quản lý hoạt động ngoại khóa ở trường tiểu học thành phố bắc ninh, tỉnh bắc ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
–––––––––––––––––––––




LƢU THỊ KIM ANH





QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ BẮC NINH,
TỈNH BẮC NINH






LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
–––––––––––––––––––––




LƢU THỊ KIM ANH




QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ BẮC NINH,
TỈNH BẮC NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC




Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Hồng Quang






Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

THÁI NGUYÊN - 2013


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



CÁN BỘ HƢỚNG DẪN TRƢỞNG KHOA TÂM LÝ GIÁO DỤC


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan công trình luận văn này là sự nỗ lực hết mình của tôi
trong quá trình nghiên cứu. Những số liệu thống kê hoàn toàn do tôi tự nghiên
cứu. Tôi xin chịu trách nhiệm về luận văn của mình.

Tác giả


Lưu Thị Kim Anh


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

ii
LỜI CẢM ƠN
Từ đáy lòng mình, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất
tới PGS.TS Phạm Hồng Quang - ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn, động viên
và chỉ bảo tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục,
phòng Sau đại học, trƣờng Đại học sƣ phạm, Đại học Thái Nguyên đã quan
tâm dạy bảo và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập tại trƣờng
và quá trình thực hiện luận văn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các đồng chí lãnh đạo phòng Giáo
dục và Đào tạo TP Bắc Ninh, Ban giám hiệu, tập thể các thầy cô giáo và các em
học sinh các trƣờng tiểu học trên địa bàn TP Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh đã hết
lòng giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành công trình nghiên cứu của mình.
Đây là công trình đầu tay của tôi nên không tránh khỏi những hạn chế,
thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc sự góp ý chỉ dẫn của các thầy các cô, các bạn
đồng nghiệp để luận văn thêm hoàn thiện

Thái Nguyên, tháng 05 năm 2013

Tác giả


Lưu Thị Kim Anh






Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các từ viết tắt iv
Danh mục các bảng v
Danh mục các sơ đồ, biểu đồ vi
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3
4. Giả thuyết khoa học 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 4
7. Các phƣơng pháp luận nghiên cứu 4
8. Cấu trúc luận văn 5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 7

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề 7
1.2. Hoạt động ngoại khóa ở trƣờng tiểu học 10
1.2.1. Hoạt động ngoại khóa, mục tiêu và đặc điểm của hoạt động ngoại khóa 10
1.2.1.1. Hoạt động ngoại khóa 11
1.2.1.2. Mục tiêu hoạt động ngoại khóa 13
1.2.1.3. Đặc điểm hoạt động ngoại khóa 17
1.2.2. Vai trò của hoạt động ngoại khóa ở trƣờng tiểu học 18
1.2.3. Cơ sở tâm lý giáo dục của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa 19
1.2.3.1. Cơ sở giáo dục học 19
1.2.3.2. Cơ sở tâm lý 20


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iv
1.3. Ý nghĩa của hoạt động ngoại khóa trong việc nâng cao chất lƣợng giáo dục
tiểu học 23
1.3.1. Tác động của quản lý hoạt động ngoại khóa đến việc nâng cao chất lƣợng
giáo dục tiểu học 23
1.3.2. Các Nguyên tắc tổ chức HĐNK để nâng cao chất lƣợng giáo dục tiểu học 24
1.4. Nội dung quản lý hoạt động ngoại khóa ở trƣờng tiểu học 26
1.4.1. Quản lý mục tiêu hoạt động ngoại khóa 26
1.4.2. Quản lý nội dung chƣơng trình hoạt động ngoại khoá 27
1.4.3. Quản lý phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa 29
1.4.4. Quản lý và xây dựng các nguồn lực phục vụ hoạt động ngoại khóa 31
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 31
Chƣơng 2: KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG
NGOẠI KHÓA VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA Ở CÁC
TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ BẮC NINH, TỈNH BẮC NINH 33
2.1. Mục tiêu, nội dung, đối tƣợng, phạm vị và phƣơng pháp khảo sát 33

2.1.1. Mục tiêu và nội dung khảo sát 33
2.1.2. Đối tƣợng, phạm vi và phƣơng pháp khảo sát 33
2.2. Kết quả khảo sát về thực trạng hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng tiểu học
TP Bắc Ninh 34
2.2.1. Vài nét vè kinh tế xã hội và giáo dục của thành phố Bắc Ninh 34
2.2.2. Thực trạng giáo dục tiểu học thành phố Bắc Ninh 35
2.2.2.1. Thực trạng về số lƣợng học sinh 36
2.2.2.2. Thực trạng chất lƣợng giáo dục tiều học của TP Bắc Ninh 37
2.2.3. Thực trạng việc tổ chức hoạt động ngoại khóa 38
2.2.3.1. Nhận thức của giáo viên về vai trò của hoạt động ngoại khóa 38
2.2.3.2. Học sinh tiểu học đánh giá về hoạt động ngoại khóa 40


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

v
2.2.3.3. Nội dung và hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa mà học sinh
mong muốn 41
2.2.3.4. Những kết quả đạt đƣợc trong hoạt động ngoại khóa 42
2.3. Kết quả khảo sát về thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng
tiểu học TP Bắc Ninh 44
2.3.1. Công tác lập kế hoạch 44
2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch 46
2.3.3. Công tác chỉ đạo thực hiện các hoạt động ngoại khóa 50
2.3.4. Công tác kiểm tra đánh giá các hoạt động ngoại khóa 53
2.4. Đánh giá chung về quản lý hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng tiểu học
thành phố Bắc Ninh 54
2.4.1. Những thành công và hạn chế của các biện pháp quản lý 54
2.4.1.1. Thành công 54
2.4.1.2. Hạn chế 55

2.4.2. Thuận lợi và khó khăn 57
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 60
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA Ở CÁC
TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ BẮC NINH, TỈNH BẮC NINH 61
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp 61
3.1.1. Đảm bảo tính thống nhất trong giáo dục 61
3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa 61
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn 62
3.1.4. Đảm bảo thể hiện tinh thần đổi mới phƣơng pháp giáo dục 62
3.1.5. Đảm bảo đáp ứng yêu cầu phát triển của từng học sinh 62
3.2. Các biện pháp quản lý cụ thể 62
3.2.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức về vai trò của hoạt động ngoại khóa
cho cán bộ, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh 63


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

vi
3.2.2. Tổ chức bồi dƣỡng kĩ năng tổ chức HĐNK cho đội ngũ GV 65
3.2.3. Tổ chức bồi dƣỡng năng lực hoạt động ngoại khóa cho học sinh 67
3.2.4. Đổi mới kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra hoạt động ngoại khóa trong
đánh giá giáo viên 69
3.2.5. Tăng cƣờng CSVC, trang thiết bị, tài liệu hƣớng dẫn cho giáo viên trẻ về
các hoạt động ngoại khóa 80
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp 83
3.4. Kết quả khảo nghiệm các biện pháp 84
3.4.1. Kết quả thăm dò ý kiến chuyên gia về các biện pháp 85
3.4.1. Kết quả thử nghiệm biện pháp 86
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 93
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 94

1. Kết luận 94
2. Khuyến nghị 96
TÀI LIỆU THAM KHẢO 99
PHỤ LỤC



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BGH Ban giám hiệu
CBQL Cán bộ quản lý
GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo
GV Giáo viên
HĐNK Hoạt động ngoại khóa
HS HS
THCS Trung học cơ sở
TP Thành phố




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Đối tƣợng, phạm vi khảo sát 33

Bảng 2.2. Số lƣợng học sinh tiểu học năm học 2012-2013 36
Bảng 2.3. Chất lƣợng giáo dục tiểu học TP Bắc Ninh năm học 2011-2012 37
Bảng 2.4. Nhận thức của giáo viên về vai trò của hoạt động ngoại khóa ở
trƣờng tiểu học 38
Bảng 2.5. Đánh giá của giáo viên ý nghĩa của hoạt động ngoại khóa ở trƣờng
tiểu học 38
Bảng 2.6. Cảm nhận của học sinh khi tham gia ngoại khóa 40
Bảng 2.7. Nội dung và hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa cần tổ chức 41
Bảng 2.8. Kết quả hoạt động ngoại khóa của các trƣờng tiểu học TP Bắc Ninh
qua 3 năm học 42
Bảng 2.9. Tổng hợp ý kiến của lực lƣợng tham gia xây dựng kế hoạch 44
Bảng 2.10. Đánh giá việc xây dựng kế hoạch và thành lập Ban chỉ đạo hoạt
động ngoại khóa của Hiệu trƣởng 45
Bảng 2.11. Đánh giá của CBQL về vai trò của các lực lƣợng trực tiếp triển khai
hoạt động ngoại khóa 47
Bảng 2.12. Kết quả huy động và phối hợp các lực lƣợng giáo dục tham gia hoạt
động ngoại khóa ở trƣờng tiểu học 50
Bảng 2.13. Đánh giá sự chỉ đạo của các cấp quản lý về tổ chức thực hiện hoạt
động ngoại khóa 51
Bảng 2.14. Đánh giá của chuyên viên về việc chỉ đạo hoạt động ngoại khóa của
các trƣờng 52
Bảng 2.15. Đánh giá của giáo viên về công tác kiểm tra, khuyến khích việc tổ
chức hoạt động ngoại khóa 53
Bảng 3.1. Kết quả đánh giá tính cấp thiết của các biện pháp 85
Bảng 3.2. Kết quả đánh giá tính khả thi của các biện pháp 86
Bảng 3.1. Thống kê kết quả kiểm tra học sinh trƣớc thực nghiệm 89
Bảng 3.2. Phân phối tần suất kết quả kiểm tra trƣớc thực nghiệm 89
Bảng 3.3. Thống kê kết quả kiểm tra học sinh sau thử nghiệm 91

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

vi
Bảng 3.4. Phân phối tần suất kết quả kiểm tra sau thử nghiệm 91
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Tổng quát biện pháp quản lý các hoạt động ngoại khóa 84
Biểu đồ 3.1. Phân phối tần suất kết quả kiểm tra trƣớc TN 90
Biểu đồ 3.2.Tần suất kết quả kiểm tra sau TN 91
Biểu đồ 3.3. Phân phối tần suất kết quả các bài kiểm tra trƣớc thực nghiệm và
sau thực nghiệm ở lớp TN 93








Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nhiệm vụ trọng tâm của nhà trƣờng phổ thông là tổ chức các hoạt động
giáo dục học sinh. Hoạt động giáo dục giúp học sinh nắm vững những tri thức
để thỏa mãn nhu cầu phát triển của cá nhân và đáp ứng sự phát triển kinh tế, xã
hội. Giáo dục có mục tiêu, có nội dung, phƣơng pháp và các hình thức tổ chức
nhất định. Mục tiêu của giáo dục trong nhà trƣờng phổ thông là nhằm phát triển
toàn diện nhân cách học sinh. Sự phát triển toàn diện nhân cách đó bao hàm sự

phát triển về thể chất, tâm trí và các năng lực thực tiễn.
Vì thế, các hình thức giáo dục ở nhà trƣờng phổ thông rất đa dạng và
phong phú. Hoạt động giáo dục không chỉ diễn ra trên lớp, trong các giờ chính
khóa mà còn thực hiện ở các hoạt động ngoại khóa. Hoạt động ngoại khóa có
thể đƣợc thực hiện ở trên lớp, trong trƣờng những cũng có thể đƣợc thực hiện ở
ngoài lớp, ngoài trƣờng, theo phƣơng thức kết hợp giáo dục giữa nhà trƣờng,
gia đình và xã hội thông qua các hình thức học tập, lao động, vui chơi, hoạt
động môi trƣờng, sinh hoạt tập thể. Hoạt động giáo dục ngoại khóa có vai trò
quan trong không kém hoạt động giáo dục chính khóa. Ngoại khóa giúp học
sinh mở rộng tri thức, rèn kỹ năng giao tiếp, tính tích cực xã hội và kỹ năng
sống. Đối với học sinh hoạt động ngoại khóa với ý nghĩa xã hội của nó là dịp
để các em có cơ hội tham gia các hoạt động thực tiễn. Học sinh khi hòa mình
vào đời sống xã hội sẽ có thêm những hiểu biết, học thêm đƣợc những kinh
nghiệm giao tiếp để làm giàu thêm vốn sống cho mình. Do đó những hình thức
hoạt động xã hội, hoạt động thực tiễn là phƣơng tiện rất tốt để học sinh rèn
luyện các phẩm chất nhân cách nhƣ: Tình thƣơng ngƣời, tình đoàn kết, lòng tự
trọng, lòng khoan dung, tính tập thể…
Quản lý tốt các hoạt động ngoại khóa là một đòi hỏi tất yếu của quá trình


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

2
giáo dục và không gì có thể thay thế đƣợc. Có thể nói, hoạt động giáo dục
ngoại khóa đối với lứa tuổi học sinh tiểu học chiếm một vị trí quan trọng trong
quá trình giáo dục. Hoạt động giáo dục ngoại khóa là bộ phận trong chƣơng
trình giáo dục tiểu học. Hình thức giáo dục là một vấn đề luôn đƣợc xã hội
quan tâm, vì tầm quan trọng của nó đối với việc nâng cao chất lƣợng giáo dục
toàn diện cho học sinh. Các hoạt động giáo dục ngoại khóa là hình thức học tập
phù hợp để thực hiện nguyên lý giáo dục “Học đi đôi với hành, giáo dục kết

hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trƣờng
kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”, (Luật Giáo dục 2005).
Trƣờng Tiểu học có vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân,
là cấp học nền tảng trong hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Các
trƣờng tiểu học hiện nay đang thực hiện học 2 buổi/ngày. Về điều kiện thời
gian rất thuận lợi cho các hoạt động ngoại khóa. Tuy nhiên, trên thực tế, việc tổ
chức các hoạt động ngoại khóa còn gặp nhiều khó khăn. Có những trƣờng chƣa
thực sự quan tâm đến hoạt động này. Có những trƣờng khó khăn về đội ngũ
giáo viên, về điều kiện tổ chức hoặc chƣa đƣợc sự ủng hộ của cha mẹ học
sinh Ngay hình thức, nội dung hoạt động ngoại khóa ở trƣờng tiểu học cũng
chƣa thật thống nhất và cũng còn có nhiều điều bất cập.
Thành phố Bắc Ninh cũng trong tình trạng chung đó. Theo báo cáo tổng
kết năm học 2010- 2011 và 2011- 2012 của Tp, Bắc Ninh thì việc tổ chức các
hoạt đông ngoại khóa trong các trƣờng tiểu học ở thành phố tuy đã đƣợc các
trƣờng quan tâm một các đúng mực, song nội dung và hình thức tổ chức còn
đơn điệu. Các hoạt động ngoại khóa ở Tp. Bắc Ninh trƣớc đây bị coi là hoạt
động phụ. Việc tổ chức các hoạt động này thƣờng không phải do giáo viên chủ
nhiệm lớp mà do tổng phụ trách đội nhà trƣờng tổ chức và đảm nhiệm. Việc tổ
chức các hoạt động ngoại khóa hiện nay vẫn còn lúng túng về phƣơng pháp,
hình thức, vẫn còn tƣ tƣởng xem tổ chức hoạt động ngoại khóa chỉ là tiết sinh


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

3
hoạt đơn thuần, Việc quản lý của các nhà trƣờng thƣờng chƣa đƣợc chú ý đúng
mức nên kế hoạch giáo dục ít đƣợc sự quan tâm mà chỉ chú ý nhiều đến kế
hoạch hoạt động giờ chính khóa. Cho đến nay, việc nghiên cứu một cách hệ
thống về hoạt động ngoại khóa và quản lý hoạt động ngoại khóa ở trƣờng tiểu
học chƣa đƣợc quan tâm đúng mức. Ở cấp độ luận văn thạc sĩ, hoạt động ngoại

khóa ở trƣờng tiểu học cũng chƣa đƣợc quan tâm.
Vì vậy, rất cần quan tâm nghiên cứu thực trạng hoạt động ngoại khóa và
thực trạng quản lý hoạt động này ở các trƣờng tiểu học của thành phố Bắc
Ninh. Trên cơ sở đó, đề xuất các biện pháp quản lý tốt các hoạt động ngoại
khóa ở các trƣờng Tiểu học của thành phố; giúp các trƣờng tổ chức có hiệu quả
các hoạt động ngoại khóa để giáo dục toàn diện cho học sinh. Đồng thời cũng
thực hiện tốt phƣơng thức dạy học 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học, làm cho buổi
học thứ hai thực sự có hiệu quả, không phải chỉ là buổi giữ học sinh giúp cha
mẹ các em có thời gian làm việc.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài:
“Quản lý hoạt động ngoại khóa ở trường tiểu học thành phố Bắc Ninh, tỉnh
Bắc Ninh”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa ở các
trƣờng Tiểu học thành phố Bắc Ninh, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động
ngoại khóa phù hợp với đặc điểm kinh tế xã hội của thành phố và các yêu cầu
đổi mới giáo dục để góp phần nâng cao kết quả giáo dục toàn diện ở các trƣờng
tiểu học của thành phố.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động giáo dục ở trƣờng tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng tiểu học thành phố


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

4
Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
4. Giả thuyết khoa học

Hiện nay việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng tiểu học
thành phố Bắc Ninh đã đạt đƣợc những kết quả nhất định; Công tác quản lý
cũng đã đƣợc quan tâm khá tốt. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức và quản lý
các hoạt động ngoại khóa cũng bộc lộ một số bất cập, chƣa đáp ứng các yêu cầu đổi
mới giáo dục tiểu học ở địa phƣơng. Nếu đề xuất một số biện pháp quản lý phù hợp
với yêu cầu của hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng tiểu học thì kết quả giáo dục
toàn diện trong các trƣờng tiểu học của thành phố Bắc Ninh sẽ đƣợc cải thiện.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xác lập cơ sở lý luận của quản lý hoạt động ngoại khóa ở trƣờng
tiểu học
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động ngoại khóa và thực trạng quản
lý hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng tiểu học trên địa bàn thành phố Bắc Ninh,
tỉnh Bắc Ninh
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa nhằm nâng
cao chất lƣợng hoạt động này ở các trƣờng tiểu học thành phố Bắc Ninh .
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Đề tài chỉ nghiên cứu quản lý các hoạt động ngoại khóa thuộc chƣơng
trình giáo dục tiểu học. Đó là những hoạt động bắt buộc phải có cùng với các
nội dung hoạt động chính khóa
6.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Đề tài đƣợc nghiên cứu trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh
và tiến hành nghiên cứu thực tiễn ở 10 trƣờng tiểu học: Tiền An, Ninh Xá, Thị
Cầu, Vệ An, Võ Cƣờng 1, Võ Cƣờng 2, Võ Cƣờng 3, Đại Phúc, Đáp Cầu, Vạn
An. Chỉ sử dụng các số liệu của các trƣởng tiểu học này từ năm 2008 đến nay.
7. Các phƣơng pháp luận nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

5
Phân tích, tổng hợp các tài liệu lý về quản lý, nội dung hoạt động ngoại
khóa và quản lý hoạt động ngoại khóa ở trƣờng tiểu học.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát:
Quan sát các hoạt động ngoại khóa và cách thức quản lý hoạt động ngoại
khóa của lãnh đạo nhà trƣờng.
- Phương pháp phỏng vấn:
Thu thập thông tin qua việc trò chuyện, trao đổi trực tiếp với lãnh đạo,
chuyên viên phòng giáo dục, hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng, giáo viên chủ
nhiệm, tổng phụ trách đội ở các trƣờng tiểu học Tp Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh về
các chức năng quản lý: Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra của hiệu
trƣởng về việc thực hiện HĐNK của GV và HS.
- Phương pháp điều tra viết:
Sử dụng phiếu hỏi để trƣng cầu ý kiến của các chuyên viên phòng GD&
ĐT, BGH, GV, TPT Đội, cha mẹ HS, HS các trƣờng tiểu học trên địa bàn Tp.
Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh để tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa ở
trƣờng tiểu học của thành phố
- Phương pháp chuyên gia:
Lấy ý kiến góp ý của các chuyên gia quản lý, chuyên gia giáo dục, các
hiệu trƣởng trƣờng tiểu học về hoạt động ngoại khóa và quản lý hoạt động
ngoại khóa ở trƣờng tiểu học.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm:
Tổng kết kinh nghiệm trong tổ chức và quản lý hoạt động ngoại khóa ở
trƣờng tiểu học Tp. Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian qua.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu
Sử dụng toán thống kê để xử lý các số liệu thu đƣợc.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, luận văn đƣợc chia thành 3 chƣơng:

Chƣơng 1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

6
Chƣơng 2. Thựa trạng hoạt động ngoại khóa và quản lý hoạt động ngoại khóa ở
các trƣờng tiểu học thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh
Chƣơng 3. Biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa ở các trƣờng tiểu học thành
phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề
Hoạt động ngoại khoá là một phần quan trọng trong chƣơng trình giáo
dục ở hầu hết các nƣớc trên thế giới. Hoạt động này đƣợc chú trọng nghiên cứu
và thực hiện nhƣ là một công cụ hữu ích để giúp ngƣời học mở mang kiến thức,
học tập có kết quả hơn, phát triển toàn diện nhân cách bản thân.
Tƣ tƣởng về hoạt động ngoại khoá đƣợc hình thành, phát triển gắn liền
với quá trình phát triển của lý luận và thực tiễn giáo dục trong các giai đoạn
lịch sử. Từ khi giáo dục học chính thức trở thành môn khoa học độc lập, với sự
xuất hiện của hình thức dạy học theo lớp thì hoạt động ngoại khoá bắt đầu thu
hút sự quan tâm nghiên cứu của các nhà sƣ phạm.
J.A.Cô men xki - ông tổ của nền sƣ phạm cận đại trong thời gian làm
cố vấn giáo dục tại Hung-ga-ri đã rất coi trọng hoạt động ngoại khoá. Ông đã

áp dụng phƣơng pháp dạy học mới, đặc biệt là việc mở rộng các hình thức
học tập ngoài lớp, nhằm khơi dậy và phát huy những khả năng tiềm ẩn, rèn
luyện cá tính cho học sinh. Ông cho học sinh tham gia biểu diễn sân khấu để
giúp các em ghi nhớ sâu sắc những nội dung cần thiết. Kết quả cho thấy,
những học sinh thƣờng ngày so ro, rụt rè nay ra trƣớc công chúng với vẻ tự
tin, xử sự điềm tĩnh.[8]
Nhà sƣ phạm ngƣời Nga T.V Smiêc-nô-va cũng cho rằng: Ngoại khoá để
thu hút học sinh, làm cho họ hứng thú và đi đến kết luận rằng công tác ngoại
khoá cần đƣợc suy nghĩ kỹ và tiến hành ở tất cả các lớp trong hệ thống giáo dục
mà không đƣợc mang tính chất thất thƣờng.[ 2]
Từ thực tiễn trải nghiệm, nhà sƣ phạm A.T Côp-chi-ê-va kết luận:
Công việc ngoại khoá nếu đƣợc tiến hành có hệ thống không những nâng cao


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

8
trình độ chung về sự tiến bộ của học sinh mà còn cả trình độ ngôn ngữ, kiến
thức của họ.[2]
Tại Mỹ, vào đầu thế kỷ XIX các hoạt động ngoại khoá đƣợc phát triển
khá mạnh mẽ. Laura Bestler, trợ lí Giám đốc của các hoạt động sinh viên tại
Đại học bang Iowa cho rằng: lợi ích đạt đƣợc bằng cách tham gia vào các hoạt
động là rất cao trong học tập. Ông cho rằng, hoạt động ngoại khoá là một
phƣơng pháp hiệu quả giúp ngƣời học có thể học trong thực tiễn và thông qua
gặp gỡ những ngƣời khác.
Erin Fowkes, một cố vấn trƣờng trung học tại Battle Creek - Ida cũng
đƣợc phỏng vấn để có đƣợc thông tin là tại sao hoạt động ngoại khoá nó là
quan trọng đối với học sinh. Tăng cƣờng tuyên bố của Bestler, Erin Fowkes
nhận xét rằng các hoạt động ngoại khoá dạy học sinh làm việc theo nhóm và
làm việc hợp tác, kĩ năng sẽ giúp học sinh thành công trong trƣờng học và đạt

đƣợc công việc trong tƣơng lai.
Tại Anh, gần 7 triệu học sinh hàng năm đƣợc tham gia vào các hoạt động
ngoại khoá, nghĩa là hàng tuần có hàng nghìn em đƣợc đi tham quan hoặc
tham gia vào các câu lạc bộ học tập. Theo các nhà giáo dục Anh, các hoạt động
này giúp học sinh gắn kiến thức với cuộc sống. Chính phủ Anh cho rằng hoạt
động này là một phần quan trọng của công tác giáo dục thế hệ trẻ. Để nâng cao
chất lƣợng và tăng cƣờng số lƣợng các hoạt động này, chính phủ Anh đã đƣa ra
các qui định về trách nhiệm của giáo viên và nhà trƣờng, tăng cƣờng các nguồn
lực và các điều kiện cho việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá.
Các nhà giáo dục Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng của các hoạt động
ngoại khoá. Học sinh Nhật Bản dành khá nhiều thời gian cho các hoạt động này
vì hầu hết các trƣờng học ở Nhật Bản là các trƣờng bán trú. Tuy nhiên, các hoạt
động ngoại khoá này tập trung chủ yếu vào việc giáo dục đạo đức và giáo dục
truyền thống cho học sinh nhƣ dạy các nghi thức giao tiếp theo tập tục của
ngƣời Nhật, dạy cách pha trà, các nghề truyền thống Ngoại khoá các môn học


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

9
chủ yếu tổ chức thông qua các cuộc thi, các trò chơi ở trƣờng và trên ti vi.
Chƣơng trình cải cách giáo dục của Nhật Bản là giảm thời gian lên lớp để tăng
cƣờng nhiều hơn các hoạt động ngoại khoá cho học sinh.
Nghiên cứu so sánh của các nhà giáo dục Mĩ năm 2002 giữa chất lƣợng
giáo dục của Mĩ và 8 nƣớc trong khối G8 cho rằng, hoạt động ngoại khoá là một
trong những điều kiện đem lại chất lƣợng giáo dục cao ở các nƣớc. Những công
trình nghiên cứu này đã làm nổi bật tầm quan trọng của các hoạt động ngoại khoá,
giúp cho cán bộ quản lí nhà trƣờng và giáo viên phải làm gì để tổ chức và quản lí
tốt các hoạt động này nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo.
Ở Việt Nam, ngay từ những năm 60 của thế kỷ trƣớc, khi xây dựng

chƣơng trình giáo dục, Bộ giáo dục đã xác định rõ trong cuốn “ Giải thích
chƣơng trình quốc văn - 1961 - 1962”: Muốn thực hiện giáo dục và giáo dƣỡng
đạt kết quả đầy đủ thì ở nhà trƣờng cần tổ chức ngoại khoá. Hoàn cảnh kháng
chiến trƣớc đây chƣa cho phép chúng ta thực hiện đầy đủ công tác này cho nên
trong chƣơng trình cũng chƣa ghi phần ngoại khoá. Từ lúc hoà bình đƣợc lặp
lại, vấn đề này đƣợc nêu ra và đƣợc các địa phƣơng thực hiện không đồng đều
và thƣờng xuyên. Trong chƣơng trình mới công tác ngoại khoá trở thành một
phần quan trọng, khăng khít với chính khoá. Công tác ngoại khoá không nên vì
cái tên ngoại khoá của nó mà bị đặt vào một vị trí quá thấp kém nhƣ một số
trƣờng vẫn làm. Công tác ngoại khoá không hề mâu thuẫn gì với nội dung giáo
dục, giáo dƣỡng của nhà trƣờng xã hội chủ nghĩa mà trái lại bổ sung và nâng
cao chất lƣợng của nội khoá lên một bƣớc.
Tác giả Đinh Xuân Huy với công trình nghiên cứu “ Các biện pháp quản
lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của người hiệu trưởng trong trường
phổ thông dân tộc nội trú - Tỉnh Lai Châu”[15] đã khẳng định vai trò quan
trọng của tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với việc nâng cao
chất lƣợng giáo dục của trƣờng phổ thông dân tộc nội trú, xây dựng các biện


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

10
pháp quản lí hoạt động này của ngƣời hiệu trƣởng, trong đó có hoạt động ngoại
khoá bộ môn.
Hai tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt trong cuốn “ Giáo dục học”
cũng nhấn mạnh vai trò và tác dụng của hình thức hoạt động ngoại khoá, coi
đây là một trong các hình thức dạy học có khả năng tạo hứng thú cho học sinh,
giúp các em mở rộng, nâng cao, khắc sâu kiến thức đƣợc tốt hơn.[14]
Nhƣ vậy, có thể thấy các tác giả trên thế giới và trong nƣớc đều đề cao
vai trò và tác dụng của hoạt động ngoại khoá trong quá trình giáo dục - đào tạo

các thế hệ học sinh, xem hoạt động ngoại khoá là một trong những hình thức tổ
chức dạy học quan trọng không thể thiếu trong quá trình dạy học và giáo dục.
Trƣớc sự phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu của lý luận và thực tiễn hoạt
động ngoại khoá, đòi hỏi về phƣơng diện quản lý giáo dục phải nghiên cứu tìm
ra quy luật và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả của
lĩnh vực hoạt động này. Trong thực tế, những công trình nghiên cứu về hoạt
động ngoại khoá chƣa chỉ ra một cách cụ thể việc cần tổ chức và quản lý hoạt
động ngoại khóa ra sao? Làm thế nào để hoạt động ngoại khoá thực sự là một
hoạt động thƣờng xuyên có kết quả tốt? Các công trình nghiên cứu cũng chƣa
chỉ ra cách thức cho các nhà quản lí khi tổ chức hƣớng dẫn thực hiện đƣa hoạt
động ngoại khoá vào trong kế hoạch giáo dục - đào tạo ở từng năm học Điều
này dẫn đến tình trạng hoạt động ngoại khoá ở các nhà trƣờng còn là việc làm
có tính hình thức, gò ép, hiệu quả chƣa cao.
Tuy nhiên dƣới góc độ của quản lí giáo dục, cho đến nay chƣa có một đề
tài nào nghiên cứu một cách hệ thống cơ bản về quản lý hoạt động ngoại khóa
ở trƣờng tiểu học. Trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh thì vấn đề
cũng chƣa đƣợc quan tâm nghiên cứu.
1.2. Hoạt động ngoại khóa ở trƣờng tiểu học
1.2.1. Hoạt động ngoại khóa, mục tiêu và đặc điểm của hoạt động ngoại khóa


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

11
1.2.1.1. Hoạt động ngoại khóa
Theo Phan Trọng Luận, Trƣơng Dĩnh, Nguyễn Thanh Hùng, Trần Thế
Duật : “ Ngoại khoá không nên hiểu là công việc ngoài giờ học, ngoài chƣơng
trình, thực hiện tuỳ tiện đƣợc sao hay vậy. Ngoại khoá chỉ có nghĩa là không
đặt sự giảng dạy của giáo viên bộ môn lên hàng đầu mà xem trọng hoạt động tự
giác vận dụng sáng tạo của học sinh. Đó cũng là việc học đích thực, do học

sinh tự nguyện, tự chọn, tự làm ra mà học’’. [19, trang 378-389]
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Ngoại khoá" là môn học ngoài giờ (ngoài
chƣơng trình lên lớp). Nhƣ vậy, có thể hiểu tất cả những môn học, giờ học hoặc
các hoạt động tổ chức học ngoài giờ học trên lớp, không nằm trong chƣơng
trình chính khóa đã đƣợc xác định, quy chuẩn cho từng đối tƣợng với từng cấp
học, môn học đều có thể coi là hoạt động ngoại khoá. Tuy nhiên, hoạt động
ngoại khoá trong giáo dục là yêu cầu tất yếu và có mối quan hệ mật thiết với
chính khoá, tác động hỗ trợ hoạt động chính khoá, góp phần nâng cao chất
lƣợng giáo dục và đào tạo.
Trong giáo dục và đào tạo, ngoại khóa đƣợc nảy sinh, tồn tại nhƣ một hiện
tƣợng tự nhiên ở bất kỳ cấp học, bậc học nào khi đối tƣợng và chủ thể có nhu
cầu. Nói nhƣ vậy, có nghĩa bản thân ngoại khóa đã có mối quan hệ mật thiết với
chính khóa, tác động và hỗ trợ chính khóa. Chính khóa là quá trình dạy học với
nội dung chƣơng trình đã đƣợc xác định cho từng cấp học, bậc học, đối tƣợng
theo một hệ thống lôgíc, chặt chẽ, khoa học với những quy định, quy chế nghiêm
túc bắt buộc ngƣời dạy và ngƣời học phải tuân thủ và chấp hành vô điều kiện.
Còn ngoại khóa với tính độc lập tƣơng đối tƣơng đối của nó là “ môn học ngoài
giờ học trên lớp”, ngoài thời gian lên lớp chính khóa. Việc phân định, nhận diện
hoạt động ngoại khóa với chính khóa có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp cho các
nhà tổ chức, nhà quản lý giáo dục lựa chọn và quyết định các phƣơng thức, cách
thức, biện pháp tổ chức hoạt động ngoại khoá một cách phù hợp và hiệu quả.


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

12
Từ cách tiếp cận trên, có thể hiểu: Hoạt động ngoại khoá là một hình
thức tổ chức học tập được tiến hành ngoài giờ lên lớp chính khoá, dưới sự điều
khiển, hướng dẫn của giáo viên giúp học sinh củng cố và nâng cao nội dung
học trong chương trình chính khóa.

Hoạt động ngoại khóa là hình thức tổ chức học tập tiếp nối với chính
khóa, chủ yếu diễn ra ngoài giờ lên lớp nhằm bổ sung, củng cố, mở rộng và
nâng cao kiến thức, kỹ năng đã đƣợc học trong chƣơng trình chính khoá. Đồng
thời, hoạt động ngoại khóa góp phần nâng cao chất lƣợng học tập, rèn luyện
cho học sinh, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu giáo dục. Hoạt động ngoại khóa là hoạt
động có tổ chức, có mục đích, có kế hoạch, đƣợc thực hiện ngoài giờ chính khoá, là
sự tiếp nối, bổ sung các hoạt động trên lớp, là con đƣờng gắn lí thuyết với thực tiễn
nhằm hình thành và phát triển toàn diện nhân cách ngƣời học.
- Mục tiêu cơ bản của quản lí ngoại khoá là bổ trợ cho ngƣời học những nội
dung chƣa đƣợc thực hiện đầy đủ trong chƣơng trình chính khoá nhằm hoàn thiện
các phẩm chất cần thiết đáp ứng mục tiêu, yêu cầu giáo dục của cấp học.
Hoạt động ngoại khoá chính là dịp, là cơ hội để học sinh củng cố, ôn lại
kiến thức và mở rộng kiến thức cơ bản mà học sinh đã đƣợc trang bị trên lớp.
Hoạt động ngoại khóa đặc biệt cần thiết cho học sinh nhằm giúp các em khắc
sâu hơn kiến thức đã học mà những giờ học trên lớp không đủ điều kiện trang
bị. Hoạt động ngoại khóa có thể bổ sung các kiến thức môn học mà trong giờ
lên lớp, giáo viên không thể giảng giải hoặc trang bị cho học sinh. Đồng thời,
hoạt động ngoại khóa còn mở rộng vốn sống, nâng tầm hiểu biết, giúp học sinh
tích luỹ kinh nghiệm thực tiễn, hỗ trợ cho môn học. Do vậy, hoạt động ngoại
khoá sẽ cung cấp làm phong phú thêm tri thức cho học sinh, nhất là những kiến
thức gắn với thực tiễn, kiến thức cần có tính cụ thể, gắn với đời sống của các em.
Tóm lại, hoạt động ngoại khoá ở các trƣờng phổ thông nói chung,
trƣờng tiểu học nói riêng luôn gắn với hoạt động chính khóa, cả hoạt động