáo dục con trong gia
đình mâu thẫn với nhau thì rẽ gây tác hại đến sự hình thành và phát triển nhân
cách ở học sinh. Có những em chỉ nghe lời thầy cô còn những đều được bố me
dạy thì các em cho là sai và không nghe theo. Đều đó sẽ làm cho sự nhận thức ở

trẻ khó khăn hơn, dẫn đến nhưng sai lầm trong nhận thức của các em. Từ đó đẫn
đến sự phát trển nhân cách ở trẻ sẽ không toàn diện.
Một yếu tố quan trọng nữa trong nhà trường là bạn bè của các em. Nếu trẻ
tiếp xúc và chơi với những trẻ có nhân cách xấu thì dần dần trẻ sẽ có những sai
lầm trong nhận thức của nó nếu lâu dài hơn thì sẽ ảnh hưởng tới nhân cách toàn
diện ở trẻ. Tuy nhiên khi trẻ tiếp xúc với trẻ có nhân cách chưa tốt thì chúng ta
trước tiên chúng ta cần xem xét xem nó tiếp xúc với những người bạn kia vì mục
đích, động cơ nào rồi mới ngăn chặn hay cho tiếp tục tình bạn đó. Nếu như trẻ
tiếp xúc với mục đích là nhằm giúp đỡ bạn thì đó là một hành động mang tính đạo
đức cao ta cần khuyến khích giúp đỡ động viên trẻ nhưng cần phải giáo dục rõ
cho trẻ những đều nên tránh khi tiếp xúc với những bạn đó. Còn nếu như trẻ tiếp
xúc, chơi với những trẻ đó vì những lí do trong cuộc sống như: trẻ thiếu sự quan
tâm chăm sóc từ gia đình, bị bạn khác xa lánh, thì ta cần quan tâm giáo dục các
em hơn nữa các em đó khuyên các em không nên tiếp xúc với những nhóm bạn
đó.
Ngoài ra, xã hội là nhân tố có ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển nhân cách ở trẻ.
Những bài học từ trong thực tế của xã hội sẽ có tác dụng to lớn trong việc mở
rộng thế giới quan cho trẻ tạo đều kiện để trẻ rèn luyện tính cách, đạo đức. Qua đó
hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ.
Chương 2
THỰC TRẠNG VÀ BIỆN PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ
GIA ĐÌNH VÀ NHÀ TRƯỜNG TRONG VIỆC XÂY
DỰNG VÀ HOÀN THIỆN NHÂN CÁCH CHO HỌC SINH
2.1 Thực trạng
2.1.1 Một số nét khái quát về THCS Hương Toàn
Trường THCS Hương Toàn ở vị trí trung tâm xã Hương Toàn có đường tỉnh lộ
8B ngang qua, phía sau là đường Nguyễn Chí Thanh nằm ở vùng đất nổi tiếng xứ
Huế về làng quýt Hương Cần.
Hiện nay, trường THCS Hương Toàn có 28 lớp, 926 học sinh, 63 cán bộ giáo
viên nhân viên, trong đó có 45 người có trình độ Đại học, 100% đạt chuẩn, chi bộ

có 13 đảng viên. Bộ mặt trường có nhiều đổi thay so với những năm học trước với
hệ thống tường rào cổng, cửa kiên cố, cây xanh rợp bóng sân trường, các lối đi
được bê tông hóa, sân bóng đá, khu tập thể dục thể thao đúng qui cách, 3 dẫy nhà
với 14 phòng học, 3 phòng học bộ môn : Tin học, Lý Công nghệ, Sinh Hóa,
phòng thiết bị dùng chung, phòng Thư viện, phòng truyền thống, phòng y tế,
phòng sinh hoạt Hội đồng sư phạm, có đủ phòng làm việc của Hiệu trưởng, Phó
hiệu trưởng, Công đoàn, Đội TNTP, nhân viên hành chính, hệ thống máy vi tính
được nối mạng Internet, Website thông tin trên mạng : thcshuongtoan-tthu.edu.vn.
Tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh trường THCS Hương Toàn đã
thực hiện đổi mới trong nhiệm vụ công tác được phân công của mình như giảng
dạy, phụ đạo, bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh năng khiếu, các tiết thực hành bộ
môn mà mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học
sinh trong năm 2009 -2010 và những năm tiếp theo. Bên cạnh đó, trường đã bước
đầu thực hiện và sử dụng phần mềm công nghệ thông tin trong các hoạt động của
nhà trường như giảng dạy, văn thư lưu trữ, thư viện và thiết bị đồ dùng dạy học để
nâng cao chất lượng giảng dạy và các mặt hoạt động của nhà trường.
Tiếp tục thực hiện phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực với 5 nội dung mà trọng tâm là dạy học có hiệu quả, phù hợp với đặc
điểm địa phương của học sinh Hương Toàn giúp các em tự tin trong học tập và
rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh ; xây dựng môi trường học tập lành mạnh,
thân thiện, đoàn kết, giúp đỡ nhau trong mọi lĩnh vực, mọi hoạt động.
1.2.2. Thuận lợi và khó khăn
Thuận lợi và khó khăn của nhà trường:
* Thuận lợi:
- Có sự chỉ đạo trực tiếp của Phòng Giáo dục thành phố Huế, của Đảng ủy,
UBND phường.
- Phường đã đầu tư kinh phí để tăng cường cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị
phục vụ giảng dạy và học tập.
- Trường có một cơ sở nên thuận tiện cho việc tổ chức và quản lí các hoạt động
giáo dục chung.

- Địa phương, phụ huynh rất quan tâm đến việc học tập và rèn luyện của các em,
có chỉ đạo và tham gia cùng nhà trường để hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học.
- Đội ngũ giáo viên có năng lực, ý thức tổ chức kỷ luật cao, tích cực trong giảng
dạy và các hoạt động của nhà trường.
- Công đoàn, nhà trường luôn phối hợp chặt chẽ để thực hiện tốt các phong trào
thi đua, các cuộc vận động của các ban ngành.
* Khó khăn:
- Học sinh của trường đa số có hoàn cảnh gia đình khó khăn, nhiều gia đình đông
con nên phụ huynh giao phó việc học tập và dạy dỗ con em mình cho nhà trường
và cô giáo chủ nhiệm.
- Trường đóng trên quỹ đất thường xuyên ngập lụt.
- Một số học sinh chưa qua mẫu giáo
- Đa số phụ huynh học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
a) Thuận lợi và khó khăn của lớp 6
6
Đặc điểm tình hình lớp:
- Sĩ số 31/12 nữ
- Thành phần gia đình: Đa số học sinh trong lớp là con của những nông dân làm
nông…
- Những thuận lợi và khó khăn về các mặt: học tập, vui chơi, chăm sóc giáo dục
sức khỏe, tham gia các hoạt động khác
* Thuận lợi:
+ Phụ huynh học sinh rất quan tâm đến học sinh, cả về chăm lo sức khỏe, học tập
của con em mình, đa số các em đều có tính tự giác, chăm ngoan, có học lực từ
trung bình trở lên. Các em biết vâng lời cha mẹ, thầy cô, thân ái, đoàn kết với bạn
bè.
+ Sĩ số lớp đảm bảo chuẩn nên có điều kiện quan tâm đến các đối tượng học sinh.
+ Phương tiện đến trường của học sinh tiện nghi.
+ Nhà trường đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất và thời gian học tập cho học sinh.
* Khó khăn:

+ Có nhiều học sinh cá biệt lười học, thụ động, nhút nhát, trầm cảm. Nguyên nhân
do còn thiếu sự quan tâm của gia đình, đặc biệt là các gia đình lo làm, buôn bán…
và do nề nếp sinh hoạt của mỗi gia đình khác nhau.
+ Một số học sinh có sự chênh lệch lực học giữa các môn như Toán, Tiếng Việt,
như yếu về các kĩ năng làm toán, kĩ năng viết.
+ Một số học sinh có sức khỏe kém, hay nghỉ học.
2.1.3 Thực trạng việc giáo dục nhân cách học sinh của gia đình và nhà trường
và đánh giá thực trạng
Giáo dục thế hệ trẻ là sự nghiệp của toàn dân, trong đó gia đình và nhà
trường đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân
cánh cho học sinh đặc biệt là học sinh THCS cụ thể hơn là đối với học sinh lớp 6
6
THCS Hương Toàn. Ảnh hưởng của giáo dục gia đình là tốt hay xấu tích cực hay
tiêu cực đối với việc giáo dục các em là tuỳ thuộc vào nội dung và phương pháp
giáo dục của mỗi gia đình và đặc biệt trong xã hội hiện nay gia đình đã thực sự
quan tâm đến việc giáo dục con em mình hay chưa?
Mỗi chúng ta đều được sinh ra và lớn lên dưới sự nuôi nấng dạy dỗ của gia
đình và nhà trường, từ khi lọt lòng cho đến khi trưởng thành không khi nào vắng
sự quan tâm của bố mẹ và gia đình. Đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh cấp II và cụ thể
hơn lúc đang học sinh lớp 6 vì ở giai đoạn này các em đang ở lứa tuổi thiếu nhi
sang lứa tuổi thiếu niên nên các em rất nhạy cảm với mọi điều diễn ra xung quanh
mình. Cho nên gia đình và nhà trường cần quan tâm, chăm sóc giáo dục nhiều
hơn về ý thức thái độ lễ phép trong cư xử với mọi người xung quanh, đó là một
đều quan trọng, một yếu tố không thể thiếu trên con đường hình thành và phát
triển nhân cách toàn diện của các em. Bởi vì quá trình hình thành và phát triển
nhân cách không phải là một quá trình đơn giản mà nó vận động đúng theo quy
luật của sự phát triển nói chung, do đó sự quan tâm giúp đỡ của gia đình đều đầu
tiên nói đến là sự động viên khuyến khích các em khi các em có việc làm đúng
đắn.
Về thực trạng học sinh của lớp 6

6
: Qua quá trình khảo sát tình hình học sinh lớp
6
6
có 31 học sinh:
- Số học sinh chưa ngoan: 9/31
- Số học sinh nghịch: 7/31
- Số học sinh nhút nhát: 3/31
- Số học sinh hay nói tự do: 12/31
Hơn thế, tôi nhận thấy mỗi học sinh có trình độ nhận thức khác nhau,
mỗi gia đình có sự giáo dục con em mình một cách khác nhau, có một số gia
đình luôn quan tâm tới việc học hành của con em mình, bên cạnh đó một số
phụ huynh nhận thức về giáo dục còn hạn chế. Phụ huynh chưa quan tâm đến
việc học hành của con em, chỉ lo tập trung cho việc phát triển kinh tế của gia
đình là chủ yếu, phần lớn là phó thác cho nhà trường, cho giáo viên chủ nhiệm.
Như những lời tâm sự của các em:
Em Duy Uyên lớp 6
6
tâm sự cứ mỗi lần em làm điều không tốt ví dụ như
khi chơi cùng bạn mà em có những cử chỉ không hay hay những lời nói không tốt
đối với bạn mà bố mẹ nghe hay nhìn thấy thì bố mẹ em không bao giờ đánh hay
dùng những lời quá đáng để la mắng em trước mặt bạn bè mà bố mẹ chọn lúc các
bạn đã về gọi vào nhà khuyên bảo chỉ ra việc làm sai, lời nói chưa đúng đối với
bạn bè và cứ mỗi lần như thế em lại rút ra cho mình một bài học quý giá trong cư
xử với bạn bè hay đối với người khác.
Bên cạnh đó còn có một số gia đình chưa thực sự quan tâm, nhắc nhở các
em. Điều này sẽ làm cho sự phát triển nhân cách của các em sẽ không hoàn thiện
thậm chí là sẽ tạo ra một nhân cách một con người với nhân cách xấu đối với xã
hội.
Như trường hợp của em Quý lớp 6

6
gia đình em có bố mẹ bận làm kinh tế
cho con ăn học nên thiếu đều kiện quan tâm chăm sóc động viên con trong học
tập. Đi làm cả ngày không có thời gian quan tâm đến con nên em Quý đã trở
thành một học sinh cá biệt của lớp, không vâng lời cô giáo và hay trêu chọc, gây
chuyện với các bạn trong lớp.
Trên đây chỉ là một số minh chứng cụ thể về việc giáo dục nhân cách cho
học sinh ở gia đình. Bên cạnh đó vai trò của nhà trường cũng không kém phần
quan trọng.
Đối với tập thể lớp 6
6
thì giáo viên chủ nhiệm – cô Hoàng Thị Cẩm Uyên
luôn có trách nhiệm, ý thức trong việc giáo dục nhân cách cho học sinh của mình.
Cô luôn là người gương mẫu trước học sinh của mình trong những hành vi, cách
cư xử, lời nói,…Hơn thế, cô kịp thời uốn nắn, sữa chữa những hành vi sai lệch
của các em. Mỗi khi có học sinh nào làm sai thì cô quan tâm, nhắc nhở và động
viên các em.
Đặc biệt hơn trong việc giáo dục nhân cách cho học sinh thì nhà trường
luôn coi đây là một vấn đề cần quan tâm. Cụ thể nhà trường luôn tổ chức các buổi
họp phụ huynh định kỳ để trao đổi với gia đình về tình hình học tập của các em để
từ đó kết hợp với gia đình giúp các em phát triển tốt hơn.
Qua đó, ta thấy những em có nhân cách chưa tốt là con em những gia đình
có hoàn cảnh gia đình khó khăn, bố mẹ lo việc làm ăn nên không quan tâm đến
con mình, chỉ giao phó cho nhà trường. Họ không biết rằng nhà trường chỉ quản lí
được các em trong một thời gian hạn hẹp khoảng 4 tiếng mỗi ngày còn lại thời
gian đó các em ở gia đình. Vì thế nếu trong thời gian đó gia đình không quan tâm
giáo dục quản lý con tốt thì sẽ tạo tạo đều kiện cho con em họ có thời gian nhàn
rỗi để tiếp xúc với những nhóm bạn xấu, chơi game, không quan tâm đến chuyện
học hành, vì các em nghĩ rằng sẽ không ai kiểm tra, xem xét mình. Và như thế là
kết quả giáo dục các em ở nhà trường trở thành vô tác dụng, trái ngược lại sự

mong đợi từ phía gia đình các em. Vì thế giáo dục gia đình là một khâu không thể
thiếu trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách toàn diện ở các em dẫn
đến những hậu quả nghiêm trọng cho nhân cách của các em sau này.
Qua tìm hiểu trên ta nhận thấy rằng thực trạng ảnh hưởng của giáo dục gia
đình đối với sự phát triển nhân của học sinh lớp 6
6
ở trường THCS Hương Toàn
nói riêng và thực trạng của giáo dục gia đình nói chung đối với sự phát triển nhân
cách học sinh là một vấn đề đang được quan tâm hàng đầu của cả xã hội. Vấn đề
này không chỉ ở phạm vi nhỏ hẹp mà có liên quan đến nhiều mối quan hệ xã hội
khác và quan trọng nhất là ngành giáo dục. Giáo dục gia đình là hoạt động chủ
đạo xuyên suốt trong cuộc đời mỗi con người đặc biệt quan trọng nhất là ở giai
đoạn đang là học sinh THCS vì ở giai đoạn này các em có sự hình thành và những
chuyển biến tâm lý sâu sắc. Xã hội đề cao vai trò giáo dục gia đình nhưng cũng
phải hết sức thận trong đối với nội dung, phương pháp , trong giáo dục gia đình.
Kết quả giáo dục gia đình ảnh hưởng rất lớn tới sự hình thành và phát triển nhân
cách của các em sau này. Do đó mỗi gia đình cần có cách giáo dục con cái phù
hợp với chuẩn mực đạo đức của xã hội đề ra.
2.2 Một số biện pháp nâng cao vai trò giáo dục nhân cách cho học sinh của gia
đình và nhà trường
2.2.1 Giải pháp nâng cao vai trò giáo dục nhân cách của gia đình
Để gia đình thật sự trở thành tế bào lành mạnh của xã hội thì những người
làm cha, mẹ - những người chủ của gia đình cần quan tâm một số vấn đề sau để
xây dựng nên những con người có nhân cách tốt cho xã hội.
Thứ nhất, cha mẹ phải là người có kiến thức. Kiến thức ở đây có thể từ
kinh nghiệm, có thể từ học tập trong sách vở và trong cuộc sống. Tuy nhiên, dù
kiến thức nào thì cha mẹ cũng phải biết lựa chọn những vấn đề phù hợp với yêu
cầu của xã hội, phù hợp với hoàn cảnh và tâm lý lứa tuổi, phù hợp với đặc điểm
của từng đứa trẻ. Có thể nói đây là điều khó khăn đối với các bậc cha mẹ, bởi xã
hội phát triển rất nhanh, lượng kiến thức vô cùng lớn, trẻ em học hỏi rất nhanh cả

những điều hay lẽ phải và cả những thói hư tật xấu trong gia đình cũng như ngoài
xã hội. Cha mẹ phải cập nhật thông tin, nắm bắt được nhu cầu tâm lý của con
mình, có phương pháp giáo dục phù hợp với từng đứa trẻ.
Thứ hai, bản thân cha mẹ phải là tấm gương tốt. Cách hành xử của cha mẹ
với nhau, cách ứng xử của cha mẹ với những người xung quanh có ảnh hưởng rất
lớn đến sự hình thành nhân cách đứa trẻ. Khi còn nhỏ, nếu đứa trẻ học được cách
hành xử “vô văn hóa”, “vô đạo đức” của cha mẹ thì lớn lên tất yếu nó cũng hành
xử giống cha mẹ. Ngược lại, nếu cha mẹ là những tấm gương sáng, mẫu mực thì
con cái sẽ là những người có nhân cách tốt (trừ một số đứa trẻ quá trình giáo dục
và tự giáo dục không tốt).
Thứ ba, gia đình phải được xây dựng trên cơ sở bình đẳng, tiến bộ, cha mẹ
phải bình đẳng tôn trọng lẫn nhau. Bình đẳng ở đây thể hiện là mọi thành viên
trong gia đình đều có quyền nói lên tiếng nói của mình. Mọi tâm tư nguyện vọng
của các cá nhân trong gia đình đều được lắng nghe, chia sẻ, những tâm tư nguyện
vọng nào chính đáng phải được đáp ứng cho phù hợp. Muốn có được điều này thì
các thành viên trong gia đình phải thật sự tôn trọng nhau, đặc biệt không có sự bất
bình đẳng giới. Trẻ em trai và trẻ em gái phải có quyền và nghĩa vụ như nhau,
được thụ hưởng mọi giá trị như nhau, cùng nhau được học hành. Những người
cha, người mẹ trong gia đình cũng phải được tôn trọng như nhau, lắng nghe và
chia sẻ với nhau mọi việc trong cuộc sống.
Bên cạnh đó các bậc phụ huynh không nên quá nuôn chiều các em thái quá
mà dẫn đến lờ đi những thiếu sót của các em trong cách cư xử thái độ hành vi của
các em. Hơn thế, cần dành ra nhiều thời gian hơn cho việc dạy con nên người, cần
có sự bảo ban, nhắc nhở các em phân biệt rõ đều gì tốt nên làm đều gì không tốt
tạm cần giúp đỡ các em sữa chữa những sai sót của mình tránh không tái phạm,
không nên chỉ chạy theo các giá trị hiện thực như học vấn hay tiền bạc mà còn
phải chỉ cho con thấy những giá trị của tâm hồn.
Tóm lại, gia đình có vai trò to lớn trong việc giáo dục nhân cách cho con
người, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc là cơ sở để xây dựng xã hội
tốt đẹp. Như Bác Hồ đã từng nói : “Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì

muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”. Ở Việt Nam
đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, những yếu tố cũ và mới đan xen,
nhưng muốn xã hội tiến bộ, lành mạnh thì phải chú ý vai trò giáo dục của gia đình
trong việc hình thành nhân cách cho con người.
2.2.2 Giải pháp nâng cao vai trò giáo dục nhân cách của nhà trường
Trước tiên, người giáo viên phải tự hoàn thiện mình, gương mẫu trước học
trò trong mọi ứng xử, hành vi, trang phục, lời nói… Bởi lẽ học sinh sẽ chỉ có tình
cảm, nói và làm theo, nghe theo những thầy cô giáo mà các em thấy là thực sự
mẫu mực, là tấm gương cho các em noi theo. Nghĩa là người thầy phải chinh phục
các em bằng chính những điều thuộc về tự nhiên của bản thân mình. Tuy nhiên,
một điều đặt ra từ thực tế là không phải giáo viên nào khi được phân công làm
chủ nhiệm cũng có sức thu hút, thuyết phục đối với học sinh. Để khắc phục điều
này, ngoài sự mẫu mực, sư phạm về hành vi, đạo đức thì có một điều hết sức quan
trọng để thu hút học sinh, mỗi người thầy cần phải đầu tư lớn về chuyên môn và
nghiệp vụ sư phạm. Học sinh không chỉ có sự kính trọng mà còn đặc biệt có niềm