tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9

Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
A – ĐẶT VẤN ĐỀ
Cùng với sự phát triển không ngừng của xã hội, cuộc sống con người
ngày một nâng cao đi đến hoàn thiện. Song song với lộ trình phát triển là những
hệ lụy do nó để lại. Bên cạnh những vấn đề về an ninh, chính trị, kinh tế thì môi
trường đã và đang là mối quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia, mỗi cá nhân.
Hàng năm trên thế giới thường xuyên diễn ra các hội thảo, nhằm bàn luận về
vấn đề môi trường với mục đích trả lại sự trong sạch và sự bình yên cho môi
trường sống. Thật vậy, môi trường sống có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự
sống, tồn tại của chúng ta.
Môi trường đang là những vấn đề nóng trên bàn thương thuyết tại Hội
nghị các nguyên thủ quốc gia. Hàng năm con người đã không ít lần phải đối mặt
với thảm họa môi trường. Ở Mỹ, ở Trung Quốc… và ngay tại Việt Nam chúng
ta, sự báo động về môi trường ngày một lớn dần, hiện hữu ngay trước mắt mỗi
chúng ta. Sự thay đổi của thời tiết, khí hậu, những trận thiên tai đã gây ra biết
bao thiệt hại về tính mạng và tài sản của mỗi quốc gia. Do đó việc giáo dục ý
thức bảo vệ môi trường là trách nhiệm của các ngành, các cấp và với mỗi cá
nhân.
Hình ảnh lũ lụt
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -1- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
Hình ảnh hạn hán
Đã có một môi trường sống an toàn thì việc ý thức chấp hành của mỗi tổ
chức, mỗi cá nhân là rất quan trọng.
Những năm gần đây trên thế giới và ngay cả ở Việt Nam chúng ta đang có
những động thái ráo riết, đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm giảm thiểu những
tác hại do môi trường bị ô nhiễm gây ra đối với cuộc sống của chúng ta.
Với chúng ta thì động thái rõ rệt nhất là Chính phủ đã chỉ định thành lập
Đội cảnh sát Môi trường, Luật bảo vệ Môi trường, tổ chức những ngày chủ nhật
xanh, những hoạt động thể thao, VHVN… nhằm cổ động, tuyên truyền đến mỗi
người dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Với quốc tế những hội thảo giữa

các nguyên thủ thường xuyên diễn ra nhằm giảm chí thải gây hiệu ứng nhà…,
đặc biệt lưu tâm tới những quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ…
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -2- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
Hình ảnh nhà máy thải khí thải ra môi trường
Việc bảo vệ môi trường đang là mối quan tâm hàng đầu của tất cả mọi
người. Bên cạnh đó thì ý thức của một số cá nhân, một số tập thể còn có những
vấn đề cần xem xét cho ý thức bảo vệ môi trường. Chúng ta vẫn có những bãi
rác tự phát, những vụ phá rừng, những điểm khai thác trái phép khoáng sản,
những dòng sông chết, những con đường “không xanh”, những nhà máy, xí
nghiệp không tuân thủ luật bảo vệ môi trường, những vụ báo động như vụ sông
Thị Vải.
Từ đó cho thấy công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường sống là cần
thiết, là cấp bách. Những ý tưởng có tính nhân văn sâu sắc như: Câu lạc bộ yêu
môi trường (thành lập 23/12/2007), những phong trào chủ nhật xanh thường
xuyên diễn ra tại các địa phương…
Nhưng quan trọng hơn cả vẫn là việc giáo dục ý thức cho mỗi cá nhân để
bảo vệ môi trường.
Chính vì thế năm 2004-2005 Chính phủ đã phê duyệt đồ án “Đưa hệ
thống giáo dục môi trường trong trường học”. Trên tinh thần đó, hiện nay
chương trình giáo dục môi trường trong trường học là vấn đề căn bản hình thành
nhân cách và hành động đúng trong tương lai với mục tiêu bảo vệ môi trường.
Do vậy nó là bộ phận quan trọng trong hệ thống giáo dục của nước ta nhằm đào
tạo những thế hệ có nhân cách trong xã hội.
Với học sinh THCS ở độ tuổi đang phát triển để hình thành nhân cách rõ
rệt trong tương lai, do đó việc tích hợp lồng ghép giáo dục môi trường trong mỗi
tiết dạy cho các em là vấn đề cần thiết và quan trọng.
Riêng đối với bộ môn Vật lý thì việc giáo dục môi trường là rất quan
trọng, vì Vật lý là cơ sở của nhiều ngành kỹ thuật và công nghệ quan trọng.
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -3- Trường THCS Thác Mơ

Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
Từ đó tôi nhận thấy cần phải nâng cao hơn nữa việc giáo dục môi trường
trong môn Vật lý. Tôi chọn Vật lý khối 9 cho việc đẩy mạnh tích hợp giáo dục
môi trường nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường sống dưới góc nhìn bộ
môn.
B – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ :
I.Mục tiêu:
1)Nhận thức:
Có ý thức cao trong việc bảo vệ sức khỏe, bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn
cảnh quan sử dụng nguồn năng lượng.
Nhận thức được tầm quan trọng của môi trường và các tác động của vấn
đề môi trường và các tác động của vấn đề môi trường đối với bản thân, gia đình
và địa phương.
2)Kỹ năng:
Có kỹ năng sống phát hiện vấn đề môi trường và xử lý kịp thời, dự đoàn
và cảnh báo các vấn đề môi trường.
3)Thái độ:
Bảo vệ, cải tạo và phát triển môi trường.
Tham gia, hành động vì môi trường vận động những người xung quanh
cùng hành động.
II.Thời gian thực hiện: 4 năm:
2006-2007; 2007-2008; 2008-2009; 2009-2010
III.Phạm vi thực hiện đề tài:
Các tiết học môn Vật lý 9 có nội dung có thể tích hợp giáo dục môi
trường.
IV.Thực trạng vấn đề:
Qua thực tế mà tôi tạm gọi là “Vấn nạn môi trường” tại địa phương, cũng
như sự ảnh hưởng do ô nhiễm môi trường đến sức khỏe, cuộc sống của con
người. Qua đợt học tập về tích hợp giáo dục môi trường cho môn học Vật lý
theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, của ngành GD-ĐT về công tác bảo vệ

môi trường . Tôi nhận thấy việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đến với học
sinh là cần thiết và rất quan trọng. Các em là những người chủ của tương lai,
những người sẽ trực tiếp quản lý, chịu ảnh hưởng của môi trường sống. Vì thế
các em hãy có ý thức bảo vệ môi trường và phải có trách nhiệm với môi trường
mình đang sống.
Đối với bộ môn Vật lý khối lớp 9 việc tích hợp để giáo dục môi trường là
vấn đề không đơn giản. Nếu giáo dục không phù hợp, thiếu lô gíc, rất có thể gây
phản tác dụng, ảnh hưởng không tốt đến tâm lý và nhận thức về việc bảo vệ môi
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -4- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
trường của các em. Hơn nữa với thực tại hầu hết giáo viên chỉ chú trọng quan
tâm truyền đạt kiến thức khoa học trong tiết dạy là chủ yếu , giáo dục môi
trường chỉ là vấn đề thứ yếu , không được xem trọng . Tôi đã nhiều lần trăn trở
để tìm ra cách tích hợp giáo dục môi trường vào môn Vật lý 9 sao cho nhẹ
nhàng mà đem lại hiệu quả cao nhất
Với tâm lý của các em thì dường như việc bảo vệ môi trường là của người
lớn. Làm thay đổi được suy nghĩ này đã khó, tạo nhận thức và thói quen bảo vệ
môi trường trong các em còn khó hơn nhiều.
Tôi lấy việc môi trường ở xung quanh em: Ở nhà, ở lớp học … để hướng
các em đến với việc bảo vệ môi trường là không của riêng ai. Trực nhật, vệ sinh
lớp học, vệ sinh cá nhân có tạo cho em cảm giác thoải mái, tự tin trong các hoạt
động.
Từ những bước cơ bản và tranh thủ giáo dục ý thức bảo vệ môi trường từ
cha mẹ, ông bà và từ những môn học khác. Tôi đưa các em vào giáo dục môi
trường lồng ghép trong các bài học Vật lý lớp 9 một cách nhẹ nhàng, không gây
nhàm chán, gò ép.
Sau đây tôi xin nêu một vài ví dụ về việc tích hợp giáo dục môi trường
trong môn Vật lý 9 để bạn bè , đồng nghiệp , quý thầy cô và các em học sinh
cùng tham khảo .
VD1: Bài 19: Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện

Trong SGK đưa ra một số lợi ích do tiết kiệm điện năng mang lại nhưng
không nhắc tới lợi ích bảo vệ môi trường do tiết kiệm điện mang lại.
Ở đây tôi cho học sinh thấy rằng: Tiết kiệm điện thì việc khai thác tài
nguyên để sản xuất điện sẽ ít đi do đó tài nguyên nước, nhiên liệu được bảo vệ
phục vụ đời sống làm giảm thiểu thiệt hại về môi trường. Qua đó học sinh thấy
được rằng tiết kiệm điện không những giảm chi tiêu cho gia đình các dụng cụ và
thiết bị điện được sử dụng lâu bền hơn, giảm bớt sự cố… thì tiết kiệm điện còn
đóng vai trò to lớn trong việc bảo vệ môi trường sống của chúng ta.
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -5- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
Hình ảnh chú tinh tinh thay bóng đèn sợi đốt bằng bóng đèn tiêt kiệm điện
VD2: Bài 25. Sự nhiễm từ của sắt, thép - nam châm điện.
Ở Việt Nam đã ngày một nhiều hơn những rác thải công nghiệp. Đặc biệt
rác thải là những kim loại, việc phân kim loại để tái chế là rất quan trọng. Dựa
vào đặc tính kim loại từ của nam châm điện thì việc phân loại kim loại trong rác
thải công nghiệp là rất quan trọng. Từ đó làm giảm thiểu tác hại gây ô nhiễm
môi trường từ rác thải công nghiệp gây ra.
VD3: Bài 26. Ứng dụng của nam châm :
Sản phẩm ứng dụng độc đáo là tàu chạy trên đệm từ, giảm thiếu tối đa
tiếng ồn, hạn chế gây ô nhiễm tiếng ồn.
VD 4: Bài 28: Động cơ điện một chiều
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -6- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
Ứng dụng trong việc chế tạo: xe đạp điện, tàu điện… khi hoạt động ít gây
tiếng ồn, giảm tối đa lượng khí thải ra môi trường. Từ đó tránh làm ô nhiễm
tiếng ồn, không gây ô nhiễm khí quyển.
VD 5: Bài 53. Sự phân tích ánh sáng trắng.
Sống trong môi trường ánh sáng nhân tạo (ánh sáng màu) khiến thị lực
suy giảm, sức đề kháng của cơ thể bị giảm sút.
Tại các thành phố lớn, do sử dụng quá nhiều đèn màu trang trí đã khiến

cho môi trường bị ô nhiễm ánh sáng. Sự ô nhiễm này dẫn đến giảm tầm nhìn ảnh
hưởng đến khả năng quan sát thiên văn. Ngoài ra chúng còn lãng phí điện năng.
VD 6: Bài 61. Sản xuất điện năng
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -7- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -8- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
Sản xuất điện .
- Với nhiệt điện thì để sản xuất điện người ta phải sử dụng đến các nhiên
liệu như: than đá, dầu mỏ, khí đốt… từ đó các nguồn tài nguyên bị khai thác sẽ
làm ảnh hưởng tới cấu trúc sinh thái.
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -9- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục mơi trường trong vật lý 9
- Thủy điện: Vì điều kiện cơng tác tại địa phương có thủy điện Thác Mơ
nên việc giáo dục thủy điện đến mơi trường là rất cụ thể. Khi thủy điện Thác Mơ
được xây dựng thì đã gây ra một dòng sơng chết dưới cầu Thác Mẹ do chặn
dòng ngăn đập. Một đoạn sơng dài trơ đáy chỉ thấy là những tảng đá lớn. Rõ
ràng thủy điện đã làm thay đổi sinh thái của cả một vùng, làm ảnh hưởng rất lớn
đến hệ sinh thái.
Từ những ví dụ thiết thực tại địa phương học sinh đã nhìn nhận chính xác
hơn về ý thức phải bảo vệ mơi trường quan trọng như thế nào.
C . KẾT THÚC VẤN ĐỀ
I . KẾT QUẢ:
Hầu hết học sinh đã nhận thức rõ về tầm ảnh hưởng của môi trường đối
với đời sống con người. Ý thức bảo vệ môi trường không phải của riêng ai.
Học sinh đã hiểu được môi trường cần được bảo vệ mọi lúc, mọi nơi. Ô
nhiễm môi trường không đơn thuần là rác thải, nước thải, ô nhiễm môi trường
còn hiện hữu ở mọi nơi, mọi khía cạnh. Chúng cần được bảo vệ.
Kết quả cụ thể được xác đònh dựa trên việc đánh giá các câu hỏi có
tích hợp giáo dục môi trường trong các bài kiểm tra ở môn vật ly 9 như sau :

Năm học Tỉ lệ học sinh thực hiện tốt câu hỏi có tích hợp GDMT
2006 – 2007 95,6%
2007 – 2008 96,3%
2008 – 2009 98,8%
2009 - 2010 99,2%
II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Tích hợp giáo dục môi trường là vấn đề quan trọng, cấp bách và rất
cần thiết. Với bộ môn Vật lý chúng ta cần có sự kết hợp giáo dục môi trường
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -10- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục mơi trường trong vật lý 9
trong các tiết dạy. Sự kết hợp giáo dục cần nhẹ nhàng tránh gò ép gây nhàm
chán phản tác dụng. Tạo nhận thức về ý thức bảo vệ môi trường, có trách
nhiệm trước môi trường sống cho mỗi học sinh. Cần cho học sinh có cái nhìn
chính xác về môi trường và sự ô nhiễm môi trường.
III. ĐỀ XUẤT:
- Cần có những cẩm nang minh họa cụ thể cho việc lồng ghép giáo dục
môi trường.
- Cần có chương trình giáo dục bảo vệ môi trường cụ thể cho mỗi đòa
phương tránh chung chung, nơi nào cũng giống nơi nào.
- Cần tổ chức các chuyên đề cho việc lồng ghép giáo dục môi trường.
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Tài liệu GDMT vật lý THCS.
- Luật bảo vệ môi trường.
- Ý kiến hội thảo bảo vệ môi trường, - Câu lạc bộ bảo vệ môi trường.

Thác mơ tháng 01 năm 2011
Thác mơ tháng 01 năm 2011


Người thực hiện

Người thực hiện






ĐỖ THÀNH NHƠN
ĐỖ THÀNH NHƠN
NHẬN XÉT - ĐÁNH GIÁ
NHẬN XÉT - ĐÁNH GIÁ
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -11- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục mơi trường trong vật lý 9
* Nhận xét, đánh giá của tổ khối









Xếp loại:
* Nhận xét, đánh giá HĐKH nhà trường

Xếp loại:
* Nhận xét, đánh giá của HĐKH Phòng Giáo dục Phước Long :

Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -12- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục mơi trường trong vật lý 9









Xếp loại:
* Nhận xét, đánh giá của HĐKH Sở Giáo dục Bình Phước:

Xếp loại:
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -13- Trường THCS Thác Mơ
Tích hợp giáo dục môi trường trong vật lý 9
PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO TX. PHƯỚC LONG
TRƯỜNG THCS THÁC MƠ


Đề tài :
TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG
TRONG VẬT LÝ 9

Người thực hiện :
             
Chức vụ : GIÁO VIÊN
Năm học : 2010 - 2011
Người thực hiện : Đỗ Thành Nhơn -14- Trường THCS Thác Mơ