giáo án bồi dưỡng thao giảng thi giáo viên giỏi tham khảo tiết 25 đột biến số lượng nhiễm sắc thể (5)

BÀI 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯNG NHIỄM SẮC THỂ
Đột biến số lượng NST là những
biến đổi số lượng xảy ra ở một
hoặc một số cặp NST nào đó hoặc
ở tất cả bộ NST.
I. Thể dò bội:
•
Thảo luận:
- Thế nào là thể một nhiễm ?
- Thể 3 nhiễm khác thể lưỡng bội ở
những điểm nào ?
- Thế nào là hiện tượng dò bội thể ?
* Lưu ý: Mọi sinh vật bình thường đều có bộ
NST lưỡng bội (2n). Nhưng ở một số sinh vật
có hiện tượng 3 nhiễm (lúa, cà độc dược, cà
chua có thể 3 nhiễm) do có một NST bổ sung
vào bộ lưỡng bội thành (2n+1). Ngược lại cũng
có trường hợp một cặp nào đó mất đi một NST
(2n-1) gọi là thể 1 nhiễm, cũng có trường hợp
mất đi một cặp NST tương đồng (2n-2)

I. Thể dò bội:
2n 2n +1
2n - 1
Cặp NST
thường
Thêm 1
NST
Mất 1 NST

Thể dò bội
Thể ba nhiễm Thể một nhiễm

I. Thể dò bội:
•
Thảo luận:
- Thế nào là thể một nhiễm ?
- Thể 3 nhiễm khác thể lưỡng bội ở
những điểm nào ?
- Thế nào là hiện tượng dò bội thể ?

-
Trường hợp một cặp NST nào đó
không phải có 2 NST mà chỉ còn 1
NST (2n-1).
- Thể 3 nhiễm khác thể lưỡng bội là:
có tới 3 NST (2n+1), độ lớn, hình
dạng … vd thể 3 nhiễm ở cà độc dược:
quả to, dài, gai dài hơn …

- Là cơ thể mà trong tế bào sinh
dưỡng có một hoặc một số cặp NST
bò thay đổi về số lượng.
- Các dạng dò thể dò bội: 2n+1, 2n-1,
2n+2, 2n-2.
- Có thể xảy ra ở người, động vật
và thực vật.
I. Thể dò bội:

Boä NST ngöôøi

bình thöôøng
Theå dò boäi (2n+1)
I. Theå dò boäi:

II. Sự phát sinh thể dò bội:
Cơ chế phát sinh thể ba nhiễm
và thể một nhiễm diễn ra như thế nào ?

Trường hợp I Trường hợp II
Giảm phân I
Giảm
phân II
n+
1
n+
1
n+
1
n-1 n-1 n-1 n
n
Cặp NST không phân li làm xuất
hiện bộ NST không bình thường.
Bộ NST
thường.
II. Sự phát sinh thể dò bội:

Thể một nhiễm
(2n-1)
Thể ba nhiễm
(2n+1)

P:Bố hoặc Mẹ:
Gp:
Hợp tử:
II. Sự phát sinh thể dò bội:

II. Sự phát sinh thể dò bội:
- Do cặp NST không phân li trong kì
sau của giảm phân.
- Trong quá trình thụ tinh, sự kết hợp
ngẫu nhiên giữa giao tử bình thường
hay bất thường với giao tử bất
thường sẽ tạo ra các thể dò bội.

P:Bố hoặc Mẹ:
Gp:
Hợp tử:
II. Sự phát sinh thể dò bội:

III. Hậu quả:
Gây những biến đổi về
hình dạng, kích thước, màu sắc
ở động, thực vật.
Gây bệnh NST ở người.

III. Hậu quả:
Thể dò bội ở NST thường:
Sự tăng thêm 1 NST ở cặp NST 21 sẽ
gây hội chứng Down: cổ ngắn, hai mắt cách
xa nhau, lưỡi dài, si đần, vô sinh.
Tỉ lệ hội chứng Down tăng lên cùng với

tuổi người mẹ vì khi tế bào bò lão hóa thì sự
phân li dễ bò rối loạn.

Những đưá trẻ bò hội chứng
Down:
Tỉ lệ hội chứng Down tăng lên cùng với
tuổi người mẹ vì khi tế bào bò lão hóa thì sự
phân li dễ bò rối loạn.

III. Hậu quả:
Thể dò bội ở NST giới tính của nữ:
XXX (hội chứng 3X): buồng trứng,
dạ con không phát triển, khó có con.
OX (hội chứng Tớcnơ): lùn, cổ ngắn,
thường mất trí, vô sinh.

III. Hậu quả:
Thể dò bội ở NST giới tính của
nam:
XXY (hội chứng Claiphentơ): mù
màu, tay chân dài, si đần, vô sinh.
OY: không thấy ở người, có lẽ hợp
tử đã chết khi thụ tinh.

* Củng cố:
-
Sự biến đổi số lượng NST ở một cặp NST
thường thấy những dạng nào ?
-
Sự biến đổi số lượng NST ở một cặp

NST thường ở các dạng thể (2n+1), thể
(2n-1), thể (2n-2)
- Cơ chế nào dẫn đến sự hình thành thể dò
bội có số lượng NST của bộ NST là
(2n+1) và (2n-1) ?
- Cơ chế dẫn đến sự hình thành thể (2n+1) và
(2n-1) là do: Sự không phân li của một cặp NST
tương đồng nào đó, dẫn đến một giao tử có 2
NST của một cặp, còn 1giao tử ko mang NST
nào của cặp đó. Trong thụ tinh, các gia tử
(không bình thường) này kết hợp với các giao
tử bình thường sẽ tạo ra thể dò bội.
- Hậu quả của đột biến dò bội ?
- Các thể đột biến (2n+1) và (2n-1)có thể
gây ra những biến đổi hình thái ở thực vật
hoặc gây bệnh NST ở người …

* Dặn dò:
- Học kó các nội dung chính của bài.
- Chuẩn bò chuẩn bò phần III – Thể đa bội.
- Phần IV – Sự hình thành thể đa bội không học.