Đánh giá khả năng đối kháng với vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus phân lập từ mẫu tôm bệnh hoại tử gan tụy (AHPNS) của một số chủng Bacillus.

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M TP. H CHÍ MINH


BÁO CÁO KHÓA LUN TT NGHIP

Tên đ tài:
ÁNH GIÁ KH NNG I KHÁNG VI VI
KHUN Vibrio paraheamolyticus PHÂN LP T
MU TÔM BNH HOI T GAN TY (AHPNS)
CA MT S CHNG Bacillus

KHOA CÔNG NGH SINH HC
CHUYÊN NGHÀNH: VI SINH – SINH HC PHÂN T

GVHD : Ths. NGUYN THANH THUN
Ths. NGUYN VN MINH
SVTH : LÊ ANH TUN
MSSV : 1053010888
KHÓA : 2010 – 2014

Tp. H Chí Minh, tháng 5 nm 2014
LI CM N
 hoàn thành đ tài này, ngoài s c gng ca bn thân còn có s hng
dn ca thy cô, anh ch và s giúp đ ca bn bè.
u tiên, em xin chân thành cm n tt c các thy cô Khoa Công ngh Sinh
Hc trng i Hc M Tp. H Chí Minh đã truyn đt cho em nhng kin thc
nn tng nht, em xin cm n thy Nguyn Thanh Thun, thy Nguyn Vn Minh,
cô Dng Nh
t Linh và thy an Duy Pháp luôn bên cnh đnh hng, truyn đt
kinh nghim, đng viên em hoàn thành đ tài.

Con cm n ba m, cm n gia đình đã luôn bên con, to mi điu kin tt
nht đ con hoàn thành vic hc ca mình.
Em xin chân thành cm n ch Võ Ngc Yn Nhi, ch Nguyn Th M Linh
và anh oàn Vit Phi nhng ngi anh, ngi ch luôn ng h, giúp đ em trong
lúc làm đ tài.

Bên cnh đó, em xin cm n các bn, các em trong phòng thí nghim Công
ngh Vi sinh Trng i hc M Thành ph H Chí Minh đã luôn quan tâm, giúp
đ em trong quá trình thc hin đ tài này.
Mt ln na, em xin gi đn tt c các thy cô, anh ch, bn bè li bit n và
kính chúc sc khe, may mn, gt hái nhiu thành công trong tng lai.


Tp. H Chí Minh, Ngày 26 tháng 05 nm 2014
LÊ ANH TUN



SVTH: Lê Anh Tun

i
MC LC
T VN  1
CHNG 1. TNG QUAN TÀI LIU 5
1.1 TÌNH HÌNH NUÔI TÔM TH CHÂN TRNG TRÊN TH GII VÀ 
VIT NAM 6
1.1.1 Tình hình nuôi tôm trng trên th gii 6
1.1.2 Tình hình nuôi tôm th chân trng  Vit Nam 7
1.2 TÌNH HÌNH DCH BNH 8
1.2.1 Mt s bnh do Vibrio gây ra trong nuôi trng thy sn 8

1.2.2 Tình hình dùng hóa cht, kháng sinh điu tr bnh  tôm 9
1.3 BNH HOI T GAN TY EMS/AHPNS TRÊN TÔM TH 11
1.3.1 Tình hình dch bnh 11
1.3.2 Tác nhân gây bnh 13
1.3.3 Mt s đc đim ca Vibrio parahaemolyticus 14
1.4 GII THIU PROBIOTIC VÀ VIC NG DNG TRONG NUÔI
TRNG THY SN 15
1.4.1 nh ngha probiotic 15
1.4.2 iu kin yêu cu cho probiotic 16
1.4.3 Vai trò ca probiotic trong nuôi trng thy sn 16
1.5 GII THIU V Bacillus 19
1.5.1 c đim chung ca chi Bacillus 19
1.5.2 ng dng ca Bacillus trong nuôi trng thy sn 21
1.5.3 S dng ch phm sinh hc t Bacillus đ kim soát mm bnh
do Vibrio 21
CHNG 2. VT LIU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 24
2.1 THI GIAN VÀ A IM NGHIÊN CU 25
2.2 VT LIU NGHIÊN CU 25



SVTH: Lê Anh Tun

ii
2.2.1 Chng vi sinh vt 25
2.2.2 Tôm dùng đ th nghim 25
2.2.3 Môi trng - hóa cht 25
2.2.4 Thit b - dng c 26
2.3 PHNG PHÁP NGHIÊN CU 27
2.3.1 Hot hóa ging 27

2.3.2 Phng pháp thu nhn và phân lp vi khun t mu tôm bnh 27
2.3.3 Th nghim kho sát LD
50
34
2.3.4 Phng pháp xác đnh kh nng đi kháng ca Bacillus vi
Vibrio parahaemolyticus 35

2.3.5 Th tính an toàn ca chng Bacillus lên tôm ging 38
CHNG 3. KT QU VÀ THO LUN 40
3.1 KT QU TÁI PHÂN LP CÁC CHNG Bacillus 41
3.2 KT QU PHÂN LP CHNG Vibrio parahaemolyticus 44
3.3 KT QU LD
50
48
3.4 KT QU PHNG PHÁP XÁC NH KH NNG I KHÁNG
CA Bacillus VI Vibrio parahaemolyticus 49
3.4.1 Kt qu th đi kháng bng phng pháp cy vch vuông góc . 49
3.4.2 Kt qu th đi kháng bng phng pháp đc l thch 51
3.5 KT QU TH NGHIM TÍNH AN TOÀN CA CHNG Bacillus
LÊN TÔM GING 53
3.6 KT QU ÁNH GIÁ KH NNG BO V CA CHNG Bacillus
LÊN TÔM GING 54
CHNG 4. KT LUN VÀ KIN NGH 58
4.1 KT LUN 59
4.2 KIN NGH 59
TÀI LIU THAM KHO 61
PH LC 1 69




SVTH: Lê Anh Tun

iii
PH LC 2 74























SVTH: Lê Anh Tun

iv

DANH MC CH VIT TT
Ting Vit
Cs. Cng s
BSCL ng bng sông Cu Long
NTTS Nuôi trng thy sn
PTN Phòng thí nghim
NN&PTNT Nông nghip và Phát trin nông thôn
Ting Anh
ANOVA One-way analysis of variance
CFU Colony forming unit
FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations
nm nanomet
NB Nutrient Broth
NA Nutrient Agar
OD Optical Density
WHO World Health Organization
m micromet
TCBS Thiosulphate Citrate Bile Salt Agar


SVTH: Lê Anh Tun

v
DANH MC CÁC BNG 





Bng 1.1 Din tích, sn lng và nng sut tôm th chân trng qua các nm 8

Bng 3.1 Kt qu phân lp 41
Bng 3.2 Kt qu nhum Gram 7 chng phân lp đc t mu bnh 45
Bng 3.3 Kt qu đnh danh Vibrio sp. NT
7
45
Bng 3.4 Kt qu LD
50
ca chng Vibrio parahaemolyticus NT
7
48
Bng 3.5 Kt qu th đi kháng bng phng pháp cy vch vuông góc 49
Bng 3.6 Kt qu th kh nng đi kháng bng phng pháp đc l thch 51
Bng 3.7 Kt qu th nghim tính an toàn ca chng Bacillus sp. F
33
54
Bng 3.8 T l tôm sng sau khi cm nhim vi V. parahaemolyticus NT
7
(%) 54

SVTH: Lê Anh Tun

vi
DANH MC CÁC HÌNH













Hình 1.1 Hình nh gan ty, rut và d dày ca tôm bnh (A, B) và tôm không b
bnh (C, D) 13

Hình 3.1 c đim khun lc Bacillus sp. Q
16
và Bacillus sp. Q
111
trên môi trng
NA sau 24 gi nuôi cy 44
Hình 3.2 Nhum Gram Bacillus sp. Q
16
và Bacillus sp. Q
111
44
Hình 3.3 c đim khun lc Vibrio parahaemolyticus trên môi trng TCBS 47
Hình 3.4 Hình thái nhum Gram Vibrio parahaemolyticus 48
Hình 3.5 Kt qu th đi kháng bng phng pháp k vch vuông góc 50

Hình 3.6 Kt qu th nghim bng phng pháp đc l thch 53

SVTH: Lê Anh Tun

vi
DANH MC S 






S đ 2.1 Phng pháp thí nghim 27
S đ 2.2 S đ th đi kháng bng phng pháp đc l thch 37

SVTH: Lê Anh Tun

vi
DANH MC BIU  VÀ  TH


Biu đ 3.1 Kh nng đi kháng ca Bacillus spp. đi vi Vibrio parahaemolyticus
NT
7
52
 th 3.2. T l tôm sng sau khi cm nhim Vibrio parahaemolyticus NT
7
55
KHÓA LUN TT NGHIP T VN 


SVTH: Lê Anh Tun

1






T VN 
KHÓA LUN TT NGHIP T VN 

SVTH: Lê Anh Tun

2
Nc ta là mt nc rt có li th đ phát trin ngành nuôi trng thy sn.
Theo Tng Cc Thy Sn Vit Nam: c tính giá tr nuôi trng thy sn 6 tháng
đu nm 2013 đt 45.185 t đng (trong tng s 83.318 t đng giá tr sn xut thy
sn). Sn lng c đt 1.405 nghìn tn (tng 2,6% so vi cùng k nm 2012). Do
phi đi mt vi nhi
u khó khn khách quan và ch quan nên kt qu sn lng
nuôi trng ch đt 40,5% k hoch nm; trong đó, sn lng tôm sú đt 80 nghìn tn
(bng 25,8% k hoch nm, gim 27,1% so vi cùng k nm trc), tôm th chân
trng đt 20 nghìn tn (bng 9,5% k hoch nm, tng 33,3% so vi cùng k nm
trc) và cá tra đt 461 nghìn tn (bng 35,8% k hoch nm, gim 16,9% so vi
cùng k
nm trc).
Tuy nhiên, hin nay tình trng dch bnh  tôm đang hoành hành trên nhiu
vùng nuôi tôm  nc ta đc bit là hi chng tôm cht sm Early Mortality
Syndrome (EMS) hay còn gi là hi chng hoi t gan ty Acute Hepatopancreatic

Necrosis Syndrome (AHPNS) (Flegel và cs., 2012).
 Vit Nam, cn bnh này đã xut hin t nm 2010, nhng s tàn phá rng
rãi nht do EMS ch đc báo cáo k t tháng 3 nm 2011  đng bng sông Cu
Long (Vit Nam). Nó 
nh hng chính đn khu vc sn xut tôm: Tin Giang, Bn
Tre, Kiên Giang, Sóc Trng, Bc Liêu và Cà Mau vi tng din tích ao tôm khong
98.000 ha. Trong tháng 6 nm 2011, thit hi cha tng thy  tôm sú đã đc báo
cáo trong 11.000 ha nuôi tôm  Bc Liêu, 6.200 ha ti Trà Vinh (tng cng 330
triu con tôm đã cht gây thit hi trên 12 t đng), và 20.000 ha ti Sóc Trng (gây
ra thit hi 1,5 nghìn t) (Mooney, 2012).
Trong nm 2010, hi chng t vong sm (EMS) xut hin trên các trang tri
nuôi tôm  min nam và trên đo Hi Nam ca Trung Quc. AHPNS đã đc xác
nhn ti Vit Nam và Malaysia nm 2011 và bnh đn Thái Lan trong nm 2012.
Bnh xut hin trong vòng 20-30 ngày sau khi th ging, tôm sú và tôm th chân
trng. Tôm b bnh tr nên l đ, ngng n, d dày và rut trng rng, v mng,
màu sc nht nht, tng trng chm, gan ty xanh xao, nhng và teo và t l cht
KHÓA LUN TT NGHIP T VN 

SVTH: Lê Anh Tun

3
lên ti 100% làm cho các ao nuôi tôm b nh hng nghiêm trng (Lightner và cs.,
2012).
Vào đu nm 2013, phòng thí nghim bnh hc trên nuôi trng thy sn i
hc Arizona đã có th cô lp tác nhân gây bnh EMS/AHPNS trong môi trng
nhân to. Th nghim ly t các mu thc đa cho thy nguyên nhân gây bnh là do
vi khun Vibrio parahaemolyticus (Lightner và cs., 2012).
Nm 2013, mt nghiên cu ca Lingtner và cs. cho thy Vibrio
parahaemolyticus b nhim phage (mt th thc khun) làm cho đc t c
a vi khun

tng lên. Chúng xâm chim đng tiêu hóa ca tôm và sinh ra đc t gây phá hy
mô và ri lon chc nng ca gan ty, c quan tiêu hóa ca tôm (theo FAO).
Vn đ đt ra là nu kim soát đc V. parahaemolyticus thì phage s không
có vt ch đ tn ti cng nh không có V. parahaemolyticus gây đc trên tôm.
Thêm vào đó, hin nay kháng sinh đã b hn ch s dng trong nuôi trng thy sn.
Vic
điu tr bng kháng sinh và hóa cht, đc bit khi dùng quá nhiu hóa cht s
tiêu dit phn ln các vi khun có li trong nc ao tôm, ch không ch các vi
khun gây bnh. Bên cnh đó, d lng kháng sinh và hóa cht còn gây nh hng
đn cht lng sn phm và sc khe ngi s dng. Ngc li vi  trên, ch
phm sinh hc giúp cho các sn phm t thy sn an toàn và không gây
nh hng
đn sc khe ca con ngi (Verschuere và cs., 2000).
Trong nuôi trng thy sn và đc bit là tôm, vi khun thng đc ng
dng làm ch phm sinh hc phn ln thuc chi Bacillus. Trong thy sn, Bacillus
spp. có kh nng to ra đc các enzyme ngoi bào h tr tiêu hóa, sinh kháng sinh
hay nhng cht c ch có nhng đc tính đi kháng vi các chng vi sinh vt gây
bnh mà đc ghi nhn nhiu nh
t là kh nng đi kháng vi Vibrio spp.
(
Domrongpokkaphan và cs., 2006).
Xut phát t tình hình trên chúng tôi xin tin hành thc hin đ tài “ánh
giá kh nng đi kháng vi vi khun Vibrio parahaemolyticus phân lp t mu
tôm th bnh hoi t gan ty (AHPNS) ca mt s chng Bacillus.”
KHÓA LUN TT NGHIP T VN 

SVTH: Lê Anh Tun

4
Mc tiêu:

Tuyn chn và sàng lc nhng chng Bacillus đi kháng mnh vi vi khun
Vibrio parahaemolyticus phân lp t mu tôm th bnh hoi t gan ty (AHPNS).
Ni dung thc hin:
- Tái phân lp chng Bacillus t b su tp chng ca phòng thí nghim Công
ngh vi sinh.
- Phân lp Vibrio parahaemolyticus t mu tôm bnh.
- Th nghim LD
50
.
- Th đi kháng vi mt s chng Bacillus.
- Th nghim tính an toàn và kh nng bo v ca chng Bacillus lên tôm
ging.


KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
5













CHNG 1. TNG QUAN TÀI
LIU

KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
6
1.1 TÌNH HÌNH NUÔI TÔM TH CHÂN TRNG TRÊN TH GII
VÀ  VIT NAM
1.1.1 Tình hình nuôi tôm trng trên th gii
Tôm th chân trng là loài tôm đc nuôi ph bin nht  Tây bán cu. Sn
lng ca loài tôm này chim hn 70% (1992) và có thi k chim ti 90% (1998)
các loài tôm th Nam M. Sn lng tôm th chân trng ch đng sau tng sn
lng tôm sú nuôi trên th gii. Các quc gia châu M nh Equađo, Mêhicô,
Panama, Belize… là nhng nc có ngh nuôi tôm th chân trng phát trin t đu
nhng nm 90. Trong đó Equađo là quc gia đ
ng đu v sn lng trên th gii t
nm 1991 đã đt 103.000 tn đn nm 1998 đt 120.000 tn chim 70% sn lng
châu M, nm 1999 đt 130.000 tn (theo FAO, 2004).
Trc nm 2000, nhiu nc ông Nam Á đã tìm cách hn ch phát trin tôm
th chân trng do s lây bnh cho tôm sú. Nhng sau đó, li nhun cao và nhng u
đim rõ rt  loài tôm này đã khin ng
i dân  nhiu nc tin hành nuôi t phát.
Sn lng tôm các loi tng nhanh và n đnh  khu vc châu Á ti thi đim đó là
do tôm th chân trng, góp phn đy sn lng tôm th gii tng gp 2 ln vào nm
2000.
Trc nm 2003, các nc có sn lng tôm nuôi ln nht th gii (nh Thái
Lan, Trung Quc, Inđônêxia, n ) ch yu nuôi tôm sú hay tôm bn
đa. Nhng
sau đó, đã tp trung phát trin mnh đi tng tôm th chân trng. Sn lng tôm

chân trng ca Trung Quc nm 2003 đt 600 nghìn tn (chim 76% tng sn lng
tôm nuôi ti nc này); đn nm 2008 tôm th chân trng đt sn lng 1,2 triu tn
(trong tng s 1,6 triu tn tôm nuôi). Inđônêxia nhp tôm th chân trng v nuôi t
nm 2002 và nm 2005 đt 40 nghìn tn, n
m 2007 là 120 nghìn tn (trong tng sn
lng 320 nghìn tn).
Nm 2004, tôm th chân trng dn đu v sn lng tôm nuôi, đóng góp trên
50% tng sn lng tôm nuôi trên th gii. Nm 2007, tôm th chân trng chim
75% tng sn lng tôm nuôi toàn cu và là đi tng nuôi chính  3 nc châu Á
(Thái Lan, Trung Quc, Inđônêxia). Ba nc này cng chính là nhng quc gia dn
đu th gii v nuôi tôm.
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
7
n nm 2003 thì các nc châu Á bt đu nuôi đi tng này và sn lng
tôm th chân trng trên th gii đt khong 1 triu tn, t đó sn lng tôm liên tc
tng nhanh qua các nm, đn nm 2010 sn lng tôm đt khong 2,7 triu tn
(FAO, 2011). n nm 2012 sn lng tôm đt khong 4 triu tn (GOAL 2013).
Các nc nuôi tôm ch yu trên th gii gm Trung Quc, Thái Lan, Indonesia,
Brazil, Ecuador, Mexico, Venezuela, Honduras, Guatemala, Nicaragua, Belize, Vi
t
Nam, Malaysia, Thái Bình Dng, Peru, Colombia, Costa Rica, Panama, El
Salvador, Hoa K, n , Philippines, Campuchia, Suriname, Saint Kitts, Jamaica,
Cuba, Cng hòa Dominica, Bahamas (FAO, 2012). Trong đó Trung Quc có sn
lng cao nht th gii đt khong 1,3 triu tn vào nm 2012 (GOAL, 2012). Hình
thc nuôi ch yu là thâm canh và siêu thâm canh. D kin sn lng tôm th chân
trng đt sn lng khong 6 triu tn vào nm 2015 (GOAL, 2012).
1.1.2 Tình hình nuôi tôm th chân trng  Vit Nam
Tôm th chân trng đc đa vào Vit Nam nm 2001 và đc nuôi th

nghim ti 3 công ty: Công ty Duyên Hi (Bc Liêu), Công ty Vit M (Qung
Ninh) và công ty Asia Hawaii (Phú Yên) (theo B Nông nghip và Phát trin nông
thôn, 2010). Vào thi đim này nc ta hn ch phát trin nuôi tôm th chân trng
vì s lây bnh cho tôm sú. n nm 2006, ngành thy sn đã cho phép nuôi b sung
tôm chân trng ti các tnh t Qung Ninh đn Bình Thun, nhng vn cm nuôi ti
khu v
c ng Bng Sông Cu Long. u nm 2008, nhn thy th trng th gii
đang có xu hng tiêu th mnh mt hàng tôm chân trng ca Thái Lan, Trung
Quc… và sn phm tôm sú nuôi ca Vit Nam b cnh tranh mnh, hiu qu sn
xut thp do dch bnh, Ngày 25/01/2008, B NN&PTNT ban hành ch th s
228/CT-BNN-NTTS v vic phát trin nuôi tôm th chân trng ti các tnh phía
Nam. T đó din tích và sn l
ng tôm th chân trng không ngng đc tng lên.
D kin đn nm 2015 sn lng tôm th chân trng đt khong 449.500 tn (B
NN&PTNT 2010). Hin nay tôm th chân trng đc nuôi vi hình thc thâm canh
nng sut đt t 2.980 kg/ ha vào nm 2005 và tng lên 4.460 kg/ ha vào nm 2012 .
Thng kê ca Tng cc Thy sn cho bit, tính đn cui tháng 9/ 2013, din tích
tôm th chân trng xp x 47.300 ha nhng sn l
ng thu hoch đc cng đt mc
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
8
rt cao 106.479 tn. Ti nhiu vùng chuyên nuôi tôm khu vc ng bng Sông Cu
Long hin nay nh Tin Giang, Sóc Trng, Trà Vinh, tôm th chân trng đc
nhiu nông dân u tiên chn nuôi do nng sut cao, thi gian sinh trng ngn.
Bng 1.1 Din tích, sn lng và nng sut tôm th chân trng qua các nm
Nm Din tích (ha) Sn lng (tn) Nng sut bình quân
(kg/ha)
2005 13.455 40.096 2.980

2006 18.441 57.185 3.100
2007 19.919 64.776 3.250
2008 15.079 47.827 3.170
2009 21.339 89.521 4.190
2010 25.397 136.719 5.380
2011 28.683 152.939 5.330
2012 41.789 186.197 4.460
Tháng 9 -2013 47.300 106.479 2.251
Ngun: Tng cc thy sn, 2013.
1.2 TÌNH HÌNH DCH BNH
1.2.1 Mt s bnh do Vibrio gây ra trong nuôi trng thy sn
Bnh do mt s loài vi khun thuc nhóm Vibrio spp. đã đc công b là tác
nhân gây bnh nghiêm trng  mt s đi tng nuôi thy sn (Austin và cs., 1993).
Bên cnh V. anguillarum và V. ordalii đc xem là mt trong nhng tác nhân gây
bnh ch yu thuc nhóm Vibrio spp., mt s loài thuc nhóm này cng đc công
b là tác nhân gây bnh  mt s đi tng nuôi thy sn quan trng. Mt s tr
ng
hp đin hình nh: V. vulnificus  cá chình Anguilla anguilla (Biosca và cs., 1991);
V. alginolyticus  cá tráp Sparus aurata và cá mú Epinephelus malabaricus
(Colorni và cs., 1981; Lee 1995); V. salmonicida  cá hi (Austin và cs., 1993).
Mt s loài vi khun Vibrio có kh nng phát sáng nh V. harveyi, V.
splendida, V. orientalis, V. fischeri, V. vulnificus. Trong đó, V. harveyi đã đc xác
đnh là tác nhân gây bnh phát sáng  trai ngc Pinctada maxima, tôm sú Penaeus
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
9
monodon và tôm he Nht Bn Penaeus japonicus (Lavilla-Pitogo và cs., 1990;
Karunasagar và cs., 1994). Bnh do nhóm vi khun phát sáng đã gây thit hi kinh
t trong nuôi tôm công nghip  Philipines, n  và Indonesia. Các nghiên cu

cho thy vic gim sút sn lng tôm nuôi có liên quan đn bnh vi khun do chính
nhóm vi khun phát sáng gây ra.
Hin nay, ngi ta đã phân lp và đnh danh đc 172 chng vi khun t tôm
bnh và tìm thy khong 90% chng vi khun thuc nhóm Vibrio ( Nguyn Th
Ngc Tnh và cs., 2010).  Vit Nam đ
ã phân lp đc các loài V. alginolyticus V.
harveyi, V. vulnificus, V. cholerae, V.mimicus trên cá tôm nhim bnh (Oanh và cs.,
1999).
1.2.2 Tình hình dùng hóa cht, kháng sinh điu tr bnh  tôm
Vibrio đã tng là nguyên nhân chính gây ra dch bnh trên tôm.  kim soát
dch bnh do vi khun Vibrio gây ra, ngi ta đã s dng thuc kháng sinh, tuy
nhiên cho đn thi đim này, hiu qu ca vic s dng thuc kháng sinh là rt
thp.  Philippines, bnh do vi khun Vibrio đã gây ra tn th
t ln v sn lng
tôm và gây thit hi v kinh t cho ngi nuôi tôm trong nm 1996. Vi khun
Vibrio đã kháng li mi loi thuc kháng sinh nh chloramphenicol, furazolidone,
oxytetracycline, và streptomycin và còn nguy him hn so vi trc đây. Ti Thái
Lan, ngi nuôi đã s dng norfloxacin trong thc n, loi thuc tng rt hiu qu
trong vic chng li vi khun Vibrio. Tuy nhiên, điu tr này không mang li hiu
qu vì sau khi ng
ng thuc toàn b tôm cht trong hai ngày. Rõ ràng, dòng vi khun
Vibrio đã kháng thuc. Chlorine đc s dng rng rãi trong các tri ging và trong
các ao nuôi. Tuy nhiên, vic s dng này li kích thích s phát trin ca gen kháng
thuc trong vi khun. Mt s ngi nuôi tôm  Thái Lan cho bit khi chlorine đc
s dng trong các ao nuôi đ dit đng vt phù du trc khi th tôm, tuy nhiên sau
khi dng th chlorine thì khun Vibrio li phát trin nhanh chóng. Nh vy, Vibrio
không nhng ch kháng thu
c mà còn là nguyên nhân gây thêm mm bnh. Vic s
dng thuc chng vi khun làm tình hình tr nên ti t hn. Nu thuc kháng sinh
hay thuc sát trùng đc s dng đ dit tr vi khun, mt s vi khun, mm bnh

vn sng sót, bi chúng đã mang gen kháng thuc. Bt c mm bnh nào tr li
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
10
trong ao hay các b cha t rut cá hay t đng ng nc, đu có th trao đi gen
vi các vi khun kháng thuc và còn khe hn trc. Do vy, các mm bnh kháng
thuc phát trin rt nhanh do đi th cnh tranh đã b loi tr. Nng đ tetracycline
không đ mnh đ dit tr vi khun, do vy t l truyn gen gia Vibrio cholerae và
Aeromonas salmonicida tng 100 ln.
i
u đáng quan tâm là mô hình nuôi tôm  các h dân đa phn không có h
thng x lý nc thi. Do vy lng hóa cht này cùng nc thi ca h nuôi đa
trc tip ra môi trng và gây ô nhim ngun nc, to thành vòng lun qun ô
nhim cho ngi nuôi tôm, gây tác hi cho h sinh vt trong môi trng. Nu ch
mt vài h nuôi x b cht thi kiu đó ra bin thì không sao, nhng vài chc h
dân cùng th
i nc nh vy t hn c vùng bin b ô nhim, ngun bin li thông
vi các ca sông nên nh hng li càng nghiêm trng hn. c bit, cn ht sc
thn trng khi s dng thuc tr sâu hu c bi l chúng có đc tính và kh nng n
đnh rt cao, gây nh hng đn cht lng sn phm nuôi trng và s
c khe con
ngi do c ch tích ly sinh hc.
Các loi phân bón nh Superphotphat urê, phân trâu bò, phân gà,… dùng đ
tng cng s sinh trng ca các đi tng làm thc n cho tôm cng có th góp
phn làm tng thêm ti trng cht dinh dng vô c hay hu c cho thy vc nuôi.
Tóm li, vn đ s dng hóa cht cng nh kháng sinh ch gii quyt tình
trng bnh trong thi đi
m nht thi nng nó li mang đn không ít tác hi trong
đi sng và kinh t nh sau:

- Bên cnh dit nhng vi sinh vt có hi (vi khun,… ) hóa cht, kháng sinh
li dit luôn nhng vi sinh vt có li chng hn nh vi sinh vt phân hy cht hu
c.
- Hóa cht, thuc kháng sinh có th nh hng xu đn sc khe tôm do đó
làm nng xut thu hoch gim.
- Tôm cht có th do thuc ch
 không phi do vi sinh vt gây bnh.
- Có kh nng to ra các chng kháng thuc gây bnh cho tôm và nguy c
truyn tính kháng thuc cho các tác nhân gây bnh  ngi.
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
11
- Làm nh hng xu đn h sinh thái chung quanh, đn qun th sinh vt
trong h sinh thái, đc bit là con ngi.
- D lng kháng sinh nh hng đn giá tr xut khu ca ngành.
Tình trng lm dng hóa cht và kháng sinh đ ch bin, bo qun khô,
nguyên liu thy sn ti sng, phòng và tr bnh thy sn làm nh hng đn sc
khe ngi tiêu dùng nên B Nông nghi
p và Phát trin nông thôn đã ban hành
Thông t 15/2009/TT-BNN ngày 17/3/2009 danh mc thuc, hóa cht, kháng sinh
cm s dng, hn ch s dng.
1.3 BNH HOI T GAN TY EMS/AHPNS TRÊN TÔM TH
1.3.1 Tình hình dch bnh
Gn đây, mt bnh mi ni đc gi là hi chng t vong sm (EMS) trong
tôm (còn gi là hi chng hoi t gan ty cp tính hoc AHPNS) đã đc báo cáo
gây ra thit hi đáng k cho mt s trang tri nuôi tôm  min nam và trên đo Hi
Nam ca Trung Quc, đã đc xác nhn ti Vit Nam và Malaysia nm 2011
(Lightner và cs., 2012; Mooney, 2012). Bnh này cng đã đc báo cáo nh hng
đn tôm

 phía đông vnh Thái Lan (Flegel, 2012; Enduardo và cs., 2012).
Bnh nh hng nghiêm trng đn trang tri nuôi tôm  ông Nam Á, nh
hng lên c tôm sú (Penaeus monodon) và tôm chân trng (Penaeus vannamei),
đc đc trng bi vic cht hàng lot (có th lên đn 100% trong mt s trng
hp) trong 20-30 ngày đu tiên th nuôi (sau th ging trong ao nuôi thng phm).
Du hiu lâm sàng có th quan sát đc bao gm: tng trng chm, bi xon c,
v m
m, cng nh màu sc nht nht. Tôm b nh hng cng đu cho thy du
hiu bt thng  gan ty (teo tóp li, nh, sng hoc đi màu). Các tác nhân gây
bnh chính (xem xét bnh có th lây bnh) cha đc xác đnh, trong khi s hin
din ca mt s vi khun bao gm c vi khun Vibrio, Microsporidians và giun tròn
đã đc quan sát thy trong mt s mu. (Lightner và cs., 2012)
 Trung Qu
c, s xut hin ca EMS nm 2009 ban đu không đc chú ý
bi hu ht nông dân. Nhng trong nm 2011, s bùng phát tr nên nghiêm trng
hn, đc bit trong các trang tri vi thâm niên nuôi hn 5 nm và nhng ni gn
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
12
hn vi bin bng cách s dng nc rt mn (Panakorn, 2012). Nuôi tôm  Hi
Nam, Qung ông, Phúc Kin và Qung Tây b trong na đu nm 2011 vi gn
80% b thit hi.
Ti Malaysia, EMS ln đu tiên đc báo cáo vào gia nm 2010  b bin
phía đông ca bán đo bang Pahang và Johor. Các  dch EMS dn đn s st gim
đáng k trong sn xut tôm th chân tr
ng, t 70.000 tn nm 2010 xung 40.000
tn trong nm 2011. Sn xut trong nm 2012 (đn tháng 7) ch là 30.000 tn và ti
t hn d kin báo cáo cha đc xác nhn nh trên dch EMS ti các bang Sabah
và Sarawak đn tháng t nm 2012 (Enduardo và cs., 2012).

 Vit Nam, cn bnh này đã đc quan sát thy t nm 2010 nhng s tàn
phá trên din rng do EMS ch đc báo cáo k t tháng 3 nm 2011  đng bng
sông Cu Long. Nó nh hng đn khu vc sn xut tôm chính ca tnh Tin Gang,
Bn Tre, Kiên Giang, Sóc Trng, Bc Liêu và Cà Mau vi tng din tích ao nuôi
tôm khong 98.000 ha. Trong tháng 6 nm 2011, tn tht cha tng có trong tôm sú
đã đc báo cáo trong 11.000 ha nuôi tôm  Bc Liêu, 6.200 ha ti Trà Vinh (tng
cng 330 triu tôm đã cht gây thit hi hn 12 t đng), và 20.000 ha ti Sóc Trng
(gây ra 1.5 nghìn t đng thit hi) (Mooney, 2012).










KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
13
Hình 1.1 Hình nh gan ty, rut và d dày ca tôm bnh (A, B) và tôm không
b bnh (C, D)
Ghi chú:
Hình C ch rõ các c quan cn quan sát, các ch đánh du trên hình có ngha
nh sau:
MG - Midgut - Rut
HP - Hepatopancreas - H gan ty
ST - Stomach - D dày

1.3.2 Tác nhân gây bnh
Vào đu nm 2013, phòng thí nghim bnh hc trên nuôi trng thy sn i
hc Arizona đã có th cô lp tác nhân gây bnh EMS/AHPNS trong môi trng
nhân to. Th nghim ly t các mu thc đa cho thy nguyên nhân gây bnh là do
vi khun Vibrio parahaemolyticus (Lightner và cs, 2012).
Hin nay đã có nhiu công b tác nhân gây bnh EMS/AHPNS, nhóm
nghiên cu ca TS. Lightner đã phát hin thy rng EMS đc gây ra bi mt loi
vi khun (Vibrio parahaemolyticus) b nhim phage (mt th
 thc khun) làm cho
đc t ca vi khun tng lên. Chúng xâm chim đng tiêu hóa ca tôm và sinh ra
đc t gây phá hy mô và ri lon chc nng ca gan ty, c quan tiêu hóa ca tôm
(theo FAO); (Lightner và cs, 2012).
Tác đng ca vi khun Vibrio parahaemolyticus đã đc đa ra nhiu ln.
Vibrio parahaemolyticus tip tc đc phân lp t tôm b nhim EMS / AHPNS.
Da trên công vic thc hin  Trung Quc, các nhà nghiên cu Trung Quc đã báo
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
14
cáo v đc lc ca mt chng V. parahaemolyticus phân lp t tôm th chân trng
b bnh t vong sm trong nm 2010 ti tnh Qung Tây (Zhang và cs., 2012).
1.3.3 Mt s đc đim ca Vibrio parahaemolyticus
1.3.3.1 Phân loi
Theo phân loi ca Bergey (1994) Vibrio parahaemolyticus thuc
Ngành: Proteobacteria
Lp: Gammaproteobacteria
B: Vibrionales
H: Vibrionaceaae
Chi: Vibrio
Loài: Vibrio parahaemolyticus

1.3.3.2 c đim
c đim chung các loài vi khun thuc chi Vibrio: Gram âm, hình que
thng hoc hi un cong, kích thc 0,3-0,5 x 1,4-2,6 m. Chúng không hình thành
bào t và chuyn đng nh mt tiên mao hoc nhiu tiên mao mnh.(Baumann và
cs., 1984).
Tt c chúng đu ym khí không bt buc (tùy nghi) và hu ht là oxy hoá và
lên men trong môi trng O/F glucose. Thiosulphate Citrate Bile Salt Agar (TCBS)
là môi trng chn lc ca Vibrio. Da vào màu sc khun lc trên môi trng này,
Vibrio spp. đc chia thành 2 nhóm: nhóm có kh nng lên men đ
ng sucrose có
khun lc màu vàng và nhóm không có kh nng lên men đng sucrose có khun
lc màu xanh lá cây trên môi trng TCBS. Nhóm vi khun Vibrio là nhóm vi
khun gây bnh c hi, chúng tn ti trong môi trng nc nuôi nh mt thành
phn ca qun th vi sinh t nhiên trong ao nuôi. Khi gp điu kin môi trng bt
li chúng tr thành vi khun có kh nng gây bnh.
V. parahaemolyticus tn ti ph bin  h sinh thái nc mn và vùng ca
sông trong đó có các ao nuôi thy sn, đc bit là  các nc khu vc ông Nam Á
(Wong và cs., 2000). c bit, V. parahaemolyticus có kh nng phát trin tt hn
so vi các loài vi khun khác trong điu kin nhit đ và đ mn tng đi cao
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU

SVTH: Lê Anh Tun
15
(Williams và cs., 1985). Chúng có th tn ti t do trong môi trng nc và nn
đáy, bám trên mt ngoài và xâm nhp vào bên trong c th ca các đng vt phù du,
cá và giáp xác (Kaneko và cs., 1973; Kaneko và cs., 1975).
Kt qu điu tra v thành phn vi khun trong 24 mu nc thu ti ca sông
Coreaú, vùng ông Bc Brazil phát hin có s chim đa s ca vi khun này
(Renata và cs., 2010). Ngoài ra, còn phát hin đc trên gan ty tôm sú bnh thu 
Uran Maharashira, n  vi các du hiu b

nh lý nh chm ln, l đ, c th
chuyn sang màu đ và cht (Abhay và cs., 2003). V. parahaemolyticus cng đc
ghi nhn cùng vi V. harveyi và V. vulnificus đã gây cht tôm nuôi  Thái Lan
(Nash và cs., 1992), Philiphine (Lavilla và cs., 1998), n  (Jayasree và cs.,
2006), liên quan đn mt s bnh nh nhim khun cc b, nhim khun trên gan
ty trên tôm sú, hi chng đ thân và mm v trên tôm (Lightner, 1996).
 Vit Nam, nhng dng nhim vi khun phát sáng thng thy
 tri sn
xut hoc ng tôm ging. Khi vi khun phát sáng hin trong c th tôm vi s
lng ln có th làm tôm nhim bnh phát sáng, có th quan sát đc trong bóng
ti. Vibrio phát sáng có th phát thành dch và gây cht đn 100% u trùng tôm, tôm
ging và k c tôm trng thành. Chính vì vy mà bnh phát sáng  tôm đc lit
kê vào danh sách các ch tiêu kim dch tôm ging.  các tri sn xut tôm ging,
thuc kháng sinh hin v
n là cách ph bin s dng đ phòng tr bnh phát sáng.
1.4 GII THIU PROBIOTIC VÀ VIC NG DNG TRONG NUÔI
TRNG THY SN
1.4.1 nh ngha probiotic
Vi khun Vibrio là mt thm ha cho ngh nuôi tôm khi vic s dng kháng
sinh đ tr không còn tác dng nhiu mà ngc li còn có th làm cho vi khun
kháng thuc (Moriarty, 1999). Vì vy vic s dng ch phm sinh hc đang tr
thành xu hng cng nh gii pháp mi đ kim soát tính hình dch bnh nh hin
nay.
Probiotic có ngun gc t ting Hy Lp bao gm hai t
"pro" có ngha là
dành cho và "bios" có ngha là s sng (Sahu và cs., 2008). Thut ng probiotic vn