tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện hiện có khi giảng dạy vật lý 8

ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
TÍCH CỰC TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM BIỂU DIỄN
KẾT HỢP VỚI PHƯƠNG TIỆN HIỆN CÓ KHI
GIẢNG DẠY VẬT LÝ 8
A/ ĐẶT VẤN ĐỀ
I / LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Trong quá trình giảng dạy các môn học nói chung và trong việc giảng dạy môn
vật lý nói riêng, thầy cô giáo nào cũng muốn mình có những tiết dạy vừa cuốn hút học
sinh, vừa mang lại hiệu quả đích thực của nó. Muốn vậy nhưng làm như thế nào thì
quả là khó với không ít giáo viên, nhất là giáo viên mới ra trường, giáo viên còn thiếu
kinh nghiệm giảng dạy… Qua quá trình nghiên cứu, Bộ Giáo Dục cũng đã đưa ra rất
nhiều phương pháp làm sao để tiết dạy của hầu hết giáo viên trong cả nước đạt được
hiệu quả cao nhất, bản thân từng giáo viên cũng đã bỏ ra rất nhiều công sức nghiên
cứu, vận dụng nhiều phương pháp vào trong các tiết dạy của mình để nhằm lối cuốn,
khơi dậy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và sự hứng thú trong quá trình học tập của
học sinh, nhớ lại câu nói của ông bà ta ngày xưa rằng: “ trăm nghe không bằng một
thấy”. Băn khoăn trong suốt quá trình giảng dạy của mình, cùng với việc thực hiện sự
chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, tôi mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm: “TÍCH CỰC
TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM BIỂU DIỄN KẾT HỢP VỚI PHƯƠNG TIỆN
HIỆN CÓ KHI GIẢNG DẠY VẬT LÝ 8 ” vào trong giảng dạy môn vật lý 8 của
mình, bởi vì tôi nhận thấy thí nghiệm vật lý có rất nhiều tác dụng và hội đủ các điều
kiện để cuốn hút học sinh đồng thời làm tăng hiệu quả thiết thực trong giảng dạy vật
lý ở trường THCS. Bởi lẽ, dạy học không đơn thuần là sự truyền đạt kiến thức mà là
hoạt động của thầy và trò dưới sự hướng dẫn của thầy và vật lý là một bộ môn khoa
học thực nghiệm nên đòi hỏi người thầy qua quá trình giảng dạy cần phải bằng
phương pháp thực nghiệm để đưa học sinh từ nhận thức hiện tượng đến việc tìm ra
những định luật thích hợp, có như vậy thì cả người dạy và người học mới thấy hết
được bản chất sâu xa của từng đơn vị kiến thức, các hiện tượng vật lý, thông qua đó
giúp học sinh hiểu sâu và nhớ lâu.
II/ MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 1 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
1. Đối với giáo viên:
- Giúp cho giáo viên thành thục hơn trong việc sử dụng đồ dùng dạy học, có trách
nhiệm hơn trong việc bảo quản và sắp xếp thiết bị phục vụ cho việc dạy học.
- Phát huy tối đa tính tích cực, sáng tạo của giáo viên trong giảng dạy.
- Cải tiến được nhiều đồ dùng dạy học phù hợp với vùng, miền, đối tượng học sinh.
- Tiết dạy đạt hiệu quả cao, lôi cuốn được nhiều đối tượng học sinh vào tiết dạy.
- Giúp giáo viên yêu thích bộ môn mình giảng dạy.
- Giúp giáo viên thường xuyên có đồ dùng, phương tiện để giảng dạy, đồng thời có
phương pháp giảng dạy hay, dành được thời gian cho các phần khác của bài dạy.
- Nhờ có thí nghiệm mà giáo viên đỡ phải giảng giải nhiều để minh chứng cho kết quả
của các kết luận, định luật vật lý.
- Những thí nghiệm khó làm và độ an toàn thấp thì giáo viên làm hoặc hướng dẫn cho
học sinh làm để biểu diễn cho những học sinh khác quan sát kết quả.
2. Đối với học sinh:
- Tiếp thu bài tốt, hiệu quả học tập cao, lôi cuốn vào tiết học, tích cực, tự lực, sáng tạo
hơn trong học tập.
- Tiết học sôi nổi, hứng thú hơn.
- Học sinh yêu thích, vui hơn khi học bộ môn này.
- Giúp cho học sinh khắc sâu và nhớ lâu kiến thức.
- Thông qua thí nghiệm mà học sinh khẳng định kết quả một cách đầy thán phục và
chắc chắn.
- Ngoài ra còn giáo dục cho học sinh có tính trung thực, có ý thức bảo quản dụng cụ,
thiết bị phục vụ cho việc học tập của mình.
3. Đối với nhà trường:
Có bộ đồ dùng, phương tiện dạy học hoàn chỉnh, tiết kiệm được kinh phí cho nhà
trường, cho nhân dân.

III/ THỰC TRẠNG – NGUYÊN NHÂN
1/ Thực trạng :
* Việc dạy thí nghiệm trong môn vật lý ở trường THCS hiện nay:
- Một số giáo viên ngại tiến hành biểu diễn thí nghiệm, vì phức tạp, chiếm nhiều thời
gian, nhiều thí nghiệm phải làm đi, làm lại nhiều lần mới thành công, làm dưới phòng
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 2 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
thí nghiệm thành công nhưng khi mang lên từng lớp dạy lại không thành công, làm
giảm lòng tin của giáo viên và học sinh vào khoa học.
- Việc sắp xếp dụng cụ thí nghiệm chưa hợp lý như: để bộ thí nghiệm quá xa so với
tầm nhìn của học sinh, một số chi tiết trong bộ dụng cụ thí nghiệm bị che khuất, hay
có những dụng cụ chưa cần sử dụng nhưng đã trưng bày làm cho học sinh khó tập
trung quan sát kết quả thí nghiệm, thí nghiệm chiếm nhiều thời gian trong tiết học (do
chưa xác định đúng thời điểm biểu diễn thí nghiệm, hoặc làm không đúng trình tự của
thí nghiệm đã định).
- Tiến hành một số thí nghiệm, nhưng không bảo đảm an toàn tuyệt đối, như các thí
nghiệm về nhiệt, điện …
- Một số giáo viên rất ngại tham gia thi giáo viên giỏi môn vật lý, do phải chuẩn bị
dụng cụ thí nghiệm nhiều, lỉnh kỉnh, cồng kềnh, khó vận chuyển…
- Mặt khác ĐDDH môn vật lý 8 nói riêng và môn vật lý cấp THCS nói chung: chất
lượng, hiệu quả sử dụng thấp, thậm chí có một số ĐDDH của bộ môn này có kết quả
sai lệch so với kết luận, định luật…, đồng thời việc mua bổ sung rất khó, do không có
bán nhiều trên thị trường, chính vì vậy mà số lượng các tiết giảng dạy môn vật lý 8 nói
riêng và môn vật lý bậc THCS nói chung có thiết bị để làm thí nghiệm cũng bị giảm
nhiều, điều này làm giảm đáng kể chất lượng bộ môn vật lý bậc THCS.
- Mặc dù thiết bị dạy học của môn vật lý nói chung và vật lý 8 nói riêng có đủ cho hầu
hết các bài có tiết dạy thực hành thí nghiệm, song đã gần 10 năm so với khi bắt đầu
thay sách đến nay, nên rất nhiều thiết bị đã bị hư hỏng, kém chất lượng, không đồng

bộ, thiếu tính chính xác, tính thực tiễn, dẫn đến thí nghiệm không thành công.
* Việc học của học sinh thông qua môn vật lý ở trường THCS hiện nay:
- Học sinh tiếp thu kiến thức mới chậm, chất lượng bộ môn thấp, nhất là chất lượng
học sinh giỏi từ cấp huyện trở lên rất thấp.
- Một số học sinh ngại học môn vật lý, do kiến thức trừu tượng, chương trình nặng,
nội dung dành cho 1 tiết quá dài, phải tìm tài liệu khác mới hiểu được nội dung viết
trong sách khi học sinh xem trước bài mới.
- Hầu hết các tiết học đều có thí nghiệm, song cơ sở vật chất của các trường vùng sâu,
vùng xa không đáp ứng được việc làm thí nghiệm, vì vậy cứ đến tiết vật lý là học sinh
lại phải chuyển dụng cụ thí nghiệm lỉnh kỉnh giúp thầy cô từ kho thiết bị lên các
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 3 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
phòng học, từ phòng học này sang phòng học khác nên nên phần nào đó làm cho học
sinh sợ học vật lý.
- Có một vài thí nghiệm biểu diễn không thành công, không có cách nào giải thích
thuyết phục kết quả cho học sinh dẫn đến học sinh lúng túng, không tiếp thu được nội
dung bài học.
2/ Nguyên nhân :
- Thực tế cho thấy bất cứ tiết dạy nào ở môn học vật lý nói chung và vật lý 8 nói riêng
mà không có thí nghiệm thì khả năng lôi cuốn học sinh vào tiết học rất thấp.
- Những tiết dạy không có thí nghiệm, học sinh tiếp thu chậm, giảm tính tích cực, tính
sáng tạo của học sinh trong giờ học, học sinh học thụ động, chờ đợi kết quả từ thầy cô
và bạn bè, nghi ngờ kết quả của các hiện tượng vật lý .
- Ngược lại, những tiết dạy có sử dụng thí nghiệm biểu diễn: học sinh học tập hăng
say hơn, tích cực hoạt động hơn, hiểu bài nhanh hơn, chủ động tìm ra kết quả khi
nghiên cứu kiến thức mới, tin vào khoa học, thấy được sự gần gũi của khoa học với
đời sống.
- Có những thí nghiệm cứ theo như sách giáo khoa thì học sinh khó quan sát, giáo viên

khó thực hiện, vì thiếu sự liên kết, so sánh, mất nhiều thời gian để giải thích, như thí
nghiệm hình 14.1 của bài: “ Định luật về công”, vì 2 phần của thí nghiệm này phải
làm vào 2 khoảng thời gian khác nhau, yêu cầu học sinh phải ghi nhớ các số liệu của
lần thí nghiệm thứ nhất, thứ hai sau đó mới so sánh các số liệu có liên quan, như vậy
rất khó thuyết phục, khó quan sát đối với học sinh…
( hình 14.1 SGK lý 8)
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 4 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Do yêu cầu về giảng dạy bộ môn vật lý luôn phải tiến hành thí nghiệm ở hầu hết các
tiết trong chương vật lý THCS nói chung và vật lý 8 nói riêng.
- Vì môn vật lý có nhiều thí nghiệm ở hầu hết các tiết dạy mà có không ít trường ở
vùng sâu, vùng xa, không có phòng chức năng, phòng dành riêng cho bộ môn này nên
cũng có nhiều trường không bảo quản được thiết bị dạy học thuộc bộ môn, thành ra
cũng có những tiết không thể thực hiện được thí nghiệm, làm cho giáo viên khó giảng
dạy, học sinh khó tiếp thu bài mới, từ đó làm cho thầy – trò chán nản mỗi khi phải
dạy, học vật lý.
- Do thí nghiệm là phương tiện của việc thu nhận tri thức; thí nghiệm là phương tiện
để kiểm tra tính đúng đắn của các tri thức mà học sinh đã thu được trước đó; thí
nghiệm là phương tiện của việc vận dụng tri thức đã thu được vào thực tiễn.; thí
nghiệm là một bộ phận của các phương pháp nhận thức vật lý; thí nghiệm là phương
tiện góp phần phát triển nhân cách toàn diện của học sinh; thí nghiệm là phương tiện
đơn giản hoá và trực quan trong dạy học vật lý.
+ Đặc biệt thí nghiệm biểu diễn là nguyên nhân hấp dẫn học sinh học vật lý ở tất cả
các khâu của quá trình dạy học: thí nghiệm biểu diễn được giáo viên tiến hành ở trên
lớp, trong các giờ học nghiên cứu các kiến thức mới và có thể ở các giờ học củng cố
kiến thức học sinh. Thí nghiệm biểu diễn có thể làm thí nghiệm mở đầu, là thí nghiệm
nhằm giới thiệu cho học sinh biết qua về hiện tượng sắp nghiên cứu, để tạo tình huống
có vấn đề, tạo nhu cầu hứng thú học tập của học sinh vào hoạt động nhận thức; có thể

làm thí nghiệm nghiên cứu hiện tượng nhằm xây dựng hoặc kiểm chứng lại kiến thức
mới, được sử dụng trong giai đoạn nghiên cứu kiến thức mới; đồng thời làm thí
nghiệm củng cố, thông qua đó, giáo viên cũng có thể kiểm tra được mức độ nắm vững
kiến thức của học sinh - Thí nghiệm củng cố có thể được sử dụng không chỉ trong các
tiết học nghiên cứu kiến thức mới mà cả trong những giờ luyện tập và hệ thống hoá
kiến thức đã học.
- Do thực tế cuộc sống có rất nhiều công trình phục vụ cho đời sống nhân dân liên
quan đến các kiến thức vật lý mà chỉ có thông qua thí nghiệm mới chứng minh được
một cách có hiệu quả, đảm bảo an toàn và mang tính bền vững.
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 5 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Do kinh nghiệm hướng dẫn học sinh quan sát thí nghiệm của một số giáo viên còn
thiếu, nên học sinh khó tìm được kết quả của thí nghiệm.
- Do cách bố trí thí nghiệm của một số giáo viên chưa khoa học, một số học sinh
không nhìn thấy rõ từng chi tiết của các thiết bị trong quá trình tiến hành thí nghiệm
nên các em chưa tin lắm vào kết quả thí nghiệm.
- Một số giáo viên còn chủ quan trong việc chuẩn bị thí nghiệm, họ cho rằng thí
nghiệm này dễ, làm chắc chắn sẽ thành công, nên họ chỉ làm thử trước đó mà không
làm thử trước khi lên lớp, cứ đến tiết là mang thí nghiệm lên, vì vậy đã có một số thí
nghiệm thất bại.
- Bên cạnh đó cũng có một số giáo viên chưa biết cách cuốn hút học sinh tham gia vào
việc quan sát kết quả thí nghiệm nên một số học sinh không chú ý, không tích cực tìm
hiểu kiến thức của bài học, thụ động trong các tiết học.
- Do trình độ dân trí thấp nên khả năng hướng dẫn, giúp đỡ con em mình trong việc tự
học ở nhà, xem trước bài mới thấp, điều này cũng một phần làm cho học sinh ít yêu
thích học vật lý.
- Một số tiết dạy có thí nhiệm biểu diễn thường hay cháy giáo án, do thời gian làm thí
nghiệm chiếm thời gian giảng dạy các phần khác của giáo viên.

Từ thực trạng và những nguyên nhân đã nêu trên, từ thực tế kinh nghiệm của mình
trong quá trình làm công tác dạy học, tôi đã tự đề ra một số yêu cầu và biện pháp để
tích cực tiến hành thí nghiệm biểu diễn kết hợp với phương tiện hiện có khi giảng dạy
vật lý 8.
Trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài tôi có được những thuận lợi và gặp
phải một số khó khăn sau:
3/ Thuận lợi:
- Môn vật lý nói chung và vật lý 8 nói riêng: hầu hết tiết nào cũng có thí nghiệm,
trong đó có nhiều thí nghiệm khó cần phải thực hiện thí nghiệm biểu diễn của giáo
viên.
- Có nhiều trường có phòng chức năng, phòng bộ môn dành cho giảng dạy các tiết
thực hành của môn vật lý, hoặc không phải là tiết thực hành nhưng trong tiết dạy có sử
dụng nhiều thí nghiệm.
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 6 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Hầu hết giáo viên bộ môn vật lý nhiệt tình ủng hộ, ban giám hiệu tạo mọi điều kiện
tốt nhất để giúp đỡ, động viên, có kế hoạch chỉ đạo nhân rộng quy mô thực hiện đề tài.
- Học sinh rất thích học những tiết có thí nghiệm, hầu hết các em có ý thức bảo quản
thiết bị dạy học tốt, sắp xếp ĐDDH ngăn nắp, gọn gàng sau các tiết học.
- Giáo viên hầu hết đều được bồi dưỡng về sử dụng thiết bị dạy học do Bộ, Sở, ngành
tổ chức.
- Thiết bị dạy học có đủ cho tất cả những tiết dạy có sử dụng thí nghiệm.
- Được sự giúp đỡ của cán bộ phụ trách thiết bị dạy học Phòng Giáo Dục, cán bộ thiết
bị trường học, ban giám hiệu và sự giúp đỡ của các bậc cha mẹ học sinh nên hàng năm
trường thường xuyên bổ sung những thiết bị đã bị hư hỏng, thiếu tính chính xác, có
thể mua bổ sung được.
- Ngoài ra cán bộ thiết bị trường học của nhà trường còn có cách sắp xếp, bảo quản
thiết bị dạy học môn vật lý rất khoa học: “dễ tìm, dễ thấy, dễ lấy, dể bảo quản”, thành

lập được một đội “cộng tác viên thiết bị” với mục đích là sắp xếp, vệ sinh, sửa chữa,
lắp ráp, làm thí nghiệm thử nghiệm trước khi mang lên lớp giảng dạy, cùng nhau tìm
ra những biện pháp để khắc phục những vấn đề khó trong những thí nghiệm khó.
- Có nhiều thí nghiệm dễ, an toàn để học sinh thực hiện trên lớp trong các tiết học nên
các em rất tích cực và hứng thú học tập.
(học sinh dang làm thí nghiệm)

Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 7 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
4/ khó khăn:
- Có một số giáo viên, học sinh chưa tích cực tìm hiểu kỹ mục đích thí nghiệm, cách
sử dụng, cách bảo quản thiết bị dạy học nên đã làm hư hỏng hoặc sau thí nghiệm cho
kết quả không đúng với định luật, kết luận về các hiện tượng vật lý.
- Nhà trường thiếu phòng chức năng dành cho môn Vật lý nên các tiết dạy có thí
nghiệm, giáo viên và học sinh rất vất vả trong việc vận chuyển dụng cụ thí nghiệm
thực hành.
- Còn có giáo viên thiếu kinh nghiệm trong việc giảng dạy, sử dụng đồ dùng dạy học,
quản lý học sinh, bảo quản thiết bị dạy học.
- Một số bộ thiết bị dạy học vật lý không thể thực hiện được thí nghiệm như: máy atút,
thí nghiệm về chuyển động đều…
- Muốn chuẩn bị được 1 tiết dạy thành công và có hiệu quả thì giáo viên phải tốn rất
nhiều công sức, thời gian để làm thí nghiệm thử nghiệm trước khi lên lớp, đặc biệt là
những trường ở vùng sâu, xa như trường tôi chưa có phòng bộ môn thì việc chuyển thí
nghiệm lên từng lớp và chuyển từ lớp này sang lớp khác trong vòng chỉ có 5 phút cho
cả thu dọn và di chuyển thì quả là một việc làm hết sức khó khăn đối với giáo viên và
học sinh nên họ rất ngại nhận giảng dạy, ngại học môn vật lý, không vui vẻ khi được
phân đảm nhiệm và đến tiết học bộ môn này.
- Khó mua bổ sung thiết bị đã hỏng: vì trên thị trường không có bán, nếu có mua được

thì lại không đồng bộ, thí nghiệm khó thành công, để mua được thì kinh phí để mua
bổ sung rất lớn do phải đi tận thành phố Hồ Chí Minh mới mua được, những trường
lớn, có kinh phí thì còn kham nổi chứ những trường nhỏ và ít kinh phí thì không mua
được.
IV/ PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI:
1. Thời gian nghiên cứu đề tài:
Tôi đã tiến hành nghiên cứu và hoàn thành đề tài tại trường THCS Long Hưng
từ giữa kỳ I năm học 2008-2009 đến hết học kỳ I năm học 2010-2011.
2. Đối tượng nghiên cứu.
- Tôi chọn học sinh khối 8 của trường tôi, trường thuộc xã vùng sâu, vùng xa để tiến
hành nghiên cứu đề tài.
V/ TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 8 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Phương pháp dạy học vật lý – Đại Học Huế (Nguyễn Đức Thâm : chủ biên).
- Báo giáo dục và thời đại năm 2010.
- Nội san: sáng kiến kinh nghiệm tỉnh Bình Dương, do Ông Nguyễn Huỳnh Phụng:
giám đốc Sở Giáo Dục chịu trách nhiệm xuất bản.
- Ý kiến của giáo viên, học sinh, qua thực tế giảng dạy và học tập trong nhà trường.
B.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I/ CHUẨN BỊ:
++ Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
* Chuẩn bị của giáo viên:
- Trước khi thực hiện đề tài: tôi tiến hành nghiên cứu tình hình thực tế giảng dạy và
học tập bộ môn vật lý của giáo viên, học sinh trong nhà trường nói chung và của khối
8 nói riêng.
- Tiếp theo đó là tôi nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến phương pháp tiến hành
thí nghiệm biểu diễn đạt hiệu quả cao rồi áp dụng vào những tiết dạy của mình và đúc

rút ra một số kinh nghiệm, áp dụng cho những giáo viên dạy vật lý khác của trường,
sau cùng là ghi lại những kinh nghiệm đó.
- Đặc biệt là sự chuẩn trước khi dạy các tiết có thí nghiệm, tôi nghiên cứu kỹ bài dạy,
tìm hiểu xem bài dạy có những thiết bị dạy học nào cần sử dụng, sử dụng ở mục nào,
sau đó tôi bắt tay vào tìm thiết bị dạy học phục vụ cho tiết dạy đó, tìm đủ thiết bị dạy
học theo yêu cầu, tôi bắt tay vào nghiên cứu, sắp xếp, lắp ráp và thí nghiệm thử xem
kết quả có đúng không, mức độ thành công như thế nào để tiến hành mang lên lớp làm
thí nghiệm cho học sinh quan sát, nếu thiết bị không đủ hoặc trong qua trình làm thử
thấy khó quan sát đối với học sinh thì tôi báo cáo lại cho nhóm trưởng nhóm giáo viên
Lý, xin ý kiến ban giám hiệu rồi cùng nghiên cứu, cải tiến thiết bị dạy học sao cho khi
tiến hành làm trên lớp với hiệu quả cao nhất, dễ quan sát nhất đối với học sinh và
thành công một cách thuyết phục. (vì tôi làm SKKN này khi tôi đang giảng dạy ở
trường vùng sâu, xa, không có phòng chức năng và cũng không có cán bộ phụ trách
phòng thực hành). Chuẩn bị sơ đồ bố trí thí nghiệm cùng với hệ thống câu hỏi phù hợp
với bài dạy.
- Nếu thí nghiệm nào quá khó biểu diễn, tôi cũng có thể dùng Công nghệ thông tin
làm thí ngiệm ảo cho học sinh quan sát.
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 9 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Dặn dò học sinh trong từng tiết dạy thực hiện đề tài.
* Chuẩn bị của học sinh: ( chỉ cần chuẩn bị trong các tiết học)
- Một tiết dạy thành cơng khơng thể thiếu sự chuẩn bị chu đáo của học sinh được, vì
thế cứ đến các tiết có thí nghiệm là tơi dặn dò học sinh rất kỹ ở tiết trước, dặn các em
đến tiết sau cần phải làm gì, ở phần nào? Làm như thế nào thật cụ thể. Ví dụ tơi dặn
các em trước hết cần đọc kỹ bài mới, xem kỹ u cầu làm thí nghiệm trong các tiết có
thí nghiệm, đối với học sinh giỏi tơi dặn các em xem kỹ các phương án có thể làm thí
nghiệm đem đến thành cơng nhất để có thể trình bày trong tiết học tiếp tới.
- Chuẩn bị vật liệu làm ĐDDH nếu cần thiết.

II/ KHẢO SÁT
+ Trước khi thực hiện đề tài tơi đã được nhà trường giao cho giảng dạy mơn lý 8, và
tạo điều kiện cho tơi thực hiện đề tài nên tơi nên tơi đã tiến hành thống kê chất lượng
giảng dạy ban đầu của bộ mơn như sau: ngay khi bắt đầu thực hiện đề tài, tơi tiến hành
lấy sĩ số học sinh khối 8 và thu được số liệu về học sinh tồn trường đầu năm học
2008-2009 là 574 em, trong đó khối 8 chiếm 126 em, tiếp theo là tơi tiến hành khảo
sát chất lượng đầu vào của bộ mơn vật lý 8 với kết quả thu cụ thể sau đây:
Số Giỏi Khá T. Bình Yếu Kém
Trên TB
HS SL % SL % SL % SL % SL % SL %
126 23
18.3
19
15.
1
51
40.5
30
23.8
3
2.3
93
73.8
+ Sau đó tơi tìm các biện pháp để tiến hành thực hiện đề tài.
III/ CÁC BƯỚC ÁP DỤNG ĐỀ TÀI SKKN
Theo quan điểm của riêng tơi, nếu đã làm thí nghiệm thì phải thành cơng, chính
vì vậy tơi rất khắt khe trong việc đặt ra các u cầu, song song với các u cầu đặt ra
là các biện pháp thực hiện bằng được các u cầu đó.
Trong q trình tiến hành thí nghiệm tơi đã làm như những giáo viên khác đã
làm như: xác định rõ mục đích của thí nghiệm; xác định rõ các dụng cụ cần sử dụng,

sơ đồ bố trí chúng, tiến hành thí nghiệm; sử dụng và tiến hành thí nghiệm phải tn
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 10 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
theo quy tắc an toàn; xử lý kết quả thí nghiệm …, nhưng để đạt được mục đích thí
nghiệm, trước khi tiến hành thí nghiệm tôi làm như sau:
* Bước 1: Chuẩn bị thí nghiệm:
- Nghiên cứu kỹ tính năng của các dụng cụ thí nghiệm đã được lựa chọn và sử
dụng thành thạo chúng.
- Tiến hành thí nghiệm thử trước ngày dạy 1 đến 2 ngày và trước giờ học, dù thí
nghiệm đơn giản nhất, làm đi, làm lại cho đến khi thí nghiệm thành công nhiều lần,
cho kết quả rõ ràng, chỉ 1 số liệu, hoặc có sai số trong quy định.
* Bước 2: Bố trí thí nghiệm:
Đảm bảo cho mọi học sinh từ mọi vị trí ngồi trong lớp học đều nhìn thấy rõ
mọi dụng cụ, độ lệch của kim chỉ các dụng cụ đo, các dụng cụ phải đẹp. Muốn vậy,
cần thực hiện các yêu cầu sau:
- Giới thiệu, hoặc cho học sinh giới thiệu về tính năng của từng dụng cụ thí nghiệm,
cần sử dụng các dụng cụ nào trước, dụng cụ nào sau, vị trí để chúng như thế nào để
khi tiến hành thí nghiệm tiện nhất, có nế nếp nhất, tránh để lộn xộn.
- Lắp ráp từng bước các dụng cụ trong thí nghiệm trước mắt học sinh, có những
thí nghiệm phải lắp ráp hoàn chỉnh trước giờ học thì phải phân tích kỹ cách nối kết các
bộ phận với học sinh.
- Những thiết bị mà học sinh mới gặp lần đầu, phải mô tả, giải thích cho học sinh
hiểu rõ nguyên tắc hoạt động của chúng.
- Chỉ đặt trên bàn những dụng cụ cần thiết cho thí nghiệm.
- Cách bố trí thí nghiệm cũng rất quan trọng, thông thường thì giáo viên cứ để tất
cả các dụng cụ làm thí nghiệm, giá đỡ thí nghiệm trên bàn giáo viên, trong một mặt
phẳng nằm ngang thì tôi phải bố trí thí nghiệm như sau:
+ Bố trí các dụng cụ thí nghiệm trên nhiều độ cao khác nhau. Bố trí thí nghiệm

thẳng đứng (có thể sử dụng các giá, bảng sắt), nếu phải bố trí thí nghiệm trên mặt
phẳng nằm ngang thì phải sử dụng các phương pháp chiếu sáng ( gương phẳng lớn đặt
nghiêng 45
0
để học sinh quan sát ảnh thẳng đứng trong gương)
+ Những dụng cụ chuẩn bị làm thí nghiệm thì để phía tay trái của giáo viên, trước
mặt là giá đỡ những dụng cụ khi tiến hành thí nghiệm; những dụng cụ nào làm trước
thì để bên phải các dụng khác, các dụng cụ chính nằm ở mặt trước, không che khuất
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 11 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
nhau, các bộ phận của thiết bị phải nằm cạnh nhau, dụng cụ nào làm xong rồi mà
không sử dụng lại nữa thì cất vào thùng hoặc khay để khuất đi, dụng cụ nào còn sử
dụng lại vào bước tiếp theo thì để xa nhất về bên trái các dụng cụ khác.
- Dùng vật chỉ thị để làm nổi bật bộ phận chính, đánh dấu sự diễn biến hiện tượng mà
học sinh cần theo dõi: vật làm mốc, chất chỉ thị màu…
- Bố trí các dây nối: không được cắt nhau, dùng các dây nối có màu khác nhau để dễ
phân biệt, nếu máy đo trong suốt thì chọn phông cho mặt sau thích hợp.
- Mỗi thí nghiệm phải có hình vẽ cách bố trí thí nghiệm.
* Bước 3: Tiến hành thí nghiệm:
- Định hướng học sinh vào những trọng điểm cần quan sát.
- Lập bảng ghi các giá trị đo hợp lý trước khi tiến hành thí nghiệm.
- Trong suốt quá trình thí nghiệm, giáo viên phải đứng sau hoặc ở cạnh thí nghiệm,
không che khất tầm quan sát của mọi học sinh.
- Thí nghiệm cần lập lại vài lần, phải cho những kết quả rõ ràng, ngắn gọn.
* Bước 4: Xử lý kết quả thí nghiệm:
- Thu nhận các cứ liệu thực nghiệm phải trung thực, đủ cho việc rút ra kết luận.
- Phải dành đủ thời gian cho việc xử lý kết quả thí nghiệm: đối với thí nghiệm định
tính, học sinh phải phát biểu các kết quả đã quan sát thấy, phân tích, suy luận logic để

rút ra được kết luận; đối với thí nghiệm định lượng, các kết quả phải rành mạch, chính
xác, phải tính toán sai số nếu có.
- Từ việc xử lý kết quả thí nghiệm, hướng dẫn học sinh rút ra các kết luận về các dấu
hiệu, mối liên hệ bản chất trong hiện tượng, quá trình vật lý đang nghiên cứu, phát
biểu chúng bằng lời hoặc biểu thức toán học.
Để thí nghiệm bảo đảm thành công tôi đưa ra những yêu cầu cụ thể cùng với
biện pháp và kỹ thuật biểu diễn để đạt được các yêu cầu như sau:
* Yêu cầu đối với thí nghiệm biểu diễn và biện pháp thực hiện:
a. Thí nghiệm biểu diễn phải đảm bảo thành công. Thí nghiệm không thành công
thì nảy sinh ra những vấn đề phụ làm phức tạp thí nghiệm khiến học sinh kém tin
tưởng ở thí nghiệm và còn có hại đến uy tín của giáo viên. Muốn đảm bảo cho thí
nghiệm thành công thì ngoài việc am hiểu bản chất của thí nghiệm, biết bố trí thí
nghiệm, giáo viên còn phải nắm vững nguyên tắc cấu tạo, tính năng, cách sửa chữa
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 12 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
những sai lệch thông thường và sử dụng được thành thạo các dụng cụ dùng trong thí
nghiệm. Ngoài ra đối với những thí nghiệm vật lý khó đi đến kết quả, cần phải tham
khảo thêm các tài liệu và thảo luận trong tập thể giáo viên vật lý để tìm các biện pháp
khắc phục. Nếu không thể khắc phục thì không nên mang lên lớp biểu diễn trước mặt
học sinh. Cũng có khi để đề phòng trường hợp bất trắc xảy ra giáo viên có thể nói
trước với học sinh là thí nghiệm có thể không thành công vì lý do này, lý do khác.
Tuyệt đối không được dùng thủ thuật bao che cho sự thất bại hay để đi đến sự thành
công dối trá.
(Các giáo viên tập trung làm thí nghiệm khó)
b. Thí nghiệm biểu diễn phải liên hệ với bài giảng là một yếu tố tất yếu của quá
trình dạy học, phải được đưa ra đúng lúc cần thiết. Muốn vậy cần phải có nhận thức
đầy đủ về vai trò và tác dụng của thí nghiệm đối với bài giảng. Khi chuẩn bị bài lên
lớp cần xác định một cách chính xác thời điểm cần thiết phải biểu diễn thí nghiệm và

kiên quyết thực hiện theo trình tự đã xác định.
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 13 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
c. Thí nghiệm biểu diễn phải ngắn, gọn, hợp lí. Yêu cầu này xuất phát từ chỗ thời
gian lên lớp có hạn, trong khi đó còn có nhiều việc phải làm sau thí nghiệm. Mặt khác
thí nghiệm kéo dài khó tập trung sự chú ý của học sinh. Để khắc phục tình trạng này,
cần có sự chuẩn bị chu đáo dụng cụ, thiết bị, làm trước thí nghiệm để nghiên cứu các
thao tác sao cho nhanh gọn và đảm bảo kết quả chắc chắn.
d. Thí nghiệm biểu diễn đảm bảo cho cả lớp quan sát được tốt. Cụ thể là đảm bảo
cho cả lớp nhìn rõ, tập trung chú ý vào những dụng cụ và chi tiết chính của thiết bị,
theo dõi được diễn biến của thí nghiệm để rút ra được những kết luận cần thiết. Muốn
đảm bảo yêu cầu này giáo viên cần quan tâm đến việc chọn và sử dụng dụng cụ thí
nghiệm, cải tiến các dụng cụ, thiết bị và sử dụng những thủ thuật khác. Ví dụ: tôi đã
cải tiến thí nghiệm hình 14.1 SGK lý 8, nhằm liên kết 2 phần của thí nghiệm lại với
nhau, như vậy khi học sinh tiến hành làm thí nghiệm sẽ dễ dàng quan sát và so sánh số
liệu, thấy ngay được kết quả trên dụng cụ thí nghiệm đã cải tiến.
Hình của bộ thí nghiệm sau khi cải tiến hình 14.1 SGK
e. Thí nghiệm biểu diễn phải có sức thuyết phục học sinh. Muốn thế các hiện tượng
xuất hiện phải rõ ràng, số liệu thu được phải chính xác, kết quả thí nghiệm chặt chẽ,
sao cho học sinh không thể thuyết minh kết quả thí nghiệm theo cách thứ hai nào
khác. Muốn vậy phải tìm cách loại trừ thí nghiệm ảnh hưởng của những hiện tượng
phụ lên thí nghiệm là không đáng kể.
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 14 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
g. Thí nghiệm biểu diễn phải đảm bảo an toàn, không được làm hại đến sức khoẻ
giáo viên và học sinh, không gây hư hỏng dụng cụ thí nghiệm. Sự không cẩn thận,

thiểu hiểu biết tường tận về các dụng cụ thí nghiệm thường dẫn đến những tai nạn bất
ngờ đôi khi rất tai hại.
Những yêu cầu trên đây được thể hiện một cách đầy đủ trong kỹ thuật biểu diễn
thí nghiệm dưới đây :
* Kỹ thuật biểu diễn thí nghiệm:
Kỹ thuật biểu diễn thí nghiệm có tác dụng quyết định đến thành công của thí
nghiệm trên lớp. Kỹ thuật đó đảm bảo cho thí nghiện đạt kết quả, đảm bảo cho học
sinh tiếp thu vấn đề mà thí nghiệm giải quyết, đồng thời phải đảm bảo an toàn. Kỹ
thuật biểu diễn gồm 2 mặt: Kỹ thuật biểu diễn và phương pháp tiến hành thí nghiệm.
1. Những kỹ thuật biểu diễn thí nghiệm.
Các kỹ thuật nói ở đây chủ yếu là làm cho học sinh có thể quan sát được rõ ràng
nhất là các hiện tượng, các quá trình cũng như các chi tiết, các dụng cụ cần biểu diễn,
đồng thời tôi muốn được sự chú ý của học sinh và không làm các em phân tán tư
tưởng.
a. Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm thích hợp:
- Có kích thước đủ lớn để cả lớp có thể nhìn rõ
- Có cấu tạo đơn giản và thể hiện rõ được nguyên tắc khoa học của hiện tượng nghiên
cứu.
- Màu sắc thích hợp và hình ảnh đẹp đẽ, lôi cuốn sự chú ý của học sinh.
- Có độ chính xác thích hợp để đảm bảo tính khoa học của thí nghiệm.
b. Sắp xếp dụng cụ thí nghiệm một cách hợp lý.
- Trên bàn biểu diễn chỉ đặt những thiết bị cần dùng cho thí nghiệm, các thiết bị chưa
cần thì che giấu đi. Trong một thiết bị cũng như vậy, các bộ phận phụ thì bố trí khuất
một cách khéo léo, còn những bộ phận chủ yếu thì phải nổi bật lên, không che khuất
nhau và không bị giáo viên che lấp.
- Các bộ phận của thiết bị cần đặt ở các độ cao khác nhau: bộ phận chủ yếu thì đặt cao
hơn các bộ phận phụ.
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 15 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện

hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Nếu các hiện tượng chỉ có thể thực hiện trên bề mặt phẳng nằm ngang thì dùng một
gương phẳng đặt nghiêng một góc 45
0
. Điều chỉnh gương dần dần để cả lớp có thể
quan sát được.
c. Sử dung các vật chỉ thị thích hợp làm nổi lên những bộ phận của dụng cụ thí
nghiệm cần quan sát.
d. Nếu trong thí nghiệm có sự thay đổi vị trí của vật hay có sự thay đổi về chiều
cao, chiều dài, thể tích…. Thì có thể dùng các vật đánh dấu khác như vòng cao su, cột
cờ, kim chỉ thị….
- Trong một số trường hợp, học sinh quan sát thí nghiệm trên nền đen của bảng
hay trên nền áo của thầy rất khó quan sát. Cần đặt dụng cụ thí nghiệm trên một cái
phông có màu sắc tương phản với màu sắc của những bộ phận dụng cụ thí nghiệm cần
quan sát. Thường nên chuẩn bị hai phông màu đen và màu trắng có thể lắp vào giá để
đứng hoặc để nằm được.
e. Trong một số trường hợp, phải có đèn chiếu sáng thì mới quan sát được rõ.
Những trường hợp sử dụng khói trong thí nghiệm giải thích quá trình tạo ra sức hút
khí trong ống khói. Trong trường hợp này, có thề sử dụng đèn pin làm đèn chiếu sáng.
2. Phương pháp tiến hành thí nghiệm biểu diễn.
- Thí nghiệm biểu diễn phải được tiến hành sao cho nó liên hệ hữu cơ với bài
giảng. Đó là một tất yếu của quá trình giảng dạy, do đó cần được đưa ra đúng lúc cần
thiết. Mọi thí nghiệm xuất hiện một cách tuỳ tiện, không đúng lúc cần thiết – ví dụ
dạy “chay” toàn bài xong rồi mới làm thí nghiệm một thể hoặc dạy “chay” nhiều bài
rồi mới làm một số thí nghiệm – không bao giờ đem lại được tác dụng mà nó có thể
phát huy.
- Thí nghiệm biểu diễn phải được tiến hành trên cơ sở kết hợp một cách hợp lý
với các phương pháp khác nhất là phương pháp đàm thoại và vẽ hình.
- Thí nghiệm biểu diễn chỉ có kết quả tốt khi có sự tham gia tích cực và có ý
thức của học sinh. Bởi vậy giáo viên phải làm cho học sinh hiểu rõ mục đích của thí

nghiệm, hiểu rõ cách bố trí và hoạt động của các dụng cụ thí nghiệm được dùng trực
tiếp quan sát và phân tích kết quả thí nghiệm, đi đến kết quả cần thiết. Thí nghiệm
biểu diễn loại khảo sát có thể tiến hành theo trình tự sau :
+ Đàm thoại nêu rõ mục đích và phương án tiến hành thí nghiệm.
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 16 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
+ Giới thiệu dụng cụ và cách tiến hành thí nghiệm.
+ Dùng hình vẽ để mô tả cách bố trí thí nghiệm.
+ Tiến hành thí nghiệm trong từng phần thí nghiệm, yêu cầu học sinh phát biểu
những điều các em quan sát thấy.
+ Ghi lại kết quả thí nghiệm bằng hình vẽ.
+ Đàm thoại để cùng học sinh phân tích kết quả và rút ra kết luận.
* Bước 5: tiến hành thí nghiệm biểu diễn trên lớp:
Ví dụ 1: Khi dạy bài 14 vật lý 8 “định luật về công”
*Bước 1: nghiên cứu SGK, hình vẽ và tìm thiết bị dạy học, tôi thấy:
Nếu cứ tiến hành thí nghiệm theo SGK thì học sinh sẽ rất khó khăn trong vấn đề so
sánh các lực F1,F2, quãng đường S1, S2 vì hai kết quả cần theo dõi, so sánh tách rời
nhau, khó quan sát. Khó căn quãng đường S1 và S2 từ đó học sinh vẫn còn mơ hồ với
kết quả thí nghiệm và khó rút ra định luật này.
*Bước 2: Chúng tôi đã nghiên cứu, tiến hành lắp ráp hai phần của thí nghiệm này
liên kết lại với nhau, có lực kế biểu diễn hai lực F1 và F2, có kim chỉ to, có màu chỉ
thị chỉ quãng đường S1 và S2 khi vật nặng di chuyển theo hệ thống ròng rọc động và
ròng rọc cố định, vì vậy học sinh sẽ rất dễ dàng quan sát và so sánh rồi rút ra kết luận
cụ thể như sau:
*Bước 3: Tiến hành thí nghiệm:
* Thí nghiệm 1:
- Để nâng vật thứ nhất: 1quả nặng lên theo phương thẳng đứng cần một lực là?
? Cho HS quan sát và đọc số chỉ của lực kế 1 (0,6 N)

- Khi sử dụng ròng rọc động nâng vật 0,6 N đó theo phương thẳng đứng cần một lực
bao nhiêu N ? Cho HS quan sát đọc số chỉ của lực kế thứ 2 ( 0,3 N).
- Dùng lực của tay kéo sợi dây dù một lực đều và cho 4 HS quan sát số chỉ các lực kế
và các kim chỉ quãng đường S1 và S2
- Gọi các học sinh đã quan sát của nhóm điền kết quả trong bảng 1
- Gọi HS so sánh lực F1 và F2, quãng đường S1 và S2 ?
- Tính công A1 và A2 so sánh rồi rút ra kết luận.
- Chiếu kết quả hoặc treo bảng kết quả lên màn chiếu (bảng)
* Thí nghiệm 2 :
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 17 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Thay vật nặng thứ nhất bằng một vật khác có trọng lượng khác với trọng lượng của
vật thứ nhất
- Cách tiến hành tương tự và GV lần lượt gọi các HS điền các thông tin quan sát được
vào bảng 2
*Bước 4: Xử lý kết quả thí nghiệm:
- Qua hai thí nghiệm trên học sinh nhận xét rồi rút ra kết luận
Kết quả thí nghiệm hình 14.1SGK
*Bước 5: Giải quyết những trường hợp ngoại lệ:
- Lập danh sách những HS thiểu năng trí tuệ, quá chậm tiếp thu bài, ghi vào sổ
theo dõi.
Ví dụ 2: Khi dạy bài lực đẩy Ac-si-met, phần thí nghiệm kiểm tra ( hình
10.3 SGK): tôi cũng thực hiện các bước như phần lý thuyết.
- Muốn kiểm chứng lại độ lớn của lực đẩy Ac-si-met, ta làm thí nghiệm sau đây:
- Giáo viên giới thiệu với học sinh dụng cụ thí nghiệm như hình 10.3 SGK:
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 18 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện

hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Trong thí nghiệm này, lực kế ở hình 10.3a đo lực nào? (trọng lượng của cốc A và
quả nặng – P
1
).
- Ta hãy ghi lại số chỉ của lực kế.
- Giáo viên ghi giá trị P
1
.
? Các em theo dõi tiếp thí nghiệm sau đây:
- Giáo viên đổ đầy nước vào bình tràn rồi từ từ nhúng quả nặng vào bình tràn, nước từ
bình tràn chảy vào cốc B.
? Quan sát thí nghiệm và nêu giá trị P
2

- Ta ghi lại giá trị P
2
.
- Chiếu hoặc treo hình 10.3 lên màn chắn (bảng).
- So sánh số chỉ P
1
và P
2
? ( P
2
< P
1
)
- So sánh thể tích nước trong cốc B và thể tích quả nặng? ( bằng nhau)
? Quan sát tiếp thí nghiệm sau:

- Giáo viên đổ từ từ đổ tất cả nước trong cốc B vào cốc A.
? Các em qua sát thấy gì trong thí nghiệm này? So sánh số chỉ của lực kế ở hình 10.3a
và 10.3c? ( bằng nhau).
? Tại sao số chỉ của lực kế ở hình 10.3a và 10.3c bằng nhau? ( do tác dụng của lượng
nước đổ vào cốc A)
? Nhận xét về độ lớn của lực đẩy Ac-si-met tác dụng lên quả nặng nhúng trong nước?
(độ lớn của lực đẩy Ac-si-met tác dụng vào quả nặng nhúng trong nước bằng trọng
lượng của nước ở cốc A).
Giáo viên nêu và hỏi: nước trong cốc A có thể tích bằng thể tích của quả nặng,
nên ta nói thể tích của nước trong cốc A chính là thể tích nước bị vật chiếm chỗ trong
bình tràn. Vậy độ lớn của lực đẩy Ac-si-met tác dụng vào vật nhúng trong nước như
thế nào? (bằng trọng lượng của thể tích nước bị vật chiếm chỗ trong bình tràn)
Giáo viên nêu thêm: nếu trong thí nghiệm trên ta dùng chất lỏng khác thì kết
quả vẫn như vậy.
? HS trả lời C
3
trong SGK? ( dự đoán của Ac-si-met là đúng - độ lớn của lực đẩy Ac-
si-met bằng trọng lượng của phần thể tích nước bị vật chiếm chỗ).
* Bước 6: Biện pháp giải quyết những trường hợp ngoại lệ:
Trong quá trình thực hiện đề tôi thấy có những trường hợp ngoại lệ sau:
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 19 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Trong một trường, một khối học nào đó cũng có một vài đối tượng là học sinh
thiểu năng, chậm phát triển trí tuệ, quá chậm tiếp thu bài mới, trong quá trình thực
hiện đề tài, đối với những học sinh này, tôi lập danh sách, ghi vào sổ theo dõi, sau 1
tháng hoặc sau 1 chương, tuỳ theo số tiết vật lý có thí nghiệm biểu diễn, tôi tập trung
các em lại vào các ngày có tiết Thể Dục, trước giờ học Thể Dục, tôi hướng dẫn các em
làm lại những thí nghiệm mà các em chưa tiếp thu được, rồi hỏi lại các em về các kiến

thức liên quan đến các bài có thí nghiệm, tôi thấy các em hiểu bài tốt hơn, yêu thích
môn học hơn và sau các học kỳ, điểm trung bình môn vật lý của các em tăng lên rõ
rệt.
- Đối với những thí nghiệm đã được thử nghiệm kỹ rồi nhưng khi mang lên lớp vẫn
không thành công thì tôi xử lý như sau: tìm hiểu xem có liên quan đến các trường hợp
về ổ điện, gió, ánh sáng, nhiệt độ không? rồi tôi giải thích một cách thuyết phục cho
học sinh.
Cứ như thế tôi đã thực hiện các bước như phần lý thuyết vào các tiết dạy có thí
nghiệm biểu diễn, sau đó tôi ghi lại kết quả của các bài kiểm tra khảo sát 5 phút sau
các bài học đó bằng sự chuẩn bị của mình trước rồi ghi vào sổ theo dõi để cuối các bài
kiểm tra 15’, 45’, học kỳ đánh giá lại kết quả sau thực hiện đề tài.
IV/ KẾT QUẢ SAU KHI ÁP DỤNG ĐỀ TÀI.
Trong quá trình giảng dạy, có sử dụng thí nghiệm biểu diễn và qua thời gian thực
hiện đề tài tôi nhận thấy kết quả học tập của học sinh khá lên rõ rệt thông qua bảng số
liệu sau:
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 20 -
Cuối các năm học
ĐIỂM SỐ ( trung bình môn)
Tổng số
học sinh
0->2 Trên 5

8->10

SL
% SL % SL %
2008 - 2009
0
0 103 87.3 16 13.6 118

2009 - 2010
0
0 110 82.1 18 13.4 134
Kỳ I ( 2010- 2011)
0
0 105 88.2 19 16.0 119
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Qua bảng số liệu trên, tôi thấy rằng chất lượng môn Lý 8 luôn đạt tỉ lệ trên trung
bình trên 80% , đây là một tỉ lệ khá cao so với khi chưa thực hiện đề tài.

- Thí nghiệm biểu diễn giúp học sinh dễ hiểu kiến thức vật lý. Vì vậy tiết dạy được
nhẹ nhàng, thoải mái.
- Thí nghiệm biểu diễn có tác dụng hấp dẫn đối với học sinh, do đó tăng cường sự
chú ý của học sinh trong giờ học và kích thích lòng ham muốn học vật lý của học sinh.
- Giờ học sinh động, sôi nổi, thu hút, lôi cuốn cả ba đối tượng học sinh tham gia xây
dựng bài.
- Tiết kiệm được thời gian của tiết dạy, dành được nhiều thời gian cho phần rèn kỹ
năng, củng cố bài học cho học sinh.
- Thông qua việc tự làm và cải tiến các thiết bị dạy học môn vật lý 8 cùng với việc tiến
hành biểu diễn thí nghiệm đã giúp giáo viên luôn say mê với sự nghiên cứu, sáng tạo,
tự tin và yêu thích giảng dạy môn vật lý hơn.
Hình ảnh ĐDDH sau khi được cải tiến dự thi vòng huyện của trường.
- Được phòng giáo dục tổ chức cuộc thi: “ thực hành thí nghiệm môn vật lý phần cơ
học” đánh giá cao về việc biểu diễn thí nghiệm kết hợp với phương tiện hiện có khi
giảng dạy phần cơ học của môn vật lý, tổ chuyên môn, dự giờ góp ý và nhất trí về việc
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 21 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”

tận dụng phương tiện hiện có, cải tiến một số thiết bị dạy học môn vật lý cho hiệu quả
để đưa thí nghiệm biểu diễn vào bài dạy, đồng thời cũng đánh giá cao tiết dạy minh
hoạ trong thao giảng rút kinh nghiệm trước tổ.
C/ KẾT LUẬN
I/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Tiết thí nghiệm biểu diễn có đặc điểm riêng của nó. Ở đây giáo viên và học sinh
phải hoạt động với một kiến thức khá lớn. Phương án để tiến hành một thí nghiệm
biểu diễn đạt kết quả là dụng cụ thí nghiệm cần thiết cùng với hệ thống câu hỏi hợp lý,
lôgic do giáo viên đặt ra. Do vậy để dạy tiết thí nghiệm biểu diễn thành công, cần phải
có sự chuẩn bị chu đáo của thầy và trò: Từ dụng cụ thí nghiệm, hình vẽ cho đến
phương pháp giảng dạy, cách tiến hành thí nghiệm.
Mặt khác, căn cứ mức độ yêu cầu bài học, trình độ học sinh và điều kiện
phương tiện hiện có mà giáo viên chuẩn bị một bài dạy hợp lý. Về dụng cụ thí
nghiệm, mặc dù hiện nay việc trang bị dụng cụ thí nghiệm cho các trường THCS đã
hư hỏng nhiều. Đó là một khó khăn khách quan cho việc giảng dạy vật lý. Tuy nhiên,
không nên vì thế mà đi đến tình trạng đành phải dạy “chay” chúng ta biết rằng, các
dụng cụ thí nghiệm cần thiết cho việc giảng dạy vật lý lớp 8 đại bộ phận có tính chất
đơn giản, dễ làm bằng những nguyên liệu tự kiếm. Kinh nghiệm các giáo viên tiên
tiến đã chứng tỏ điều đó: các giáo viên đã có thể tự tay làm ra được hầu hết các dụng
cụ thí nghiệm cần thiết cho việc giảng dạy vật lý cấp II. Việc tự làm dụng cụ thí
nghiệm được đặt ra không phải vì nước ta nghèo, chưa bổ sung thiết bị thí nghiệm đầy
đủ cho các trường. Việc tự làm dụng cụ thí nghiệm còn là một yêu cầu của việc giảng
dạy vật lý.
Nếu giáo viên vật lý biết cách tổ chức cho học sinh tham gia làm các dụng cụ thí
nghiệm dưới sự hướng dẫn của giáo viên thì việc đó còn có tác dụng không nhỏ trong
việc giáo dục học sinh. Các dụng cụ thí nghiệm được trang bị cũng như các dụng cụ
thí nghiệm làm thêm hàng năm cần được bảo quản cẩn thận để dùng cho những năm
sau, hỏng chỗ nào sửa ngay chỗ ấy, không để mất mát và chỉ thôi không dùng nữa khi
dụng cụ thí nghiệm được xác định là lạc hậu đối với yêu cầu giáo dục.
II/ ĐỀ XUẤT.

Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 22 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
- Đối với giáo viên vật lý: tích cực biểu diễn thành công mọi thí nghiệm trong các tiết
dạy có thí nghiệm biểu diễn, có cách sử dụng ĐDDH đạt hiệu quả cao, cần tuân theo
trình tự các bước làm thí nghiệm, không chủ quan với bất kỳ thí nghiệm nào dù đơn
giản nhất, thường xuyên có cách sửa chữa, cải tiến các phương tiện hiện có để đảm
bảo 100% tiết dạy có thí nghiệm biểu diễn được hành công.
- Đối với học sinh cần xem kỹ các phương án thí nghiệm trước khi đến lớp, tìm hiểu
mục tiêu, dự đoán được các kết quả của thí nghiệm.
- Đối với nhà trường – Phòng Giáo Dục: thường xuyên phát động phong trào làm và
sử dụng có hiệu quả thiết thực ĐDDH.
- Đối với các cấp lãnh đạo địa phương cần quan tâm, tạo điều kiện cho các trường có
đủ các phòng chức năng theo quy định của ngành.
- Đối với Hội cha mẹ học sinh: cần tích cực trong công tác XHHGD, thấy rõ nhiệm vụ
giáo dục là của toàn xã hội, không chỉ của nhà trường, tạo điều kiện tốt nhất cho con
em học tập ở nhà, ở trường.
- Đối với cán bộ thiết bị: thường xuyên sắp xếp dụng cụ thiết bị một cách khoa học,
có biện pháp quản lý, bảo quản thiết bị dạy học đúng quy định, tránh làm hư hỏng,
giảm chất lượng sử dụng của các thiết bị dạy học, thường xuyên tổ chức cho đội
“cộng tác viên thiết bị” hoạt động hàng tháng.
Trên đây chỉ là một kinh nghiệm nhỏ đã thực hiện và rút ra trong quá trình giảng
dạy của bản thân. Chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Rất mong được các đồng nghiệp góp
ý kiến giúp đỡ để tôi được học hỏi và giảng dạy ngày càng tốt hơn.
Long Hưng, ngày 12 tháng 02 năm 2011
Người viết
Lại Thị Phê
Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 23 -

ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện
hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”
* Ý kiến nhận xét, xếp loại của tổ chuyên môn.







* Ý kiến nhận xét, xếp loại của HĐKH nhà trường.







* Ý kiến nhận xét, xếp loại của Phòng giáo dục và đào tạo.








Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 24 -
ĐỀ TÀI SKKN: “Tích cực tiến hành thí nghiệm biếu diễn kết hợp với phương tiện

hiện có khi giảng dạy Vật lý 8”

Người thực hiện: Lại Thị Phê - Trường THCS Long Hưng – Bù Gia Mập – Bình Phước
- 25 -