Khảo sát khả năng gây bệnh và đề kháng kháng sinh của trực khuẩn mủ xanh trên bệnh nhân tại Bệnh viện 175 từ 11 năm 2013 đến tháng 5 năm 2014

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M TP.HCM



BÁO CÁO KHÓA LUN TT NGHIP
Tên đ tài:
KHO SÁT KH NNG GÂY BNH VÀ  KHÁNG KHÁNG
SINH CA TRC KHUN M XANH TRÊN BNH NHÂN TI
BNH VIN 175 T 11/2013 – 5/2014
KHOA CÔNG NGH SINH HC
CHUYÊN NGÀNH: VI SINH
CBHD: TS-BS V Bo Châu
SVTH: Trn Th Dim Hng
MSSV: 1053010312
Khóa: 2010 – 2014

Tp. H Chí Minh, tháng 05 nm 2014

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG

LI CM N
 thc hin tt đ tài khóa lun tt nghip này, em xin chân thành cm n thy
V Bo Châu ngi đã trc tip ch dy và hng dn, to điu kin cho em hoàn
thành tt bài khóa lun tt nghip trong thi gian qua.

Em xin chân thành gi li cm n toàn th cán b khoa vi sinh Bnh vin 175
đã tn tình giúp đ, ch bo chúng em nhng kin thc thc t mi b ích, to điu
kin thun li nht đ chúng em hoàn thành bài báo cáo khóa lun này
Cm n các thy cô khoa công ngh sinh hc và nhà trng đã ging dy và
trang b cho em kin thc trong sut quá trình hc tp, tn tình quan tâm giúp đ em
hoàn thành bài khóa lun.
Trong quá trình thc hin em không tránh khi nhng sai sót, rt mong nhn
đc s giúp đ, đóng góp ca các thy cô và các anh ch đ em hoàn thành tt bài
khóa lun tt nghip.
Em xin chân thành cm n.


KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG i
DANH MC CÁC T VIT TT
WHO World Health Organization
NNIS National Nosocomial Infecttion Surveillance
NCCLS
The National Committe for Clinical Laboratory Standards(y Ban
Quc Gia v Các Chun Mc Phòng Thí Nghim Lâm Sàng)
BA Blood agar
BHI Brain Heart Infusion
MHA Mueller Hinton Agar
AN Amikacin
CAZ Ceftazidime
CTX Cefotaxime
CIP Ciprofloxacin
IPM Imipenem
FT Nitrofurantoin

CS Colistin
MEM Meropenem
PT Pristinamycin
TM Tobramycin
P.aeruginosa Pseudomonas aeruginosa
S.aureus Staphylococcus aureus
K.pneumoniae Klepsiella pneumoniae
E.coli Escherichia coli
E.faecalis Enterococcus faecalis
S Susceptible (nhy cm)
I Intermediate (trung gian)
R Resistant (đ kháng)
N S ca dng tính vi P.aeruginosa

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG ii

MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT i
DANH MC HÌNH v
DANH MC BNG BIU vi
T VN  1
Phn I: TNG QUAN TÀI LIU 2
I.1 TRC KHUN M XANH (Pseudomonas aeruginosa) 3
I.1.1 Lch s phát hin 3
I.1.2 Danh pháp: 4
I.1.3 c đim sinh vt hc 4
I.1.3.1. Hình th 4
I.1.3.2 Nuôi cy 5

I.1.3.3 Tính cht sinh hóa 5
I.1.3.4 Kháng nguyên – enzym – đc t 6
I.1.4 Dch t hc 7
I.1.5 Sinh bnh hc 8
I.1.6 Biu hin lâm sàng. 9
I.1.6.1 Nhng yu t liên quân ti nhi
m khun Pseudomonas aeruginosa 9
I.1.6.2 Các bnh lý nhim trùng do Pseudomonas aeruginosa 11
I.1.6.3 Tình hình nhim Pseudomonas aeruginosa 14
I.2 NHIM TRÙNG BNH VIN
[2]
15
I.2.1 nh ngha: 15
I.2.2 Ngun lây nhim 16
I.2.3 ng lây nhim: 16
I.2.4 Các yu t nh hng: 16

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG iii
I.2.5 Các nhim trùng bnh vin thng gp 17
I.2.6 Hu qu ca nhim trùng bnh vin 17
I.2.7 Các bin pháp phòng nga 17
I.2.8 Tình hình nhim trùng bnh vin ca P.aeruginosa 18
I.3 KHÁNG SINH 19
I.3.1 nh ngha 19
I.3.2 Phân loi kháng sinh 19
I.3.3 C ch tác đng ca kháng sinh 20
I.3.4  kháng kháng sinh:
[14]

21
I.3.4.1 Hin tng đ kháng kháng sinh: 21
I.3.4.2 Nguyên nhân vi khun kháng thuc kháng sinh: 22
I.3.4.3 C ch kháng thuc kháng sinh ca vi khun 22
I.3.4.4 Tình hình đ kháng kháng sinh ca Pseudomonas aeruginosa hin nay . 23
PHN II: I TNG, VT LIU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 25
II.1 I TNG NGHIÊN CU: 26
II.2 A IM VÀ THI GIAN NGHIÊN CU: 26
II.3 VT LIU NGHIÊN CU: 26
II.3.1 Môi trng, hóa cht đ nuôi cy vi khun: 26
II.3.2 Dng c, trang thit b 26
II.4 PHNG PHÁP VÀ K THUT NGHIÊN C
U 27
II.4.1 Phng pháp nghiên cu: 27
II.4.2 K thut nghiên cu: 28
II.4.2.1 i vi bnh phm là m dch, cht dch ph qun, nc tiu, dch
màng phi, phân… 28
II.4.2.2 Bnh phm máu: 29
II.5 PHNG PHÁP NH DANH P.AERUGINOSA 32
II.5.1 Kho sát khóm khun trên thch BA 32

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG iv
II.5.2 nh danh bng môi trng Uriselect 4 32
II.5.3 Kho sát khun lc bng phng pháp nhum gram 33
II.5.3 Th nghim Oxidase 35
II.6 K THUT KHÁNG SINH  THEO PHNG PHÁP KIRBY-BAUER. 36
II.6.1 Nguyên tc: 36
II.6.2 Vt liu và phng pháp 36

II.6.2.1 a kháng sinh 36
II.6.2.2 Môi trng. 37
II.6.2.3 Cách tin hành 37
PHN III: KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 41
III.1 KT QU PHÂN LP NH DANH 42
III.1.1 T l nhim P.aeruginosa t mu bnh phm : 42
III.1.2 T l phân lp đc
P.aeruginosa t các mu bnh phm 43
III.1.3 Kt qu nhim P.aeruginosa theo gii tính: 46
III.1.4 Kt qu nhim P.aeruginosa theo đ tui 47
III.2 MC   KHÁNG KHÁNG SINH CA P.AERUGINOSA 49
PHN IV: KT LUN VÀ  NGH 53
IV.1 KT LUN: 54
IV.2  NGH: 54
TÀI LIU THAM KHO I
PH LC III



KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG v

DANH MC HÌNH
Hình 1: Pseudomonas aeruginosa 4
Hình 2: P.aeruginosa tiêu huyt  trên môi trng BA 32
Hình 3: P.aeruginosa trên môi trng Uriselect 4 33
Hình 4: Hình nh nhum Gram P.aeruginosa 35
Hình 5: P.aeruginosa dng tính vi oxidase 36



KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG vi

DANH MC BNG BIU
Bng 1: Bng ký hiu các kháng sinh làm kháng sinh đ cho P.aeruginose 40
Bng 2: C cu các loài vi khun gây bnh phân lp đc 42
Biu đ 1: T l các loài vi khun gây bnh phân lp đc 43
Bng 3: Kt qu nhim P.aeruginosa theo tng mu bnh phm 44
Biu đ 2: Kt qu nhim P.aeruginosa theo tng mu bnh phm 45
Bng 4: T l nhim P.aeruginosa theo gii tính: 46
Biu đ 3: K
t qu nhim P.aeruginosa theo gii tính 47
Bng 5: Kt qu nhim P.aeruginosa theo đ tui 47
Biu đ 4: T l nhim P.aeruginosa theo đ tui 48
Bng 6: T l đ kháng kháng sinh ca P.aeruginosa trên bnh nhân 50
Biu đ 5: T l kháng kháng sinh ca P.aeruginosa 51





KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  1

T VN 
Nhim khun bnh vin là mt trong nhng thách thc và là mi quan tâm hàng

đu ca ngành y t ti Vit Nam cng nh trên toàn th gii. Trong đó, mt trong
nhng tác nhân ph bin và quan trng gây nhim khun bnh vin hin nay chính là
trc khun m xanh -Pseudomonas aeruginosa.
Nhim khun do trc khun m xanh gây ra thng nng và có t l t vong cao
dovi khun này kháng li hu ht các loi kháng sinh thông thng.
Nhng nm gn đây nhim trùng trc khun m xanh ngày càng nhiu và song
song vi t l xut hin, mc đ đ kháng kháng sinh ca vi khun này cng gia tng
đi vi nhiu loi kháng sinh.
Vic phát hin kp thi và theo dõi, đánh giá thng xuyên mc đ gây bnh và
kh nng đ kháng kháng sinh ca trc khun m xanh là rt cn thit cho chn đoán
và điu tr.
Xut phát t tình hình thc t đó, chúng tôi thc hin đ tài này nhm:
Mc tiêu:
- Kho sát tình hình nhim khun trc khun m xanh trên bnh nhân.
- Kho sát tình hình đ kháng kháng sinh ca trc khun m xanh

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  2






Phn I:
TNG QUAN TÀI LIU


KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU


SVTH: TRN TH DIM HNG  3

I.1 TRC KHUN M XANH (Pseudomonas aeruginosa)
I.1.1 Lch s phát hin
T đu th k th 19, ngi ta đã thy hin tng nhum màu xanh r đng ca các
cht tit t m các vt thng (Fordo, 1860).
- Nm 1862, Liche phân lp đc  các vt thng nhng vi khun có hình que
và gi chúng là “vibrio”.
- Nm 1872, Schroeter phát hin trong m xanh màu r đng mt loi trc khun
Gram âm và ông đt tên cho vi khun đó là Bacterium aeruginosum.
- Nm 1985, Migula đ ngh xp loi vi khun này vào ging Pseudomonas, do
nó thng nhim vào vt thng to m xanh nên gi là Pseudomonas
pyocyanea.
-
Sau đó ngi ta thng nht gi tên vi khun này là Pseudomonas aeruginosa
cho đn ngày nay.
[4]


KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  4

I.1.2 Danh pháp:
Phân loi khoa hc
Gii (regnum)
Bacteria
Ngành (phylum)
Proteobacteria

Lp (class)
Gamma Proteobacteria
B (ordo)
Pseudomonadales
H (familia)
Pseudomonadaceae
Chi (genus) Pseudomonas
Loài (species) Pseudomonas aeruginosa
I.1.3 c đim sinh vt hc
I.1.3.1. Hình th
Trc khun Gram (-), thng hay hi
cong, hình th thay đi trong la cy già, di
đng, không bào t, kích thc 0,6×2µm, đng
mt mình hay thành đôi hay thành chui
ngn.
[8]




Hình 1: Pseudomonas aeruginosa

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  5

(Ngun trích: />spl.html)
I.1.3.2 Nuôi cy
- Vi khun hiu khí tuyt đi, mc d dàng trên các môi trng nuôi cy thông
thng nh thch dinh dng, thch máu, canh thang. Mc tt  nhit đ

37-42
o
C và có th mc  nhit đ 5 - 42
o
C, pH thích hp là 7,2-7,5. Khun lc
thng ln, trong, b đu hoc không đu, có th có ánh kim loi, màu xám nht
trên nn môi trng màu hi xanh, mùi thm. Cng có th gp loi khun lc xù xì
hoc nhy.
- Tính cht đc trng ca trc khun m xanh là sinh sc t và cht thm.
- Trên môi trng nuôi cy có pepton, vi khun có th tit ra các loi sc t sau:
 Pyocyanin: là loi sc t phenazin có màu xanh l, tan trong nc và
Cloroform, khuch tán ra môi trng nuôi cy làm cho môi trng và
khun lc có màu xanh. Sc t này sinh ra thun li vi môi trng tip
xúc vi không khí. Ch có trc khun m xanh sinh sc t pyocyanin.
 Pyoverdin: là loi sc t hunh quang, phát màu xanh khi chiu tia cc
tím có bc sóng 400nm, tan trong nc nhng không tan trong
Cloroform. Ngoài trc khun m xanh còn có mt s loài Pseudomonas
khác to thành sc t này.
 Pyorubin: sc t màu h
ng nht, ch 1% s chng trc khun m xanh
sinh ra sc t này.
 Pyomelanin: sc t màu nâu đen, ch 1-2% s chng trc khun m xanh
sinh sc t này.
[15]

I.1.3.3 Tính cht sinh hóa
S dng carbohydrat theo li oxy hóa có sinh axit nh glucose, manitol,
glycerol, arabinose…

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU


SVTH: TRN TH DIM HNG  6

- Không lên men đng Lactose
- Oxdase (+); Motility dng tính (+); KIA đ/đ - không sinh H
2
S
- Idol âm tính(-), Citrat simmon dng tính (+), LDC âm tính (-).
[8]

I.1.3.4 Kháng nguyên – enzym – đc t
 P.aeruginosa có 2 loi kháng nguyên
Kháng nguyên lông H: Kháng nguyên này chung cho c ging, d b phá hy
bi nhit đ.
Kháng nguyên thân O: đc hiu cho tng typ. Bn cht là Lipopolysaccharid,
bn vi nhit đ. Da vào kháng nguyên này chia trc khun m xanh thành 12
nhóm.
[15]

 Yu t đc lc ca P.aeruginosa:
 Yu t đc lc liên quan đn t bào (cell-associated virulence factors)
- Tiêm mao (flagellum): chu trách nhim di đng là ch yu, cng có th tác
đng nh yu t bám dính lên b mt biu mô.
- Lông (Pili hay fimbriae) bám dính lên t bào biu mô, t đó thúc đy quá
trình khu trú (colonization) ca vi khun.
- Alginate/Biofilm: alginate bo v vi khun khi quá trình thc bào. Alginate
cng là thành phn chính ca biofilm (màng sinh hc), màng này giúp vi
khun bám dính trên mô, kháng li các kháng sinh và cht kh trùng.
- Lipopolysaccharide (LPS): lp LPS ca P.aeruginosa có thành phn lipid A
là ni đc t ca vi khun, gây st, tiêu chy, phá hy hng cu và dn đn

sc nguy him.
 Yu t đc lc ngoi bào (extracellular virulence factors)

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  7

- Protease: gm 2 loi là elastase và alkaline protease. Elastase làm ri lon
biu mô hô hp. Alkaline protease ngn cn s hình thành fibrin và làm tan
fibrin.
- Hemolysins: gm phospholipase C và rhamnolipid, có th tác đng hip lc
đ phá v lipid và lecithin. C hai tham gia quá trình xâm ln mô bng các
hiu ng gây đc t bào.
- Ngoi đc t A (Exotoxin A): c ch quá trình sinh tng hp protein, là
nguyên nhân gây tn thng mô cc b, s xâm ln ca vi khun và có th c
ch min dch.
[4]

I.1.4 Dch t hc
Vi khun P.aeruginosa có  trên da ca mt s ngi bình thng, nht là 
vùng nách và vùng hu môn sinh dc. Vi khun ít có trong phân ngi ln không dùng
kháng sinh. Trong đa s các trng hp, vi khun P.aeruginosa nh là ngun lây th
phát không đc hi,  trên các vt thng nông hoc  đm ca bnh nhân đc điu
tr kháng sinh. Tuy nhiên, đôi khi P.aeruginosa gây nhim khun  ti phi, da hoc 
đng tit niu ca bnh nhân, xy ra sau khi vi khun gây bnh đu tiên b tiêu dit
bi kháng sinh. Nhim khun nng xy ra khi luôn có phi hp vi tn thng các mô
ti ch hoc khi sc đ kháng ca vt ch b gim sút. Mt dù các chng Pseudomonas
có nhiu yu t đc lc mnh, nhng vi khun ít khi gây bnh  ngi khe mnh.
Bnh nhân b bnh nhy nht (cystic fibrosis) hoc gim bch cu đa nhân d có nguy
c nhim khun nng do trc khun m xanh. Tr s sinh b đ non, tr có d dng bm

sinh, bnh nhân b bnh bch cu (thng điu tr kháng sinh, các loi glucocorticoid
hoc thuc chng ung th) bnh nhân bng, nhng ngi già b nhng bnh làm c th
suy kit đu d b nhim khun do P.aeruginosa.
Phn ln nhim khun này thng hay xy ra  môi trng bnh vin nhim
khun ngoi sinh do mc phi vi khun t ngun lây khác. Trong các bnh vin, vi

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  8

khun đc phân lp t nhiu ngun khác nhau, thng có môi trng nc chung,
nh nc ra bát, các dung dch sát trùng và các loi thuc nc. Vi khun thng
xuyên tìm thy  trong các bô đng nc tiu,  trên các ng thông và trên bàn tay ca
nhân viên bnh vin. Trong mt s v dch, nhim khun đng tit niu do
P.aeruginosa là do ngi lành mang vi khun làm lây truyn t bnh nhân này đn
bnh nhân khác. Ngi ta đã thông báo nhng v dch tng t xy ra trong s tr s
sinh đ non  các nhà s sinh, và ph bin là nhim khun chéo trong phòng điu tr b
bng. Dù rng  ngi ln khe mnh ngi ta tìm thy trc khun m xanh  đng
tiêu hóa ch có khong 5%, nhng t l mang khun gia tng  bnh nhân nm điu tr
ti bnh vin.
[16]

I.1.5 Sinh bnh hc
Ca vào ca vi khun P.aeruginosa thay đi tùy theo la tui cùa bnh nhân và
tin s bnh mc sn. Tr s sinh và tr ln thì da, cun rn, đng tiêu hóa là ch yu,
 ngi già thì đng tit niu thng là  tiên phát nhiu hn. Nhim khun thng
khu trú  da và các mô di da. Ngi b bng, vùng di ni loét có th tr nên thâm
nhim lan rng, có các t bào viêm và vi khun, thng là  nhim khun đ gây nhim
khun huyt, mt bin chng có t l t vong cao nht. Lan ta theo đng máu có đc
trng bi xut hin nhng nt xut huyt  nhiu ni nh da, tim, phi, thn và màng

não. Hình nh v mô hc là hình nh ca hoi t và xut huyt. in hình là các thành
ca tiu đng mch b thm lâu nng bi vi khun và các mch máu b huyt khi mt
phn hoc toàn b. Phn ln các chng trc khun m xanh sinh ra mt lp nhp giàu
hydrat-carbon và cùng vi thành ca t bào vi khun tham gia vào tính cht kháng
nguyên thân chu nhit. Kháng th đc thù ca typ huyt thanh kháng nguyên nht có
tác dng bo v chng các mu gây bnh thc nghim. Phn ln các chng đc phân
lp cng sinh ra mt s ngoi đc t. Ngoi đc t A, có nhiu tính cht gn ging tính
cht ca đc t bch cu, là đc t mnh nht ca trc khun m xanh. Trong nhim

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  9

khun rt nng do trc khun m xanh, nng đ cao kháng th chng ngoi đc t A
tng quan vi s gia tng t l bnh nhân sng.
[16]

I.1.6 Biu hin lâm sàng.
Nhim khun do P.aeruginosa xut hin  nhiu ni bao gm da, các mô di
da, xng và khp, mt, tai, xng chm và các xoang hàm, màng não và các van tim.
Cng có th nhim khun huyt mà không phát hin ra  nhim khun tiên phát
và cn đt vn đ lây do các thuc tiêm tnh mch, các dch truyn tnh mch hoc các
thuc sát trùng đ sát trùng ni chun b tiêm tnh mch, nht là khi phân lp đc các
chng P.aeruginosa khác ngoài trc khun m xanh.
[16]
I.1.6.1 Nhng yu t liên quân ti nhim khun Pseudomonas aeruginosa
 Phá v hàng rào da và niêm mc
 Tn thng do bng
 Viêm da
 Vt thng xuyên thu

 Phu thut
 t ni khí qun
 t ng đo áp lc tnh mch trung tâm
 Dn lu bào quan
 Tiêm truyn
 Phá v h vi sinh thng trú
 iu tr kháng sinh ph r
ng
 Tip xúc vi môi trng bnh vin
 Suy gim min dch
 Gim bch cu trung tính
 Gim cht lng bch cu

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  10

 Gim gammaglubin máu
 Suy gim min dch qua trung gian t bào
 Tui già
 ái tháo đng
 iu tr steroid
 X nang (cystic fibrosis)
 Ung th
 AIDS
Nhim P.aeruginosa thng khi đu khi vi khun bám và to khun lc trên b
mt da, niêm mc và tin ti xâm ln ti ch ri phá hy các mô bên di.
Nhim khun có th khu trú ti ch hay lan tr
c tip đn các t chc lân cn.
Quá trình này có th tip tc khi vi khun xâm nhp vào máu, phân tán, gây hi chng

đáp ng viêm toàn thân, suy đa c quan và cui cùng gây t vong. Nhim khun không
ch gây nhim khun ti ch  bnh nhân b suy gim min dch mà còn có kh nng
xâm nhp và lan ta trong dòng máu rt mnh.
Các vi khun P.aeruginosa thng cy đc  các vt thng ngoi khoa, loét
do phình tnh mch, loét nm, các vt bng, nht là sau khi điu tr kháng sinh. Các lô
dò do lao hoc do viêm xng ty có th b nhim khun th phát. S có mt đn
thun ca P.aeruginosa  nhng ni này ít có ý ngha vi điu kin là vi khun không
nhân lên  phn sâu ca các mô di da và không xy ra nhim khun huyt. Nhim
khun  da thng khi sau khi các mô cht đc ly đi hoc bong ra. P.aeruginosa có
th làm móng tay xanh nht  nhng ngi ngâm tay quá lâu trong nc, trong xà
phòng và các cht ty, khi tay h có nm móng hoc b chn thng. Vi khun thng
cy đc  móng tay P.aeruginosa có th gây viêm da khi tm  ch nc nóng.
Nhim khun này nh và khi t nhiên.
[9]

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  11

I.1.6.2 Các bnh lý nhim trùng do Pseudomonas aeruginosa
 Nhim khun đng hô hp
- Viêm phi nguyên phát, hay viêm phi không nhim khun, do hít phi nhng
cht tit ca đng hô hp trên, thng gp  nhng bnh nhân b bnh phi
mãn tính, suy tim sung huyt hoc AIDS.
- Vãng khun huyt do P.aeruginosa khi đu nh mt nhim khun đng hô
hp, nhng khác viêm phi nguyên phát, nó có gim bch cu trung tính, sau đó
vi khun xâm nhp vào máu và lan rng đi xa to nên nhng tn thng đt
trng  phi và các tng khác.
- Nhim khun đng hô hp di do P.aeruginosa thng gp  tr ln, thanh
niên b x gan, ngoài ra còn gp  bnh nhân AIDS.

 Nhim khun huyt
P.aeruginosa có mt nguyên nhân quan trng gây nhim khun huyt đe
da mng sng  nhng bnh nhân suy gim min dch. Nhim khun huyt
thng do thy thuc và thng gp  nhng bnh nhân nm vin vi nhiu tình
trng bnh khác nhau. Nhim khun huyt có th là nguyên phát (không bit rõ
ngun gc) hoc th phát do mt  nhim khun nào đó.
 Viêm màng trong tim
- P.aeruginosa gây nhim khun van tim  nhng ngi s dng ma túy theo con
đng tiêm chích và dùng van tiêm nhân to. Ngun gc P.aeruginosa gây
nhim khun ngi nghin thng là do nc pha thuc b nhim. Nhng d vt
trn ln vi heroin có th gây tn thng các lá van hay màng trong thành tim,
dn ti x hóa và gia tng nguy c nhim khun van tim. Van 3 lá b tn thng
và tác đng ca vi khun làm tng t l bnh van tim  nhng ngi s dng ma
túy đng tiêm.

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  12

- Van đng mch phi, van hai lá, van đng mch ch, màng trong thành c tim
ca c hai tâm nh đu có th b nh hng trong viêm màng trong tim do
P.aeruginosa trung ng.
- Nhim khun h thn kinh trung ng P.aeruginosa bao gm viêm màng não và
áp xe não. Các nhim khun này lan rng t các cu trúc lân cn quanh màng
não nh tai, xng chm, xoang cnh mi; nhim trc tip vào xoang li nhn
hay vào não qua chn thng đu, phu thut hay các th thut chn đoán; hay
do vi khun lan truyn theo đng máu t  nhim khun  v trí xa.
 Nhim khun tai
- P.aerugunosa thng hin din  ng tai ngoài, đt bit trong điu kin m t
và có tình trng viêm hay thm nc. Vi khun này là tác nhân gây bnh chim

u th trong viêm tai ngoài, mt quá trình viêm lành tính nh hng đn ng ti
ngoài. Tai đau hoc ch nga, có chy m tai và đau xy ra khi kéo vành tai.
ng tai ngoài sng lên và cha đy các ráy tai làm ta không thy đc màng
nh.
- Thnh thong P.aeruginosa xuyên qua lp biu mô che ph nn ng tai ngoài ti
ch ni gia xng và xâm nhp vào mô mm bên di. Quá trình xâm nhp
này liên quan ti mô mm, sn và v xng thì xy ra chm nhng mang tính
cht phá hy gi là viêm tai ngoài ác tính. Hu ht các trng hp viêm tai
ngoài ác tính đu do P.aeruginosa gây ra.
 Nhim khun mt
- P.aeruginosa gây viêm giác mc hay loét giác mc và viêm ni nhãn. Viêm giác
mc do P.aeruginosa có th ch t mt vt thng giác mc nh mà đã phá v
tính toàn vn ca lp biu mô b mt và cho phép vi khun tin vào lp mô đm
bên di. Loét giác mc có th do bin chng ca s dng kính áp tròng mang
trong dài ngày. Viêm giác mc do P.aeruginosa thng bt đu bng mt vt

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  13

loét nh  trung tâm ri lan đng tâm ra phn ln giác mc, cng mc, mô đm
bên di, có th gây thng giác mc phía sau.
- Viêm ni nhãn do P.aeruginosa đin hình là mt tình trng đe da chc nng th
giác, tin trin nhanh, phi đòi hi can thip điu tr ngay lp tc.
 Nhim khun xng và khp.
- Viêm ty xng  ct sng do P.aeruginosa liên quan ti nhim khun đng
niu có bin chng, s dng dng c hay phu thut đng niu, và s dng
thuc đng tiêm.
- M khp c đòn do P.aeruginosa là mt bin chng khác ca vic s dng
thuc bng đng tiêm chích, trong vài trng hp nó đi kèm theo viêm màng

trong tâm do P.aeruginosa, thng ít gp.
- Nhim khp m do P.aeruginosa thng do phu thut vùng xng chu và s
dng thuc theo đng tiêm.
- Viêm sn xng bàn chân do P.aeruginosa theo sau nhng vt thng xuyên
thu, ch yu xy ra  tr em. Vi khun gây nhim khun  nhng xng và
khp nh gm nhng đt ngón gn, khi xng bàn chân, khp bàn-ngón chân,
xng c chân, xng gót.
- P.aeruginosa còn là mt trong các tác nhân gây bnh thng gp nht  nhiu
hi chng ít đc hiu khác, liên quan ti các nhim khun xng và khp không
do đng máu thng gi chung là viêm ty xng k nhau mãn tính.
 Nhim khun đng niu
P.aeruginosa là mt trong nhng nguyên nhân thng gp nht gây
nhim khun đng tiu bnh vin và có bin chng. Có th do đt ng thông
hay dng c đng niu, phu thut hay do tc nghn đng tiu, chúng có th
xut phát t mt  c đnh và có th là mn tính hay th phát.
 Nhim khun da và mô mm

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  14

- Viêm m da nguyên phát do P.aeruginosa xy ra khi da b tn thng th phát
sau chn thng, bng, viêm da hoc loét do các bnh mch máu hoc vt
thng do t đè.
- Nhim khun huyt do vt thng bng đ ba lan rng nhim P.aeruginosa có
t l t vong rt cao. S nhim khun này do vi khun xâm nhim ngay ti các
vt bng hay vy ca vt bng, xâm ln và khong di vy và lp bì bên di,
xâm nhp vào mch máu và lan ta đi toàn thân.
- P.aeruginosa gây các ban sn nga và ban mn m lan ta do tip xúc vi các
bn tm nc nóng, sui nc khoáng, bn tm có nc xoáy và h bi b

nhim vi khun này.
 Nhim khun P.aeruginosa  bnh nhân AIDS
- Trong sut thp niên 80 và 90, nhim khun do P.aeruginosa ngày càng gia tng
 nhng bnh nhân AIDS tin trin, nhim khun c hi trc đó. Cn chú ý đa
s nhim khun P.aeruginosa trong dân s này là do mc phi trong cng đng.
- Viêm phi chim mt t l quan trng trong s các nhim khun do
P.aeruginosa  bnh nhân b AIDS.
[9]

I.1.6.3 Tình hình nhim Pseudomonas aeruginosa
Theo tng kt ca B Y T nm 2004 v tình hình nhim trùng bnh vin, t l
vi khun P.aeruginosa ti các bnh vin Vit Nam nh sau: Bnh vin Bch Mai
(13,1%), Bnh vin Ch Ry (20,6%), Bnh vin Nhi (16,6%), Bnh vin Bình nh
(11,3%).
Ti bnh vin Nhi ng 1, nm 2011 vi khun P.aeruginosa chim 6,75% trong
tng s 4073 vi khun phân lp đc ti khoa vi sinh.
[3]

Theo nghiên cu ca Trn Vn Ngc v S đ kháng kháng sinh ca vi khun
gây bnh viêm phi bnh vin và phng pháp điu tr thích hp trong giai đon hin

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  15

nay, t l t vong do viêm phi bnh vin khong 33-50%, liên quan đn nhim trùng
huyt, đc bit do P.aeruginosa và Acinetobacter.
[6]

 Theo nghiên cu v S đ kháng kháng sinh ca vi khun gây bnh thng gp

ti bnh vin Nhi ng 2 nm 2007 ca Trn Th Ngc Anh, P.aeruginosa chim 5,1%
trong tng s 2738 mu bnh phm phân lp đc.
[1]

I.2 NHIM TRÙNG BNH VIN
[2]

I.2.1 nh ngha:
Nhim trùng bnh vin (Nosocomial Infection): là bt k nhim trùng mc phi
trong thi gian nm vin. Xy ra 48 đn 72 gi sau khi nhp vin và trong vòng 10
ngày sau khi bnh nhân xut vin. Khung thi gian này s đc thay đi đi vi nhng
nhim trùng có thi gian  bnh ngn hn 48-72 gi.
Nhim trùng vt m ngoi khoa (Surgical Site Infection): đc coi là nhim
trùng bnh vin nu nhim trùng này xy ra trong 30 ngày sau phu thut hoc trong
vòng 1 nm nu mt dng c y khoa hay mt vt th l đc gn vào c th.
Nhim trùng t cng đng: nhim trùng có thi gian  bnh t trc khi bnh
nhân nhp vin. Tuy nhiên, các nhim trùng mc phi t cng đng đc mang vào
bnh vin có th sau đó tr thành ngun gây nhim trùng bnh vin cho các bnh nhân
khác và c nhân viên y t.
Nhim trùng t cng đng thng xy ra trên bnh nhân suy gim sc đ kháng
nh hoc va nh các bnh nhân nh tui, ngi già, b chn thng nh, có nhng bt
thng v sinh lý hoc các ri lon v chuyn hóa.

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  16

I.2.2 Ngun lây nhim
- Ngoi sinh (exogenous source): t mt bnh nhân khác hay chính nhân viên y t
hoc t môi trng bên ngoài vào, hoc qua trung gian các dng c y t cha

đc thanh trùng đúng mc.
- Ni sinh (endogenous source): t mt  vi khun  mt ni khác trên cùng c
th đó.
 Ngun nhim trùng trong các bnh vin có th là:
 Con ngi: các bnh nhân khác hoc nhân viên y t, hoc có th là ngi thm
bnh. Có th là nhng ngi đang nhim khun, nhng ngi đang trong thi
gian  bnh hoc ngi lành mang bnh…
 Môi trng: ngun nhim có th là các đ vt, thc phm, nc và không khí
trong môi trng bnh vin b nhim khun. Các ngun này có th b nhim t
các  cha vi khun bên ngoài môi trng. Nhim trùng bnh vin lây lan theo
các git nh hoc các ht bi l lng trong không khí.
I.2.3 ng lây nhim:
Nhim trùng bnh vin đc lây lan theo đng không khí hoc do tip xúc vi
các dng c y t dùng trong bnh vin. Cùng mt vi khun có th lây lan qua nhiu con
đng khác nhau.
I.2.4 Các yu t nh hng:
Nhim trùng bnh vin ph thuc vào các yu t:
 Vi khun gây bnh: s lng, đc tính, hot lc.
 Kí ch: yu t kí ch đóng mt vai trò đc bit quan trng trong các bnh nhim
trùng đc bit ti bnh vin, ni tp trung ca nhiu bnh nhân có sc đ kháng
chng nhim trùng thp.

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU

SVTH: TRN TH DIM HNG  17

S lây lan ca các vi khun gây nhim trùng đn các kí ch mi có th là kt qu
ca s thích ng và ny n ca các vi khun qua các nhim trùng th phát trên mt c
đa có bnh cnh lâm sàng rõ ràng và có th đa đn t vong.
I.2.5 Các nhim trùng bnh vin thng gp

Các nhim trùng bnh vin thng gp có th là:
 Nhim trùng tiu
 Nhim trùng vt thng ngoi khoa
 Nhim trùng đng hô hp
 Nhim trùng huyt
I.2.6 Hu qu ca nhim trùng bnh vin
Nhim trùng bnh vin có th dn đn hu qu sau:
 Làm cho bnh nng hn hoc t vong.
 Làm kéo dài thi gian nm vin gim kh nng lao đng.
 Bnh nhân nhim khun s tr thành mt ngun nhim nguy him cho nhng
ngi khác t
i bnh vin và cng đng.
 S cn thit phi dùng kháng sinh điu tr làm tng thêm chi phí, đa bnh nhân
đn nguy c nhim đc, làm tng áp lc chn lc kháng thuc cho các dòng vi
khun gây bnh ti bnh vin, góp phn to nên nhng dòng vi khun kháng
thuc mnh hn, khó dùng kháng sinh đ điu tr.
I.2.7 Các bin pháp phòng nga
Theo hng dn ca Trung tâm kim soát và phòng bnh Hoa Kì:
 Nhân viên y t phi thng xuyên ra tay vi xà bông thông dng và là điu bt
buc phi thc hin đúng quy cách trc khi m hay sau khi x lý vt dng cho
bnh nhân.