nghiên cứu tác động của dự án Heifer đến phát triển kinh tế hộ gia đình nông dân trên địa bàn khu vực đồng bằng sông cửu long

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B NÔNG NGHI P & PTNT

I H C LÂM NGHI P

BÙI QUÂN

NGHIÊN C U TÁC

NG C A D

N PHÁT TRI N KINH T H
DÂN TRÊN

ÁN HEIFER

GIA ÌNH NƠNG

A BÀN KHU V C

NG B NG

SƠNG C U LONG

LU N V N TH C S KINH T

ng Nai, 2012

GIÁO D C VÀ ÀO T O
B NÔNG NGHI P & PTNT
TR
NG
I H C LÂM NGHI P

BÙI QUÂN

NGHIÊN C U TÁC

NG C A D

N PHÁT TRI N KINH T H
DÂN TRÊN

ÁN HEIFER

GIA ÌNH NƠNG

A BÀN KHU V C

NG B NG

SƠNG C U LONG

CHUYÊN NGÀNH: KINH T NÔNG NGHI P
MÃ S : 60.31.10

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH
NG D N KHOA H C
TS. LÊ MINH CHÍNH

ng Nai, 2012


i

I CAM OAN

Tôi cam oan r ng

tài này là do chính tơi th c hi n, các s li u thu

th p và k t qu phân tích trong
tk

tài là trung th c,

tài không trùng v i

tài nghiên c u khoa h c nào.

Ngày 27 tháng 10 n m 2012
Sinh viên th c hi n

BÙI QUÂN


ii

IC MT

hoàn thành lu n v n t t nghi p này, tôi xin chân thành c m n
Quý Th y Cô c a tr
ph

ng

ng pháp và ki n th c

i H c Lâm Nghi p ã t n tình truy n
y

t các

nh t trong su t th i gian qua.

ây là

nh ng ki n th c n n t ng và c s v ng ch c giúp tôi th c hi n lu n v n
này.
Xin trân tr ng c m n Th y - Ti n S Lê Minh Chính ã h

ng d n

nhi t tình, chia s nh ng ki n th c b sung c n thi t nh t, giúp tơi hồn
t các n i dung nghiên c u m t cách hi u qu và úng ti n

.

Tôi xin trân tr ng c m n T ch c Heifer Vi t Nam ã t o
t nh t giúp tôi th c hi n
án Heifer khu v c

tài nghiên c u; xin c m n

u ki n

n Ban qu n lý

ng B ng Sông C u Long ã tích c c h tr trong

su t th i gian tri n khai các ho t
theo úng yêu c u và ti n
Xin chân thành c m n!

ra.

ng nghiên c u, giúp hoàn thành

tài


iii

CL C
N i Dung

Trang

U………………..………………..…….………………………………...1
1. TÍNH C P THI T C A

TÀI………………………………………….….1

2. M C TIÊU NGHIÊN C U……………………………………….…….…….2
2.1. M c tiêu t ng quát……………………………………..…….…….……..2
2.2. M c tiêu c th ...……………………………………………….………..2
3.

I
3.1.

NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U........….………………….…….3
it

ng nghiên c u c a

3.2. Ph m vi nghiên c u c a

tài…………….…………………….….…..3
tài ..….………………………..……………..3

3.2.1. Ph m vi v n i dung………………………………..………………………..3

3.2.2. Ph m vi v không gian………………………….…….……………………..3
3.2.3. Ph m vi v th i gian……………………………………...………………….3
4. Ý NGH A TH C TI N C A
CH

NG I.C

S

TÀI…………………………..……………3

LÝ LU N VÀ TH C TI N C A V N

NGHIÊN

C U………………………………………………………………………...…......5
1. C
D

S

LÝ LU N V D

ÁN PHÁT TRI N VÀ

ÁNH GIÁ TÁC

NG

ÁN……...…………………………………………..……………………....…5

1.1.1. C s lý lu n v d án phát tri n.............................................................5
1.1.2. C s lý lu n v tác
1.1.2.1. Khái ni m v
1.1.2.2. Ph

ng c a d án………………………...……….18

ánh giá tác

ng c a d án…………………………18

ng pháp ánh giá tác

ng d án………………………………19

1.1.2.3. N i dung ánh giá tác
1.2. C

ng d án……………………………………19

S LÝ LU N V KINH T NÔNG H ……………………………...23

1.2.1. Kinh t h nông dân ……...…………………………………………….23
1.2.1.1. H nông dân và kinh t h nông dân….…….……………….….…23
1.2.1.2.

ng thái kinh t h nông dân…...………………………………25

1.2.2. Thu nh p và cách tính thu nh p c a h nông dân………………...……...28

iv

1.2.2.1 Cách tính thu nh p ……………………………………….……………27
1.2.3. Các lo i thu nh p
1.2.4. Y u t

nh h

h nông dân…………………….………………..…33

ng t i thu nh p c a h nông dân……………………..…34

1.2.5. Quan i m v phát tri n kinh t khu v c nông thôn b n v ng……......36
CH

NG 2.

C

M

A BÀN NGHIÊN C U VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U.....................................................................................................39
2.1.

C

M C

B N C A KHU V C

NG B NG SÔNG C U

LONG................................................................................................................... 39
2.1.1.T ng quan v t

nhiên, kinh t , xã h i vùng

ng B ng Sông C u

Long.......................................................................................................................39
2.1.1.1.

c

m t nhiên..............................................................................39

2.1.1.2.

c

m dân s , v n hóa, giáo d c và y t .......................................40

2.1.1.3.

c

m kinh t .................................................................................41

2.1.2.T ng quan v

u ki n t nhiên kinh t xã h i c a các xã i m nghiên

c u......................................................................................................................... 42
2.1.2.1. Xã Th i Th nh, huy n Th nh Phú, t nh B n Tre…………...…….….42
2.1.2.2. Xã Huy n H i, huy n Càng Long, t nh Trà Vinh……………………..43
2.1.2.3. Xã Phú Tân – huy n Châu Thành, t nh Sóc Tr ng….….....…..……..43
2.1.2.4. Xã Minh Hịa huy n Châu Thành, t nh Kiên Giang…….……..…….44
2.1.2.5. Xã Ph

ng Bình – huy n Ph ng Hi p, t nh H u Giang…..…...……45

2.2. KHÁI QUÁT T
KHU V C

CH C HEIFER VI T NAM VÀ D

ÁN HEIFER T I

NG B NG SÔNG C U LONG...................................................47

2.2.1. T CH C HEIFER VI T NAM…………………………………….....47
2.2.1.1. L ch s hình thành………………...…………………………………...…47
2.2.1.2. Nhi m v .…………………………………………………………………..49
2.2.1.3. C c u t ch c…...…………………………….………………………….49
2.2.1.4. Mơ hình áp d ng tri n khai d án…………………….…..…………….50

2.2.1.5. Thành ph n trong d án Heifer Vi t Nam.....……….....….…….….…52
2.2.1.6. Các k t qu

t

c c a các d án Heifer…..……………….……53


v

2.2.2.

c

m d án c a Heifer Vi t Nam t i

2.2.2.1. Qui mô d

ng B ng Sông C u Long….54

án c a Heifer Vi t Nam t i

ng B ng Sông C u

Long……………………………………………………………………………………….54
2.2.2.2. Thách th c c a d án Heifer Vi t Nam t i

ng B ng Sông C u

Long………………………………………………………………………………..…….55

2.2.2.3. Thu n l i c a d

án Heifer Vi t Nam t i

ng B ng Sông C u

Long……………………………………………………………………….……..56
2.3. PH

NG PHÁP NGHIÊN C U..................................................................57

2.3.1. Ph

ng pháp ch n

m nghiên c u, kh o sát.........................................57

2.3.1.1. Tiêu chu n ch n h tham gia d án..................................................57
2.3.1.2. Nguyên t c ch n h :………………………………..……………….…..57
2.3.2. Ph

ng pháp thu th p s li u, tài li u……………………………..……57

2.3.2.1. Thu th p tài li u, thông tin th c p…………………………………….58
2.3.2.2. Thu th p tài li u, thông tin s c p………………………………..….....58
2.3.3. Ph

ng pháp x lý s li u………………………………...……………..60

2.3.3.1. Ph

ng pháp th ng kê mô t …………………………………….……..60

2.3.3.2. Ph

ng pháp th ng kê so sánh……………………………………...….61

2.3.3.3. Ph

ng pháp ánh giá nông thôn (PRA)..…………………………….61

2.3.3.4. Ph

ng pháp ki m

CH

nh Mann Withney…………………………….....61

NG III.K T QU NGHIÊN C U.........................................................63

3.1. TH C TR NG VÀ K T QU TRI N KHAI D
V C

ÁN HEIFER

N KHU

NG B NG SÔNG C U LONG............................................................63

3.1.1. Khái quát chung v d án Heifer t i khu v c

ng B ng Sông C u

Long.......................................................................................................................63
3.1.1.1. Khái quát chung v d án...................................................................63
3.1.1.2. Mô hình h p tác ba bên trong d án...................................................66


vi

3.1.2. Tình hình và k t qu th c hi n d án Heifer t i khu v c

ng B ng Sơng

C u Long...............................................................................................................67
3.1.2.1. Tình hình th c hi n d án Heifer t i khu v c

ng B ng Sông C u

Long.......................................................................................................................67
3.1.2.2. K t qu th c hi n d án Heifer t i khu v c

ng B ng Sông C u

Long.......................................................................................................................69
3.2. TH C TR NG PHÁT TRI N KINH T C A NÔNG H THAM GIA D
ÁN HEIFER...........................................................................................................72
3.2.1. Phân lo i giàu nghèo ...............................................................................72
3.2.2. V ngu n l c lao

3.2.3. V trình

ng……………………………...……………...…..73

h c v n.................................................................................74

3.2.4. Ngu n l c

t ai cho s n xu t...............................................................75

3.2.5. Lo i hình s n xu t....................................................................................77
3.2.5.1.

i v i lo i hình s n xu t

3.2.5.2.

i v i lo i hình s n xu t k t h p...................................................78

3.2.6. Khó kh n trong ho t

n………..……………..…....................77

ng s n xu t........................................................79

3.2.7. Th c tr ng v tín d ng c a nơng h .......................................................81
3.2.7.1. Vay chính th c t ngân hàng nhà n

c...........................................82

3.2.7.2. Vay khơng chính th c.......................................................................82
3.3. S

TÁC

NG C A D

ÌNH THAM GIA D
3.3.1. Tác
s n xu t
3.3.2. S

ÁN

N PHÁT TRI N KINH T

H

GIA

ÁN ..................................................................................82

ng c a d án Heifer

n vi c áp d ng ti n b k thu t m i trong

i v i nông h tham gia d án...............................................................82
tác

ng c a d

án Heifer

n thu nh p c a nông h tham gia

…………………………………………………………………………………....84
3.3.3. S tác

ng c a d án Heifer

n m t s m t khác……………………86

3.3.4. M t s h n ch c a d án Heifer…………………………...……...…..86


vii

3.4. M T S

GI I PHÁP NH M DUY TRÌ CÁC HO T

PHÁT TRI N CÁC D

NG D

ÁN VÀ

ÁN CÙNG LO I..........................................................89

3.4.1. Gi i pháp phát tri n kinh t nông h tham gia d án…………………..89

3.4.2. Gi i pháp nh m duy trì các ho t

ng c a d án .…...………..…….....90

3.4.3. Gi i pháp nh m phát tri n các d án cùng lo i..….....…………….…...91
CH

NG IV.K T LU N VÀ KI N NGH ………………...…………..…...93

4.1. K T LU N……………………………………………………………..…..93
4.1.1. V m c tiêu chính…….………………………..…………………..…..93
4.1.2. Nh ng tác

ng chính c a d án....………………………………..…..94

4.2. KI N NGH ……………….………………………………………..…....…95
4.2.1. V m t lý lu n......…….………………………..…………………..…..95
4.2.2. V c ch chính sách......................………………………………..…..95
4.2.3.

i v i nh ng nghiên c u ti p theo...……………………………..…..95


viii

DANH SÁCH CÁC CH
CI:

Chi phí trung gian

DA:

VI T T T

D án

BSCL:

ng B ng Sông C u Long

CB:

uc b n

VT:

n v tính

GDP:

Thu nh p qu c dân

Heifer VN:

Heifer Vi t Nam

KHKT:

Khoa h c k thu t

NGO:

T ch c phi chính ph

RAN:

Thu nh p nông nghi p thu n

VAB:

Giá tr gia t ng thơ

VAN:

Giá tr t ng thu n

VBHCD:

Mơ hình phát tri n c ng

ng toàn di n


ix

DANH M C B NG
B ng

ng 1.1.

T a B ng

m m nh và v n

ng 1.2. Hai giai

Trang

khi áp d ng LFA……..…...............................11

n c a l p k ho ch d án…..……….............….....…......12

ng 1.3. Mơ hình tính tốn thu nh p cho h nông dân….........................…...32
ng 3.1. Thông tin h tham gia d án…..……..……….............….....…............67
ng 3.2. Các n i dung d án
ng 3.3. Ho t

ng c i thi n

c h tham gia quan tâm…..………............69
i v i h tham gia d án..………...................69

ng 3.4. Thu nh p nông h tham gia d án Heifer…..………...............…......70
ng 3.5.

c

m chung c a nông h trong c ng

ng 3.6. Di n tích

t cho ho t

ng.............….....…......74

ng s n xu t…..……….............….....…......76

ng 3.7. Lo i hình s n xu t chính c a nơng h …..……….............….....….....77
ng 3.8. Khó kh n c a nơng h trong s n xu t…..……….............….....….....80
ng 3.9.

c

m s d ng tín d ng trong c ng

ng…..….......….....…......81

ng 3.10. Thu nh p gi a nhóm tham gia và nhóm khơng tham gia d án.85


x

DANH M C HÌNH
Hình

T a Hình

Trang

Hình 1.1 Chu trình c a d án phát tri n……………………………............................8

Hình 2.1 S

t ch c Heifer Vi t Nam…………………………….......................49

Hình 2.3. Các thành ph n trong m t d án Heifer……………............................52
Hình 3.1. Mơ hình h p tác ba bên trong d án Heifer……………………….......66
Hình 3.2. T l nơng h g p khó kh n khi tham gia……………………………...71
Hình 3.3. T l h nghèo giàu t i khu v c d án…………………………….........73
Hình 3.4. Trình

c a nơng h t i khu v c d án……………………………......75

Hình 3.5. So sánh t l h áp d ng k thu t……………………………..................83
Hình 3.6. So sánh t l h ghi chép trong s n xu t……………….......................84


1

M

1. TÍNH C P THI T

A

U

TÀI

Th i gian qua, nơng nghi p - nông dân - nông thôn khu v c
Sơng C u Long t ng b

ph

cv

t khó kh n

ng ã tri n khai Ngh quy t Trung

n

nh và phát tri n. Nhi u

các xã

a Chính ph , v i mong mu n nâng cao m i m t
ng trình chi n l

chính ph Vi t Nam nh ch

a

ng 7, khóa X v nơng nghi p, nơng

dân, nơng thơn và xây d ng nông thôn m i

thôn. Bên c nh nh ng ch

ng B ng

m theo ch

ng trình

i s ng nơng dân

nơng

c v xóa ói gi m nghèo c a

ng trình 134, 135… thì s tham gia các d án

phi chính ph thơng qua các d án h tr c ng

ng nghèo c ng góp ph n

tích c c vào vi c c i thi n cu c s ng, nâng cao nh n th c c a c ng

ng...

Heifer International –Vi t Nam là m t t ch c phi chính ph ho t

ng

trong l nh v c xóa ói gi m nghèo thông qua vi c cung c p ngu n gia súc và
ki n th c cho nơng h
ho t

h có th t v

ng t n m 1987,

n lên thoát nghèo b n v ng. B t

n nay Heifer International –Vi t Nam ã tr giúp

c trên 9.000 h gia ình khó kh n trên c n
thi n ch t l

cv

ánh giá hi u qu

khuy n cáo

u t , tác

án, Heifer

c l p cu i giai

n

ng tri n khai d án và có nh ng

u ch nh cho nh ng d án tri n khai ti p theo. Tuy nhiên, vi c

áng giá cu i k d án ln có m t h n ch là k t qu
ngh c i thi n ch
ch nh

n lên thoát nghèo, c i

ng cu c s ng. Trong quá trình tri n khai d

International –Vi t Nam ã th c hi n nh ng ánh giá
án

u

ánh giá và nh ng ki n

c áp d ng cho d án m i ti p theo mà không giúp

u

c ngay trên d án ó.

Do v y, vi c ánh giá gi a k trong các d án tri n khai luôn
tâm h n, ngồi k t qu

ánh giá giúp có nh ng

u ch nh trong ph

tri n khai thì vi c xem xét hi u qu kinh t t tác

ng c a d án

c quan
ng pháp

iv i


2

nhóm

it

ng h

ng l i c ng h t s c quan tr ng nh t là

i v i các d án

xóa ói gi m nghèo v i m c ích chính là c i thi n thu nh p cho nông h
nghèo nông thôn. Xu t phát t lý do trên, tôi quy t
“Nghiên c u tác
nông dân trên

ng c a d án Heifer

a bàn khu v c

nh ti n hành

tài:

n phát tri n kinh t h gia ình

ng B ng Sông C u Long”. V i mong

thông qua k t qu nghiên c u giúp

a ra nh ng gi i pháp tích c c

i

tri n

khai d án hi u qu h n trong th i gian ti p theo và góp ph n nâng cao hi u
qu

u t vào các d án xóa ói gi m nghèo, em l i hi u qu th c s cho bà

con nghèo vùng nông nghi p- nông thôn v
tr c a các d án c a Heifer và nh ng ch

t lên chính mình thơng qua h
ng trình t

ng t c a các t ch c

khác.
2.

C TIÊU NGHIÊN C U

2.1. M c tiêu t ng quát
Trên c s

ánh giá k t qu ho t

nông h khu v c

ng B ng Sông C u Long nh m

tri n kinh t nông h trong d án giai
2.2.

c tiêu

ng và tác

ng c a d án

n kinh t

xu t các gi i pháp phát

n ti p theo.

th

- Th c tr ng và k t qu tri n khai d án Heifer

n khu v c

ng B ng

Sông C u Long.
- Th c tr ng phát tri n kinh t h gia ình tham gia d án.
- S tác

ng c a d án

n phát tri n kinh t h gia ình tham gia d

án.
- M t s gi i pháp
án cùng lo i.

duy trì các ho t

ng c a d án và phát tri n các


3

3.

IT

3.1.

NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U

it

ng nghiên c u c a

tài

tài nghiên c u các nơng h có tham gia d án Heifer và h bên ngồi
khơng tham gia d án Heifer.
3.2. Ph m vi nghiên c u c a

tài

3.2.1. Ph m vi v n i dung
tài t p trung nghiên c u v các v n
xu t kinh doanh c a nông h trong vùng d án.

xung quanh ho t

ng s n

ánh giá nh ng tác

ng tích

c c a d án mang l i cho bà con nơng h . Qua ó

a ra các gi i pháp

nh m nâng cao hi u qu c a d án, t ng c

ng kh n ng áp d ng khoa h c,

công ngh vào trong s n xu t nông nghi p

làm t ng thêm thu nh p cho các

nông dân.
3.2.2. Ph m vi v không gian
tài nghiên c u

c th c hi n trên các nhóm nơng h t i khu v c

ng B ng Sông C u Long, bao g m

nh ng nhóm tham gia d án và

nhóm nông h không tham gia d án.
3.2.3. Ph m vi v th i gian
Th i gian nghiên c u di n ra t tháng 01/12/2011
4. Ý NGH A TH C TI N
tài

A

n tháng 30/2/2012.

TÀI

a ra các gi i pháp cho phát tri n kính t h gia ình nơng dân

tham gia d án t i khu v c

ng B ng Sông C u Long.

tài mang

iý

ngh a th c ti n r t l n cho quá trình duy trì, tri n khai d án Heifer Vi t Nam
trong nh ng n m ti p theo.

em l i nh ng kinh nghi m v vi c tri n khai,

qu n lý và duy trì trong các d án xóa ói gi m nghèo, d án phát tri n. K t
qu c a d án
án

ng chính là

mang l i cho

ng lai

a các nông h tham gia d án, b i d

h i thốt nghèo và

n lên t chính nh ng h tr


4

nh v v n vay, v bò, và

c bi t là cách th c áp

ng khoa

c vào

n

xu t.
tài
làm

ng ch ra nh ng tích c c mà các nơng h tham gia d án ã

c và ti p

c phát huy trong nh ng n m ti p theo nh

th c tái o và b o v tài ngun, mơi tr
phí t

ó tính ra

c hi u qu c a

ng.

n xu t có ý

n xu t có h ch tốn

u t , i u mà r t ít d án làm

th chi
c.


5

CH
S

1.1. C

LÝ LU N VÀ TH C TI N C A V N

S

NG D

NG I

LÝ LU N V

D

NGHIÊN C U

ÁN PHÁT TRI N VÀ

ÁNH GIÁ TÁC

ÁN

1.1.1. C s lý lu n v d án phát tri n[1

]

- Khái ni m
D án là m t chu i các ho t

ng nh m h

tiêu c th , rõ ràng trong m t th i gian nh t
c xác

t

c các m c

nh.

c, v t l c và tài chính
kho ng th i gian xác

ng và

i ta s d ng các ngu n nhân

th c hi n m t ph m vi công vi c duy nh t, trong
nh cho tr

c nh m t o ra nh ng thay
nh l

n

nh v i m t ngu n ngân sách

D án phát tri n là m t n l c, trong ó ng

tr

ng

c, v i m t kho n ngân sách
i có ích

c xác

c tính cho

nh b ng các m c tiêu

nh tính.

Nh v y, d án phát tri n là m t ho t

ng

c thù, t o nên m t th c t

i, bao g m hai m c tiêu- m c tiêu kinh t (l i nhu n) và m c tiêu xã h i.
án phát tri n không ch là m t ý
c tiêu xác

nh hay phát th o mà có tính c th và

nh, nh m áp ng m t nhu c u chuyên bi t. D án ph i có b t

u, có k t thúc và ch u nh ng h n ch nói chung v ngu n l c, ph
t k d án nào c ng có gi i h n nh t

ng ti n.

nh và nh ng r i ro có th x y ra.

- Vai trị c a d án
Các m c tiêu phát tri n
t m v mô, các ho t

c th c hi n thông qua nh ng ho t
ng này là các chính sách, các chi n l

trình và k ho ch dài h n v phát tri n kinh t - xã h i.
[1]

.

o Huy (2008), Qu n lý d án phát tri n, T sách

t m vi

i H c Tây Nguyên, trang 12 - 19

ng phát tri n.
c, các ch

ng


6

mô, là các d án phát tri n c th v khai thác tài nguyên thiên nhiên, s n xu t
hàng hóa, xây d ng c s h t ng, cung c p d ch v c n thi t cho ng

i dân.

Các d án óng m t vai trị r t quan tr ng trong vi c c i thi n các

u ki n

kinh t -xã h i cho ng

i dân, và ó là lý do t i sao chúng ta l i ph i quan tâm

nhi u

nh và th c hi n d án

n vi c ho ch

- Các

m y u, thách th c c a d án phát tri n khi ti p c n

án phát tri n có nh ng u
trình qu c gia

m là th c hi n

c các chính sách, ch

h tr cho phát tri n b n v ng, tuy nhiên bên c nh ó nó

ng ti m n ng nh ng

m y u ho c thách th c c n

c kh c ph c. V n

ây là các ti p c n d án c a các nhà tài tr theo ki u kinh
i lên các

ng

n, t

ây ã

m y u và thách th c cho ti n trình phát tri n b n v ng:

- Th c hi n, ti p c n d án khơng thích h p t o nên s không b n v ng
trong phân chia l i ích, quy n l i.
-M ts l

ng l n các d án phát tri n khác nhau, h tr b i các nhà

tài tr khác nhau và t qu n lý ã t o nên s lãng phí trong ngu n l c, tài
chính cho s phát tri n chung.
- Vi c thi t l p m t cách riêng bi t h th ng qu n lý, tài chính, giám
sát, báo cáo c a các d án th
a ph

ng h n là nuôi d
- Ti p c n d án th

ngân

ng làm xói mịn n ng l c và trách nhi m c a

ng, nâng cao nó.
ng khuy n khích cách nhìn h p là làm th nào gi i

c mà khơng chú tr ng

n s thích h p c a nó trong h th ng qu n

lý ngân sách, k ho ch.

i các

m y u và thách th c c a th c hi n d án phát tri n, cho th y

n có cách ti p c n thích h p, khơng t o s ph thu c c a

a ph

vào ngu n tài tr , làm suy gi m trách nhi m, không nâng cao
c bi t là c n có s ph i h p và ti p c n có tính h th ng
p gây lãng phí ngu n l c.

ng
c n ng l c,

tránh s trùng


7

Chính vì lý do ó, trong nh ng n m g n ây chính ph c ng nh các t
ch c tài tr qu c t có xu h
Có ngh a c n c n c vào
ng th i h

ng

ng ti p c n ngành, ti p c n theo ch

nh h

ng phát tri n ngành

u ph i các d án,

n l ng ghép trong h th ng qu n lý hành chính

c i thi n và nâng cao n ng l c t ng

ng trình.

ng

n các cán b hi n tr

i dân

a ph

ng,

qu n lý và c i cách các th t c hành chính.
Trong th c t g n ây các t ch c qu c t
th c hi n cách ti p c n theo các ch

ã cùng chính ph Vi t Nam

ng trình h tr ngành, nh ngành lâm

nghi p (Forest Sector Support Program), nông nghi p (Agriculture Sector

Support Program).
- Chu trình tri n khai d án
D án phát tri n

c qu n lý theo m t chu trình có trình t và các c u ph n

rõ ràng, bao g m:
c 1 - Xác
án ti n kh thi, xác
c2

nh d án: Nó bao g m vi c phân tích tình hình, l p d
nh m c tiêu t ng th và các chi n l

Thi t k d án:

tiêu c th , các k t qu

ol

c c a d án

c là l p k ho ch d án bao g m các m c

ng

c, các ho t

ng; cách qu n lý d án,

ngu n l c và
ph

ng pháp qu n lý các nguy c .
B

c3

Th c hi n d án:

ch c áp d ng các công c th c hi n,

qu n lý và giám sát d án trên c s các ho t

ng và ngu n l c

c phân

.
c4
án.

ánh giá d án: Bao g m ánh giá hi u qu , tác

ng c a


8

Xác

nh
án

Thi t k d
án

ánh giá
tác

ng d

Th c hi n và
giám sát d án

Hình 1.1 Chu trình c a d án phát tri n
- Ti p c n khung logic (Logical Framework Approach – LFA)
qu n lý d án phát tri n
- T ng quan v ti p c n khung logic - LFA
- C s c a ti p c n khung logic - LFA
Ti p c n khung logic (LFA)

c phát tri n vào cu i th p niên 60 c a

th k 20 b i C quan phát tri n qu c t Hoa K nh m c i thi n h th ng
p và ánh giá các d án. Nó
n

c thi t k

gi i quy t ba m i quan tâm,

t n t i c b n là:

i. L p d án r t m h , các m c tiêu khơng
khi ó các m c tiêu l i dùng

c xác

nh rõ ràng; trong

giám sát và ánh giá s thành công hay th t

i c a m t d án
ii. Trách nhi m qu n lý d án khơng rõ ràng
iii. Vi c ánh giá th
có s

ng th c hi n theo m t ti n trình m h b i vì khơng

ng thu n chung là d án th c s ph i
Do v y LFA ã

nh là m t cơng c

t

c

u gì!

c áp d ng cho nhi u t ch c qu c t , liên qu c gia
l p và qu n lý d án phát tri n. Tr i qua m t th i gian

dài, các t ch c khác nhau ã bi n

i, c i ti n

nh d ng, thu t ng và các

công c c a LFA, tuy v y các nguyên t c phân tích c b n v n

c duy trì.


9

Do ó các ki n th c c a các nguyên t c c a LFA
i v i ng

c xem là thi t y u

i l p, qu n lý và th c hi n d án phát tri n trên toàn th gi i.

- Ti p c n khung logic (LFA) là gì?
Ti p c n khung logic là m t ti n trình phân tích và xác l p các công
h tr cho l p và qu n lý d án. Nó cung c p gi i pháp phân tích có
tính c u trúc và h th ng ý t
LFA nên

c phân tích, t ch c có tính c u trúc; vì v y các câu

i quan tr ng c n
nh

ng trình.

c xem nh là nh là m t cách h tr cho suy lu n. Nó

cho phép thông tin

quy t

ng c a m t d án hay ch

c

t ra, các

my u c n

c xác

c thông báo rõ ràng lý do c a d

ng và các gi i pháp
n có s

t

nh và ng

i ra

án, các m c tiêu

nh

c các m c tiêu ó.

phân bi t gi a Ti p c n khung logic (LFA) v i Ma

Tr n khung logic (Logical Framework Matrix – LFM). LFA là m t ti n
trình phân tích nh

là phân tích các bên liên quan, phân tích v n

ch n m c tiêu và chi n l
u, cách ti n hành

c d

án; trong khi ó LFM phân tích các u

t

ng nh cung c p s n ph m

, l a

c các m c tiêu và các nguy c

ti m n ng

c tài li u hóa trong ti n trình phân tích.

Ma tr n khung logic (LFM) là m t b ng g m 4 c t và 4 (có th nhi u h n)
hàng, trong ó tóm t t các thành t chính c a m t k ho ch d án, bao g m:
• Tóm t t các m c tiêu theo th b c c a d án (M c tiêu t ng th , các
c tiêu c th , k t qu

t

c, các ho t

ng)

• Các nhân t bên ngồi quan tr ng nh h
án (Các gi

n thành công c a d

nh)

• Làm th nào giám sát và ánh giá
và ngu n

ng

th m

nh ch th

ó)

Ngồi ra LFM c ng cung c p c s
vào) và kinh phí.

c thành t u c a d án (Ch th

xác

nh yêu c u ngu n l c ( u


10

- Liên k t ti p c n khung logic v i qu n lý chu trình d án
Ti p c n khung logic là công c c t lõi trong qu n lý chu trình d án.
Nó

c s d ng trong b

c xác

ánh giá các y u t liên quan
chi n l

nh d án
n

phân tích tình hình hi n t i,

xu t d án và xác

nh các m c tiêu,

c ti m n ng.
• Trong b

c thi t k d án, LFA h tr

thích h p v i các m c tiêu rõ ràng, các k t qu
qu n lý r i ro, nguy c và xác
• Trong b

nh các c p

c th c hi n d án/ch

qu n lý ch ch t

chu n b k ho ch d án
ol

ng

c, chi n l

c

trách nhi m qu n lý d án.
ng trình, LFA cung c p các cơng

h tr cho vi c l p các h p

ng, l p k ho ch

u

hành và giám sát
• Trong b

c ánh giá và quy t toán, LFM cung c p các b ng ghi

tóm t t v các m c tiêu, ch th và các gi
nh các tác

nh và làm c s cho vi c th m

ng c a d án

- Các v n

th c t khi áp d ng ti p c n khung logic – LFA

LFA không cung c p nh ng gi i pháp th n thông, nh ng khi hi u và
áp d ng nó m t cách thơng minh thì nó là m t cơng c phân tích và qu n
lý có hi u qu . Tuy v y, nó khơng th thay th cho các kinh nghi m và phân
tích chun mơn; do ó nó c ng c n hồn thi n b i các cơng c c th khác

nh là th m
tr

nh n ng l c t ch c, phân tích gi i, th m

ng và thông qua áp d ng k thu t làm vi c

thúc

nh tác

ng mơi

y s tham gia có

hi u qu c a các bên liên quan. Ti n trình áp d ng các cơng c phân tích
LFA c n

c ti n hành có s tham gia, nó quan tr ng t

n ph m c a ma tr n khung logic.

u này

nh c a các d án phát tri n, khi mà ý t
các

i tác,

u này quy t

nh

ng

ng nh là

c bi t quan tr ng trong b i

ng c a d án

c th c hi n b i

n s thành công và b n v ng v l i ích.M t

m m nh và khó kh n ti m n ng khi s d ng LFA

c trình bày

b ng


11

i ây.
ng 1.1
Y ut

m m nh và v n

khi áp d ng LFA

i m m nh

- Phân tích v n
có tính h
th ng, bao g m m i quan
h gi a nhân – qu .
Ph n tích - Cung c p liên k t logic gi a
v n
ph ng tiên và m c ích.
và thi t
- Xác l p d án trong b i
l pm c
c nh phát tri n r ng
n
tiêu d
án
(m c tiêu t ng th và c
th ).
- Khuy n khích th m nh và
qu n lý các r i ro
t
c k t qu .
- Yêu c u phân tích làm th
nào
o
ng
c
thành t u c a các m c tiêu

v i c hai khía c nh s
Xác nh
các ch
ng và ch t
ng.
th ,
- Giúp cho vi c xác nh m c
ngu n,
tiêu
c c th và rõ ràng.
ph ng
- Giúp cho vi c thi t l p m t
pháp
ki m tra khung công vi c giám sát
giám sát và ánh giá.

- Liên k t phân tích v n
v i thi t l p m c tiêu.
- T p trung vào t m quan
tr ng trong phân tích các
bên liên quan và xác nh
“v n
c a ai” và “ai
ng l i”.
- Ti p c n tr c quan hóa và
có liên quan nên d hi u.

Thi t k
và áp
d ng

giúp tránh các v n

Khó kh n/v n

chung

- Có
cs
ng thu n v các v n
c n u tiên.
- Có
cs
ng thu n v các m c
tiêu c a d án.
- Gi m các m c tiêu
có m t
chu i ho t
ng
n gi n hóa.
- Chi ti t các c p
c a m c tiêu,
k t qu
khơng thích h p (q
nhi u ho c q ít).

- Tìm ra
c các ch th o l ng
c và có tính th c t cho các m c
tiêu c p cao (m c tiêu t ng th , m c

tiêu c th ) và i v i các m c tiêu
có tính ti n trình và xây d ng n ng
l c.
- Thi t l p m c tiêu không th c
t r t nhanh trong ti n trình l p k
ho ch.
- Ph thu c vào báo cáo d án nh
là m t ngu n chính
th m nh, và
khơng ch rõ u c u thơng tin t
âu n, ai là ng i thu th p
thông tin và nh k nh th nào.
- Chu n b m t cách máy móc,
trên “bàn gi y”, khơng liên k t v i
phân tích v n , xác nh m c tiêu
và l a ch n chi n l c d án.
- S d ng nh là m t công c áp
t, quá c ng nh c.
- Tr thành m t công c lý thuy t
h n là h tr .

, khó kh n chung khi áp d ng LFA, ng

i áp

ng nên:
-B o

m r ng các

ng nghi p và các

i tác

các nguyên t c phân tích và các thu t ng s d ng.

u có hi u bi t chung


12

- T p trung vào t m quan tr ng c a ti n trình LFA càng nhi u càng t t
có s n ph m ma tr n khung logic.
-

o

m nó nh là m t cơng c thúc

quan, th o lu n và

y s tham gia c a các bên liên

ng thu n v ph m vi d án h n là áp

t các khái ni m

và u tiên t bên ngoài..
- Tránh s d ng ma tr n nh là m t b n thi t k s n

u hành t bên

ngoài.
- Làm cho ma tr n
-

c rõ ràng, ng n g n, súc tích.

u ch nh, ch nh s a ma tr n khi có nh ng thông tin m i.
u quan tr ng

logic d án ph thu c

c th a nh n là ch t l

ng c a ma tr n khung

u tiên vào k n ng và kinh nghi m c a nh ng ng

áp d ng nó.
- Hai giai

n chính c a ti p c n khung logic.

ti n hành hoàn thành ma tr n, hai giai
ho ch

n phân tích và l p k

c ti n hành

ng 1.2 Hai giai

n c a l p k ho ch d án

GIAI O N PHÂN TÍCH

GIAI O N L P K HO CH

i) Phân tích các bên liên quan
(Stakeholder analysis): Xác nh ai liên
quan, các c i m chính và ng l c c a h
ii) Phân tích v n
(Problem analysis):
Xác nh các v n
chính, khó k n, c
h i; và m i quan h gi a ngun nhân và
h u qu c a v n
ó
iii)
Phân tích m c tiêu (Objective
analysis): Phát tri n các gi i pháp t các
v n
ã phát hi n và m i quan h gi a
chúng
iv)
Phân tích chi n l c (Strategy
analysis): Xác nh các chi n l c khác
nhau
hoàn thành các gi i pháp; l a
ch n chi n l c thích h p nh t

i) Phát tri n ma tr n khung
logic (LFM): Xác nh c u trúc
d án, ki m tra tính logic v i
các gi i nh, xác nh các ch
th và ph ng pháp th m
nh
s thành công.
ii) L p k ho ch ho t
ng
(Activity scheduling): Xác nh
các ho t ng, d báo th i gian,
và phân công trách nhi m
iii) L p k ho ch v ngu n l c
(Resource scheduling): T k
ho ch ho t
ng, phát tri n k
ho ch u vào và ngân sách

i


13

ng quát hai giai

n c a ti p c n khung logic

sau, bao g m trình t các b
Nh v y tr

nh v n

c khi b
, ch

c và các công c , ph

c vào hai giai

ng pháp c n ti n hành.

n c a ti p c n khung logic, c n xác

u tiên c a d án.

- Các ch

c th hi n trong s

xác

nh, c n d a vào các c n c :

ng trình, d án qu c gia, khu v c

- Phân tích tình hình t PRA
- Khi có nhi u u tiên, thì vi c th o lu n và bình ch n v n
bên liên quan c n

v i các

c ti n hành.

Trên c s v n

u tiên, ho c ôi khi ch là ch

, m t l nh v c

mà các bên liên quan có m i quan tâm chung, ti n hành vào hai giai
a ti p c n khung logic
- Giai
Giai

thi t k d án phát tri n.

n phân tích
n phân tích g m có 4 b

Phân tích v n
chi n l

n

c: i) Phân tích các bên liên quan, ii)

, iii) Phân tích m c tiêu d án và iv) Phân tích l a ch n

c c a d án. M i b

c có các cơng c , ph

ng pháp

c l a ch n

h tr cho ti n trình phân tích, th o lu n và l a ch n gi i pháp chi n l

c.

- Phân tích các bên liên quan
Các bên liên quan bao g m cá nhân, nhóm ng

i, c ng

ng ho c các

quan t ch c mà có m i quan tâm, có l i ích tr c ti p hay gián ti p, có
i quan h tác

ng

n s thành công hay th t b i c a d án.

Phân tích các bên liên quan tr
ng l c c a h và

s

c h t xác

nh ai liên quan, m i quan tâm,

óng góp gì cho vi c hồn thành chi n l

c d án.

Các câu h i chính khi phân tích các bên liên quan là:
- Chúng ta ang phân tích v n
- Ai s là ng
xu t? Các b

ih

ho c c h i c a ai?

ng l i, ai là ng

i thi t thòi, thi t h i trong d án

c chính trong phân tích các bên liên quan là: