Thực trạng M và A trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam

TRNG I HC M TP. H CHệ MINH
KHOA ÀO TO C BIT



KHịA LUN TT NGHIP
NGÀNH TÀI CHệNH



THC TRNG M&A TRONG LNH VC
NGÂN HÀNG TI VIT NAM


SVTH: TRN TRNG NHÂN
MSSV: 1054042287
NgƠnh: TƠi Chính
GVHD: Th.S DNG TN KHOA










ThƠnh ph H Chí Minh ậ Nm 2014
i

LI CM N
 hoàn thành bài báo cáo này, tôi xin đc gi li cm n chân thành đn:
Thy Dng Tn Khoa, ging viên hng dn ca tôi. Cm n thy v nhng gi Ủ
là chìa khóa đ tôi có hng đi cho bài báo cáo này; đc bit là s nhit tình giúp đ
mà không phi ai cng có đc nh  thy.
Anh Phm Trng Sn, trng b phn M&A ca phòng Investment Banking,
thuc công ty c phn chng khoán Sài Gòn. Cm n anh v nhng tri nghim và
kin thc thc t mà anh đã mang li cho tôi. Tht may mn khi đc gp đc mt
ngi anh, ngi thy tt nh anh trong kì thc tp đu tiên ca đi mình.
Anh Trn Duy Thanh, trng phòng môi gii 2, thuc công ty c phn chng khoán
Sài Gòn; cùng các anh ch khác trong công ty và đc bit là đi bóng SSI đã giúp đ
tôi trong quá trình thc tp ti SSI. Các anh ch đã giúp tôi hòa nhp vào đi gia đình
SSI và hiu đc v vn hóa quỦ giá ca công ty.
Các anh ch, bn bè trong đi thc tp sinh ti Hi s. Cm n mi ngi v nhng
s giúp đ khi tôi khó khn; cng nh nhng kin thc mi m và đc bit là nhng
tình bn cùng nhng k nim đc bit mà tôi s không bao gi quên.
Thành ph H Chí Minh, ngày 25 tháng 3 nm 2014
ii

DANH MC T VIT TT
BCTC Báo cáo tài chính
BIDV Ngân hàng đu t và phát trin Vit Nam
FCB Ngân hàng TMCP  Nht
F&B Thc phm và  ung
GP-NHNN Giy phép – Ngân hàng Nhà nc
HBB Ngân hàng TMCP Nhà Hà Ni
HQT Hi đng qun tr
M&A Sáp nhp và Hp nht
N-CP Ngh đnh – Chính ph
NHNN Ngân hàng Nhà nc

SCB Ngân hàng TMCP Sài Gòn
SHB Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Ni
SSI Công ty c phn chng khoán Sài Gòn
TMCP Thng mi c phn
TNB Ngân hàng TMCP Tín Ngha
TP.HCM Thành ph H Chí Minh
WTO T chc thng mi th gii
iii

DANH MC BNG
Bng 2.1. Phân bit “Mergers” và “Acquisition” Trang 7
Bng 2.2. Các đt sóng M&A trong lch s Trang 20
Bng 3.1. S thng v M&A và giá tr ca các ngành dn
đu trong phân khúc Inbound M&A giai đon 2011 – 2012 Trang 27
Bng 3.2. S thng v M&A và giá tr các ngành dn đu trong
phân khúc Domestic M&A giai đon 2011 – 2012 Trang 28
Bng 3.3.C cu mt s ngân hàng ti Vit Nam phân loi theo vn
điu l Trang 29
Bng 3.4.Quy mô và s lng các NHTM ti mt s quc
gia ông Nam Á Trang 23
Bng 3.5.Các v sáp nhp ngân hàng ti Vit Nam trc
nm 2005 Trang 33
Bng 3.6. Các thng v mua li c phn ca Ngân hàng
nc ngoài vi các ngân hàng trong nc Trang 34
Bng 3.7. Các thng v M&A ngân hàng ti Vit Nam
t nm 2011 cho đn nay Trang 36
Bng 3.8. Mt s ch tiêu tài chính ca SCB – FCB –
TNB trc khi hp nht Trang 37
Bng 3.9. So sánh mt s ch tiêu ca SCB sau hp nht
vi 3 ngân hàng trc khi hp nht Trang 38

Bng 3.10. Các ch tiêu EPS, ROA và ROE ca SCB
trc và sau hp nht Trang 39
Bng 3.11. Mt s ch tiêu ca SHB và HBB trc khi
sáp nhp Trang 40
Bng 3.12. Tng d n cho vay và trái phiu cho Vinashin
ca HBB Trang 41
iv

Bng 3.13. Mt s ch tiêu ca SHB sau sáp nhp vi HBB Trang 43
Bng 3.14. EPS, ROA và ROE ca SHB trc và sau sáp
nhp vi HBB Trang 44
v

DANH MC BIU 

Biu đ 2.1. S thng v M&A giai đon 1897 – 1904 Trang 14
Biu đ 2.2. T trng các thng v M&A giai đon
1897 -1904 Trang 15
Biu đ 2.3. S thng v M&A giai đon 1963 – 1970 Trang 15
Biu đ 2.4. T trng giá tr thng v M&A ngành Tài chính
– Ngân hàng, Truyn thông giai đon 1993 – 2005 Trang 19
Biu đ 2.5. S thng v và Tng giá tr hot đng M&A
trên th gii giai đon 1985 – 2013 Trang 20
Biu đ 2.6. S lng thng v và Tng giá tr hot đng
M&A trong lnh vc ngân hàng ca th gii giai đon 1985
– 2013 Trang 22
Biu đ 2.7. T trng giá tr thng v M&A ngân hàng so vi
toàn b các ngành giai đon 2002 – 2012 Trang 23
Biu đ 3.1. Tng quan M&A Vit Nam giai đon 2003 –
2012 Trang 25

Biu đ 3.2. C cu M&A ti Vit Nam nm 2012 Trang 26
Biu đ 3.3. T trng “Thu nhp không t hot đng cho
vay” (TNKTHCV) và “Chi phí hot đng” (CPH) so vi
Doanh thu ca ngành ngân hàng ca mt s nc Trang 31
Biu đ 3.4. T l n xu ti các ngân hàng Vit Nam giai
đon 2004 – 2012 Trang 32
Biu đ 3.5. C cu s hu Sacombank tháng 7/2011 Trang 45
Biu đ 3.6. C cu s hu Sacombank sau khi b thâu tóm Trang 48

vi

MC LC
CHNG 1: GII THIU 1
1.1. Lệ DO CHN  TĨI 1
1.2. MC TIÊU NGHIÊN CU 2
1.3. PHM VI NGHIÊN CU 2
1.4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2
1.5. B CC CA KHịA LUN 3
CHNG 2: NHNG VN  C BN V M&A 5
2.1. KHÁI NIM V M&A 5
2.1.1. M&A là gì? 5
2.1.2. Phân bit Sáp nhp (Mergers) và Thâu tóm (Acquisition) 6
2.1.3. Nhng yu t thúc đy hot đng M&A 8
2.1.4. Phân loi M&A 9
2.1.5. Phân bit M&A và u t tài chính (Financial Investment) 11
2.1.6. Nhng li ích t hot đng M&A 12
2.1.7. Nhng nguy c t hot đng M&A 13
2.2. LCH S M&A TH GII 14
2.2.1. 6 đt sóng trong lch s M&A th gii 14
2.2.2. M&A lnh vc ngân hàng trên th gii trong nhng nm

gn đây 21
CHNG 3: THC TRNG M&A TRONG LNH VC NGÂN
HĨNG TI VIT NAM 25
3.1. TNG QUAN CHUNG V M&A TI VIT NAM 25
3.2. THC TRNG M&A TRONG LNH VC NGÂN HĨNG
TI VIT NAM 25
3.2.1. Nhng lí do thúc đy hot đng M&A trong lnh vc Ngân
hàng ti Vit Nam 28
3.2.2. Thng kê các thng v M&A trong lnh vc Ngân hàng
ti Vit Nam 32
3.3. MT S THNG V M&A TRONG LNH VC NGÂN
HĨNG TI VIT NAM 37
vii

3.3.1. Hp nht 3 ngân hàng TMCP Sài Gòn – TMCP Tín Ngha
– TMCP  Nht 37
3.3.2. Sáp nhp Habubank vào SHB 40
3.3.3. Eximbank thâu tóm Sacombank 45
CHNG 4: KIN NGH - GII PHÁP 51
4.1. NHNG HN CH TRONG VIC THC HIN M&A TI
VIT NAM 39
4.2. GII PHÁP 39
4.2.1. i vi c quan Nhà nc 51
4.2.2. i vi các NHTM 52
KT LUN 55


1

CHNG 1: GII THIU

1.1. Lệ DO CHN  TÀI
Trong bi cnh hi nhp quc t ngày càng sâu rng, th trng tài chính nói chung
và ngành ngân hàng nói riêng cng có nhng bc phát trin mnh m đ đáp ng kp
thi vi xu hng phát trin. iu đó đc th hin qua s m rng c v quy mô ln
cht lng và các loi hình dch v ca h thng các ngân hàng Vit Nam, cng nh
s tham gia ngày càng nhiu và m rng đi tng khách hàng mc tiêu ca các ngân
hàng ln đn t nc ngoài.
Trong nn kinh t hin nay, ngân hàng là mt b phn không th thiu, gn lin
nhng hot đng nh tín dng, tin t và thanh toán. Hot đng ca ngân hàng có s
liên quan mt thit đn các lnh vc và ngành ngh khác trong xã hi. Mc dù không
trc tip to ra ca ci vt cht nhng vi đc đim hot đng riêng ca mình, ngành
ngân hàng đang gi mt vai trò quan trng trong vic thúc đy s phát trin ca nn
kinh t.
Tuy nhiên, th trng tài chính Vit Nam vn còn b đánh giá là tn ti nhiu bt
cp và nhng đim hn ch; đc bit đã đc th hin rõ trong giai đon khng hong
kinh t th gii nói chung và ngay ti Vit Nam nói riêng trong thi gian va qua.
Khng hong kinh t, đc bit là tình trng đóng bng trong ngành Bt đng sn – Xây
dng đã gây ra tình trng n xu đáng báo đng ti các ngân hàng  Vit Nam, có lúc
t l này lên đn 11,8% theo nh công b ca y ban Giám sát Tài chính Quc gia
vào nm 2012. Ngoài ra, vic lm phát cao dn đn Ngân hàng Nhà nc buc phi áp
dng chính sách tht cht tin t, dn đn kim soát hn mc tín dng cng khin hot
đng ca các Ngân hàng ngày mt khó khn hn. Thêm mt yu t na là vic tng
vn điu l theo l trình quy đnh ti Ngh đnh 141/2006N-CP đang bt buc các
ngân hàng, đc bit là các ngân hàng có quy mô vn nh buc phi tìm ra gii pháp đ
có th đáp ng đc nhng yêu cu ca Ngh đnh.
Không nhng phi đi din vi các sc ép đn t bên trong, các Ngân hàng ti Vit
Nam còn phi đi din vi s cnh tranh t các Ngân hàng nc ngoài theo l trình t
do hóa tài chính khi Vit Nam gia nhp WTO t nm 2007. Vi tình hình nh vy,
Mua bán – Sáp nhp; M&A (Mergers & Acquisition); có th xem là mt trong nhng
gii pháp hiu qu nhm giúp các Ngân hàng, đc bit là các Ngân hàng nh có th

liên kt thành nhng đn v ln và nâng cao sc cnh tranh trên th trng. Ngoài ra,
M&A còn giúp các Ngân hàng Vit Nam có th liên kt vi các đi tác t nc ngoài,
t đó tn dng các ngun lc và kin thc tiên tin đ áp dng vào trong hot đng
kinh doanh và qun lí. Trong xu hng hi nhp và nhng thách thc t cuc khng
2

hong kinh t toàn cu đ li thì M&A có th xem là mt trong nhng gii pháp kh
thi dành cho các Ngân hàng làm n yu kém và hot đng không hiu qu.
Tuy nhiên, theo đánh giá hin nay ca các chuyên gia, hot đng M&A ti Vit
Nam còn gp nhiu khó khn, mà xut phát ch yu t các nguyên nhân chính nh s
chng chéo v quy đnh và lut pháp gia các b lut; vic thiu kinh nghim ca Ban
qun tr trong các Ngân hàng ti Vit Nam,… t đó dn đn vic thua thit hoc tht
bi trên thng trng M&A.
 hiu rõ hn v M&A, mt khái nim vn còn khá mi m ti Vit Nam; đng
thi phân tích, tìm hiu rõ v thc trng M&A trong ngành Ngân hàng ti Vit Nam,
t đó có th đa ra nhng gii pháp hoc khuyn ngh giúp cho hot đng M&A ti
Vit Nam đc tt hn; góp phn giúp h thng Ngân hàng nói riêng và ngành Tài
chính nói chung hot đng mt cách hiu qu, đóng góp vào vic kích thích s phát
trin ca nn kinh t nc ta. Sinh viên quyt đnh la chn đ tài “Thc trng M&A
trong lnh vc Ngân hàng ti Vit Nam hin nay” đ làm đ tài cho báo cáo tt nghip
ca mình.
1.2. MC TIÊU NGHIÊN CU
Trong bài báo cáo này, sinh viên mong mun s
- Tìm hiu và nhn bit rõ các khái nim quan trng v M&A nói chung.
- Thc trng hot đng M&A ti Vit Nam nói chung và ngành Ngân hàng nói
riêng. Ngoài ra, báo cáo hng đn vic xác đnh nhng lí do chính ca hot
đng M&A trong ngành Ngân hàng. Cui cùng, đa ra nhng trng hp đin
hình và phân tích kt qu đt đc ca các thng v.
-  xut gii pháp, khuyn ngh: T vic làm rõ thc trng ca M&A trong lnh
vc ngân hàng ti Vit Nam; sinh viên t đó s đ xut nhng gii pháp,

khuyn ngh nhm giúp cho các bên tham gia vào các thng v M&A trong
lnh vc Ngân hàng ti Vit Nam mt cách hiu qu.
1.3. PHM VI NGHIÊN CU
Phm vi nghiên cu ca bài báo cáo s tp trung vào đi tng là các Ngân hàng
thng mi ti Vit Nam. ng thi các s liu thu thp và phân tích ch yu nm 
giai đon t 2010 cho đn thi đim hin ti.
1.4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Ngun s liu: C s d liu trong nghiên cu này đc tp hp ch yu t các Báo
cáo tài chính ca các Ngân hàng thng mi  Vit Nam, các s liu t Ngân hàng
Nhà nc Vit Nam, đng thi kt hp vi các tài liu phân tích, thng kê t các công
3

ty nc ngoài mà ch yu đn t Stoxplus, KPMG, BMI, Các bài báo trên mng liên
quan v ch đ M&A. Ngoài ra, tác gi còn tham kho c s lí thuyt  nhng giáo
trình M&A ca các tác gi trong và ngoài nc.
V phng pháp nghiên cu ch yu trong bài báo cáo là thu thp và tng hp
thông tin t nhiu ngun đ tng kt và ch ra đc kt qu mun hng đn. Ngoài
ra, bài báo cáo còn s dng các s liu tài chính qua các nm ca các đi tng nghiên
cu đ t đó phân tích hng tng, gim và s thay đi ca đi tng qua các thi kì.
1.5. B CC CA KHịA LUN
Ngoi tr Chng 1, ni dung chính ca bài báo cáo đc chia làm 3 Chng.
Chng 2: Nhng vn đ c bn v M&A
Trong chng này, bài báo cáo s làm rõ các khái nim c bn v M&A: M&A là
gì? Ti sao lai có hot đng M&A? Nhng đng c thúc đy hot đng M&A; phân
bit gia u t tài chính và M&A thc s,…
Ngoài ra, chng 2 còn gii thiu tng quan v lch s M&A ca th gii bt đu t
cui th k th 19 kéo dài cho đn nay. Kt thúc chng 2 là nhng thng kê v xu
hng M&A lnh vc ngân hàng ca th gii trong nhng nm gn đây.
Chng 3: Thc trng M&A trong lnh vc Ngân hàng ti Vit Nam
Chng 3 chia làm 2 ni dung chính.

Phn đu tiên ca chng s gii thiu tng quan v tình hình M&A ti Vit Nam
trong giai đon gn đây. Sau đó s thng kê riêng lnh vc Ngân hàng và nêu lên
nhng lí do vì sao M&A li xy ra trong lnh vc Ngân hàng ti Vit Nam.
 ni dung còn li, bài khóa lun s đa ra 3 trng hp M&A Ngân hàng ti Vit
Nam:
- Hp nht SCB – TNB – FCB: Mt ví d v vic hp nht 3 ngân hàng yu
kém đ dn đn vic thành lp nên 1 ngân hàng duy nht nhm gii quyt
nhng bt n tn ti  riêng tng ngân hàng.
- HBB sáp nhp vào SHB: SHB thc hin vic mua li mt HBB đang tn ti
nhiu vn đ v sc khe tài chính vi mc đích m rng quy mô kinh doanh
và nâng tính cnh tranh trên thng trng.
- Eximbank thâu tóm Sacombank: Mt ví d đin hình cho hình thc thâu tóm
thù đch (Hostile Takeover).
 mi ví d, bài khóa lun s đa ra nhng din bin c th, lí do và đánh giá hiu
qu ca các thng v sau khi đã hoàn tt.
4

Chng 4: Bin pháp – Kin ngh
Chng 4 nêu ra nhng khó khn, bt cp đang tn ti; gây cn tr đi vi hot
đng M&A ti Vit Nam. T đó đa ra nhng gii pháp đng t phía nhiu góc đ
nhm mong mun s ci thin tt hn hot đng M&A trong ngành Ngân hàng nói
riêng và toàn b các lnh vc nói chung.
5

CHNG 2: NHNG VN  C BN V M&A
2.1. KHÁI NIM V M&A
2.1.1. M&A lƠ gì?
“Mergers and Acquisition” (M&A), mua bán và sáp nhp doanh nghip, là cm t
đ cp đn vn đ kt hp các doanh nghip, công ty li vi nhau nhm mt s mc
đích nht đnh. Có nhng công ty dùng M&A đ đa dng hóa hot đng kinh doanh

ca mình, s khác li dùng M&A nhm hng đn nhng tng trng trong tng lai,
hoc trong mt s trng hp khác thì M&A thng đc nhc đn nh mt trong
nhng cách đ xâm nhp th trng mi mt cách hiu qu và nhanh nht. Nhng tu
chung li, mc đích ca các bên khi tham gia M&A là hng đn mt giá tr li nhun
gia tng (synergy) có th đem li cho mình so vi khi các bên tn ti riêng l. Khái
nim synergy thng đc biu din theo cách d tip cn hn theo công thc
“1+1=3”, th hin rõ Ủ ngha v giá tr gia tng ca mình.
Khái nim M&A đc nhc đn rt nhiu trong nhng nm gn đây ti Vit Nam,
đc bit trong bi cnh khng hong ca nn kinh t đã to điu kin cho nhng v tái
cu trúc doanh nghip, công ty vi mc đích ci thin sc khe kinh doanh ca doanh
nghip, bên cnh đó xut hin các v thâu tóm hoc sáp nhp nhm nâng tính cnh
tranh trên thng trng. Ngoài ra, nhng thng v M&A xut phát t các nhà đu
t nc ngoài cng ngày càng nhiu mà mt trong nhng lí do chính là các công ty ti
Vit Nam hin đang b đnh giá r hn so vi giá tr s sách (book value);  hng
ngc li, các công ty trong nc đang cn tip cn nhng công ngh và phng pháp
qun tr tiên tin t quc t đ có th vt qua giai đon kinh t khó khn này và nâng
cao sc cnh tranh trên thng trng vi các doanh nghip đn t nhng quc gia
khác trong bi cnh Vit Nam đã chính thc tham gia sân chi WTO; chính nhng yu
t này đã to tin đ cho các hot đng M&A đc din ra ngày mt nhiu hn.
Tuy nhiên, hin nay ti Vit Nam vn còn rt nhiu ngi nhm ln hoc cha có
s phân bit rõ ràng gia các khái nim “Thâu tóm” (Acquisition) và “Sáp nhp”
(Mergers), mt phn là vì s nhp nhng trong đnh ngha gia ting Anh và ting
Vit, dn đn nhng khó khn trong vic nghiên cu v ch đ đang rt nóng bng
này. Bên cnh đó, vic làm rõ nhng khái nim nh: phân loi các thng v M&A
theo nhng tiêu chí khác nhau, s khác bit gia đu t tài chính (Financial
investment) và M&A; nhng đng c thúc đy hot đng M&A cng rt quan trng.
Chính vì vy, đ có th nghiên cu xa hn trong lnh vc này, vic hiu rõ Ủ ngha ca
tng khái nim là rt cn thit đ to tin đ cho vic ng dng vào phân tích thc
tin, t đó đánh giá và đa ra nhng kt lun chính xác.
6

2.1.2. Phơn bit Sáp nhp (Mergers) vƠ Thơu tóm (Acquisition)
Phân bit theo khái nim nguyên gc
Theo nh Alexander Roberts trong “Mergers and Acquisitions” đc xut bn vào
nm 2007 có đnh ngha 2 khái nim “Mergers” và “Acquisition” nh sau:
Mergers (Sáp nhp) đ cp đn vic 2 công ty A và B tha thun cùng chia s v tài
sn, th phn,… đ thành lp nên mt công ty mi là C, khi đó thì 2 công ty A và B
cng s chm dt s tn ti ca mình.
Acquisition (Thâu tóm) đ cp đn vic công ty A c gng mua li mt phn hoc
toàn b công ty B nhm kim soát hot đng ca công ty B. Khi đó, công ty A có th
quyt đnh hoc (i) chm dt s tn ti ca công ty B hoc (ii) chuyn công ty B hot
đng theo dng công ty con ca mình. Công ty A trong trng hp này đc gi là
công ty thâu tóm (acquirer), còn công ty B là công ty mc tiêu (target company).
Phân bit theo lut doanh nghip 2005
Ti Vit Nam, c th là theo lut Doanh nghip đc Quc hi thông qua vào nm
2005 thì không tn ti khái nim “Thâu tóm” (Acquisition) mà thay vào đó là hai khái
nim “Sáp nhp” (Mergers) và “Hp nht” (Consolidation).
V khái nim “Hp nht”, điu 152 ca Lut Doanh nghip nêu rõ: “Hai hoc mt
s công ty cùng loi (sau đây gi là công ty b hp nht) có th hp nht thành mt
công ty mi (sau đây gi là công ty hp nht) bng cách chuyn toàn b tài sn, quyn,
ngha v và li ích hp pháp sang công ty hp nht, đng thi chm dt tn ti ca các
công ty b hp nht.”
i vi khái nim “Sáp nhp” theo điu 153 Lut doanh nghip đnh ngha nh sau:
“Mt hoc mt s công ty cùng loi (sau đây gi là công ty b sáp nhp) có th sáp
nhp vào mt công ty khác (sau đây gi là công ty nhn sáp nhp) bng cách chuyn
toàn b tài sn, quyn, ngha v và li ích hp pháp sang công ty nhn sáp nhp, đng
thi chm dt s tn ti ca công ty b sáp nhp.”
Nh vy, theo cách hiu nh Lut doanh nghip nm 2005 quy đnh thì “Sáp nhp”
là trng hp “acquisition” theo ngha gc, còn “Hp nht” đ cp đn khái nim
“mergers” theo ngha ting Anh.

Di đây là bng tóm tt các đnh ngha v “Mergers” và “Acquisition” đc trao
đi trong phn này.



7

Bng 2.1. Phơn bit “Mergers” vƠ “Acquisition”

Mergers
Acquisition
Theo ngha
gc
- 2 công ty tha thun cùng
chia s v tài sn, th
phn,… đ thành lp nên
mt công ty mi, khi đó
thì 2 công ty ban đu cng
s chm dt s tn ti ca
mình.

- công ty A c gng mua li mt
phn hoc toàn b công ty B
nhm kim soát hot đng ca
công ty B
- công ty A có th quyt đnh
hoc i) chm dt s tn ti ca
công ty B hoc ii) chuyn công
ty B hot đng theo dng công
ty con ca mình. Công ty A

trong trng hp này đc gi
là công ty thâu tóm (acquirer),
còn công ty B là công ty mc
tiêu (target company).
Theo Lut
doanh
nghip 2005
- “Hai hoc mt s công ty
cùng loi (sau đây gi là
công ty b hp nht) có
th hp nht thành mt
công ty mi (sau đây gi
là công ty hp nht) bng
cách chuyn toàn b tài
sn, quyn, ngha v và
li ích hp pháp sang
cônsg ty hp nht, đng
thi chm dt tn ti ca
các công ty b hp nht.”
- “Mt hoc mt s công ty cùng
loi (sau đây gi là công ty b
sáp nhp) có th sáp nhp vào
mt công ty khác (sau đây gi
là công ty nhn sáp nhp) bng
cách chuyn toàn b tài sn,
quyn, ngha v và li ích hp
pháp sang công ty nhn sáp
nhp, đng thi chm dt s
tn ti ca công ty b sáp
nhp.”

Minh ho
A + B  C
A + B  A
Kt qu
- T cách pháp nhân ca 2
công ty A và B chm dt.
Thay vào đó là vic thành
lp t cách pháp nhân ca
công ty C.
- C phiu ca công ty A
- T cách pháp nhân ca công ty
B chm dt. Công ty B vn tn
ti bình thng.
- C phiu ca công ty B chm
dt lu hành. C phiu công ty
B vn lu hành nh bình
8

và B chm dt lu hành.
C phiu ca công ty C
đc phát hành thay th.
thng.

Quyn kim
soát doanh
nghip
- Các bên liên quan tha
thun c cu kim soát và
quyt đnh trong vic điu

hành công ty mi.
- Quyn quyt đnh s thuc v
công ty có quy mô s hu c
phn ln hn.
Theo “Hp nht – Thâu tóm di góc nhìn tài chính”, H Cm Hà
2.1.3. Nhng yu t thúc đy hot đng M&A
Nhu cu v nhng k nng hoc ngun tài nguyên đc bit - Mt công ty có th thc
hin thng v M&A nhm mc đích tip cn hoc s hu nhng k nng, ngun tài
nguyên đc bit mà công ty mc tiêu đang s hu. ây là mt yu t thúc đy ph
bin trong ngành công ngh, khi mà các công ty ln thng hay thc hin các v thâu
tóm các công ty nh s hu nhng sn phm hoc công ngh đc bit mi, nh vic
Facebook mua li Instagram vào nm 2012 hoc mi đây nht là thng v mua li
Whatapps vi giá tr lên đn 19 t USD.
Bin đng t th trng c phiu – Nhng bin đng trong giá c phiu cng có th
là mt đng lc mnh m thúc đy hot đng M&A. Ví d nh khi th trng chng
khoán tng trng nóng (booming), các thng v M&A s tr nên hp dn hn khi
các công ty thâu tóm có th dùng c phiu ca mình đ thc hin các giao dch thay vì
bng tin mt. Hoc khi có mt s st gim mnh trên th trng chng khoán cng có
th khin các công ty tr nên “r” hn so vi giá tr s sách, và đó là yu t thúc đy
cho vic thc hin các thng v M&A bng tin mt nhiu hn. Vit Nam trong giai
đon 2011 – 2012 là mt ví d đin hình khi làn sóng các công ty nc ngoài thc
hin thng v M&A ti Vit Nam vì mt phn lí do là các công ty Vit Nam hin
thi b đnh giá r hn so vi giá tr thc.
S toàn cu hóa – Vi gia tng toàn cu hóa, đc h tr bi s phát trin mnh m
t công ngh đã giúp khong cách v mt đa lí ngày mt b xóa nhòa, t đó giúp cho
vic hp tác hoc vn hành công vic gia các quc gia tr nên d dàng hn. iu này
giúp cho các thng v M&A mang tính cht quc t tr nên ph bin hn.
Phân tán ri ro – Mt công ty cng có th thc hin M&A nhm mc đích đa dng
hóa lnh vc kinh doanh, t đó phân tán ri ro trong danh mc tài sn ca mình. Theo
nhng thng kê và tài liu cho thy rng đây là đng c ch yu đng đng sau các

thng v M&A trong sut giai đon 30 nm t nhng nm 1960 cho đn ht thp
niên 80.
9

Áp lc cnh tranh – Khi th trng ngày càng cnh tranh và mang tính khc lit,
M&A là mt trong nhng gii pháp ca các công ty nhm tng tính cnh tranh và có
th tn ti trên th trng. Ví d nh trng hp British Petroleum Amoco sáp nhp
vi Exxon Mobil trong nhng nm 1990 ca th k trc là mt ví d minh hot cho
s bùng n và cnh tranh ca th trng du la.
Kim soát giá – Khi ngun cung ca th trng đt đn lng cân bng hoc d
tha so vi nhu cu ca th trng vì có quá nhiu nhà sn xut s dn đn giá ca sn
phm b thp đi. Trong mt s trng hp, s có nhng công ty xem xét vic M&A
vi các công ty khác nhm mc đích kim soát tt hn ngun cung và giá c sn
phm.
Nhu cu v th phn – M&A đc xem là cách nhanh nht đ có đc th phn cng
nh s lng khách hàng trong th trng mi. Bng vic liên kt này, các bên tham
gia s to ra đc giá tr cng hng ln hn so vi vic so sánh riêng tng công ty
vi nhau.
2.1.4. Phơn loi M&A
Có nhiu cách đ phân loi M&A, trong nghiên cu này xin đ cp đn nhng cách
phân loi ph bin nht da trên: (i) mi liên kt, (ii) quy mô, (iii) đa lí, (iv) cách
thc.
(i) Phân loi theo mi liên kt
K t khi xut hin vào nm 1890, các thng v M&A có th phân thành 3 loi:
- Theo chiu dc (Vertical intergration)
- Theo chiu ngang (Horizontal intergration)
- Theo tp đoàn (Conglomenration)
Theo chiu dc (Vertical intergration) – Là hình thc M&A ca công ty sn xut
(manufacturers) vi các công ty cung cp nguyên liu (supplier) hoc công ty tiêu th
(customers). Hình thc M&A vi công ty cung cp nguyên liu đc gi là M&A theo

chiu tin (forward intergration), hình thc M&A vi công ty tiêu th đc gi là
M&A theo chiu lùi (backward intergration). Ví d nh công ty dt có th thc hin
thng v M&A theo chiu lùi bng cách thâu tóm hoc sáp nhp vi mt công ty
cung cp nguyên liu cho ngành dt.
Theo chiu ngang (Horizontal intergration) – Là hình thc M&A vi các công ty
trong cùng mt ngành. Nhng hot đng M&A này thng nhm mc đích nâng cao
s cnh tranh bng cách loi b đi th cnh tranh trên cùng th trng. Ví d đin
hình là vic hãng công ngh Yahoo mua li Tumblr trong th trng blog trc tuyn.
10

Theo tp đoàn (Conglomenration) – Là hình thc M&A vi các công ty khác ngành
ngh. Mt trng hp minh ha là tp đoàn Berkshire Hathaway ca t phú Warren
Buffet vn ban đu ch là mt công ty dt đã thc hin rt nhiu thng v M&A vi
các công ty hot đng trong ngành bo him, ngân hàng, thc phm,…
(ii) Phân loi theo quy mô
Các thng v M&A cng có th phân loi v tính cht quy mô: thâu tóm mt phn
hoc toàn b doanh nghip.
(iii) Phân loi theo đa lí
Da vào tính cht đa lí, ta có th phân loi M&A thành 3 trng hp:
- Inbound M&A
- Outbound M&A
- Domestic M&A
Inbound M&A – Là trng hp các công ty nc ngoài thc hin vic thâu tóm các
công ty trong nc. Mt ví d là vic ngân hàng Mizuho mua li 15% c phn ngân
hàng ngoi thng Vit Nam Vietcombank vào nm 2011.
Outbound M&A – Là trng hp các công ty trong nc thc hin vic thâu tóm
các công ty nc ngoài.
Domestic M&A – Là trng hp các công ty trong nc thc hin vic thâu tóm ln
nhau. Mt trng hp minh ha là vic Traphaco mua li công ty dc Qung Tr.
(iv) Phân loi theo cách thc thâu tóm

Thâu tóm kiu thân thin (friendly acquisition) – Là hình thc thâu tóm mà công ty
mc tiêu có thin Ủ hp tác. Công ty mc tiêu cm thy đây có th là mt c hi đ
phát trin hot đng kinh doanh hoc tn dng công ngh tiên tin t đi tác. Mt ví
d là ngân hàng Tokyo Mitsubishi UFJ mua li 20% c phn ca ngân hàng công
thng Vit Nam Vietinbank vào nm 2011.
Thâu tóm kiu thù đch (hostile acquisition) – Là hình thc thâu tóm mà công ty
mc tiêu chng đi và tìm nhiu cách đ ngn không cho thng v đc hoàn thành.
Nhng thng v thâu tóm theo kiu thù đch thng đc thc hin qua cách công ty
thâu tóm âm thm mua li c phn ca công ty mc tiêu cho đn khi đt đ t trng đ
kim soát công ty mc tiêu. Trng hp Eximbank thâu tóm c phiu ca Sacombank
trong nm 2012 là mt trng hp ca hình thc thâu tóm này.
11

2.1.5. Phơn bit M&A vƠ u t tƠi chính (Financial Investment)
V bn cht, khi các thng v M&A đc hoàn thành thì bên thc hin thâu tóm
thng phi đu t ngun vn vào công ty mc tiêu nhm hng đn vic thu đc li
nhun ln hn trong tng lai. ây là điu có nét tng đng vi vic đu t tài chính
(b ra mt s vn đu t vào chng khoán và các kênh tài sn khác nhm mc tiêu thu
li li nhun theo thi gian). Tuy nhiên, hot đng M&A và đu t tài chính vn có
nhng s khác bit nht đnh đc th hin qua các quan đim sau:
V mc đích ca nhà đu t
Vi nhng thng v M&A, nhà đu t (bên thâu tóm) thng đt mc tiêu to ra
nhng thay đi tích cc đn chin lc kinh doanh và qun tr ca công ty b mua li;
đng thi chú Ủ đn s hp tác gia hai bên sau khi thng v đc hoàn thành. Mt
yu t đc th hin rõ là bên thâu tóm thng s có nhng tác đng ln đn B máy
qun tr ca bên mc tiêu sau khi thng v hoàn thành.
Trong khi đó, nhng nhà đu t tài chính thng quan tâm ch yu đn yu t to ra
li nhun hin ti ca công ty và đc bit là tính thanh khon trong nhng khon đu
t ca h.
Thi gian và chu trình thc hin

Vi các thng v M&A thng mt khong 1 nm đ nghiên cu và đàm phán,
hoc có th mt ti 2 – 3 nm cho nhng thng v ln. Các nhà đu t trong nhng
thng v M&A chú Ủ đn rt nhiu khía cnh: yu t pháp lut, cu trúc vn hành
ca công ty b mua li, th phn, sn phm, khách hàng…
Trong khi đó, các quyt đnh đu t tài chính thng mt t 3 đn 6 tháng. Và trong
quá trình ra quyt đnh, các nhà đu t thng chú Ủ đn nhng yu t c bn nh cu
trúc vn, th phn s hu và kh nng thanh khon ca doanh nghip.
Giá mua li
Trong các thng v M&A, Giá thc hin thng ln hn so vi Giá th trng
(market price) ca công ty b mua li. iu này phn ánh mong đi ca bên Mua v
nhng s thay đi tích cc v giá tr ca công ty v lâu dài sau khi thng v M&A
đc hoàn thành.
Trong khi đó, các nhà đu t tài chính thng mua mt công ty da trên Giá tr
trng, yu t phn ánh nhng s mong đi v tài chính và tng trng ca công ty
đó.
12

2.1.6. Nhng li ích t hot đng M&A
Mc đích quan trng nht mà các bên (đc bit là bên thâu tóm) hng đn trong
các thng v M&A là giá tr cng hng, hay còn gi là giá tr tng thêm mà theo
ting Anh là synergy. Theo đnh ngha trong giáo trình “Tài chính Doanh nghip cn
bn” do TS. Nguyn Minh Kiu xut bn nm 2011, synergy chính là phn chênh lch
gia giá tr công ty sau khi đã nhp li so vi tng giá tr ca tng công ty riêng bit.
Khái nim này đc biu din qua công thc sau:
Synergy = V
AB
– (V
A
+ V
B

)
Trong đó:
- V
AB
: Giá tr công ty sau khi đã nhp li.
- V
A
, V
B
: Giá tr ca tng công ty riêng bit.
Lí do dn đn vic to ra giá tr tng thêm synergy thng xut phát t nhng yu
t đc lit kê di đây:
Tng hiu qu vn hành - Khi din ra thng v M&A, 2 bên s cn xem li cách
thc hot đng, đi ng nhân viên. iu này giúp công ty nhn ra nhng b phn hot
đng kém hiu qu đ t đó có bin pháp ci t nh thay đi hoc gim bt nhân s đ
đm bo công ty mi s hot đng hiu qu.
Li th t quy mô - Khi hai công ty kt hp li vi nhau thì s tng quy mô, và khi
tng đn mt đim nào đó thì chi phí s gim xung. Thng các loi chi phí  đây là
chi phí c đnh hay chi phí sn xut chung.
a dng hóa sn phm, dch v - Thng v M&A có th giúp cho mt công ty đa
dng hóa sn phm và dch v ca mình. Ví d Microsoft là mt hãng chuyên sn xut
phn mm, nhng t khi mua li b phn sn xut đin thoi và phn cng ca Nokia
thì Microsoft đã đa dng danh mc sn phm ca mình không còn ch đn thun là
mt công ty chuyên sn xut v phn mm cho các thit b đin t na.
Tit kim nh thâu tóm theo ngành dc - M&A theo ngành dc giúp công ty ch
đng đu vào ca sn phm, giúp gim bt chi phí và t đó tng tính cnh tranh cho
sn phm ca mình trên th trng nh vic bán giá r hn so vi trc đó. Ví d công
ty may mc có th thâu tóm công ty chuyên sn xut vi si.
Kt hp u đim và khc phc nhc đim ca nhau - Có nhng trng hp nu 2
công ty hot đng riêng bit thì kém hiu qu nhng khi nhp chung li vi nhau thì

li có nhng thay đi rt tích cc. Ví d trng hp Công ty Tài chính Sài Gòn và
Ngân hàng thng mi c phn à Nng. Công ty Tài chính Sài Gòn có mi quan h
tt vi khách hàng nên thun li trong vn đ cp tín dng nhng li gp khó khn 
vn đ huy đng vn di danh ngha mt công ty tài chính. Ngân hàng thng mi c
13

phn à Nng thì ngc li. Chính vì vy, s kt hp ca 2 thc th này to ra ngân
hàng Vit Á đã loi b ht nhng nhc đim tn ti riêng bit trc đó, giúp tng
hiu qu trong cnh tranh và gim bt chi phí. (TS. Nguyn Minh Kiu, Tài chính
Doanh nghip cn bn, tr. 669).
Sc mnh t đc quyn hay gim bt cnh tranh - Mt công ty có th thâu tóm mt
công ty cùng ngành đ gim bt đi th cnh tranh, t đó có th tng doanh thu bng
vic tng giá bán sn phm vì gi đây ít b cnh tranh hn.
Trang b công ngh mi - Công ty b thâu tóm có th hng li t vic đc tip
cn công ngh qun tr và sn xut tiên tin t công ty thâu tóm, t đó tng hiu qu
trong hot đng sn xut kinh doanh. Ví d đin hình nh trng hp công ty
Domesco đc công ty CFR International SPA ca Chile mua li mt phn s hu và
đang có l trình hp tác vi đi tác đn t Nam M này đ tn dng th mnh v công
ngh sn xut và tiên tin.
Thâm nhp th trng - Thông qua nhng thng v M&A, các công ty có th thâm
nhp th trng mi da vào kênh phân phi, mng li tip th và nn tng khách
hàng đã đc xây dng trc đó ca công ty b thâu tóm. ây là mt cách có nhiu u
đim so vi vic phi xây dng mt thng hiu mi m ngay t nhng bc đu tiên
ti mt th trng mi; đc bit là vi các công ty đn t nc ngoài. Ví d đin hình
là trng hp hãng xe Fiat ca ụ mua li c phn ca công ty sn xut ô tô ln th 3
ca M là Chrysler sau khi hãng này đ đn xin bo h phá sn; thông qua vic mua
li mt phn Chrysler, Fiat mong mun s thâm nhp đc vào th trng M qua kênh
phân phi đã đc xây dng rng khp ca Chrysler.
2.1.7. Nhng nguy c t hot đng M&A
Doanh nghip có th mt thng quyn sau khi thc hin M&A - Trong mt s

trng hp thc hin sáp nhp, công ty sáp nhp có quyn quyt đnh xóa s hoc đi
tên thng quyn đ phc v cho mc đích kinh doanh ca mình. in hình là các
thng v Microsoft mua li các hãng phn mm nh l, tn dng công ngh ca các
hãng này đ phát trin nhng phn mm tng t và sau đó xóa s các hãng đó.
Vn hóa doanh nghip b tác đng - Có nhng thng v M&A không đem li hiu
qu nh kì vng vì hai bên không tính đn s hòa hp v giá tr vn hóa ca các bên
sau khi thc hin M&A. Dn đn vic ni b công ty mi không đoàn kt, đu đá ln
nhau và t đó không to ra s hiu qu trong kinh doanh.
Xung đt li ích ca c đông - Khi thc hin thng v M&A, li ích ca các c
đông hin hu  c công ty thâu tóm và b thâu tóm xung đt ln nhau. Mt ví d là v
vic Eximbank tin hành thâu tóm kiu thù đch vi Sacombank; ngay khi nhn bit
đc tin tc v vic thâu tóm ca Eximbank; nhng v trí trong HQT ca
14

Sacombank chc chn lo lng và s có nhng hành đng chng c vì lo s quyn lc
s b nh hng sau khi Eximbank hoàn thành thng v thâu tóm s có đ quyn đ
tác đng vào vic thay đi các v trí trong HQT hin ti ca Sacombank.
To s đc quyn - Nh đã nói trc đó, nhng thng v thâu tóm chiu ngang có
th gây ra s đc quyn v giá c, nh hng đn quyn li ca chính ngi tiêu dùng,
ngoài ra còn tác đng tiêu cc đn nn kinh t ca mt quc gia.
S chuyn dch ca đi ng lao đng - Sau nhng thng v M&A, k hoch kinh
doanh hoc đng li công ty có th không còn nh ban đu dn đn s thay đi v
đi ng nhân s; mà trng hp xu nht là sa thi, ct gim bt nhân viên, khin b
phn này lâm vào cnh mt vic làm và tình trng tài chính khó khn.
Phc v cho các âm mu tiêu cc - n biu nh mt s ngân hàng khi có s s
hu chéo nhp nhng vi nhau thì Ban qun tr ca ngân hàng thâu tóm có th có
nhng tác đng đ s dng tài sn ca ngân hàng b thâu tóm đi vi nhng mc đích
không lành mnh, gây nh hng nghiêm trng đn nn kinh t quc gia.
2.2 LCH S M&A TH GII
2.2.1. 6 đt sóng trong lch s M&A th gii

Theo các thng kê và tài liu chính thc, k t làn sóng M&A đu tiên xut hin
vào cui th k th 19 cho đn nay đã có tng cng 6 khong thi gian mà khi đó tng
giá tr các thng v M&A trên toàn th gii tng rt mnh so vi các khong thi
gian khác, đc gi là 6 đt sóng trong lch s M&A th gii. Mi đt sóng nh vy
có nhng đc đim ni bt khác nhau v loi thng v, môi trng pháp lí,…
t sóng th nht (1897 – 1904)
Biu đ 2.1 S thng v M&A giai đon 1897 - 1904

Ngun: Merrill Lynch Business Brokerage and Valuation, Mergerstat Review, 1989
15

Din ra ch yu  các ngành công nghip nng mà ni bt là lnh vc đng st và
đin,… Các thng v M&A trong thi gian này ch yu là các thng v sáp nhp
theo chiu ngang và dn đn vic hình thành mt s công ty đc quyn (monopoly).
Theo thng kê, các thng v M&A theo chiu ngang chim t trng đn 78,3% tng
s các thng v M&A trong đt sóng th nht.
Thi kì này chng kin s ra đi ca nhng nhng ông ln trong các ngành công
nghip nh U.S Steel, đc hp nht t Carnegie Steel và Federal Steel di s ch
đo ca J. P. Morgan. Quy mô ca U.S Steel đc th hin qua vic công ty chim
75% sn lng sn xut gang thép ca toàn nc M trong thi kì đó. Ngoài ra còn có
th k đn mt s cái tên khác nh DuPont Inc., Standard Oil, General Electric,
Eastman Kodak,… Trong đt sóng đu tiên này, đã có 300 thng v hp nht quy
mô ln vi tng s vn hóa chim 40% toàn quc gia. iu này cng dn đn vic hn
3000 công ty bin mt sau khi các thng v M&A trong đt sóng th nht đc hoàn
tt.
Biu đ 2.2. T trng các thng v M&A giai đon 1897 ậ 1904

Ngun: Neil Fligstein, The Transformation of Corporate Control
Rt nhiu nhng thng v M&A trong thi kì này đu không đi đn thành công vì
không đt đc giá tr cng hng nh kì vng. Cn sóng M&A đu tiên có du hiu

kt thúc vì s đi xung ca nn kinh t nm 1903 và kéo theo sau đó là đt khng
hong th trng chng khoán nm 1904.
Cng trong thi kì này cha có mt b khung pháp lí (legal framework) c th quy
đnh v trách nhim, ngha v ca các bên tham gia cng nh chu trình thc hin mt
thng v M&A. Thêm mt yu t na là vic các c quan pháp lut vn cha sn
sàng thc hin nhng đ án chng đc quyn. Mt ví d là vào nm 1985, Tòa án ti
cao Hoa Kì đã đa ra phán quyt rng công ty American Sugar Refining không phi là
16

mt công ty đc quyn và có kh nng thao túng th trng mà quên rng vào thi
đim đó, American Sugar Refining đang kim soát 98% sn lng đng sn xut trên
toàn quc. Nhng phán quyt tng t cng đc đa ra đi vi DuPont, Eastman
Kodak, General Electric Standard Oil,
t sóng th hai (1916 – 1929)
Khác vi đt sóng th nht, các thng v M&A trong đt sóng th hai din ra dn
đn s hình thành các mô hình đc quyn nhóm (oligopoly hay oligopolistic market
structure) thay vì các công ty đc quyn mt th trng (monopoly) nh đã din ra 
làn sóng th nht. Chính s bùng n kinh t sau th chin th nht đã thúc đy các
thng v M&A din ra mnh m. Mt yu t khác h tr đt sóng th 2 đi lên là s
tin b v công ngh, ví d nh s phát trin ca ngành đng st và c s h tng
đng b, đã cung cp c s h tng cn thit đ các thng v M&A có th din ra.
t sóng th 2 din ra ch yu  các thng v theo chiu ngang và theo hình thc
conglomerate và  các lnh vc ch yu nh khai kháng, công nghip thc phm, sn
phm hóa du, thit b và hóa cht vn ti.
V phía Nhà nc liên bang khuyn khích mô hình hp tác gia các doanh nghip
đ nâng cao kh nng sn xut nh mt yu t h tr cho đt nc trong chin tranh
th gii th nht. Thay vì cnh tranh vi nhau, các công ty do Nhà nc liên bang s
hu, đc bit là trong lnh vc sn xut và khai khoáng, đc đng viên hp tác cùng
nhau. Chính sách này đc Nhà nc liên bang duy trì trong sut nhng nm 1920 sau
khi chin tranh th gii ln th nht kt thúc.

Mt đc đim ging nhau gia làn sóng th hai và làn sóng th t là nm  ch rt
nhiu các thng v M&A trong thi kì này din ra di hình thc tài tr bng vn
vay. Các công ty s dng phng thc tài tr này vi mong mun s đem li t sut
li nhun cao hn cho nhà đu t, nhng đng thi cng dn đn yu t ri ro tng
cao.
Làn sóng th 2 kt thúc sau sau s sp đ ca th trng chng khoán vào ngày 29
tháng 10 nm 1929, hay còn đc bit đn là “Ngày th 6 đen ti”. S sp đ ca th
trng chng khoán đã dn đn cuc i khng hong (The Great Depression), làm
tình hình kinh t khó khn và nhu cu th trng st gim mnh. Vi tình hình đó, các
thng v M&A gim vi tc đ nhanh chóng; các công ty thay vì đt mc tiêu m
rng kinh doanh thì gi đây hot đng vi mc đích ch yu là có th tn ti qua cn
khng hong này.
Mt đim mi na là các ngân hàng đu t đóng mt vai trò quan trng trong vic
thúc đy s thành công ca các thng v M&A. Nguyên nhân ch yu là vì mt s
nh các ngân hàng đu t chính là nhng đn v nm gi ngun vn tài tr cho các
thng v M&A trên th trng. Trái vi hot đng cnh tranh nh hin nay, các ngân
17

hàng đu t ngày xa mang tính tp trung rt cao. Mi ngân hàng có mt s lng
khách hàng nht đnh và mi quan h gia hai bên thng rt bn vng và khó thay
đi. Có th nói các ngân hàng đu t đóng mt vai trò quan trng trong vic thúc đy
các hot đng M&A  làn sóng th hai, tuy nhiên s nh hng này b gim đi nhiu 
đt sóng th 3 khi đã bt đu xut hin nhiu ngun vn tài tr hn cho các hot đng
M&A.
t sóng th 3 (1965 – 1969)
t sóng th 3 đc ghi nhn là mt trong nhng thi kì có s lng thng v
M&A nhiu nht trong lch s. Khác vi hai đt sóng trc, hình thc ch yu ca các
thng v M&A  đt sóng th 3 là Conglomerate. Thng kê ca y ban Thng mi
Liên bang (Federal Trade Commission) cho thy 80% các thng v M&A trong thi
kì này din ra di hình thc Conglomerate.

Mt trong nhng lí do dn đn vic thúc đy các thng v M&A theo hình thc
Conglomerate là vic tht cht hot đng kim soát chng đc quyn ca Nhà nc
liên bang, th hin qua vic b lut Celler-Kefauver ra đi vào nm 1950 quy đnh rõ
các thng v M&A thông qua c phiu hay tài sn đu là bt hp pháp nu dn đn
tình trng đc quyn ca mt ngành. Trong sut thp k 1960, các nhà làm lut ti
Washington đã làm vic vi y ban Thng mi Liên bang và Tòa án ti cao nhm
ct gim các hot đng m rng công ty mà có th dn đn vic đc quyn th trng.
Biu đ 2.3. S thng v M&A giai đon 1963 - 1970

Ngun: Patrick A. Gaughan, Mergers, Acquisitions, and Corporate Restructurings, Forth Edition
Mt đc đim ni bt trong đt sóng th 3 là vic các ngân hàng đu t không còn
đóng vai trò quan trng nh  hai đt sóng trc. Vic th trng tín dng khó khn và
lãi sut tng cao đã hn ch vic s dng ngun vn t kênh này đ tài tr cho các