đánh giá xử trí ban đầu trong chấn thương hàm mặt

1
ĐÁNH GIÁ VÀ X TRÍ BAN ĐU TRONG
CHN THNG HÀM MT
Nguyn Thùy Linh - Y5R
TNG QUAN
ng trc mt bnh nhân chn thng cn tip
cn mt cách có h thng, bao gm 3 bc:
I. ánh giá ban đu và đm bo các chc nng sng
II. Phát hin và x trí các tn thng
III. Khám li theo dõi đnh k
2
X trí ban 
C 
A
B
C
M
Da 
Khoang D
E
B / 
Khám
Lâm sàng
C  hình

3
Các   hàm    thành 4   trên tính     can
:
 C : các        (gây      
  )      (gây ra    trong ) và    can 
ngay       ,         trong

.
 C    lý trong  ít   :    có   
   nhân có    
 C    lý trong  24 :   các  gãy hay  rách
 Có  trì hoãn trên 24h   :   các   gãy  hàm 
khác
4
ĐÁNH GIÁ VÀ X TRÍ BAN ĐU
1. C 
2. B  và  
3. K tra,  xét các    
5
CP CU
T    ABCDE
_ Airway: Kim soát đng th
_ Breathing and Ventilation: Hô hp & thông khí
_ Circulation: Tun hoàn
_ Disability: Thn kinh
_ Exposure - Các nguy c ri ro,    
6
AIRWAY – KIM SOÁT NG TH
_ Thông   (   )
_ Nu bnh nhân có đng gãy hàm di  2 bên có th s gây tc
nghn đng th, có th h tr bng mt mt c đnh đn gin bng
dây cung.
_ Nu bnh nhân th li đc thì s tránh phi đt ng ni khí qun.
7
BREATHING AND VENTILATION - HÔ HP &
THÔNG KHÍ
Nu đim Glasgow (Glasgow Coma S ca bnh nhân nh hn

15, c đnh trong   hàm di gãy hai bên  bnh nhân
có th th mt cách t nhiên và s làm gim kh nng tc nghn
đng hô hp nu ý thc ca bnh nhân không rõ ràng, không đ
tnh táo và không cn đn s tr giúp ca đt ni khí qun, trong
trng hp đó, bác s có th đánh giá thn kinh ca bnh nhân
 cách  .
8
CIRCULATION - TUN HOÀN
Mt và c là vùng có rt nhiu mch máu ca c th và  cung cp mt
lng máu ln; to điu kin đ tn thng hc hi d dàng hn  nhng ni
khác trong c th. C chính vì vy nên cng có th gây ra s chy máu  t
đòi hi  ý, kim soát và chm sóc ngay lp tc. Có th gp:
 C   
 C   
 C   , khoang .
9
DA U
 Lp mô liên kt ca da đu có cha mng li các mch máu di da rt phong phú.
 Mt tn thng rách da đu có th gây mt nhiu máu và gây ra gim th tích máu hoc
shock do xut huyt.
 ây cng có th là mt ngun xut huyt tim n. Khi mt bnh nhân b sc và tt huyt
áp, chy máu t mt vt thng  da đu là không rõ ràng.
 Sau khi thc hin hi sc cp cu và huyt áp đã tng tr li, bnh nhân vn có th b
chy máu và lúc này chy máu s khó kim soát. Vì th cn phi s cu vt rách da đu
trc khi   hay   các can  khác.
10
• Không nên đánh giá thp nhng tai bin có th xy ra do 1 vt rách da đu.
• Vt rách da đu có th đc n đnh bng Raney clips, nên có sn  phòng cp
cu và phòng phu thut hoc có th khâu vt thng.
11

MI
Chy máu mi là mt vn đ nghiêm trng có th dn ti tc nghn đng th, hít phi
máu, shock nu nh không đc nhn ra và kim soát sm. Rt nhiu trng hp chy
máu mi không đc phát hin và điu tr đã gây t vong.
Nguyên nhân thng gp nht gây ra chy máu  t  các bnh nhân chn thng
hàm mt là gãy tng mt gia, thng gây chy máu mi hay chy máu trong khoang
ming. Kim soát chy máu mi cn tuân th nhng điu sau:
+ Bo v đng th, có th đt ng ni khí qun hoc m khí qun nu cn
+ Loi tr và kim soát các yu t gây ri lon đông máu
+ Nhét mi trc và mi sau
12
13
Th thut nhét bc mi sau cn đc thc hin thn trng nu bnh
nhân b gãy xng nn s.
Nhét mi không nên quá 24 gi; có th dùng kháng sinh đ tránh
nhim trùng
Nu cn thit nhét mi trên 24 gi, phi thay hàng ngày.
Các bin pháp kim soát khác bao gm:
- Nn chnh đng gãy xng
14
KHOANG MING
Chy máu trong ming thông
thng có th kim soát bng
cách ép cht bông gc vào ni
chy máu đ to áp lc.
Trong trng hp chy máu
nhiu ta ngh đn có th đám
ri đng mch xng  rng
di đã b tn thng.
15

S dng dây thép hoc arch bar (kt hp hoc không   vi c
đnh hai hàm) s cm hoc làm gim chy máu mt cách đáng k.
16
DISABILITY - THN KINH
• au
• Chn thng s não
• Chn thng ct sng
Lu ý: Kim tra mt thng xuyên là mt phn quan trng ca đánh giá ban đu, bao gm
• Kích thc sinh lý ca 2 đng t
• Phn ng vi ánh sáng
• Tính cht đi xng ca 2 đng t
Ngoài ra, cn phi loi tr ri lon phn x đng t và n nhãn cu (cng hoc mm). Vic kim
tra mt có th đc thc hin mt cách nhanh chóng d dàng và mang li nhiu thông tin.
17
EXPOSURE - CÁC NGUY C RI RO
Bnh nhân đc cp cu và x trí; bác s cn thc hin th thut ti ni
đm bo an toàn.
Trong vùng hàm mt, cn loi b hàm gi hay nhng vt có th gây cn
tr quan sát rõ ràng tn thng, chy máu.
18
BNH S VÀ TIN S
Thông tin v bnh s và tin s ca bnh nhân có th khai thác đc t thành viên gia đình
ca bnh nhân hoc t
 chính bnh nhân (nu tnh táo). Cn phi   nhng tin s sau:
• D ng
• S dng thuc
• Mang thai đi vi ph n
• Bnh tt trc đó
• Ba n cui trc khi xy ra chn thng
• Các nguyên nhân, s kin hoc môi trng liên quan và dn đn chn thng

19
• Nhng thông tin thu đc giúp xác đnh nu cn thit phi có thay đi trong quá trình
điu tr hay kim soát chn thng. Tin s v ba n cui cùng và tin s mang thai
ca bnh nhân n là mt phn thông tin quan trng cn thit đ quyt đnh thi gian
phu thut và s an toàn ca thai nhi.
• Mi mt c ch chn thng nht đnh thng gây ra nhng dng chn thng riêng
bit. Ví d nh chn thng "gim tc" (trong tai nn xe máy) thng có có đc đim gây
nguy him ti tính mng bi lc xé rách (phi hay các đng mch).
• Hiu bit v c ch chn thng cng tr giúp bác s phu thut trong phát hin các
thng tn hàm mt đc trng.
• Vi bnh nhân b mt lc "tù" gây tn thng tng gia mt, các thm khám lâm sáng v
mt cn đc thc hin mt cách k lng kèm theo các h tr chn đoán hình nh thích
hp.
20
ĐÁNH GIÁ H THNG
• Khi bnh nhân tnh táo và có th xác đnh đc phng
hng, đánh giá chi tit h thng s giúp xác đnh đc v trí
và loi chn thng.
• Sau đây là các gi ý đ thc hin đánh giá h thng đi vi
đu, mt, c. ánh giá h thng cho phép xác đnh mc đ
nghiêm trng ca chn thng.
21
Vùng Triu chng
u, thn kinh
trung ng
Nhc đu, bun nôn, nôn, mt ý thc sau khi chn thng, lit, chóng mt
Mt Thay đi v th lc, song th, đau, pulsatile eye (?)
Tai Nhng thay đi v thính giác, ù tai, chy dch hoc chy máu t tai sau khi chn
thng, chóng mt, đau
Mi Chy máu t mi sau chn thng, đau

Khoang ming Khp cn thay đi, đau, há ming hn ch, chy máu, mt rng do chn thng
C au  vùng ct sng c, đau c hng, thay đi ging nói, đau khi nut
Thn kinh Tê bì, ri lon cm giác, lit hay yu ca khu vc c th trên khuôn mt
22
Nu bnh nhân có tin
s chy mi hoc tai
(chy nc, máu t
tai), cn nghi ng gãy
xng nn s cho đn
khi loi tr đc.
23
• Nu bnh nhân có tin s mt ý thc, mt trí nh, nôn ma,
nhc đu, hoc co git sau khi s c chn thng,   
và  tra cho    não và có th cn    bác
  khoa  .
• Mt th lc hoc thay đi v th lc là mt triu chng nghiêm
trng cn can thip nhanh chóng và tham kho ý kin ca bác
s nhãn khoa.
24
Nu bnh nhân cho bit có s thay đi ca rng hoc khp cn
kèm  đau và hn ch há ming thì có th   gãy xng
hàm di
.
25