một vài phương pháp dạy hát để phát huy tính sáng tạo của học sinh lớp 7 - trường ptcs quỳnh diễn

Sáng kiến kinh nghiệm
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.
1.1. Lý do khách quan.
1.2. Lý do chủ quan.
1.3. Lựa chọn đề tài.
2. Mục đích nghiên cứu.
3. Đối tượng nghiên cứu.
4. Giới hạn phạm vi nôi dung nghiên cứu.
5. Nhiệm vụ ngiên cứu
6. Phương pháp nghiên cứu.
7. Thời gian nghiên cứu.
PHẦN NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận.
1.1. Cơ sở lý luận.
1.2. Cơ sở pháp lý.
2. Thực trạng của vấn đề.
2.1. Đặc điểm chung.
2.2. Mục đích yêu cầu.
3. Những biện pháp - giải pháp đã thực hiện.
3.1. Học sinh hát và tự kiểm tra lẫn nhau.
3.2. Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh.
3.3. HS phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác
nhau.
3.4. Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát.
3.5. Chơi trò chơi.
3.6. Sáng tác lời ca mới
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết quả đạt được.
2. Khuyến nghị - Đề xuất.
2.1. Khuyến nghị
2.1. Đề xuất.

Trang
3
3
3
3
3
4
5
5
5
5
5
6
6
6
6
6
6
7
8
8
9
10
11

12
12
14
14
14
14
15

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
1.1. Lý do khách quan:
- Căn cứ chỉ thị số 4899/2009/CT-BGD&ĐT ngày 4/8/2009 của Bộ GD&ĐT
về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục phổ thông, GDMN và giáo dục thường xuyên
năm học 2009 - 2010.

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

1


Sáng kiến kinh nghiệm
- Căn cứ công văn số 7349/BGD&ĐT-GDTrH ngày 25/8/2009 của Bộ
GD&ĐT về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2009 - 2010.
- Căn cứ quyết định số 1061/QĐ-UBND ngày 23/7/2009; chỉ thị số 17/CTUBND ngày 25/8/2009 của UBND tỉnh Nghệ An về kế hoạch thời gian năm học
2009 - 2010 về việc triển khai nhiệm vụ GD&ĐT năm học 2009 - 2010.
- Căn cứ công văn số605/SGD&ĐT-GDTrH ngày 28/8/2009 của Sở GD&ĐT
tỉnh Yên Bái về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2009 - 2010 đối với
GDTrH.
- Căn cứ hướng dẫn 124/HD-PGD ngày 28/8/2009 của Phòng GD&ĐT

Huyện Quỳnh Lưu Tĩnh Nghệ An về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2009
- 2010 cấp THCS.
- Căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường về cơ sở vật chất, về đội ngũ
CBGVNV, căn cứ vào tình hình thực tế của UBX Q

uỳnh Diễn .

1.2. Lý do chủ quan:
Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật nhằm phản ánh hiện thực khách quan
bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Với học sinh THCS môn âm
nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục
đạo đức, thẩm mĩ cho HS nhằm góp phần giáo dục toàn diện cho HS theo mục tiêu
đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người mới Việt Nam. Tuy nhiên âm
nhạc trong nhà trường THCS với tư cách là một mơn học có mức độ nhất định về
mục đích và nội dung, song mục đích của việc dạy và học môn âm nhạc trong nhà
trường phổ thông là giáo dục văn hoá âm nhạc cho HS nhằm trang bị cho các em
những kiến thức cơ bản các kỹ năng nhằm tạo điều kiện cho khả năng cảm thụ, hiểu
và thể hiện nghệ thuật âm nhạc, khơi dậy ở các em những khả năng sáng tạo trong
hoạt động âm nhạc, củng cố thêm về tình cảm đạo đức, về niềm tin thị hiếu nghệ
thuật và nhu cầu âm nhạc.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả
năng nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các mơn học khác
phát triển năng lực trí tuệ cho HS, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy
mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho khơng khí của nhà trường thêm vui

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

2

Sáng kiến kinh nghiệm
tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của mơn học âm nhạc
nói trên, bản thân tơi nhận thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp giáo dục
đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục tình cảm,
thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách tồn diện của
con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ thuật, nhất là âm nhạc, sự sáng tạo
của mỗi cá nhân đóng vai trị cực kì quan trọng. Sáng tạo có nhiều mức độ, có thể
phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi hệ thống nguyên tắc. Học sinh
THCS đang trong thời kì phát triển nhanh về thể chất, tâm sinh lí, giai đoạn này các
em có nhiều ước mơ, suy nghĩ về cuộc sống. Trong quá trình học âm nhạc, đây là
giai đoạn rất thích hợp để phát huy tính sáng tạo của học sinh.
Ba mức độ biểu hiện của học tập tích cực là bắt chước - tìm tịi - sáng tạo. Sẽ
thiệt thòi cho các em về nghệ thuật âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều kiện để
HS học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình. Dạy âm nhạc để phát huy
tính sáng tạo có nhiều mức độ, từ dễ đến khó, từ sáng tạo ở mức độ thấp đến cao.
Môn âm nhạc ở THCS cũng như trong chương trình học lớp 7 gồm 4 nội dung là:
Học hát, tập đọc nhạc, nhạc lí và âm nhạc thường thức. Vậy, phải dạy như thế nào
để phát huy được tính sáng tạo của HS?
1.3. Xuất phát từ những lý do khách quan và chủ quan nêu trên tôi mạnh dạn
chọn đề tài: Một vài phương pháp dạy hát để phát huy tính sáng tạo của học sinh
lớp 7 - Trường PTCS Quỳnh Diễn.
2. Mục đích nghiên cứu.
Giúp giáo viên có những phương pháp dạy hát hiệu quả nhất để phát huy tính
sáng tạo của HS lớp 7 bậc THCS nói chung và của lớp 7 trường PTCS Quỳnh Diễn
nói riêng.
3. Đối tượng nghiên cứu.
- Phương pháp dạy hát sáng tạo trong chương trình Âm nhạc lớp 7
4. Giới hạn phạm vi nội dung nghiên cứu.
- Học sinh lớp 7 trường PTCS Quỳnh Diễn .

5. Nhiệm vụ nghiên cứu.

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

3


Sáng kiến kinh nghiệm
- Hệ thống lại một số phương pháp dạy hát ở lớp 7 trong chương trình âm
nhạc THCS, sưu tầm thêm một số phương pháp khác nhau mà học sinh, có thể dễ
dàng vận dụng được.
- Truyền tải được toàn bộ vấn đề đã nghiên cứu đến với đối tượng HS. Học
sinh phải lĩnh hội hết tất cả và vận dụng phát huy một cách chủ động, sáng tạo trong
cách trình bày và biểu diễn một bài hát.
6. Phương pháp nghiên cứu.
* Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
- Nghiên cứu qua nội dung SGK, SGV lớp 7.
- Nghiên cứu qua nội dung tài liệu bồi dưỡng giáo viên THCS mơn Âm nhạc.
* Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tế:
- Nghiên cứu qua việc giảng dạy thực tế ở các trường THCS trong toàn huyện
Quỳnh Lưu .
- Qua dự giờ của các giáo viên giảng dạy Âm nhạc THCS của Phòng
GD&ĐT - Quỳnh Lưu .
- Qua việc đánh giá kết quả học tập của học sinh.
* Phương pháp nghiên cứu hỗ trợ:
- Xem đĩa dạy mẫu của Bộ Giáo dục.
- Dạy 2 đến 3 tiết thể nghiệm có đồng nghiệp dự giờ rút kinh nghiệm (dạy
trong thực tập thao giảng cấp trường năm học 2009 - 2010).
7. Thời gian nghiên cứu.

- Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu từ tháng 08 năm học 2008 - 2009 và
học kỳ I năm học 2009 - 2010.

PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc thực hiện các biện pháp.
1.1. Cơ sở lý luận.
- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ môn.
- Căn cứ vào nội dung chương trình, sách giáo khoa.

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

4


Sáng kiến kinh nghiệm
Với tư cách là nhà giáo, giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy cần phải
nghiên cứu kỹ cơ sở lý luận và nắm vững các kiến thức về bộ môn và phương pháp
giảng dạy bộ môn nhằm đạt được hiệu quả cao nhất.
1.2. Cơ sở pháp lý.
- Căn cứ chỉ thị số 4899/2009/CT-BGD&ĐT ngày 4/8/2009 của Bộ GD&ĐT
về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục phổ thông, GDMN và giáo dục thường xuyên
năm học 2009 - 2010.
- Căn cứ công văn số 7349/BGD&ĐT-GDTrH ngày 25/8/2009 của Bộ
GD&ĐT về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2009 - 2010.
- Căn cứ quyết định số 1061/QĐ-UBND ngày 23/7/2009; chỉ thị số 17/CTUBND ngày 25/8/2009 của UBND tỉnh Nghệ An về kế hoạch thời gian năm học
2009 - 2010 về việc triển khai nhiệm vụ GD&ĐT năm học 2009 - 2010.
- Căn cứ công văn số605/SGD&ĐT-GDTrH ngày 28/8/2009 của Sở GD&ĐT
tỉnh Nghệ An về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2009 - 2010 đối với
GDTrH.

- Căn cứ hướng dẫn 124/HD-PGD ngày 28/8/2009 của Phòng GD&ĐT
Huyện Quỳnh Lưu về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2009 - 2010 cấp
THCS.
- Căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường về cơ sở vật chất, về đội ngũ
CBGVNV, căn cứ vào tình hình thực tế của UBX Quỳnh Diễn .
2. Thực trạng của vấn đề lựa chọn nghiên cứu.
2.1. Đặc điểm chung.
2.1.1. Về phía nhà trường.
*) Thuận lợi:
- Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình THCS. Dạy và học
nghiêm túc, có kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong những tiêu
chuẩn để xét lên lớp hay tốt nghiệp bậc học.
- Nhà trường và BGH quan tâm thường xun.
- Có máy tính, máy chiếu để phục vụ dạy học.

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

5


Sáng kiến kinh nghiệm
- Giáo viên nắm chắc về chuyên mơn, tích cực tìm tịi, nghiên cứu những
phương pháp mới để vận dụng trong q trình giảng dạy
*) Khó khăn:
- Cơ sở vật chất cho việc dạy và học âm nhạc ở THCS thiếu thốn, nhà trường
mới có phịng học chức năng Âm nhac . Nhạc cụ, băng, đĩa nhạc kém chất lượng,
tranh ảnh để phục vụ cho việc dạy học bộ mơn âm nhạc cịn thiếu nhiều.
- Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự tìm
tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học. Trong khi đó u cầu của bộ mơn lại cần phải có

những trang thiết bị hiện đại (video, đài đĩa,…) để phục vụ cho việc dạy và học.
2.1.2. Về phía học sinh.
*) Thuận lợi:
Học sinh ngoan, đa số các em rất u thích mơn Âm nhạc. Đặc biệt là phân
môn hát. Học sinh cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt. Thực hiện các bài hát với
đàn hoặc đĩa tương đối tốt.
*) Khó khăn:
Đối với HS trường PTCS Quỳnh Diễn nói chung, HS lớp 7A nói riêng mặc dù
nằm trên địa bàn xã nhưng đa phần các em là con em nông thôn và lao động tự do
nên các em ít được quan tâm đến việc học tập. Vì vậy với mơn học âm nhạc cũng
khơng ngoại lệ, HS ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc đang cịn hạn chế,
chưa sâu rộng, khơng kích thích các em học tập. Đa phần HS bị chi phối, ảnh hưởng
về các mơn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần nào sao nhãng việc học môn âm nhạc.
2.2. Mục đích yêu cầu.
*) Học sinh:
- Hát đúng, chính xác giai điệu của 8 bài hát lớp 7.
- Hát đúng tính chất bài ca.
- Biết hát có vận động phụ hoạ.
- Biết thể hiện bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Biết biểu diễn trên sân khấu.
- Sáng tác lời ca mới hiệu quả dựa trên giai điệu một số bài hát.
*) Giáo viên:

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

6


Sáng kiến kinh nghiệm

- Sử dụng đàn, hát nhuần nhuyễn thành thạo.
- Sáng tạo nhiều động tác vận động minh hoạ, nhiều hình thức biểu diễn bài
hát khác nhau.
- Sưu tầm nhiều trò chơi phù hợp, vui và hỗ trợ hiệu quả cho việc dạy hát.
3. Những biện pháp - giải pháp đã thực hiện.
Cũng như các môn học khác, môn học âm nhạc nhằm trang bị cho lớp trẻ một
trình độ văn hố âm nhạc trong một tổng thể của chương trình giáo dục tồn diện.
Nội dung mơn âm nhạc sẽ phải bao gồm một số kỹ năng tối thiểu về ca hát, những
vấn đề về lí thuyết âm nhạc sơ giản, hướng dẫn nghe nhạc, tìm hiểu âm nhạc giúp
các em nâng cao năng lực cảm thụ và u thích mơn học này.
Quan niệm và cảm xúc của mỗi người trước cái đẹp luôn khác nhau, từ quan
niệm đó nảy sinh nhiều ý tưởng và trường phái khác nhau trong nghệ thuật. Trong
quá trình giảng dạy âm nhạc ở trường PTCS , GV cần tạo mọi điều kiện để HS phát
huy được những cảm xúc nghệ thuật, những sáng tạo trong học tập. Muốn làm được
điều đó HS cần có q trình rèn luyện khơng chỉ ở mơn âm nhạc. Sáng tạo giúp HS
phát huy được những suy nghĩ tư tưởng và hành động của mình, nâng cao kết quả
học tập và hình thành những năng lực riêng biệt của các em.
Học hát thực chất là quá trình bắt chước của HS để hát đúng giai điệu, lời ca
của bài hát. Sự bắt chước này gồm hoạt động nghe giáo viên hát mẫu, hoặc đánh
đàn rồi tái hiện lại. Với sự bắt chước đó thì chưa thể coi là sáng tạo, vậy muốn có sự
sáng tạo GV cần phải làm như thế nào?
Ngoài cách dạy hát theo các bước cơ bản, để phát huy tính sáng tạo của học
sinh, GV có thể đảo các bước và sử dụng những phương pháp sau:
3.1. Học sinh hát và tự kiểm tra lẫn nhau.

Trong quá trình học hát, các em hát đúng về lời ca, giai điệu, để các em thuộc
bài nhanh và nhớ giai điệu bài hát, giáo viên có thể chia nhóm để các em tự ơn tập
và kiểm tra lẫn nhau.
*Ví dụ: Bài hát Khúc hát chim Sơn ca, giáo viên chia lớp thành 2 nhóm. Lần
lượt từng nhóm trình bày, sau đó GV gọi từng nhóm nhận xét các bạn hát.

Hoặc GV chia nhóm và vận dụng hình thức hát đối đáp:

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

7


Sáng kiến kinh nghiệm
Nhóm 1 hát câu 1 đoạn 1, câu 1 đoạn 2.
Nhóm 2 hát câu 2 đoạn 1 và câu 2 đoạn 2.
GV có thể chia thành nhiều nhóm nhỏ để các em hát và lựa chọn hình thức
trình bày bài hát phù hợp như:
1 HS nam hát lĩnh xướng câu 1 đoạn 1, 1 HS nữ hát câu 2 đoạn 1, đoạn 2 HS
hát tập thể.
Với phương pháp này học sinh có thể tự kiểm tra lẫn nhau và chủ động trong
cách trình bày bài hát.
3.2. Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh.
Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát, GV
khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách như sau: GV thay
đổi tiết tấu, tốc độ hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận biết và thực hành.
*Ví dụ 1: Bài hát Chúng em cần hồ bình.
GV đàn cho HS hát với nhịp Disco. Rồi lần lượt chuyển nhịp Rumba,
Chacha..., yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn.
? Các em hãy cho cô giáo biết sự thay đổi tiết tấu như cơ và các em vừa trình
bày có phù hợp với bài hát khơng?
HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
*Ví dụ 2: Bài hát Tiếng ve gọi hè.
GV thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 115 xuống 90.
? Em có nhận xét gì nếu cơ thay đổi tốc độ bài hát như cơ vừa trình bày?

HS trả lời: BH Tiếng ve gọi hè nếu hát ở tốc độ chậm sẽ khơng phù hợp với
sắc thái của bài hát vì bài hát có tính chất vui tươi, rộn ràng, trong sáng.
*Ví dụ 3: Bài hát Khúc hát chim Sơn ca.
GV dịch giọng bài hát xuống một quãng 2, GV bắt nhịp HS trình bày bài hát.
? Em có nhận xét gì khi cô dịch giọng bản nhạc xuống một quãng 2?
HS trả lời: Khi dịch giọng bản nhạc xuống một quãng 2 sẽ khơng phù hợp vì
với bài hát Khúc hát chim Sơn ca cần thể hiện được giọng hát cao, hồn nhiên, trong
sáng của trẻ thơ.
3.3. Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

8


Sáng kiến kinh nghiệm
Trong học tập, so với bắt trước và tìm tịi sáng tạo là hình thức cao nhất thể
hiện tính tích cực học tập của HS, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh dạn nói
lên những cảm nhận của mình về mơn học, về bài hát. HS có thể khơng ủng hộ ý
kiến của GV, của bạn bè, có thể trình bày những ý kiến, tư tưởng của mình. Đó là
cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. GV cần tạo điều kiện để HS tự nhận xét, tự
đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều chỉnh cách học theo hướng tích cực.
*Ví dụ:
Cách 1:
- Sau khi cho HS nghe hát mẫu và đọc lời ca, GV đặt câu hỏi:
? Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát Chúng em cần hồ bình?
HS sẽ trả lời qua phần gợi mở của GV về nội dung bài hát nói lên điều gì?
Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập được gì?
(Quyền và nghĩa vụ của em ở trong đó) bởi cái hay cái đẹp của bài hát gắn liền với

chính nội dung và hình thức của tác phẩm đó.
Cách 2:
- Học xong bài hát, GV chia lớp thành 2 nhóm. Lần lượt từng nhóm viết lời
giới thiệu cho bài hát. GV nhận xét, chấm điểm.
+ Lời giới thiệu nhóm 1:
Bài hát Tiếng chng và ngọn cờ của nhạc sỹ Phạm Tuyên sáng tác hưởng
ứng phong trào thiếu nhi quốc tế Ngọn cờ hồ bình năm 1985 để nói lên ước vọng
của tuổi thơ mong muốn cuộc sống n vui đầy tình thân ái. Hơm nay chúng em xin
được gửi đến cô giáo và các bạn một thông điệp như thế qua một bài hát với giai
điệu vui tươi, trong sáng và cũng được rất nhiều các bạn thiếu nhi yêu mến. Đó là
ca khúc Chúng em cần hồ bình của nhạc sỹ Hồng Long - Hồng Lân.
+ Lời giới thiệu nhóm 2:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, được sống trong tình u
thương của cha mẹ, thầy cơ và bạn bè - một cuộc sống yên vui, đầy tình thân ái.
Chúng em mong sao trên trái đất sẽ khơng cịn chiến tranh, khơng cịn tiếng đạn
bom đau thương, chia lìa. Hành tinh của chúng em sẽ tràn ngập màu xanh của hồ
bình và hạnh phúc.

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

9


Sáng kiến kinh nghiệm
Hôm nay tổ 2 chúng em xin được gửi đến cô giáo và các bạn ca khúc Chúng
em cần hồ bình (Nhạc và lời: Hồng Long - Hồng Lân) để nói lên ước vọng của
trẻ thơ trên hành tinh chúng em đang sống và học tập.
3.4. Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát.
Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp vận

động giúp cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài GV có thể dạy HS
một vài động tác tay hoặc múa đơn giản, phù hợp để các em có thêm những lựa
chọn khi biểu diễn bài hát.
*Ví dụ 1:
Với bài hát Đi cắt lúa, GV hướng dẫn một số động tác múa Tây Nguyên sẽ
khơng chỉ giúp cho cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các em cịn được tìm
hiểu về những điệu múa của dân tộc Tây Nguyên rất cuốn hút và đặc sắc.
*Ví dụ 2:
Khi học bài Mái trường mến yêu GV đưa ra yêu cầu:
? Tự chọn nhóm 4 - 5 HS và biểu diễn bài hát có động tác phụ hoạ.
- HS tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày bài hát: GV
khơng nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em tự chọn sẽ làm HS phấn khởi,
vui thích khi được làm việc trong nhóm phù hợp về sở thích, về âm vực, chất
giọng…
- HS tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài Mái trường
mến yêu một hoặc hai lần, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm cùng
hát. Bài hát gồm hai đoạn, GV cũng có thể gợi ý, các em hát đoạn 2 trước, đoạn một
sau cũng được. Ngồi ra, HS có thể chọn để sử dụng các cách hát như lĩnh xướng,
hoà giọng, đối đáp… Như vậy hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa
dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo.
- HS tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác phù
hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động hoặc
múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

10

Sáng kiến kinh nghiệm
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV cần tạo điều kiện về thời
gian cho HS chuẩn bị. Thông thường GV thông báo trước một tuần để HS chọn
nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát.
Với những bài hát khác, GV vẫn có thể vận dụng các kĩ năng dạy học trên. HS
càng quen cách làm, khả năng kết hợp theo nhóm và tư duy sáng tạo của các em
càng phát triển.
3.5. Chơi trò chơi.
- Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn học sinh chơi trị
chơi: Giáo viên làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi GV đưa tay theo kí hiệu,
học sinh hát giai điệu chỉ với 3 chữ cái theo đúng kí hiệu GV hướng dẫn trước lớp.
*Ví dụ 1:
Bài hát Khúc ca bốn mùa.
Câu 1 đoạn 1, GV đưa tay kí hiệu chữ A, HS hát "A" theo giai điệu của câu 1.
Câu 2 đoạn 1, Gv đưa tay kí hiệu chữ I, HS hát "I" theo giai điệu của câu 2.
GV tiếp tục thay đổi các kí hiệu khác cho đến hết bài hát.
Trị chơi này giúp các em thay đổi khơng khí học tập, đồng thời để kiểm tra
việc ghi nhớ giai điệu của HS .
- Trị chơi "Ai nhanh tai, nhanh mắt".
*Ví dụ 2:
Bài hát Ca chiu sa.
4 HS đứng ở 4 góc lớp mang số báo danh từ 1, 2, 3, 4. GV hơ 1 - 1, HS có
SBD 1 sẽ hát câu 1, hoặc GV hơ 2 - 4, HS có SBD 2 sẽ hát câu 4. Tương tự , GV hô
đảo lộn SBD và thứ tự các câu của bài hát.
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm
kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra khơng khí sơi nổi cho HS, tạo
hứng thú cho HS học môn Âm nhạc cũng như học các môn học khác.
3.6. Sáng tác lời ca mới.
Đây là một hoạt động sáng tạo và đòi hỏi rất nhiều kỹ năng của học sinh.
Phần lớn nội dung này là bài tập nâng cao giành cho những học sinh khá giỏi và có

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

11


Sáng kiến kinh nghiệm
năng khiếu Âm nhạc. Tuy nhiên, các em cũng rất có hứng thú và u thích hoạt
động này.
*Ví dụ 1: Lời ca mới do em Lê Ngọc Anh - học sinh lớp 7A trường PTCS
Quỳnh Diễn năm học 2009 - 2010 sáng tác dựa trên giai điệu bài hát Tiếng ve gọi
hè (Nhạc và lời: Trịnh Công Sơn).

Ơi mái trường mến yêu em học ngày ngày.
Rộn vang khúc nhạc tuổi thơ - cô thầy bạn bè.
Lời cô nhắc em, thật chăm học hành,
Ngày mai đây em khôn lớn sẽ đi xây dựng đất nước.
Thầy cô mang bao kiến thức giúp em hành trang bước vào cuộc đời.
Mơ ước tràn sắc hoa sân trường rộn ràng,
Hoạ mi hát hồ tiếng ca nắng đẹp dịu dàng.
*Ví dụ 2: Lời ca mới do em Lê Ngọc Anh - học sinh lớp 7A trường PTCS
Quỳnh Diễn năm học 2009 – 2010 sáng tác dựa trên giai điệu bài hát Ca-chiu-sa
(Nhạc: Blan-te, Lời việt: Phạm Tuyên).

Lời 1: Ngày đất nước, giặc Mĩ đến xâm lược ngang tàn.
Thật đau thương, cuộc sống chiến tranh chia lìa.
Dù khói bom nát tan những ngơi làng yên bình,
Vẫn ngày đêm gìn giữ mỗi tấc đất vàng.
Dù khói bom nát tan những ngơi làng n bình,

Vẫn ngày đêm gìn giữ mỗi tấc đất vàng.
Lời 2: Người Việt Nam, dòng máu bất khuất lòng kiên cường.
Cùng anh dũng, cùng chiến đấu quên thân mình.
Nguyện quyết tâm đứng lên hi sinh vì quê nhà,
Giữ bình yên, tự do ấm no mn đời.
Nguyện quyết tâm đứng lên hi sinh vì q nhà,
Giữ bình n, tự do ấm no mn đời.

PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

12


Sáng kiến kinh nghiệm
1. Kết quả nghiên cứu.
Môn học âm nhạc ở trường PTCS mỗi tuần chỉ có một tiết, nhưng các em
được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức là một tác động
lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những phương pháp dạy trên, trong
những năm qua đối với việc học âm nhạc ở trường PTCS Quỳnh Diễn, tôi thấy kết
quả chất lượng được nâng lên rõ rệt, các em đã biết trình bày hồn chỉnh một bài
hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát. Bởi
được hướng dẫn tận tình gợi mở và gần gũi luyện tập của GV, kết hợp giữa nhạc cụ,
bảng phụ, đài, băng nhạc và làm mẫu chính xác của GV đã động viên cổ vũ các em
kịp thời bằng những con điểm tốt. Nhắc nhở các em sau khi học bài mới thì các em
phải có sự ôn luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó trong giờ học rất
sơi nổi và thoải mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của GV đưa ra, tự giác
xung phong lên trình bày bài trước lớp, đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng thú
say mê trong học tập, tình cảm cơ trị ln gần gũi gắn bó. Việc học tốt trong giờ

học chính khố đã giúp cơ trị chúng tơi thành cơng trong các hoạt động ngoại khố.
Kết quả cụ thể đã đạt được:

Năm học
2008 - 2009
Đầu học kỳ I
2009 - 2010
Giữa học kỳ I
Cuồi học kỳ I

Tổng số
43
43
43
43

Giỏi
7
5
7
9

Khá
25
23
25
26

TB
11

15
11
8

Yếu
0
0
0
0

2. Khuyến nghị, đề xuất.
2.1. Khuyến nghị.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về Một vài phương pháp dạy hát để
phát huy tính sáng tạo của học sinh lớp 7 - Trường PTCS Quỳnh Diễn, tôi đã đưa
những phương pháp cơ bản về cách dạy và học âm nhạc đặc biệt là phương pháp
dạy thực hành áp dụng cho HS lớp 7 và đa phần các HS trong tập thể rất thích hoạt
động sáng tạo. Các em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin hơn và có tiến
bộ rõ rệt. Tơi rất mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm của các bạn đồng
nghiệp cũng như của những người u thích mơn âm nhạc, để tìm ra được những

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

13


Sáng kiến kinh nghiệm
phương pháp tối ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó
giáo dục óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc
sống.

2.2. Đề xuất.
Để thực hiện đào tạo các em HS trở thành những người phát triển tồn diện về:
Đức - Trí - Thể - Mĩ… ngồi việc người thầy phải có năng lực thực sự ra thì việc
khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động lớn đến các
em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của thầy trị thuận lợi, bản thân tơi
là người đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề sau:
*) Về phía nhà trường:
- Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh.
- Trang bị thêm một số sách và tư liệu tham khảo để phục vụ cho việc giảng
dạy bộ môn.
*) Về phía Phịng GD&ĐT:
- Tạo điều kiện giúp đỡ để nhiều nhà trường trên địa bàn huyện có phịng
học chức năng.
- Trang bị những thiết bị dạy học như đàn Organ, bảng phụ, đài catsette, đầu
video, màn hình, loa …)Đủ điều kiện để nâng cao chất lượng dạy học, tạo điều kiện
tối đa cho HS phát triển tính sáng tạo trong môn học và đạt kết quả cao trong học
tập.
Quỳnh Diễn , ngày 19 tháng 04 năm 2010
NGƯỜI THỰC HIỆN

Lê Văn Trung

GV: Lê Văn Trung
TRƯỜNG PTCS QUỲNH DIỆN

14