skkn qui trình dạy phân môn tập đọc cho học sinh lớp 4 theo hướng tích cực hoá hoạt động dạy học

LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
PHỤ LỤC
STT PHẦN I- MỞ ĐẦU TRANG
1 Lý do chọn đề tài 2
2 Mục đích nghiên cứu 3
3 Nhiệm vụ của đề tài 4
4 Đối tượng nghiên cứu 4
5 Phạm vi nghiên cứu 4
6 Phương pháp nghiên cứu 4
7 Thời gian nghiên cứu 4
PHẦN II- NỘI DUNG 5
Chương I- Cơ sở lý luận của việc dạy Tập đọc 5
I Cơ sở lý luận 5
II Cơ sở thực tiễn 6
A Qui trình dạy Tập đọc trước năm 2000 7
B Qui trình dạy Tập đọc sau năm 2000 9
C Nhận xét đánh giá hai qui trình trên 10
Chương II- Thực trạng dạy Tập đọc lớp 4 ở trường Tiểu học 12
I Thực trạng 12
II Nhận xét giờ dạy 15
Chương III- Đề xuất biện pháp góp phần nâng cao chất lượng 17
I Chuẩn bị bài dạy 17
II Dạy trên lớp 18
1 Giới thiệu bài 19
2 Phần đọc mẫu lần 1 19
3 Phần giới thiệu xuất xứ và giải thích 20
4 Tìm hiểu nội dung bài 20
5 Phần luyện đọc 21
PHẦN III- KẾT LUẬN 23
1
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC

PHẦN I - MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Như chúng ta đã biết, đất nước ta đang trên con đường đổi mới. Trong
cuộc cách mạng đổi mới ấy giáo dục được ưu tiên hàng đầu và được coi là quốc
sách với mục tiêu là: “ Nâng cao dân trí đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài,
phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đáp ứng với yêu cầu xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng văn
minh”( Luật giáo dục - Nhà xuất bản chính trị quốc gia- Hà Nội 12/1998).
Nòng cốt của đổi mới về giáo dục là đổi mới về nội dung, phương pháp
giáo dục Tiểu học cho phù hợp với hướng tự giác tích cực của học sinh.
Trong đó, bộ môn Tiếng Việt ở Tiểu học là bộ môn rất quan trọng. Đặc biệt phân
môn Tập đọc lại không thể thiếu. Bởi nó giúp học sinh hình thành các kỹ năng
sử dụng Tiếng Việt đó là nghe, nói, đọc , viết và là các kiến thức rất cơ bản trong
kho tàng kiến thức và những kinh nghiệm sống, văn hoá và khoa học vv
Vì thế, nếu không biết đọc thì con người không thể tiếp thu nền văn minh
của loài người, không thể sống một cuộc sống bình thường, có hạnh phúc với
đúng nghĩa của nó trong xã hội hiện đại.
Biết đọc con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần, từ đây người
ta biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã hội.
Biết đọc con người có khả năng chế ngự một phương tiện văn hoá cơ bản giúp
họ giao tiếp được với thế giới bên trong của người khác. Đặc biệt khi đọc các tác
phẩm văn chương, con người có những rung động tình cảm, nảy nở những ước
mơ tốt đẹp, khơi dậy những năng lực, hành động, sức mạnh sáng tạo cũng như
bồi dưỡng tâm hồn.
Nếu không biết đọc con người sẽ không có điều kiện hưởng thụ sự giáo
dục mà xã hội dành cho họ, không thể hình thành được một nhân cách toàn diện .
2
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
Đặc biệt trong thời đại bùng nổ thông tin thì biết đọc ngày càng quan trọng vì nó
sẽ giúp con ngươì sử dụng các nguồn thông tin .

Đối với học sinh Tiểu học, phân môn Tập đọc như chìa khoá đầu tiên để
giúp các em bước vào kho tàng tri thức khoa học vô tận của nhân loại.
Đặc biệt học sinh Tiểu học, lứa tuổi thích mày mò sáng tạo, tìm hiểu cái
mới lạ. Biết đọc sẽ giúp các em từ tìm hiểu tri thức khoa học xã hội loài người,
những điều mà nhà trường không có điều kiện truyền đạt hết. Ngoài ra, đọc sẽ
giúp các em chiếm lĩnh được một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập.
Nó tạo hứng thú và động cơ học tập . Nó tạo điều kiện để học sinh có khả năng
tự học và tinh thần học tập cả đời.
Đọc một cách có ý thức sẽ có tác động tích cực tới trình độ ngôn ngữ cũng
như biết tư duy có hình ảnh.
Vì vậy ở bậc Tiểu học, phân môn Tập đọc góp phần thực hiện mục tiêu
chung của bậc học về tất cả các mặt : Đức dục, Trí dục, Mĩ dục và khả năng lao
động .
Do đó dạy tập đọc có tầm quan trọng rất lớn, là phân môn không thể thiếu
được trong nhà trường Tiểu học. “Đọc” trở thành một đòi hỏi đầu tiên đối với
mỗi người đi học . Vì vậy việc dạy Tập đọc cũng luôn luôn được các nhà nghiên
cứu quan tâm tìm phương hướng giảng dạy sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Hay
nói cách khác cần phải xây dựng các công việc rất cụ thể và phù hợp trong một
giờ Tập đọc mà ta gọi là “ Quy trình” sao cho phù hợp, theo hướng dạy học phát
huy tính tích cực hoá hoạt động của học sinh.
Tuy nhiên trong thực tế hiện nay, ở một số nơi chưa chú trọng lắm đến sự
phối hợp chặt chẽ giữa các bước và các phần trong một bài Tập đọc .
Trong quá trình công tác, được tiếp thu chương trình tiểu học 2000 về đổi
mới phương pháp dạy tập đọc và những kiến thức lý luận về phương pháp dạy
Tập đọc học được ở trường Sư phạm, bản thân tôi đưa ra ý kiến xây dựng “ Qui
trình dạy phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4 theo hướng tích cực hoá hoạt
động dạy học” góp phần cải tiến phương pháp dạy Tập đọc ở lớp 4 có hiệu quả
cao hơn.
3
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Thông qua nghiên cứu lý luận dạy học phân môn Tập đọc lớp 4, đưa ra
được qui trình dạy bài Tập đọc theo hướng tích cực hoá hoạt động dạy học ở
trường Tiểu học - đơn vị mình phụ trách.
3. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài.
3.2. Tìm hiểu thực trạng dạy Tập đọc ở trường.
3.3. Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dạy Tập đọc lớp 4.
4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Qui trình dạy kiểu bài Tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hoá hoạt động dạy học.
5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Do thời gian và năng lực có hạn nên tôi chỉ nghiên cứu qui trình dạy Tập
đọc ở khối 4 Trường Tiểu học Thiên Phủ - Quan Hóa, đơn vị trực tiếp phụ trách.
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp điều tra qua dự giờ.
- Phương pháp phân tích tìm hiểu thực tế.
- Phương pháp thống kê, thu nhập xử lý thông tin, dùng lý luận để soi vào
thực tiễn.
7. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
Thời gian nghiên cứu trong phạm vi năm học 2002 - 2003.
4
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
PHẦN II- NỘI DUNG
CHƯƠNG I - LÍ LUẬN CỦA VIỆC DẠY TẬP ĐỌC
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Như chúng ta đã biết, dạy Tiếng Việt trong nhà trường tạo cho học sinh
năng lực sử dụng Tiếng Việt, văn hoá và hiện đại để suy nghĩ, giao tiếp và học
tập.
Thông qua việc học Tiếng Việt , nhà trường rèn luyện cho các em năng

lực, tư duy, phương pháp suy nghĩ, giáo dục cho các em những lí tưởng, tình
cảm, lành mạnh trong sáng.
Môn Tiếng Việt cũng như các môn học khác đều phải góp phần thực hiện
mục tiêu đào tạo, nhưng môn Tiếng Việt được coi là phương tiện để nắm các
kiến thức, công cụ để giao tiếp và tư duy, để giáo dục tình cảm và đạo đức cho
các em học sinh.
Vì vậy ở trường Tiểu học, phân môn Tập đọc chiếm vị trí chủ đạo là môn
kỹ năng mang tính thực hành, coi việc rèn luyện kỹ năng đọc và cảm thụ bài văn
cho học sinh là nhiệm vụ trung tâm của bài dạy. Do đó dựa vào nguyên tắc dạy
học của phân môn Tập đọc mà coi trọng cả hai hình thức luyện đọc . Đọc thầm
và đọc thành tiếng, và việc dạy học đã đặt ra theo yêu cầu cần đạt đối với từng
khối lớp, luôn coi trọng khâu học tập, giáo viên là người trực tiếp hướng dẫn, chỉ
đạo còn học sinh là người phải được suy nghĩ, được nói lên suy nghĩ, ý nghĩ,
được luyện đọc giúp cho các em tìm cách đọc thích hợp . Từ đó các em biết cảm
thụ được bài văn.
Dạy Tập đọc trước hết là dạy đọc - dạy cho học sinh biết đọc, rèn kỹ năng
đọc, trau dồi kiến thức văn học, kiến thức ngôn ngữ, đời sống, giáo dục thẩm
mỹ, tình cảm, phát triển tư duy cho học sinh. Giúp học sinh hiểu và cảm thụ
được bài đọc là thực hiện khai thác ba chức năng: Nhận thức- Giáo dục- Thẩm
mĩ.
5
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
II- CƠ SỞ THỰC TIỄN
Hiện nay việc dạy Tập đọc chưa thật thống nhất giữa lý thuyết với thực
hành, giữa phương pháp được học ở nhà trường và thực tiễn, nhiều ý kiến còn
đang tranh cãi và bàn luận.
Vì vậy gần đây nhìn chung giáo viên Tiểu học khi tổ chức dạy một giờ
Tập đọc họ đã thể hiện sao cho việc phân tích nội dung của bài Tập đọc đồng
thời hoàn thiện kỹ năng đọc và hướng đến ý thức bài đọc .
Việc đọc không tách rời chiếm lĩnh nội dung văn bản đó mới thực sự là

người đọc đã đọc thành thạo. Muốn vậy người giáo viên dạy đọc cần phải xây
dựng được các công việc cụ thể trong một giờ dạy Tập đọc.
Công việc này được thực hiện ở một địa bàn miền núi lại là một công việc
rất nan giải. Do đó để thực hiện tốt việc dạy phân môn tập đọc người giáo viên
cần nắm vững việc đổi mới phương pháp theo hướng tích cực hóa hướng vào
người học là rất quan trọng.
Phân môn Tập đọc ở lớp 4 là lớp kề cận lớp cuối cấp học. Vì vậy cần phải
hình thành kỹ năng theo một qui trình khoa học. Có như thế mới có thể tránh
được tình trạng đọc vẹt, đọc mà không hiểu, không cảm nhận được văn bản.
Môn Tập đọc lớp 4 có 66 tiết / năm ( 1 tuần có 2 tiết). Chủ đạo là các bài
văn, bài thơ có thể nói là đạt chuẩn về câu, từ và dụng ý văn bản.Sau mỗi bài học
lại có hệ thống câu hỏi nhằm đưa học sinh đi sâu vào nội dung của văn bản đọc.
Bên cạnh sách Tiếng Việt 4 ( SGK ) còn có bộ sách “ Hướng dẫn giảng
dạy Tiếng Việt 4” dành cho giáo viên, đã hướng dẫn khá cụ thể và chi tiết theo
nội dung sách giáo khoa.
Tuy nhiên để giảng dạy tốt một giờ Tập đọc lớp 4, giáo viên không thể áp
dụng một cách y nguyên như “Sách hướng dẫn giảng dạy” mà phải tuỳ thuộc vào
rất nhiều yếu tố khác. Điều kiện về dân trí, sách giáo khoa, đồ dùng dạy học
v.v
6
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
Qui trình các bước thực hiện để dạy một bài Tập đọc ở cấp Tiểu học nói
chung và lớp 4 nói riêng cũng được Bộ giáo dục xây dựng khá cụ thể.
A. Qui trình dạy Tập đọc trước năm 2000.
1. Kiểm tra bài cũ.
2. Bài mới.
a. Giới thiệu bài .
b. Hướng dẫn đọc.
c. Hướng dẫn tìm hiểu bài.
d. Luyện đọc .

e. Củng cố- dặn dò.
* Cụ thể :
1. Kiểm tra bài cũ: ( 3- 5 phút)
- Mục đích . Kiểm tra cả việc đọc thành tiếng và hiểu nội dung bài đã học.
- Hình thức thể hiện : Yêu cầu học sinh đọc một đoạn hay cả bài, trả lời
câu hỏi nêu nội dung một đoạn hay cả bài.
2. Bài mới.
a) Giới thiệu bài : ( 2 - 3 phút)
- Mục đích: Kích thích học sinh ham thích đọc bài tập đọc.
- Hình thức thực hiện : Dùng tranh ảnh hoặc đặt câu hỏi nêu vấn đề gây
hứng thú tạo nhu cầu đọc bài ở học sinh.
b) Hướng dẫn đọc : (3 - 5 phút ).
- Mục đích đưa ra mẫu về đọc thành tiếng .
- Hình thức thực hiện :
+ Giáo viên đọc mẫu lần 1.
+ 1- 2 học sinh khá đọc bài .
+ Lớp đọc thầm bài .
7
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
+ 1 học sinh đọc chú giải.
c ) Hướng dẫn tìm hiểu bài.
- Mục đích : Hiểu nghĩa một số từ ngữ, từ đó nắm được nội dung của bài
đọc .
- Hình thức thể hiện :
Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài bằng cách đọc từng đoạn, nêu câu hỏi
trong sách giáo khoa để học sinh trả lời làm nổi rõ từ để giảng.
Giáo viên ghi từ cần giảng , giải nghĩa từ, sau đó giáo viên nêu câu hỏi để
học sinh nêu ra ý của đoạn, giảng hết ý này để chuyển sang ý khác và nêu câu
hỏi tìm đại ý của bài. Giáo viên ghi các ý và đại ý lên bảng.
d) Luyện đọc : Luyện đọc diễn cảm.

- Mục đích : Để học sinh luyện đọc được như mẫu và nắm chắc nội dung
bài.
- Hình thức thể hiện :
Luyện phát âm các từ khó đọc : Giáo viên nêu ra các từ khó có trong bài,
phân tích rồi hướng dẫn học sinh phát âm đúng các từ khó, các âm vị Tiếng việt
dễ nhầm lẫn giữa các vùng miền.
+ Hướng dẫn đọc đúng : Hướng dẫn học sinh ngắt nghỉ hơi đúng chỗ, đọc
đúng ngữ điệu.
+ Hướng dẫn đọc diễn cảm : Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu :
Giọng vui, buồn, giận, phù hợp với nội dung từng đoạn của bài đọc.
* Giáo viên đọc mẫu lần 2:
+ Luyện đọc : Gọi nhiều em đọc giáo viên kết hợp uốn nắn, điều chỉnh
cách phát âm, ngữ điệu đọc, ngắt nghỉ, kết hợp trả lời câu hỏi để nắm chắc nội
dung bài dạy.
e) Củng cố - dặn dò ( 2- 3 phút).
8
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
- Mục đích: Khắc sâu nội dung bài đọc , nâng cao mở rộng kiến thức, rút
ra bài học cho bản thân.
- Hình thức thể hiện :
+ Học sinh nhắc lại nội dung bài, liên hệ giáo dục mở rộng nâng cao vốn
hiểu biết.
+ Dặn dò : Về nhà đọc bài và chuẩn bị bài sau sẽ học.
+ Nhận xét chung giờ học .
B . Quy trình dạy Tập đọc sau năm 2000.
1 . Kiểm tra bài cũ : ( 3 - 5 phút ).
- Gọi học sinh đọc bài tập đọc đã học tiết trước.
2 . Bài mới :
a) Giới thiệu bài.
b) Luyện đọc đúng.

c) Hướng dẫn tìm hiểu bài.
d) Luyện đọc diễn cảm và học thuộc lòng ( nếu SGK yêu cầu).
e) Củng cố - dặn dò.
* Cụ thể :
1 . Kiểm tra bài cũ : ( 3 - 5 phút ).
- Gọi học sinh đọc bài đã học tiết trước.
- Giáo viên nhận xét hoặc hỏi thêm nội dung của đoạn hoặc bài.
2 . Bài mới :
a- Giới thiệu bài ( 2 - 3 phút ).
- Giáo viên giới thiệu đôi nét về bài đọc và tác giả hoặc nêu vấn đề để
giới thiệu bài nhằm gây hứng thú, cuốn hút các em vào bài đọc.
b- Luyện đọc đúng: ( 7 - 8 phút ):
9
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
- Giáo viên đọc mẫu lần 1.
- Gọi 1-2 học sinh khá đọc toàn bài.
- Cả lớp đọc thầm bài.
- Học sinh phát hiện ra từ khó, vần khó, dấu thanh dễ nhầm lẫn. Trình bày
cách phát âm ( nếu học sinh nào đó trong lớp đã biết ) hoặc giáo viên hướng dẫn
phát âm (nếu học sinh chưa biết).
- Luyện đọc từ ngữ, câu, kết hợp giải nghĩa từ ngữ.
- Luyện đọc đoạn, bài: Hướng dẫn học sinh ngắt, nghỉ hơi đúng chỗ, đọc
đúng nhịp (đối với thơ) trong lúc gọi học sinh đọc giáo viên uốn nắn.
c- Hướng dẫn tìm hiểu bài: ( 12 - 15 phút ):
- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc thầm bài.
- Dựa theo câu hỏi, bài tập trong sách giáo khoa, giáo viên đặt câu hỏi để
học sinh tìm hiểu bài (có thể dẫn dắt gợi mở, điều chỉnh cho sát với đối tượng
học sinh cụ thể).
- Sau khi học sinh trả lời để nêu bật được từ khó, giáoviên giải nghĩa và
ghi bảng.

- Gợi ý để học sinh nêu ra ý của từng đoạn và nội dung bài, giáo viên ghi
bảng.
d- Luyện đọc diễn cảm và học thuộc lòng ( nếu SGK yêu cầu).
-Nội dung và thứ tự thực hiện ( 10 -12 phút ).
- Giáo viên đọc mẫu lần 2:
- Lưu ý học sinh về giọng điệu chung của đoạn hoặc bài những câu cần
chú ý.
+ Từng học sinh đọc : Giáo viên uốn cách đọc cho học sinh.
e- Củng cố - dặn dò:
- Giáo viên ( hoặc học sinh đọc tốt ) đọc toàn bài lần cuối.
10
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
- Học sinh nhắc lại nội dung bài. Liên hệ giáo dục học sinh, mở rộng vốn
hiểu biết.
- Dặn dò: Về nhà luyện đọc, chuẩn bị bài giờ sau sẽ học.
C . Nhận xét - đánh giá về hai qui trình đã trình bày.
Đối với hai qui trình cơ bản trước và sau năm 2000, mỗi qui trình đều có
những ưu - nhược điểm nhất định .
* Với qui trình dạy tập đọc trước năm 2000 đã được sử dụng trong khoảng
thời gian khá dài và được bổ sung điều chỉnh từ năm 1994. Với qui trình này nội
dung bài mới được chia thành 2 phần tương đối rành mạch : Tìm hiểu bài - luyện
đọc .
- Học sinh được thông, hiểu bài đọc rồi mới chuyển sang phần luyện đọc,
từ đó các em sẽ nắm được bài và luyện đọc đúng, đọc nhanh, đọc diễn cảm.
- Tuy nhiên cách dạy trên có những hạn chế:
+ Trước hết ở phần giảng từ: Giáo viên giảng theo phương pháp: Tìm từ
-rút từ - giảng từ. Vì vậy, nhiều khi có bài sa vào giảng văn như ở trong chương
trình trung học cơ sở sẽ chiếm rất nhiều thời gian và phần luyện đọc sẽ bị rút
ngắn.
+ Phần hướng dẫn luyện đọc phát âm còn mang tính áp đặt giáo viên nêu

ra từ khó chứ không phải học sinh.
+ Phần nội dung chính của bài với hai phần rành mạch riêng biệt như vậy
khó bổ trợ cho nhau.
* Với qui trình dạy Tập đọc sau năm 2000, chương trình Tiếng việt thử
nghiệm được biên soạn theo hướng tích hợp, đảm bảo phát triển toàn diện các kỹ
năng trong cùng một bài học. Qui trình này với ba bước cơ bản là: Luyện đọc
đúng- tìm hiểu bài- luyện đọc diễn cảm đã khắc phục được nhược điểm của qui
trình trước năm 2000. Như vậy phần rèn kỹ năng đọc cho học sinh được chú ý và
11
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
khắc sâu. Học sinh đọc đúng để làm cơ sở cho hiểu nội dung bài, từ cảm thụ nội
dung tạo tâm thế và tình cảm để học sinh điều chỉnh giọng đọc của mình diễn
cảm theo nội dung bài đọc.
Hơn nữa qui trình này đã phát huy tính tích cực của học sinh, tự tìm từ
khó, tự phân tích cách phát âm và rèn luyện thành thạo. Trong luyện đọc qui
trình cũng mang tính hệ thống và khoa học. Từ việc rèn đọc từ -> câu -> đoạn ->
văn bản. Như vậy so với qui trình dạy Tập đọc trước năm 2000 thì qui trình dạy
Tập đọc sau năm 2000 phù hợp hơn đối với sự phát triển của giáo dục trong giai
đoạn hiện nay .
CHƯƠNG II- THỰC TRẠNG DẠY TẬP ĐỌC LỚP 4 Ở TRƯỜNG TIỂU
HỌC THIÊN PHỦ - QUAN HÓA
I- THỰC TRẠNG
Việc giảng dạy phân môn Tập đọc lớp 4 ở trường Tiểu học nói chung và ở
trường Tiểu học Thiên Phủ nói riêng, thông qua việc dự giờ và trao đổi với một
số giáo viên giảng dạy khối 4. Họ cho biết để giảng dạy một giờ Tập đọc thật tốt
họ đã phải nắm chắc nội dung bài Tập đọc trong SGK và những gợi ý của sách
hướng dẫn giảng dạy. Tuy nhiên họ đã sử dụng đổi mới các phương pháp trong
một giờ dạy. Xong khi bắt tay vào dạy thì đôi khi không lường trước được các
tình huống xảy ra như có câu hỏi đặt ra để hỏi hoặc các từ ngữ để giảng các em
chưa trả lời nhanh, làm tiết dạy chưa đạt được như mong muốn. Người thực hiện

đề tài cũng dự giờ tiết Tập đọc ở lớp 4A với bài “Người thợ lặn” của (Đỗ Thị
Liên) trình tự như sau:
Thầy Trò
1. Kiểm tra bài cũ:
- Giáo viên gọi
-H: Nêu đại ý bài .
- 2 HS đọc học thuộc lòng bài “ Nghệ
nhân Bát tràng”.
- HS nêu nội dung bài.
12
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
2. Bài mới:
a) Giới thiệu bài. GV ghi đầu bài lên
bảng.
- GV đọc mẫu lần 1.
- GV hướng dẫn học sinh chia đoạn.
+ Đoạn 1: “Từ đầu tối như bưng ấy”
+ Đoạn 2: Phần còn lại :
b) Tìm hiểu bài
-GV yêu cầu HS đọc bài.
H: Người thợ lặn chuyên làm nghề gì?
Giảng từ : “ Thợ lặn”: người chuyên
làm nghề lặn sâu dưới nước để làm một
việc gì đó.
H: Hiệu thính viên là người chuyên
làm nghề gì?
H : Anh Thịnh xuống sông để làm gì?
- Yêu cầu HS đọc đoạn 1.
H: Khi mới lặn xuống sông anh Thịnh
gặp phải khó khăn gì ?

H : Tưng tức chỉ ý gì ?
H : Tối như bưng có ý nghĩa như thế
- 1 HS khá đọc bài.
- Lớp đọc thầm bài.
- Học sinh đọc.
- Người làm nghề nghe và phát tín hiệu
vô tuyến điện . ý trong bài là người chỉ
dẫn hoạt động của người thợ lặn qua
máy vô tuyến điện.
- Khảo sát tình hình cây cầu cũ bị đánh
sập .
+ HS đọc đoạn “ Từ đầu tối như
bưng ấy”.
13
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
nào ?
H : Qua đoạn cô vừa giảng ý nói gì ?
- Gợi ý để HS rút ra ý 1.
- GV ghi ý 1 lên bảng.
- GV chuyển đoạn bài sau đó yêu cầu
HS đọc đoạn còn lại .
H : Khi lặn xuống sông anh Thịnh còn
phải gặp những khó khăn gì?
H: Ngỗn ngang sắt thép ở đây ý nói gì?
Sắt này do đâu ?

H : Con Hà là con gì ?
H : Tinh thần làm việc của anh Thịnh ở
đây như thế nào ?
- GV gợi ý để học HS rút ra ý chính 2.

- GV ghi bảng ý2.
H : Bài này có mấy ý chính ?
H : Để khôi phục lại chiếc cầu bị hỏng
người thợ lặn phải làm gì ?
- GV gợi ý HS nêu nội dung bài.
c- Luyện đọc :
H : Trong bài có những từ nào khó
- ý 1 : Những khó khăn khi mới lặn
xuống sông của người thợ lặn .
- HS đọc đoạn còn lại của bài.
- Thứ sò ở nước ( mặn ) sống thành
mảng, bám vào đá, vào mạn thuyền.
- ( )
- HS nêu.
- ý 2 : Những khó khăn khi xuống đáy
sông và tinh thần làm việc thận trọng,
chu đáo của người thợ lặn.
- HS nêu.
- Nội dung: Người thợ lặn đã vượt qua
khó khăn vất vả để khôi phục lại chiếc
cầu bị hỏng.
- Vài em nhắc lại .
14
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
đọc? từ này khó ở chổ nào?
- GV ghi một số từ lên bảng .
+ Cái nồi sứa, quay rè rè .
+ Loằng ngoằng, sờ soạng .
+ Sắt gỉ.
H : Những từ này khó đọc ở chỗ nào?

H : Trong bài có câu nào khó đọc ?
- GV: Hướng dẫn đọc hai câu trên.
- Yêu cầu vài HS đọc lại .
- 1 HS đọc lại toàn bài.
H: Ai nhận xét cách đọc bài của bạn ?
- GV : Hướng dẫn cách đọc toàn bài 1
lần nữa.
- 3 HS luyện đọc đoạn 1.
H : Em có nhận xét gì cách đọc bài của
bạn ?
- Yêu cầu 2 HS đọc 2 câu cuối đoạn 1.
- 2 HS đọc lại đoạn 1.
- HS đọc đoạn còn lại .
d- Củng cố - dặn dò:
H: Trong bài văn này em thích nhất câu
nào? hãy đọc lại câu đó ?
H : Qua bài “ Người thợ lặn” em có
- 1 HS phát âm giúp bạn ?
- “ Thịnh ơi ! Tới nơi chưa? Tới nơi
chưa?”
- Câu : “ Giữa hàng vạn đội bạn
kích cầu lên”.
+ HS đọc : vài em.
+ HS đọc .
+ HS đọc 2 câu này.
- “ Thịnh ơi !
- Sắp tới rồi tối như bưng ấy!”.
15
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
suy nghĩ gì về người thợ lặn ?

- Chuẩn bị bài sau : “ Chiếc xe lu”.
- HS trả lời.
II. NHẬN XÉT GIỜ DẠY
Đây là giờ Tập đọc đối với nội dung dạy là một bài văn. Tuy tất cả các
bước của một giờ Tập đọc đã được GV thực hiện trong tiết dạy tốt nhưng đôi khi
kết qủa chưa được như mong muốn.
Nhìn chung tiết dạy GV đã sử dụng nhiều các phương pháp và đã đổi mới
phương pháp dạy học linh hoạt theo qui trình mới, đặc biệt tiết dạy đã liên hệ
mở rộng kiến thức cho học sinh được nhiều.
Song bước luyện đọc GV đưa về cuối là phù hợp với việc luyện đọc diễn
cảm hoặc học thuộc lòng ( yêu cầu SGK) . Nhưng ở phần luyện đọc từ khó,
tiếng khó GV có thể đưa ra sớm hơn, ở bước kết hợp tìm hiểu bài của từng
đoạn để học sinh được luyện đọc sớm hơn trong bài đọc .
Các qui trình giảng dạy mà người thực hiện đề tài muốn có ở đây với mục
tiêu là để học sinh đọc được bài thành tiếng rõ ràng đúng giọng điệu và đọc diễn
cảm, tiếp đó là cảm nhận được tinh thần quyết tâm lao động, vượt gian khổ để
khôi phục lại chiếc cầu bị hỏng . Nhưng nhận thấy GV gần như chưa nắm được
nội dung dẫn đến đọc chưa tốt .
Từ nguyên nhân trên, bản thân tôi mạnh dạn đưa ra các giải pháp để khắc
phục tình trạng trên.
16
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
CHƯƠNG III - ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG
Để thực hiện giảng dạy tốt một giờ dạy Tập đọc theo hướng tích cực hoá
hoạt động học tập cho học sinh lớp 4 nói riêng và học sinh trường Tiểu học nói
chung một cách thật hiệu quả thì đòi hỏi GV cần phải.
I. CHUẨN BỊ BÀI DẠY
1. Đây là khâu rất quan trọng có thể nói là bước đầu tiên trước khi đứng lên bục
giảng để dạy giờ Tập đọc. Theo nội dung mà Bộ giáo dục đã đề ra tất cả GV

trước khi lên lớp yêu cầu phải chuẩn bị trước bài dạy mà cụ thể là giáo án, và
sách giáo khoa, đồ dùng dạy học . Bước chuẩn bị bài có thể coi như là xây dựng
bản thiết kế trước khi bắt đầu thi công công trình.
1.1. Trong quá trình giáo viên chuẩn bị bản thiết kế của mình thì đòi hỏi giáo
viên phải chuẩn bị được giọng đọc mẫu, không thể dùng giọng đọc địa phương,
không được ngọng, không được líu, có như thế thì mới dễ đưa bài học xâm nhập
vào tâm hồn trẻ. Tuy nhiên tuỳ thuộc từng loại bài cụ thể để thay đổi cách đọc
mẫu.
17
Thầy thiết kế bài
dạy
Thầy+ Trò thi
công bài học
Trò hoàn thành
bài học
Sơ đồ ba
bước cho
một bài
học
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
1.1.1. Bước thứ hai cần phải chuẩn bị đó là hệ thống câu hỏi đây chính là cái cốt,
là cái chìa khóa để mở cánh cửa xâm nhập, cảm thụ nội dung của bài Tập đọc.
Chính vì thế đòi hỏi GV phải hết sức thận trọng khi đưa ra hệ thống câu hỏi.
Yêu cầu cần phải: Chính xác, không lập lờ, phù hợp với trình độ học sinh. Có thể
là câu hỏi với hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp bằng các loại câu hỏi sáng tạo để
làm sao toát lên nội dung của từng đoạn, từng ý với nội dung ẩn vốn có. Khi cần
có thể chia câu hỏi thành các câu hỏi nhỏ, sát thực để tránh tình trạng học sinh sẽ
hoặc không trả lời hoặc cả đoạn . Đây là tình trạng thường xảy ra ở các lớp Tiểu
học, vì các em chỉ nhận diện chung chung rồi đọc cả đoạn và coi như đó là đã trả
lời được câu hỏi.

Vì vậy, theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh thì bước
chuẩn bị hệ thống câu hỏi là GV đã đưa được học sinh vào nội dung bài đọc, và
các em có thể tự mình thu thập các giá trị biểu niệm thể hiện ở trong từ, trong
đoạn và trong văn bản.
Bên cạnh các ẩn ý là các giá trị nghệ thuật của đoạn văn .
Từ đó các em có thể tự mình thể hiện được cách đọc đúng và diễn cảm văn bản
đó.
1.1.2. Chuẩn bị đồ dùng và các dụng cụ trực quan.
Đây là khâu không thể thiếu. Ta đã biết quá trình nhận thức của học sinh
là “ Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng”, cho nên dạy Tập đọc không
thể không có dụng cụ trực quan, không phải bắt buộc cứ phải là vật thật,là tranh
ảnh, mô hình, v v mà tuỳ thộc vào nội dung từng bài có thể giọng đọc của GV
hay cử chỉ, điệu bộ cũng là các hình tượng trực quan. Mà giọng đọc mẫu như
trên đã nói là rất quan trọng trong phân môn Tập đọc .
II. DẠY TRÊN LỚP
18
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
Đây chính là bước thi công quan trọng nhất, đòi hỏi phải có sự tập trung,
một giờ Tập đọc có kết quả hay không chính là ở bước này. ở bước lên lớp, tất cả
các công việc chính cần làm thì đã được Bộ giáo dục và Đào tạo xây dựng thành
một chuỗi các công việc:
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Dạy bài mới.
- Giới thiệu bài.
- Đọc mẫu .
- Tìm hiểu bài.
- Luyện tập .
4. Củng cố dặn dò.
Tuy nhiên đó chỉ là cái khung cứng mà thôi . Để dạy học sinh lớp 4 theo

hướng tích cực hoá hoạt động học tập thì phải thực sự dạy học hướng vào học
sinh, kết hợp hài hoà giữa hoạt động của thầy và hoạt động của trò. Trong giờ
học, giáo viên cần giao việc tới từng cá nhân học sinh, không nên áp đặt theo
phương pháp thuyết trình, thầy giảng trò nghe và ghi nhớ mà phải dẫn dắt để trò
tự tìm ra và tự chiếm lĩnh tri thức thông qua sự hướng dẫn tổ chức, điều khiển,
điều chỉnh của thầy.
Cụ thể trong từng bước như sau :
1. Giới thiệu bài .
Có thể thực hiện theo nhiều cách tuỳ thuộc vào nội dung từng bài, có thể
bằng tranh, bằng lời nói , bằng cử chỉ điệu bộ v.v
2. Phần đọc mẫu lần 1.
Có thể thực hiện theo hai cách: Nếu bài dể đọc cộng với bên cạnh đó là
học sinh học tốt có thể để cho học sinh khá đọc còn không thì giáo viên đọc.
Nhưng theo tôi thì không nên nói: “ Các em nghe thầy đọc mẫu” mà nên nói là
19
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
“ Các em nghe thầy đọc bài ” để tránh tình trạng có thể giáo viên đọc sai từ hoặc
chưa diễn cảm lắm mà trong lớp lại có em đọc hay hơn, diễn cảm hơn.
3. Phần giới thiệu xuất xứ hoặc để giải thích một số từ trong văn bản, giáo viên
phải thực hiện phần chú giải này để học sinh có thể hiểu xuất xứ của văn bản
hoặc một số từ, thuật ngữ có trong văn bản.
4. Phần tìm hiểu nội dung bài.
Đây là phần quan trọng, học sinh cảm thụ được bài hay không chính là
phần này.
Khi dạy phần này, giáo viên nên tuỳ thuộc vào bài đọc cụ thể để có thể
phân tích theo hướng cắt ngang hay bổ dọc để rồi dùng hệ thống câu hỏi đã có
sẵn ( bản thiết kế ) kích thích học sinh tham gia khai thác bài học. Lưu ý phải
dẫn dắt để đưa về đúng ý từng đoạn. Khi học sinh đã đưa ra được từ trọng tâm
giáo viên không nên vội vàng giải nghĩa mà tiếp tục dùng câu hỏi để các em tự
tìm hiểu từ . Như thế vừa đảm bảo tính khoa học lại kích thích được tính tích

cực, tự giác hứng thú của học sinh . Có như thế bài học sẽ dễ phát triễn từ chỗ
hiểu từ dẫn đến các em hiểu được ý của từng đoạn .
4.1. Ở phần này theo phương pháp tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh,
có thể nên lồng cả phần luyện tập vào để các em có thể dể dàng hơn trong việc
tiếp thụ các giá trị nghệ thuật của đoạn văn, lại tiết kiệm được thời gian . Vì từ
chỗ hiểu được đoạn dẫn đến đọc được đoạn và đọc đúng đoạn đó mà lại không
bị nhầm lẫn.
Trong lúc tìm hiểu về giá trị nghệ thuật, giáo viên cho học sinh đọc, học
sinh khác có thể phát hiện đoạn đó thì nên đọc thế nào ? vì sao? rồi giáo viên
sửa sai luôn thì sẽ rất tiện lợi cho việc cảm thụ.
20
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
Ví dụ : Giáo viên hỏi : Đoạn này em phải đọc như thế nào cho hay, cho đúng?
Học sinh trả lời và đọc giáo viên cho các em tự sửa sai luôn.
4.2. Phần rút ra các ý và đại ý :
Giáo viên tuyệt đối không được làm thay mà phải để học sinh tự tìm ra ý
kiến của riêng cá nhân và cũng tự các em uốn nắn câu từ để thành ý và đại ý, đủ
thành phần câu, giáo viên chỉ gợi mở, ghi bảng và cho học sinh khác nhắc lại để
các em tự mình xây dựng nên bài học.
Tóm lại : Phần tìm hiểu bài đòi hỏi người giáo viên phải thực sự nhạy
bén, linh hoạt để dẫn dắt học sinh thâm nhập bài học, và nên lồng các phần luyện
đọc và phần tìm hiểu bài để học sinh hiểu bài và thực hành.
Sơ đồ trên cho thấy nó là hai mặt của quá trình nên ta không tách rời nhau.
5. Phần luyện tập ( Luyện đọc ) :
Sau khi đã rút ra được đại ý của bài xong đến phần luyện đọc thì có thể
tuỳ từng bài để có cách luyện đọc phù hợp.
5.1. Luyện đọc từ khó:
Giáo viên không nên đưa ra tất cả các từ đã được in trong (SGK) hay sách
hướng dẫn giảng dạy vào để luyện đọc từ khó mà tuỳ thuộc vào các từ trong bài
đọc mà học sinh trường sở tại phát âm chưa chuẩn để luyện cho các em . Phần

này rất quan trọng đối với học sinh vùng sâu, vùng xa nói chung.
21
Đọc Cảm thụ
Sơ đồ về sự hỗ trợ
giữa đọc và cảm
thu.
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
ở lớp 4 phần này nên đặt lồng ghép vào phần luyện đọc trong lúc tìm
hiểu bài như đã nói ở trên bởi cùng một từ nhưng phát âm sai thì nghĩa sẽ hoàn
toàn khác nhau.
Ví dụ : Trâu_______ Châu, Củ _________ Cũ, Tre_______ Che.
Bác Vác, Ông Ung,
22
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
5.2.Đọc diễn cảm toàn bài:
Nếu như GV đã lồng phần đọc và phần cảm thụ thì công việc bây giờ sẽ
bớt tốn thời gian hơn .
Phần này GV nên nêu câu hỏi “ Đọc toàn bài giọng đọc chung phải đọc
như thế nào?” và lần nữa không nên nói là “ Cả lớp nghe thầy đọc mẫu” mà nên
nói “ Nghe thầy đọc các em tham khảo” thì học sinh sẽ dễ chủ động hơn trong
lúc đọc, tự giác tích cực tạo ra cái riêng của bản thân mình. Trong lúc học sinh
đọc GV đưa ra các câu hỏi để củng cố khắc sâu thêm cho học sinh về nội dung,
nghệ thuật và cách đọc văn bản.
5.3 . Phần viết bảng GV nên trình bày như phương pháp đang sử dụng, phần đại
ý là phần tổng hợp ý toàn bài nên ghi dưới các ý chính:
Lớp 4A
Thứ ngày tháng năm 2003.
ý chính Từ ngữ Luyện đọc
ý 1:
ý 2:

Đại ý:
Tóm lại : Ở bước thứ hai, bước thi công này đòi hỏi nghệ thuật sư phạm khéo léo,
phải tuỳ thuộc vào nội dung từng bài cụ thể ,điều kiện cụ thể để đưa ra phương
pháp tối ưu nhất.
Có như vậy mới kích thích tính tự giác, tích cực, chủ động sáng tạo của
học sinh.
23
Sĩ số: 22
Vắng: 0
Tập đọc :
Tên bài:
LÊ XUÂN VŨ - QUY TRÌNH DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
PHẦN III - KẾT LUẬN
Môn Tiếng Việt trong trường Tiểu học có vị trí hết sức quan trọng. Nó
giúp học sinh hình thành được các kỹ năng cơ bản cần thiết ( nghe, nói, đọc,
viết). Trong đó phân môn Tập đọc lớp 4 cũng góp phần không nhỏ trong việc
hình thành các kỹ năng đó.
Bên cạnh đó, môn Tập đọc không chỉ là đưa đến cho học sinh chỉ biết
cách đọc bài mà nó còn đưa đến cho các em cảm nhận được những tinh hoa của
nền văn hoá nhân loại, các giá trị nghệ thuật và nhân văn thông qua việc cảm
thụ và xâm nhập vào bài đọc một cách tích cực tự giác của học sinh.
Chính vì vậy người dạy phân môn này cũng cần có hệ thống các bước lên
lớp ta gọi là qui trình sao cho phù hợp với kiểu bài dạy học theo phương pháp
mới, dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động của học sinh. Tức là phải cải
tiến phương pháp dạy học để sao cho giờ dạy đạt hiệu quả cao nhất.
Hơn nữa, là phải thực hiện nhuần nhuyễn việc sử dụng phương pháp để
đưa học sinh tự khám phá và tiếp thu bài học.
Việc viết đề tài này không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được
sự giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp để góp phần xây dựng
phương pháp dạy môn Tập đọc ngày càng thu được kết quả cao hơn.

Xin chân thành cảm ơn !
Thiên Phủ, tháng 4/ 2003.
24