Tiểu luận môn triết NÉT TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT GIỮA NHO GIA VÀ ĐẠO GIA
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (325.17 KB, 29 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TPHCM
PHÒNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC
TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC
Đề tài số 2:
“NÉT TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT GIỮA
NHO GIA VÀ ĐẠO GIA”
HVTH: Phạm Thị Lánh
STT: 48
Nhóm: 3
Lớp: Cao học Đêm 1 – K20
GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
Tp. Hồ Chí Minh, 2011
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: TRIẾT HỌC VÀ TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC 1
PHƯƠNG ĐÔNG 1
1.1.Khái lược bức tranh Triết học về Thế giới 2
1.2.Triết học Phương Đông – Triết học Trung Quốc cổ trung đại 2
CHƯƠNG 2: SỰ TƯƠNG ĐỒNG GIỮA NHO GIA VÀ ĐẠO GIA 4
2.1. Nét tương đồng trong lịch sử hình thành và phát triển 4
2.2. Nét tương đồng về quan điểm 4
!!"#$%
&'()!*+,-./
0123!),4/
CHƯƠNG 3: SỰ KHÁC BIỆT GIỮA NHO GIA VÀ ĐẠO GIA 9
3.1. Nét khác biệt trong lịch sử hình thành và phát triển 9
3.2. Nét khác biệt trong quan điểm 12
567!"
&'()!*+8,-.%
&'()923!),4:
4.1. Sự du nhập các tư tưởng Triết Học vào Việt Nam 20
4.2. Ảnh hưởng của Nho giáo đến xã hội Việt Nam 20
;!<9=9!>=!)?=@A
;!<9=99BCD>=!)?=@
4.3. Đạo gia và những tác động đến xã hội Việt Nam 22
5E*!! !
5E! !
KẾT LUẬN 25
TÀI LIỆU THAM KHẢO 25
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
9FG?9#FB2=H!#I'J!KFF2=
(9BLI>M!8BCD2=( !NO!<1
H!PB2=H!F!QE#'!<
H!FICR5!<BP9)F!E5!!+
E!<1H!P9I9'Q!Q07)07!!"
B2=H!F#F!SIKT)'-!H'1F“Nét tương đồng
và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia” '((U)5!3#V#$!<
B2=H!F
2. Mục tiêu của đề tài
K)(H!!<9G?9F5E!<
Q',-.07)'(#VE5'W!!<H!X3GRI
'Q(6)1 2=(!<07)
3. Phạm vi nghiên cứu
Y3'ZF C=!675B2=H!FF E
!<B2=H!F,-.07)
4. Phương Pháp Nghiên Cứu
><4[232=267!"[$!<H!\=!
]CJ2).M232=2!"C9H!C=!23
2=2#R!F#+!4^232=22*!8_J2^232=2'M!
9=
CHƯƠNG 1: TRIẾT HỌC VÀ TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC
PHƯƠNG ĐÔNG
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 1
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
1.1. Khái lược bức tranh Triết học về Thế giới
H!'B9,-.!)5R#7!E23GRF23
F9C9EC`0aaa8C`0a!>R
G-!QO1!=!'+bC=!1H!I'169
F)5.[!36EMcH!!"!=!#F
).!d(IK)5#$!O!2M $'.!<!d(
'QQ!I!<,-.#9FBI!<!9B9!.!M!.'ZQ
F(7Q).!=!!Q7M[[?[#V
==#?I!Q((cH!#F7M"!#V#$!O!<
!9B1I1+*Ie!<!9B9O
f 2=(!<H!#F 2=(9951H!
X3FH!X3GR[9'1C7'+#V IC
,-.IgQ)F 2=(!<1H!!Q C=!X3
2=(H!h9?i65!S2=(C9H!
!"^!eX3GR!+ =!'.!<!*+I![j#!Ik
H!h.iI!"1R=9!QlG.I1!*+8'?9'"!
,-.!Q&M![m2=(X3GRX3K
H!!#F9?'.S6(7CEg$"!I'==!<
!9B
1.2. Triết học Phương Đông – Triết học Trung Quốc cổ trung đại
1H!P9!_'?'BF9BCD='.n!'.!)5R
#7#,-.29C96M!E#+!4OI)M)F'S!<!=!
FP9!_'?#F5O'1.!'BM !j!*+8
'?9'"!!<,-.Ho'"'()[)'(E*!F'
5672=2E!=!O'1,-.I5!<H'-!Q
=![O#I97!,=!#$2).$ ,-.T9)RK!'.!<
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 2
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
29C3$21T95=+!p) !!*+8'?9'"!
29C23GR>*9=KO'-E!=!F
#FKF!=!B2=H!C=9F!d
9M!=!B2=H!#'Q2EC('B2=H!9
=9BT99=9'J!H#FF9I#FB'-'H!O=!=
1'J!?H[I[?6E9!9)HBMJ2#B
'?9#V9=9,O7O)I#q!'SQ!d#F59W!"!
!H!g!3F#!7Q22S+!GB_4'-7
M9=5F"!!'FH!IH#F9H!
h_H!i8rB=#$2Q
\.B2=H!#5!<&M!#FG?9=9G?9=9"!#F
=9#*1G?9I#F).=H!FR=9&M!I#FR=9'W!5
!*M!<!FZM!#+!4'J!,=!$!<G?9=9!Q(
,O7Cd"!!RIC=!2p)G?9'"!C!<]-94
,O7>=!HC=!#FG?9]-9IG?9P9F]-9IG?9G?9=9#F
).9)=9Z?B&M!!_'?I999=9FX$
=9?&M!IG?9=9'-Er!'!=!#b !c!*
+ICIg!3I7$I)?!I[NIH!IQH!I$#VI'+
#VI#+!4Ik
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 3
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
CHƯƠNG 2: SỰ TƯƠNG ĐỒNG GIỮA NHO GIA VÀ ĐẠO GIA
2.1. Nét tương đồng trong lịch sử hình thành và phát triển
9FG?9#FB2=H!#I'J!KFF2=(
9BLI>M!G#FB'?'J!E2QI"!
'J!2_!$2I1H!E'H!!<)Ks)Q22S6'_,-
.ICr!2!K?#9?#?!6O#>QFg)H!EFg)
=!2p)'BI!9BF!eH#FBht=!!4Ig)Fg)
Si^ht=!)Ig)F'i9'Q!Q%H!2=##Fu)
[3I9IG?9I\W!IX=2Fv
9FG?9Z?nB&M!!_'?I'J!9F7#!
F!QE.I#[F'1gQS!<&M!Q
F1M!23GRQ!\W![m!QO1'()
C=!67!EB2=H!'-eJ2F).1M
;!<B2=H!F9#b !R=9FgQJ
Cw6&M!I'J!1').M!>x#!$07
)I$tEI=]IPF&M!I]F9I>)2!k
2.2. Nét tương đồng về quan điểm
2.2.1. Khởi nguyên vũ trụ
Quan niệm về đạo:>EB2='1'1!$2'C6r
Zn'?9
G?9'(!d!=#*7'M!<'-!Qn!CC#$2'+I
CRICR[7ICRgICRE)G?9!Q(7)[
23[7cRF50RIKG?9#F#*!<B'OI#*RK
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 4
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
P5IKG?9#F#*5KI#F)y?$h0R['+!
<I5[?$!)oi
]-94!9sG?9?$I'"!ROI6E9Z?$0?$
B'?9)F'J!IB'"!)F(7FC)O'#F#q!?$
1'?9. “Đạo sinh chi, đức súc chi, vật hình chi, thế thành chi. Thị dĩ vạn vật
mạc bất tôn đạo nhi quý đức. Đạo chí tôn, đức chí quý, phù mạc chi mệnh nhi
thường tự nhiên. Cố đạo sinh chi, đức súc chi, đình chi, độc chi, dưỡng chi, phú chi.
Sinh nhi bất hữu, vi nhi bất thị, trưởng nhi bất tế, thị vị huyền đức” (Chương 51,
Đạo đức kinh)
0F_4!9'?9'"!#F1E!<,-.I#F!R!'(5K$ ,-
.F9F7!=!!=!9!9BLO2=nC=!#V#$
)[3FIG_H#FB'-'hB?$i
Fh!E)"i'(9F!d)997!E*!?$I
!9BF,-.
Quan niệm về âm dương:>EB2='1'1!$2'C
6rZn)[3u)F[3T9C=7)!_3CR2E#F$!O
!(ICR!()F#F.!*!<)H7JI)H $99F
!9n6F9In!u)F[3#F)W'M#$2I
)oMOI9u)!Qv3F9v3!Qu)
2.2.2. Thế giới quan – Nhân sinh quan
G()M'S!<B2=#F'1$'+6E*#9?
'1!Q).*M!c9K!9s*M!#F*7*=!^FG?9
!9s*M!#FChRih5ih0Ri#FC
1ZM!'(M I"!J2('?9
G()"#F1'?9'"!c
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 5
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
hG?9i#' 2=(IQ!<B'O)R$c9K
!9sG?9#F#$6!(I9=!<?$B'O^FG?9!<G?9
#F6E!<I=?9?$I#F2Y2r!!<?$I#$
6Q !<?$
hG"!ir!WG?9c97)'B'#M#?'q'r2ET9
'(,[ 7#F)?IM'y2#F'?9I9T9'?9).!=!)!dI
'q'r9!.!MK!Q'J!'"!9=V6=9)^G?9
K7)G?9#F#$6Q !<?$I#$OH#FG"!
G()"6#F1!9Bc$2!<F9,-.F!9BI!9
HF!=I MOIFe5!9BF,-.
>9!9B#F!<(!<'MJ!"cF9.)8#R!M
rK)e16E!9BF)M75!9BF,-.,
F*)'C9H! G!*#F[o'
CY)2=(1$"!#$I#F,!< CY)2=(C
IC9H!9g)X3z9?{
2.2.3. Tư tưởng thực chứng luận
_4F9Q!*)'O'1#VEIZ
M!!<'(K)!_[ 5!r!!9#V#$'?9'"!!<)KI
_4!9s?$CRn6QT9).$ CRK!N
#?'J!>q!Q(6rW2F9G?97)!<]-9
41'?9cĐạo vừa mang tính khách quan (vô vi), vừa mang tính phổ biến.
>EB2='1T9!<b[)c\?47MQH!
[)!<923[7F$"!#$^G?9K
'1!9[nJI!9C!" $!(]-94!9s
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 6
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
“Không cần ra cửa mà biết thiên hạ, không cần nhòm qua khe cửa mà biết đạo
trời”.
2.2.4. Quan điểm chính trị xã hội
\.'()3'Z9'()!*+!<9FG?9#F!9
sM!#V#FM!'J!).=!+
&'(),-.!<G?9F9!Q).Y3'Zw129
!=!MI'Q#FG?9C!9BMCRE?9In6w*)#)I
+C`'(CR#F))O'"!9C'Q9!C!9BM
2E!n) !I'1K)F)KCR)M!'n=2[!9B
C=! >=! H! ' !'1 s) ' $2 E
5O'1 !j,-.B'?'WIE5)o[9,-
.'F'!9B').#ME9=T9!=!!=!C=!
2.2.5. Về phương châm xử thế
>9BMFF'.[ !=!r!!36EIJ2#e
BT9).7)5!r!>EB2='1!9
B'!=7IC!9BMM'(!Q'K?2q!FQ2
2S!9).,-._'+
9<!9s1E!<'K,-.#F57
'?9'"!!*+I'W!67#F7RI!!9I!ZJ>=!
7F'J!9H#F'?9IC!=!7F!*[K,-._'+I
'KFJ!#?9=9<#F#V!<_4F
\?41'?9#F)B4F!=!"!FB4I!=!!+
'O!
G?9K=9O!9BT9RcMFF'.T9#|
ICRE?9ICReY2=6E*!<)KFJ!6E*
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 7
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
!< I#Fn6w*)#)I+C`'(CR#F))O'"!7$M
[F!9!9B#Fn=I!SC7)IC)BIC9[
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 8
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
CHƯƠNG 3: SỰ KHÁC BIỆT GIỮA NHO GIA VÀ ĐẠO GIA
3.1. Nét khác biệt trong lịch sử hình thành và phát triển
Nho gia'J!KFnBTây ChuI'W!67 'QQ2!<Chu
Công ĐánI!eH#F>>RGBLI,-.#9?#?!I_4
(551-479 TCN)- B!]}zf3GR{82=(!<>>RI7
MQF*!! !16=!=!'Q>*K)FB'B!9
R#FB=#$2H!Nho giáo.
H!_4),O7CRF!<
)F)-'C`"!!RI&M!#q!'Q'-#F).F!
T9'.$213#)?FMOE1}# !!<
!O2M+F!=!'?b2BP=I_4F9!<R
)F!*M
_4'-'+I7'*FE*!6.]!CZ)!QKinh ThiI
Kinh ThưIKinh LễIKinh DịchIKinh Xuân ThuFKinh Nhạc01?!6+
O#?!!d!eg)6.CB'J!H#FNgũ kinhfC_4
)OIH!e!<R$2J2!=!#B[?'(9?!MLuận ngữPH!e,Or!
O!<_4#Fgf)I!eH#Fg4I[ F9#BS)F9?
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 9
Khổng
Tử
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
=!Đại họcf'QI!=.!<_4#F_>O2I!eH#F4
!MTrung Dung
GBChiến Quốc (480-221 TCN)I[96O'Z16E*!9B)F9
6+!F@2=I9'Q2=!<4F2=!<\?4#F)?
OMạnh Tử (372 - 298 TCN) '-!Q1'QQ2'=C(!9 2=(!<
9<~'!=!)FFH!e!<R!Y2
F=!Mạnh Tử~'-CY2#?).'9?KF90K$I
9_8\?!e'J!H#F9<9S
fC`LaLI9=9'-$ F!}ICR!e"!M5
Đạo gia#F).B2=H!&M!I#O!<2?)mĐạoI).
2?)m)F1E!<QI'J!KF).=K[FI
$21F9#J!_C=!
G?9'BF2=( !Nn!MBL'!MB>
&M!ZM!!<G?9,O2=n5'()1
#$I'+IFI)[3Iv+!k
ZM!#+!4'J!,=!$!<G?9!Q(Cd"!!R
C=!2p)Đạo đức kinh!<]-94,O7T91ILão
Tử (khoảng 580- 500 TCN)-B!f#FB=#$2G?9
PH!G?9!<R'J!RK6F9!MĐạo đức kinhf=!
Đạo đức kinh!d!QC9EK!5I'J!2J/!3F
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 10
Lão
Tử
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
?!3IO!EZ)@!3XS"OQ1G?9I2SQ
1G"!
9F]-94#FB=#$2IKG?9!e!QC=!'J!n
$FR)R'BI'Q#Fv3>F49'Q+*!<
4'J!=]-94I!eH#FG?9]-9
Dương Chu (khoảng 440 – 360 TCN)#F).'?9bp[F6*()T9
#$EIR2E!\?4z/8:@>{F\W!4z/@8:
>{!<R'J![j'?#?R!=!=!2p)!<!E5
B<.#o5B!M'MR><!<R#FV MI
H6E~B)J!7t=F4>9CR!+)O).
J#R'(#F)#J!9?Is)K6F!<)K
\-'Trang 4(khoảng 369 – 286 TCN)IH!!<]-94)#?'J!
B'B!qV4#F=!E6.Nam HoaCI#F).96.C'(
!<G?9t.=!Z)62SI!"9'QI!Q1'()#On
G?9G"!C#F)!<'1ICR2E69B!'Z$
9#b !$"!I2=(67!"!<]-94I4
'-7'MQ $'.I,Qe)H5!9B
I52EF=I5Z?FRI'p2Y267!")"!! !
'9F)."3'M#$
9!E#9?#!MBGRP=zC`aa>{I!<]-94
!.!O[))F4'F9'-F!3!97!S6*Q
'?9F Đạo giáo><3R!m='.2E"!<]-9
'M!*=!=26"!6Q!#.!<S#2M+C!9G?9=9
O*!J2'([mC*S$2J2R[Cb
#O!.!>=!\?)vPJ:#F))M!'()KG?9=9'-
Eg)'9?I'Q#FcKhởi nguyên Đạo giáo znB!_'?''BGR
P=I1'?P=$GI8>{IĐạo giáo sơ kỳzn'BP=$
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 11
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
G'!M'BGRP=z8A>{IPhát triển và chuyển hóa Đạo giáozn
'S'B)&M!'!M'BG?zA8:%A{IPhân nhánh Đạo giáo thành
các tông phái zn'S'BM'!M'Bz:%A8%@{IĐạo giáo thăng
trầm trong đời Minh và Thanhz%@8:{
3.2. Nét khác biệt trong quan điểm
3.2.1. Khởi nguyên vũ trụ
5H!6E(#$F56[+!!<!Q
(,T) _4'"'()H!!<v+!T9!<
CFK!<I!<?$#Fthái cực=! !!"'
).g# !.?)F2F#Nf 3=!5# !)8
[3)F"J"J3R6==F6==
?$0$#F 6'_!QM!j 6'_)8[3
T9_4I!Q).$ 1E!<)FCR(9=Cw
5(7!<Q\WC=!I(U!=CR(=O|C!QCE
g$5K!Q(4'_F>!Q!<]$5Q)C)H
#=K'T9!9'B•?9c
_4Q: “Chẳng biết mệnh trời, thì biết lấy gì để làm người. Chẳng biết
Lễ thì biết lấy gì để lập thân. Chẳng thể phân biệt lời phải trái, thì biết lấy gì để biết
người.” (Luận ngữ, XX:3).
G]-94IK'J!R7)'Q#FĐạo9!3I=!hG?9
'"!CiR: “Hữu vật hỗn thành, tiên thiên địa sinh. Tịch hề, liêu hề, độc
lập nhi bất cải, chu hành nhi bất đãi, khả dĩ vi thiên hạ mẫn. Ngô bất tri kỳ danh, tự
chi kỳ đạo, cường vị chi danh viết đạo”. ~[oE!Q).6S}'.'J!K
F!!EB'OH#FG?9G?9KCROITCRUIr)
CR'J!IQFCr2I6=I62EIQ#F!=?CR!QK
?I!=JCR!QKJIQ#Fh})!3iI#F!=})3
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 12
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
CIQ$FCRnIQ#F)y!<?$9?IQ#F6SC*
RKRr!!C,E_ttKFB'OI)F!
($6'J!
€!36MRc“Đạo tượng đế chi tiên” (Đạo có trước cả tiên đế).
$IRC•'+G?9!Q!!E=IRRSIR2<
$#V!<9=9!9BO!Echo))R ?Bi8
71{
G?9 QR2=(I).I6I6?$IF)}
$!Q'<)[3eJ2G?9C!$6'J!KQ#FC<!<
B'OIC'-$6'J!?$KG?9#F)y!<?$
>mG?9I9#V#$!<)KI]-94!eC=
7)G"!G"!'CR2E#FG"!b!<9=9I)FG"!'J!
[jE#Fg#JO)S)I#F!R[=!'.F9IR[NI#F)!9
G?96!(B'O)R$!QK!Q[?€!3g))3
)MRc“Đạo sinh chi, đức súc chi, vật hình chi, thế thành chi. Thị dĩ vạn vật
mạc bất tôn đạo nhi quý đức. Đạo chí tôn, đức chí quý, phù mạc chi mệnh nhi
thường tự nhiên. Cố đạo sinh chi, đức súc chi, đình chi, độc chi, dưỡng chi, phú chi.
Sinh nhi bất hữu, vi nhi bất thị, trưởng nhi bất tế, thị vị huyền đức”
(Đạo sinh đó, đức nuôi đó, mọi vật thành hình đó, hoàn cảnh thành đó. Vậy
muôn vật phải tôn đạo mà quý đức. Đạo rất được tôn sùng, đức rất được quý, vì đạo
và đức làm cho muôn vật tự nhiên tồn tại.Đạo sinh vạn vật, đức có hết vạn vật, nuôi
vạn vật, làm cho vạn vật giầu có, riêng biệt, lớn hơn. Đạo sinh nhưng không làm
chủ, đức nuôi nhưng không hiện hình, đức làm cho vạn vật trưởng thành mà không
cậy công, đức huyền diệu là thế).
G()C=!67"#F7)1u)v3c9K7)
u)[3#FFz)I\.!I<IPwI_{In'Q)H6
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 13
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
'_9 F,-.^!eG?9K7)u)[3#F# !
zIG+I{In'Q?$
3.2.2. Thế giới quan – Nhân sinh quan
G()C=!67U7O9'()!<B2=#F
1O'1$2F,O
09I!9BT9'()Nhập thếc#FMFF'.
CRT9 I#F'T)=2'WV!*!<)KF9 $Ik!9BMF
#F)T9!p) !!9)H9?!*+F,-.ztam cươngIngũ
thườngItam tòngItứ đức{G(FB4I!9B!2E
‚ 'F9?9‚I2E‚‚_4'W).#9?Tam Cương, Ngũ Thường,
Tam Tòng, Tứ Đức'(#F)!p) !!9)H9?!*+F,-
. Tam cươngFngũ thường#F#|'?9'"!)F)2ET9Tam tòngFTứ
đức#F#|'?9'"!)F52ET9_4!9sB9,-.5
'J!tam cương, ngũ thường, tam tòng, tứ đứcK,-.'J!6K
J!#?IG?97)!9BMT9r! Xuất thếc #F
MI9?'.T9#| IS2=!ICR#F)= ICRE
?9ICReY2=6E*!<)KFJ!6E*!<
CR!72F9$ !< I!d#F)!9[96I,3!M)?
)F#ebIC!9[CR6ICR)M]-94'-q7$
M[F!9!9B#Fctừ ái, cần kiệm, khiêm nhường, khoan dung.]-94[
9F9FF91g)R72 Vô vi: Làm mà như không làm, như thế
có đặng không. Ông cũng viết rằng nước tuy mềm mại uyển chuyển nhưng có thể
chảy đến bất cứ nơi nào, và với một khối lượng lớn thì có thể làm lở cả đất đá. Như
vậy vô vi có thể ví von với cách hành xử của nước, thuận theo tự nhiên.(chương 2 và
3 Đạo đức kinh)
3.2.3. Những tư tưởng biện chứng
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 14
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
>R#9!<]-94!*#F'-H!Q5#V!<
1MgQR7223)cG?9!•2E!=KC=!9F
2?)mQ#VRH ^!eG"!!*#F 2?)mQ#$
)[36'__4F]-94'12$"!M!<g)R
72I9C_4K)!=!CJ2Qg)M![)!K
]-94[ 9F9FF9Q_Kh$2iIh5i^!e]-9Kh,O
iIhRiR2ECR!Q#V[9C!QB!9]-94#FhR_
H!!<[eHt=!07i>!*KH!!<]-94,[ !3
#V)[3!<gQR72#F!=)F1MgQM![
)!!1'I!9PTT#n$,Ys!<'?9_4K
ƒ9FI!e]-94),"'=#FB'?[7!9S23GR
!_'?
]-94!<3‚7=C*‚zG9?7=P1I#9?6w*
"!{F‚7C*b‚zG9?87!=H#FI#9?6w5K
H#Fb{5I!"'(!9O!E16E=!O2=!I!$R
LT)#?#B'M9?I5]-94_4I!qOF
29!=!!<]-94C=!•F9H!I6'Q!QC
‚2Eg‚I1#VKI]-94'J!!9#F).
O#V*F6KE
_4'W!3#$2#$ =!=!,-. !F !O2
$51M'J!#19!qNgài thừa nhận rằng không
lời giảng dạy nào do ngài nói ra có nguồn gốc từ ngài. Ngài “thuật nhi bất tác: chỉ
kể lại chứ không đặt ra”. F ,T))K!d#FC„K6F!!=!#BE
!_1I'W!675K'J!$29=C"F2E=9?B
3> •M_4Ip)1!<F#F*!_1!<5KF
91IF J2#V!<Q'J!!")6sFE!<B'?'-
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 15
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
EQcg)g)B3>I0g0F>>R'T9'?9
#V!<Q=6K++IC=!).B). !BL}#9?I
'?9#V'Z
$q+C'M!F#F)_6$Y32E5'()9=9
!<_4•?9=9!<]-941!.Z!<"!!Q=+c
]-949•?9'"!CI!3/sc“Không ra khỏi cửa mà biết
được việc thiên hạ. Không dòm ngoài cửa mà thấy được Ðạo Trời. Càng ra xa,
càng biết ít. Bởi vậy, Thánh nhơn không đi mà biết, không thấy mà hiểu, không làm
mà nên”. !Q(Qs!g6E#M2!$!<]-94IHT9#M
23I#F)*[)!<bt?6r'S6s).C=7)'J!6?
!E)$6s !=!9W!!O2$).#$!"J2#$#VIFZ6?#O
5=9W!5VC!<)K1 !,-.=C"9W!7?
'(#F)!3!")!9C=7)'-'J!#$2…OJ!#?I_
4'W!3#$2#$ =!=!,-. !F !O2$5
1M'J!#19!q
3.2.4. Quan điểm chính trị - xã hội
†'9?,-.#9?#?! c
X3"!!<F9I'"'S#F_4IZ)!E\?4FIK
).)W)9)M#?2?)F<I[Kr!
R2=2[!'.29CF>^'ZB)WC=!I=?9O!
=+)\9'J!,-.!R$I!_qI'1!9'"!*x#
#VP
>e23"!!<G?9I'"'S#F]-94IZ)!E4FI
K6F6=!I!M2=$ ,-.756sF*!! !I9W! 'W
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 16
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
)K9Fe,-.'QI6sF! !I'p=I)[#=
?!•? Lão Tử bảo rằng: “Giai binh giả bất tường chi khí”. (Quân lực
mạnh, là thứ chẳng lành), và rằng: "Dĩ Đạo tá nhân chủ giả, bất dĩ binh cưỡng
thiên hạ". (Kẻ biết dùng Đạo mà phò chúa, thì chẳng lấy chiến tranh làm phương
tiện, để cưỡng bức thiên hạ).
6 L[ !c
_4!<3,[ !#cB42EF'?9I"!#F
2E#F)I#F)!*+.[!<!R7!F'J!!R"!QF
"tề gia, trị quốc, bình thiên hạ". Tức là phải hoàn thành những việc nhỏ - gia đình,
cho đến lớn - trị quốc, và đạt đến mức cuối cùng là bình thiên hạ (thống nhất thiên
hạ).
Ngược lại ]-94!<trương "Tiểu quốc quả dân"z!w[*{B
!9sI!w[IK*!Q!O2F[j+F!!•2E
H!#e#F)K)F[o M#F“Dù khí cụ gấp trăm gấp chục sức
người cũng không dùng đến. Ai nấy đều coi sự chết là hệ trọng nên không đi đâu xa.
Có xe thuyền mà không ai ngồi. Có gươm giáo mà không bao giờ dùng. Bỏ văn tự,
bắt người ta trở lại dùng lối thắt dây ghi dấu thời thượng cổ. Ai nấy đều chăm chú
vào việc ăn no, mặc ấm, ở yên, vui với phong tục của mình. Ở nước này có thể nghe
thấy gà gáy chó sủa của nước kia, nhân dân trong những nước ấy đến già chết mà
vẫn không qua lại lẫn nhau” (Đạo đức kinh, chương 80).
! &'()+M!c
09'Q#FP5c'T)=2'WV!*!<)KF9 $+M!!<
9=2'WT9“đức trị”“nhân trị”.&'()!<_4!Q*!O
'1e)o!O2I2E'M!~C!O2M+
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 17
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
2E3IRHI!g)#9!9[GZBIR!C[
2E2$I#Oƒ9#F)Iƒ9)FCR9==!
G?9!<3'B#M+M!T9'?9hRiI!M#?!<3
h5i!m)H!p) !'?9'"!F(!2=2#$IK!9'Q#F =2'WI
!N!I!72F96E* !<!9BQ#F
'1=!F6O_c“Nước nào chính sự lờ mờ thì dân thuần thục, nước nào chính sự
rành rọt thì dân lao đao”; “Thiên hạ nhiều kỵ húy thì dân càng nghèo, dân nhiều
khí giới nhà nước càng loạn, người nhiều tài khéo vật xảo càng thêm, pháp luật
càng tăng trộm cướp càng nhiều” (Đạo đức kinh, chương 57).
_4#R!9H=9[!_4)BF$'74'(
1C"!I5#B[?!<F'-'J!!=!'74#?9!M
h]$5iJ!#?IG?9!<]-94!•!Q#7K*"!]-94
c "Tuyệt học vô tư . (Có bỏ học mới hết ưu phiền)(Đạo đức kinh, chương 20);
"Vi học nhật ích, vi Đạo nhật tổn". (Càng có học cho lắm, càng có hại cho việc tu
Đạo) (Đạo đức kinh, chương 48); "Tri giả bất ngôn, ngôn giả bất tri". (Người có
học vấn chẳng bao giờ nói, kẻ hay nói mới là người không hiểu biết) (Đạo đức kinh,
chương 56).
[ 0O'1!O2c
&7)1!O2!<9OUFI'?9!d#F'?9!<B
4I#F!<!O2M+c>*[#F)} $2E'J!H'q
!<QI)}B2E#F)'q!"!2$!<)K"Danh không chính thì lời
không thuận, lời không thuận tất việc không thành" (sách Luận ngữ). _4Q
1>E>R: "Quân quân, thần thần, phụ phụ, tử tử - Vua ra vua, tôi ra
tôi, cha ra cha, con ra con" (sách Luận ngữ).J!#?IG?9CR'WW
O'1!O2I'()H"$T9#|
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 18
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
3.2.5. Quan điểm trong phương châm xử thế
9K7),[ ,-.!*['()}B)}'•!O2
,=!'+U[2$!<)K)F !7>eG?9K7),[
,-.6K'•ICR267BICR#F)7?
_4'ewB+K?#F6$!=!=!2p)!O
'?9'"!nhân, lễ, nghĩa, trí, … K]-94!<36$!=+K
?6s#| !<'?9R_4!<3,[ ,-.'?
'ZIK]-94!<3,Q6w)HF6.!1)W'?9'"!I2=2#$'M
!9B'(E#?!9!9B6E* M!Q!<Q]-94)3
!',-.1B'?<!O2=!I)3!!R#$2!=!,-
.'(e!9BF9'?9z {
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 19
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
CHƯƠNG 4: NHỮNG ẢNH HƯỞNG CỦA HỌC THUYẾT
NHO GIA VÀ ĐẠO GIA ĐẾN XÃ HỘI VIỆT NAM
4.1. Sự du nhập các tư tưởng Triết Học vào Việt Nam
BCDtr!.!6r'S6s ,)#J!!<FP=g)A!!R
!9CR&1F'J!'.!#$2F9g)::9B
FIC„m'-K))H!=!'(P=Q[.!I1#F16=9
=95)))'.!F'16+[C!M#?'(6E9
71g!<)K>m9=9!e!QX$=9FG?9=9!
'J!1F9!f 3=!!<)=9F!35
H!!<[.!07)I,O2=n !j$!B!<'O!I'-
n6!?9H!07)
4.2. Ảnh hưởng của Nho giáo đến xã hội Việt Nam
4.2.1. Ảnh hưởng của Nho giáo trước Cách mạng tháng 8
9=9[$2F907)C=#!QEr!'1M
=9[!I[,'9=99,-.29Cc
n!}CR'J!*!9[07)I9=9[S[S!)5
+*H97M,-.29C
*!! ! c
9=97M!*+!<)K'-Q22S,[
!=!F!3$215)?
9=9O!9H*"!I!9HH!FPFKg)I
F!07)'1#O9H!89=9#F)1E#V#$'(_
!"!F!I2=2#$I'W!67#F=9[!
†=9[!9=9Q22S!9gQ!9BI'W!67#F1
gH!I4H!IH!
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 20
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
PH!#F'W!'()!<9=9F!*'W!'()F'-F
1MgQ!<B07)
9=9Q22S,[ )M7,-.F!F.-3I
61!W3I!QR$ 3
6 ! ! c
9=907)=!9HR72)F6F,*!3
72I=!qH' EI )F' 9'_)6=I
C1)-)*g'.I=?9[o'#I6E9<9!EC
#o!*+
9=9=6E9<CR25!=)73[o'
6+!=)73[7
&'()!9BB25!<9=9'-C1)-) 2=
(F'QQ2!<B25
LT)[#F5Bƒ9ƒ!S'J!61!g[rF
C
4.2.2. Ảnh hưởng của Nho giáo trong thời kD sau Cách mạng tháng 8
9=9'J!07)QI"!!<9=9'QQ2'=C(F97!
!<!M51MM'y2!<[.!IQ#F5
_'+q!'p 2=(!<'O!
>=!M*!! !!<9=9'-'J!PZ>*\5KF2=
2!!9 72!=!)?!<[.!I6!?7!#9?6w!=!'()
#?!$!<9=9
H)C5!<9=9o!eZ?9,-.F
.[=9[!!<9=9#F[?'"!F[?Fo!e!QVb'
FF!F'J!H
HVTH: Phạm Thị Lánh_Đêm 1_K20 XT 21
Nét tương đồng và khác biệt giữa Nho gia và Đạo gia GVHD: TS. Bùi Văn Mưa
4.3. Đạo gia và những tác động đến xã hội Việt Nam
G?9=9)$2F907)n!MC`aaf=!G?9?Cc
hfCP=]G6gFI,-.zP9{M#9?I!d!Q'O†9
>#F_B23tr!!?#=?O'RI2S1#F!=!
'?9‡#72Y2BT9!=!+gi1#?&M!
!+'1*23$z>9t1'BGBn#mK)()7I
H!r'"!=!#9)?!'(7ZF07){
G?9=9!<3CR)F9'BM,-.z,O{C
F9'07)KG?9=9!e'J![m#F)C*!M=26"!z$2{
0*[I'BPZ&V]I!QSG"!P[m2=2$'(q'R'E9
BT9!M#?1'K'Q6+[y2
4.3.1. Những ảnh hưởng tích cực
9C9=9M)6E!O!<).!R!_!"!,-.IF
P=9IQ'- ! F).C*!<C„M+IKG?9=9I!3
RI#?)…9)K2EC=!O2M+0K
$I!MP9IF907)IG?9=9z2m<{'-'J!
B[4[#F)C*!M#?C„M+C)$2Q'-#F
C*!M#?29C23tr!ZX9F9R[Cb!=!
d)P9F9C`aa'1!Q#7!=!!.!CbR[
$†9>dI>4>0F9BCD29C[.!07)IG?9
=9B'J
