giáo án than khảo bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi môn sinh học lớp 9 tiết 23 đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể (13)

Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Khoanh vào chữ cái a,b,c hoặc d trớc câu trả lời đúng
nhất trong các câu sau:
1- Đột biến gen là:
a- Sự biến đổi trong biểu hiện của gen do tơng tác với môi trờng.
b- Sự biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới 1 hoặc một số cặp nucleotit.
c- Sự biến đổi trong trật tự sắp xếp các gen trên ADN.
d- Sự biến đổi trong cấu trúc của một đoạn gen liên tiếp nhau trên phân tử ADN.
2- Nguyên nhân gây đột biến gen là:
a- Rối loạn quá trình tự sao chép của ADN.
b- Tác động tới tế bào vào thời điểm thích hợp bằng tác nhân vật lý, hoá học.
c- Rối loạn trong quá trình tổng hợp protein.
d- Cả a và b
Câu 2: Tại sao đột biến gen thờng có hại cho bản thân sinh vật ?
b
d

Kiểm tra bài cũ
Câu 2: Tại sao đột biến gen thờng có hại cho bản thân sinh vật ?
Đáp án
Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thờng có hại cho sinh vật vì
chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn
lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên gây ra
những rối loạn trong quá trình tổng hợp protein.

TiÕt 23
§ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ
I- ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ lµ g× ?

A B C D E
F G H
a
A B C D E
F G
A B C D E
F G H
b
A B C D E
F G HB C
A B C D E
F G H
c
A BC
D
E
F G H
Nhiễm sắc thể ban đầu.
Nhiễm sắc thể bị biến đổi cấu trúc.
Trng hp NST ban u NST b bin i Tờn dng bin i
a
b
c
Các em hãy quan sát hình 22
và hoàn thành phiếu học tập sau:

Trường hợp NST ban đầu NST bị biến đổi
a
b
c

Đáp án phiếu học tập
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Mất đoạn H
Lặp lại đoạn BC
Trình tự đoạn BCD đổi
lại thành đoạn DCB
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Tªn d¹ng biÕn ®æi

TiÕt 23
§ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ
I- ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ lµ g× ?
Trường
hợp
NST ban đầu NST bị biến đổi
a
MÊt ®o¹n
b
LÆp ®o¹n
c
§¶o ®o¹n
A B C D E
F G

A B C D E
F G H
A B C D E
F G HB C
A B C D E
F G H
A BC
D
E
F G H
A B C D E
F G H
? §ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ lµ g×. Gåm nh÷ng d¹ng nµo
Tªn d¹ng
®ét biÕn
Tªn d¹ng
biÕn ®æi

TiÕt 23
§ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ.
I- ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ lµ g× ?
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi
trong cấu trúc NST.
- Các dạng đột biến cấu trúc NST: mất đoạn,
lặp đoạn và đảo đoạn,

a
b
c
Mất đoạn

Lặp đoạn
Đảo đoạn
Hãy điền tên cho các
dạng đột biến cấu trúc
nhiễm sắc thể này
trong hình a, b, c

ChuyÓn ®o¹n

TiÕt 23:
§ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ
I- ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ lµ g× ?
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi
trong cấu trúc NST.
- Các dạng đột biến cấu trúc NST: mất đoạn,
lặp đoạn và đảo đoạn,
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi
trong cấu trúc NST.

II- Nguyªn nh©n ph¸t sinh vµ tÝnh chÊt
cña ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ.
1- Nguyªn nh©n ph¸t sinh.

NGhiªn cøu th«ng tin môc II(Sgk tr.65 ) vµ
quan s¸t mét sè h×nh ¶nh vÒ nguyªn nh©n
ph¸t sinh ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ.
? Cã nh÷ng nguyªn nh©n nµo g©y ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ.

Mỹ ném bom nguyên tử xuống hai thành phố Hiroshima và
Nagasaki ở Nhật Bản trong chiến tranh thế giới lần thứ II

Nguyªn nh©n ph¸t sinh ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ.

ChÊt ®éc do Mü r¶i xuèng miÒn Nam ViÖt Nam
Nguyªn nh©n ph¸t sinh ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ

HiÖn tîng lç thñng tÇng «z«n
Nguån: EOS, 2003

Nguyªn nh©n ph¸t sinh ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ

? Cã nh÷ng nguyªn nh©n nµo g©y ®ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ.
H.4
H.1
H.2
H.3
H.3

Tiết 23.
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
I- đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?
- t bin cu trỳc NST l nhng bin i
trong cu trỳc NST.
- Cỏc dng t bin cu trỳc NST: mt on,
lp on v o on,
II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất
của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
1- Nguyên nhân phát sinh.
- Chủ yếu do tác nhân vật lý, hoá học của
ngoại cảnh (có trong tự nhiên hoặc con ngời
gây ra.)

- Do rối loạn quá trình sinh lý của cơ thể sinh vật.
Phá vỡ cấu trúc nhiễm sắc thể.

Tiết 23.
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
I- đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?
- t bin cu trỳc NST l nhng bin i
trong cu trỳc NST.
- Cỏc dng t bin cu trỳc NST: mt on,
lp on v o on,
II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất
của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
1- Nguyên nhân phát sinh.
- Chủ yếu do tác nhân vật lý, hoá học của ngoại
cảnh (có trong tự nhiên hoặc con ngời gây ra )
2-Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
- Do rối loạn quá trình sinh lý của cơ thể sinh vật.
Phá vỡ cấu trúc nhiễm sắc thể.

? Thuộc dạng đột biến nào, có lợi hay có hại.
+ Lặp đoạn.
+ Có lợi
Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung th
máu ở ngời.
? Thuộc dạng đột biến nào, có lợi hay có hại.
+ Mất đoạn ( NST 21 )
+ Có hại. ( Gây ung th% máu)
Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có
hoạt tính cao hơn nhờ hiện tợng lặp đoạn nhiễm sắc thể
mang gen quy định enzim này.

§ét biÕn lÆp ®o¹n NST ë ruåi giÊm lµm m¾t låi thµnh m¾t dÑp.
Một số hình ảnh về đột biến có hại
Hội chứng “mèo kêu”:
(mất đoạn NST số 5)
5

Tiết 23 Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
I- đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?
II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất
của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
1- Nguyên nhân phát sinh
- Chủ yếu do tác nhân vật lý, hoá học của ngoại
cảnh (có trong tự nhiên hoặc con ngời gây ra )
2-Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
Đột biến cấu trúc NST:
+ Đôi khi cũng có lợi
- Do rối loạn quá trình sinh lý của cơ thể sinh vật.
? Nêu tính chất của đột
biến cấu trúc NST.
+ Thờng có hại
Phá vỡ cấu trúc nhiễm sắc thể.

Tiết 23.
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất
của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
1- Nguyên nhân phát sinh.
2-Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
Đột biến cấu trúc NST:

+ Đôi khi cũng có lợi.
? Tại sao đột biến cấu trúc NST thờng có hại cho sinh vật.
+ Thờng có hại
Đáp án
Đột biến cấu trúc NST thờng có hại cho sinh vật vì trải qua quá
trình tiến hoá lâu dài các gen đã đợc sắp xếp hài hoà trên nhiễm
sắc thể. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể làm thay đổi số lợng,
thành phần và cách sắp xếp các gen trên NST -> gây rối loạn trong
hoạt động của cơ thể dẫn đến bệnh, tật, thậm chí gây chết.
I- đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?

Tiết 23.
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
I- đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?
II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất
của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
1- Nguyên nhân phát sinh
- Chủ yếu do tác nhân vật lý, hoá học của ngoại
cảnh (có trong tự nhiên hoặc con ngời gây ra )
2-Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
Đột biến cấu trúc NST:
? Chúng ta phải làm gì để
phòng tránh các bệnh, tật
trên cho ngời; sinh vật.
+ Đôi khi cũng có lợi
? Con ngời đã vận dụng
đột biến cấu trúc NST để
làm gì
(có ý nghĩa trong chọn
giống và tiến hoá )

- Do rối loạn quá trình sinh lý của cơ thể sinh vật.
+ Thờng có hại.
? Xung quanh chúng ta
có những bạn không may
bị dị tật, các em đã chia
sẻ với bạn nh thế nào
Phá vỡ cấu trúc nhiễm sắc thể.

Tiết 23.
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
I- đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?
II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột
biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
1- Nguyên nhân phát sinh
- Chủ yếu do tác nhân vật lý, hoá học của ngoại cảnh (có trong tự nhiên
hoặc con ngời gây ra )
2- Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
- Đột biến cấu trúc NST thờng có hại cho sinh vật.
- Đột biến cấu trúc NST đôi khi cũng có lợi có ý nghĩa quan trọng
trong chọn giống và tiến hoá.
- Do rối loạn quá trình trao đổi chất của cơ thể sinh vật.
- t bin cu trỳc NST l nhng bin i trong cu trỳc NST.

- Cỏc dng t bin cu trỳc NST: mt on, lp on v o on,
Phá vỡ cấu trúc nhiễm sắc thể.