mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ

Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
2
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
M U
I. TNH CP THIT CA TI 2
II. í NGHA KHOA HC V í NGHA THC TIN CA NGHIấN CU 3
1. í ngha khoa hc 3
2. í ngha thc tin 3
III. MC TIấU NGHIấN CU .3
IV. I TNG, KHCH TH V PHM VI NGHIấN CU .4
1. i tng nghiờn cu 4
1. Khỏch th nghiờn cu 4
2. Phm vi nghiờn cu 4
V. PHNG PHP NGHIấN CU.4
VI. GI THUYT NGHIấN CU V KHUNG Lí THUYT 5
1. Gi thuyt nghiờn cu 5
2. Khung lý thuyt 5
TIP CN MNG X HI TRONG NGHIấN CU V HNH VI
I. PHNG PHP LUN NGHIấN CU 6
1. Da trờn quan im ca ch ngha Mỏc Lờnin 6
2. Phng phỏp lun nghiờn cu chuyờn ngnh 6
II. H KHI NIM CễNG C 8
III. TNG QUAN V VN NGHIấN CU12
MNG X HI V HNH VI TèM KIM SC KHO
I. KH NNG P NG CA H THNG DCH V Y T 14
II. THNH PHN, KIU DNG CA MNG X HI TRONG TèM KIM SC KHO 18
1. Hnh vi tỡm kim sc kho theo mụ hỡnh mng li xó hi truyn thng 20
2. Hnh vi tỡm kim sc kho theo mụ hỡnh mng li chc nng24
3. Hnh vi tỡm kim sc kho theo mụ hỡnh mng hn hp 29

III. VAI TRề CA MNG X HI TRONG TèM KIM SC KHO 34
1. Giỳp v vt cht.34
2. S giỳp v thụng tin 38
3. Mng xó hi vi vai trũ tỡnh cm trong quỏ trỡnh khỏm cha bnh. 40
.
KT LUN V KHUYN NGH
I. KT LUN. 43
II. KHUYN NGH 44
DANH MC TI LIU THAM KHO 45
3
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
MụC LụC
M U
I. TNH CP THIT CA TI
Trong bi cnh ca nn y hc v cụng tỏc chm súc sc khe ngy cng
phỏt trin, vic chm súc sc kho ca mi cỏ nhõn cng c chỳ trng hn.
Mt khỏc s phỏt trin mnh m v kinh t xó hi ó thỳc y v khụng ngng
nõng cao cht lng cuc sng ca ngi dõn. Hn bao gi ht, ngi dõn
ang cú nhng iu kin chm lo cho sc kho bn thõn v gia ỡnh. Nhu cu
chm súc sc kho cng theo ú ngy cng gia tng. Ngi Vit Nam cú cõu
cú bnh thỡ vỏi t phng, khi cú bnh con ngi tt yu ny sinh hnh vi
tỡm kim sc kho. Trong quỏ trỡnh ú, con ngi cng tn dng ht cỏc iu
kin , li th cú sn ca mỡnh c bit l trong cỏc mi quan h xó hi. Do vy
ó to nờn mt mng li xó hi rng khp, dy c xung quanh hnh vi tỡm
kim sc kho. Mng li xó hi ny cú vai trũ v tm nh hng to ln n
hnh vi ny. cú c nhng hiu bit sõu sc hn v mng xó hi v nhng
tỏc ng ca nú chỳng tụi tin hnh ti nghiờn cu Mng xó hi v hnh
vi tỡm kim sc kho. Vi mong mun tỡm hiu rừ hn nhng tỏc ng ca
mng xó hi i vi hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi dõn hin nay, liu

mng xó hi cú vai trũ gỡ trong quỏ trỡnh thc hin hnh vi tỡm kim sc kho
ca ngi dõn? H s dng mng xó hi ca mỡnh nh th no trong hnh vi
tỡm kim sc kho ca mỡnh? õy cng l cỏch tip cn xó hi hc mi m,
phng phỏp phõn tớch da trờn nhng lý thuyt v mng xó hi.
4
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
II. í NGHA KHOA HC V í NGHA THC TIN CA NGHIấN
CU
1. í ngha khoa hc
Vic nghiờn cu mng xó hi v hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi
dõn cú ý ngha lý lun trong xó hi hc. Thụng qua nghiờn cu chỳng tụi mun
tỡm hiu v vn dng mt s lý thuyt xó hi hc vo thc tin, tỡm hiu vai trũ
ca mng xó hi i vi vic la chn hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi
dõn di gúc nhỡn nhn, ỏnh giỏ ca nhng ngi cú hnh vi tỡm kim sc
kho - vi t cỏch l mt thnh viờn ca mng quan h xó hi ú.
2. í ngha thc tin
Tip cn mng xó hi i vi hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi dõn
l mt hng i mi trong nghiờn cu xó hi hc. Vic tin hnh ti nghiờn
cu giỳp chỳng tụi tớch lu c kinh nghim trong vic la chn vn
nghiờn cu, tip cn c nhiu lý thuyt xó hi hc mi v phng phỏp
nghiờn cu mi trong nghiờn cu thc t,
ng thi thụng qua nghiờn cu, chỳng tụi mong mun xõy dng mt
cỏi nhỡn tng i y v hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi dõn thụng
qua cỏc mng li quan h xó hi. Qua ú cung cp nhng thụng tin ỏnh giỏ
nhn xột t chớnh nhng ngi dõn cú hnh vi tỡm kim sc kho, giỳp cho cỏc
nh chớnh sỏch, nhng nh qun lý cú th iu tit nhng hot ng ny, gúp
phn nõng cao cht lng dch v y t.
III. MC TIấU NGHIấN CU
Chỳng tụi t ra cỏc mc tiờu cho nghiờn cu ca mỡnh nh sau:

1. Xỏc nh thnh phn, kiu dng cỏc quan h xó hi c xõy dng
thụng qua hnh vi tỡm kim sc kho.
2. Tỡm hiu vai trũ ca mng xó hi tỏc ng n hnh vi tỡm kim sc
kho ca bnh nhõn.
5
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
IV. I TNG, KHCH TH V PHM VI NGHIấN CU
1. i tng nghiờn cu
Trong ti ny, chỳng tụi tp trung i sõu tỡm hiu, nghiờn cu thnh
phn, kiu dng ca cỏc quan h xó hi hỡnh thnh mng xó hi thụng qua hnh
vi tỡm kim sc kho ca bnh nhõn. Nhng tỏc ng, nh hng ca mng xó
hi n hnh vi tỡm kim sc kho ca bnh nhõn.
2. Khỏch th nghiờn cu
Bnh nhõn v thõn nhõn ca h, i ng y, bỏc s ang tham gia vo
hnh vi tỡm kim sc kho.
3. Phm vi nghiờn cu
- Khụng gian nghiờn cu
Bnh vin Bch Mai, 78 ng Gii Phúng, Qun Hai B Trng,
H Ni
- Thi gian nghiờn cu
T 21 thỏng 2 n 24 thỏng 3 nm 2005
V. PHNG PHP NGHIấN CU
- Trong nghiờn cu ny chỳng tụi ch yu s dng phng phỏp nghiờn
cu trng hp thụng qua phng vn sõu. Phng vn sõu c tin hnh vi 34
bnh nhõn v ngi nh ca h. Mc ớch ca vic s dng phng phỏp
phng vn sõu, chỳng tụi mun thụng qua ú xõy dng s mng xó hi
trong hnh vi tỡm kim sc kho. Ngoi ra chỳng tụi cũn s dng cỏc phng
phỏp khỏc h tr nh:
- Phng phỏp phõn tớch ti liu cú sn.

- Phng phỏp quan sỏt.
6
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
VI. GI THUYT NGHIấN CU V KHUNG Lí THUYT
1. Gi thuyt nghiờn cu
- Hnh vi tỡm kim sc kho ch yu c thc hin thụng qua kiu mng
li xó hi theo quan h chc nng.
- Vai trũ ch yu ca mng xó hi trong hnh vi tỡm kim sc kho l thit
lp nhng mi quan h chc nng nhm tỡm kim nhng thụng tin v chm súc
sc kho.
2. Khung lý thuyt
Cỏ nhõn
Mng xó
hi
Kiu dng,
thnh phn
mng
Vai trũ
ca mng
xó hi
Hnh vi tỡm kim
sc kho
7
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
TIP CN MNG X HI TRONG
NGHIấN CU V HNH VI
I. PHNG PHP LUN NGHIấN CU
1. Da trờn quan im ca ch ngha Mỏc_Lờnin.

Hnh vi tỡm kim sc khe ca ngi dõn cú th c xem xột vi t
cỏch l mt s kin xó hi. Quan im ca ch ngha Mỏc-Lờnin ũi hi phi
nghiờn cu hnh vi tỡm kim sc kho trong bi cnh mng xó hi m nú tn
ti.

Trong nghiờn cu ny chỳng tụi cng xem xột s hỡnh thnh, tn ti v
phỏt trin ca cỏc mi quan h xó hi qua hnh vi tỡm kim sc kho trong mi
quan h bin chng vi s vn ng bin i v phỏt trin khụng ngng ca
cỏc yu t kinh t - chớnh tr - xó hiPhõn tớch mi quan h bin chng trong
vic nghiờn cu mng xó hi vi t cỏch l mt bin c lp tỏc ng lờn hnh
vi tỡm kim sc kho ca bnh nhõn.
2. Phng phỏp lun nghiờn cu chuyờn ngnh
- Cỏch tip cn mng li xó hi
Trong xó hi hc cú rt nhiu hng tip cn mng li xó hi khỏc
nhau. u tiờn phi k n hng tip cn theo thuyt cu trỳc, chc nng ca
Emile Durkheim vi cp khỏi niờm ni ting: on kt hu c v on kt c
gii tng ng vi hỡnh thc phõn cụng lao ng phc tp v n gin to nờn
nhng kiu quan h v liờn h tng ng gia cỏc cỏ nhõn vi cỏ nhõn, cỏ nhõn
vi nhúm v gia cỏc nhúm xó hi vi nhau. Mt hng tip cn khỏc ca
8
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Georg Simmel tp trung phõn tớch cỏc kiu, hỡnh thc ca mng li gm cỏc
mi liờn h ca cỏc cỏ nhõn ang tỏc ng ln nhau. cp xó hi hc vi
mụ, Jacob Moreno ó phỏt trin phng phỏp k thut v trc nghim xó hi
(sociometry) o lng tng mi quan h ca cỏ nhõn nhm xõy dng cỏc
thc xó hi (sociogram) ch rừ cỏ nhõn no quan h nh th no trong mng
li xó hi ú. [5, 68]
Trong phm vi vn nghiờn cu ny, chỳng tụi s dng cỏch tip cn
lý thuyt mng xó da theo hng tip cn ca Georg Simmel v Jacob

Moreno. Theo ú chỳng tụi mun tỡm hiu thnh phn, kiu dng ca cỏc quan
h xó hi hỡnh thnh lờn mng li xó hi thong qua hnh vi tỡm kim sc
kho. ng thi cng t ra vn mi m hn thụng qua vic xem xột s tn
ti hay khụng tn ti ca cỏc mi liờn h ny sau khi hnh vi tỡm kim sc kho
ó tm kt thỳc. Chỳng tụi mong mun xõy dng mụ hỡnh cỏc mng xó hi
ang tn ti thụng qua vic cỏc cỏ nhõn tham gia vo hnh vi tỡm kim sc
kho v xem xột vai trũ ca cỏc mng ny i vi hnh vi ca cỏc cỏ nhõn.
- Quan im Sc mnh ca nhng liờn h yu
Trờn c s cỏc nghiờn cu v mng xó hi, Mark Granovetter ó phỏt
hin ra sc mnh ca nhng liờn h yu (the strength of the weak ties). Mark
Granovetter ó nghiờn cu v mt v cng ca mng li xó hi trờn
cp v mụ cho bit nhng c im ca mng li xó hi cú tỏc dng khỏc
nhau i vi s giao tip v s hi nhp xó hi.
Trỏi vi quan im thụng thng, ụng cho rng nhng ngi cú mng
li xó hi dy c trong ú mi ngi u quen bit v thõn thit li b gii
hn trong vic trao i thụng tin v hn ch s liờn hvi th gii bờn ngoi.
Ngc li, mt mng xó hi gm cỏc mi liờn h yu, lng lo, tha tht li t
ra cú li cho s trao i thụng tin v to ra s hi nhp vi xó hi cng nh to
ra c hi cho cỏ nhõn thay i mc ớch ca h.
9
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Granovetter phõn bit gia cỏc liờn h yu v cỏc liờn h vng. Liờn
h vng l s kt ni gia bn bố thõn hu. Liờn h yu ch l cỏc mi quan h
quen bit bỡnh thng. V cỏc nh xó hi hc khỏc thng cú xu hng tp
trung vo nhng ngi cú mi liờn h vng trong cỏc nhúm xó hi, y l cỏi
c bn v nhng liờn h yu thng b coi l khụng cú ý ngha trong nghiờn
cu xó hi hc. Tuy vy, Granovetter li cho rng gia hai hnh th cú mi liờn
h yu vn cú th to thnh cu ni gia hai mng ny. ễng cao vai trũ ca
cỏc mi liờn h yu t ng thi ch ra nhng hiu ng rt mnh ca cỏc mi

liờn h yu ny. ễng cho rng cỏc liờn h yu cú th d dng thoỏt khi s rng
buc ca mng, ca nhúm tỏch ra thit lp cỏc mi liờn h mi. Nú gúp
phn l cu ni gia cỏc mng m trc ú nú tng i bit lp nhau. Bờn
cnh ú, Granovetter cng tha nhn vai trũ ca cỏc liờn h vng. Nhng
ngi cú liờn h vng s cú ng c ln hn giỳp ngi khỏc v sn
lũng vi nhau hn.
II. H KHI NIM CễNG C
- Mng li xó hi
Trờn bỡnh din xó hi hc, khỏi nim mng li xó hi c hỡnh thnh
trờn c s lý thuyt h thng v tng tỏc xó hi. Khỏi nim ny ngy cng
c s dng rng rói trong cỏch tip cn xó hi hc hỡnh thnh nờn lý thuyt
mng li xó hi. Khỏi nim mng xó hi dựng ch phc th cỏc mi quan
h xó hi do con ngi xõy dng, duy trỡ v phỏt trin trong cuc sng thc ca
h vi t cỏch l thnh viờn ca xó hi. Mt hay nhiu quan h ca hai ch th
vi nhau to thnh mt liờn kt (tie). Mng xó hi l tp hp ca cỏc liờn kt
bao gm cỏc quan h an chộo, chng cht t quan h gia ỡnh, thõn tc, bố bn
n cỏc quan h trong t chc, on th, hip hi, ng phỏi, ngh nghip
Trong nghiờn cu nh ny, chỳng tụi mong mun vn dng lý thuyt v
phng phỏp tip cn mng li xó hi xem xột hnh vi tỡm kim sc kho
ca bnh nhõn.
10
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
- Sc kho
Theo t chc y t th gii (WHO) thỡ: Sc kho l trng thỏi thoi
mỏi ton din v th lc, tõm lý v xó hi, nú khụng ch l tỡnh trng khụng cú
bnh hay thng tt. Nh vy, khỏi nim ny cú tớnh cỏch tng hp, th hin
khụng ch cỏc khớa cnh sinh hc m cũn c khớa cnh xó hi ca vn sc
kho. Tỡnh trng sc kho khụng ch th hin v mt th lc m rng hn cũn
l trng thỏi v mt tõm lý v xó hi

Trong ti nghiờn cu ca chỳng tụi khụng coi khỏi nim sc kho
ng ngha vi khỏi nim tỡnh trng au m hay khụng cú bnh tt. Do ú, khỏi
nim sc kho cú mt hm ngha rng hn khỏi nim khụng cú bnh tt, vn l
i tng ca ngnh y t. Khỏi nim y t ch liờn quan ti tỡnh trng bnh tt,
trong ú khỏi nim au m ch s xỏc nh ch quan ca mt ngi cho
rng mỡnh khụng kho v khỏi nim bnh tt gn vi tỡnh trng bnh lý ca c
th, nú cú tớnh khỏch quan, ch nhng tn thng v mt thc t. Tuy nhiờn,
trờn thc t, cỏc thang o ca y t, bao gm th lc v cú hay khụng cỏc loi
bờnh thng c dựng o lng tỡnh trng sc kho, cho dự l nú khụng
y .
- Chm súc sc kho
L mt khỏi nim cú ni hm rng hn, bao gm cỏc hot ng tng
cng sc kho, phũng chng bnh tt v cha tr bnh khi au m. a s cỏc
hot ng thuc ba khi vn ny u l cỏc nhu cu c bn, vi mt thit
ch xó hi riờng bit l h thng chm súc sc kho, bao gm h thng y t v
cỏc bo m xó hi khỏc. H thng chm súc suớc kho ra i tu thuc vo
cỏc c im v trỡnh phỏt trin ca mi xó hi, trong ú h thng chớnh
sỏch v th ch l nhng phn ỏnh nhng c thự h thng chm súc sc kho
ca mt xó hi.
11
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
- Hnh vi tỡm kim sc kho
L mt khỏi nim quan trng ca xó hi hc sc kho. Khỏi nim ny
ch ton b cỏc ng x ca con ngi i vi cỏc hot ng tng cng,
phũng chng v cha tr bnh tt; ú l cỏc phn ng ca con ngi trc
nhng vn sc kho trong nhng mụi trng sng c th, bao gm mụi
trng t nhiờn v mụi trng xó hi.
Cỏc hnh vi tỡm kim sc kho khụng phi l cỏc ng x mang tớnh ngu
nhiờn. Nú l s phn ỏnh cỏc khỏi nim, giỏ tr, cỏc chun mc v sc kho.

Cỏc hnh vi tỡm kim sc kho tiờn tin, ỏp ng cỏc chun v tng cng th
lc, phũng chng bnh tt, cha tr ỳng, kp thili c coi l cỏc mụ
hỡnh, chun mc cho cỏc hnh vi tỡm kim sc kho.
Di gúc xó hi hc hnh vi i tỡm sc kho c xem nh mt hin
tng xó hi ch khụng n thun l mt hin tng ca mt cỏ nhõn. Cỏc
hnh vi n l cú th c coi l mt hnh ng ngu nhiờn. Nhng mt chui
cỏc hnh vi, c bit l s ng dng v nhng khỏc bit v mt hnh vi tỡm
kim sc kho ca mt hay gia cỏc nhúm xó hi khỏc thỡ ú l cỏc vn
mang tớnh xó hi. Vi ý ngha ú, xó hi hc sc kho cú th gúp phn vo quỏ
trỡnh tỡm hiu cỏc vn sc kho ca mt nhúm cng ng dõn c thụng quỏ
cỏc hnh vi ca h i vi tỡm kim sc kho.
Theo cỏch hiu ca Lý thuyt hnh vi chớnh thng rt phỏt trin M,
hnh vi ca con ngi ch l nhng phn ng (mỏy múc) quan sỏt c sau cỏc
tỏc nhõn v nu khụng quan sỏt c phn ng thỡ cú th núi l khụng cú hnh
vi. Lý thuyt ny cho rng chỳng ta khụng th nghiờn cu c nhng gỡ m
chỳng ta khụng th trc tip quan sỏt c. Do vy, tõm lý, ý thc ca con
ngi khụng th tr thnh i tng nghiờn cu ca lý thuyt hnh vi. Cỏc nh
hnh vi chớnh thng cho rng cỏc tỏc nhõn quy nh cỏc phn ng ca con
12
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
ngi, do ú qua cỏc phn ng cng cú th hiu c cỏc tỏc nhõn quy nh
cỏc phn ng ca con ngi, do ú qua cỏc phn ng cng cú th hiu c
cỏc tỏc nhõn. J. Waston - mt i din tiờu biu ca lý thuyt hnh vi trong tõm
lý hc, ó a ra mụ hỡnh hnh vi gm mt chui kớch thớch v phn ng: S
(tỏc nhõn) R (phn ng). Theo s ny thỡ hnh vi va chỳng ta hon ton
mỏy múc, c hc m khụng cú s tham gia ca ý thc hay mt yu t no khỏc,
cỏc cỏ nhõn b coi l nhng mỏy múc phn ng. [9,131]
Nh xó hi hc M G.Mead, a ra lun im v bn cht xó hi ca hnh vi
con ngi chỳng ta cú th gii thớch hnh vi con ngi bng hnh vi cú t

chc ca nhúm xó hi. Hnh vi xó hi khụng th hiu c nu xõy dng nú t
cỏc tỏc nhõn v cỏc phn ng. Nú cn c phõn tớch nh mt chnh th linh
hot, khụng mt b phn no ca chnh th c phõn tớch mt cỏch c lp.
iu ny cú ngha, hnh vi xó hi l mt chnh th thng nht gm cỏc yu t
bờn trong v bờn ngoi cú mi quan h cht ch vi nhau.
Theo MaxWeber, hnh ng xó hi l im xut phỏt ca mi quỏ trỡnh
xó hi, thm chớ ụng cũn cho rng Xó hi hc l khoa hc v hnh ng xó
hi. Theo quan nim ny, mun gii thớch mt hin tng xó hi no, phi
quy v nhng hnh vi cỏ nhõn s ng coi nh mt s kin xó hi, mt d kin
riờng. Hnh vi ca xó hi ca mt cỏ nhõn va mang tớnh khỏch quan, va
mang tớnh ch quan. Hnh vi cỏ nhõn u bao hm nhng yu t bt bin ca
nhng bi quan h vn hoỏ khỏc nhau. Cú th coi nhng hng s ny hp thnh
bn tớnh ca con ngi, nhng ch cú th hiu c nhng hnh vi cỏ nhõn khi
chỳng tuõn theo nhng hng s.
Nh vy, khỏi nim hnh vi chớnh thng v hnh vi xó hi khỏc nhau
mt cỏch cn bn. Tuy nhiờn, khỏi nim hnh vi xó hi v khỏi nim hnh ng
xó hi cú ni dng c bn khỏ ging nhau.
13
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Hnh vi sc kho l hnh vi ca con ngi cú liờn quan n vic chm
súc, bo v v nõng cao sc kho cho bn thõn hoc nhng ngi xung quanh.
Trong khuụn kh ti ny chỳng tụi tp trung nghiờn cu v tỡm hiu hnh vi
tỡm kim sc kho ca mi cỏ nhõn di nh hng ca mng xó hi v vai trũ
ca nú trong quỏ trỡnh tỡm kim sc kho.
III. TNG QUAN V VN NGHIấN CU
Xu hng nghiờn cu mng xó hi ó v ang c cỏc nh nghiờn cu
Xó hi hc quan tõm v s dng trong quỏ trỡnh nghiờn cu nhiu lnh vc xó
hi khỏc nhau. Hu ht cỏc nghiờn cu ch yu tp trung ch ra vai trũ to ln v
cỏc cỏch tip cn ca h thng mng xó hi trong cỏc hnh vi c th ca mi cỏ

nhõn. Trờn th gii, vic ỏp dng lý thuyt mng xó hi trong nghiờn cu
tng i ph bin. Lý thuyt mng xó hi t ra cú hiu qu to ln trong vic
nghiờn cu v gii thớch quỏ trỡnh di c, tỡm kim vic lm v trong hnh vi
tỡm kim sc kho. Cỏc khỏi nim v mng an ton, mng sc kho ó c
s dng rng rói.
Vit Nam, cng cú mt s nghiờn cu xó hi hc vn dng lý thuyt
mng xó hi nhng nhỡn chung l cha nhiu. Trong nghiờn cu Vai trũ ca
mng li xó hi trong quỏ trỡnh di c ca tỏc gi ng Nguyờn Anh (Tp
chớ Xó hi hc s 2/1998. Tr 16 23), ó ch rừ: Mng li xó hi ó c
xem nh mt nhõn t quan trng quyt nh ton b qỳa trỡnh chuyn c .
Nh vy tỏc gi ó tp trung i sõu vo nghiờn cu vai trũ to ln ca mng li
xó hi i vi quỏ trỡnh di c khỏc nhau theo c im cỏ nhõn v h gia ỡnh.
Cng v vn ny trong nghiờn cu v Lý thuyt v phng phỏp
tip cn mng li xó hi: trng hp tỡm kim vic lm ca sinh viờn ca tỏc
gi Lờ Ngc Hựng (Tp chớ Xó hi hc s 2 (82), 2003. Tr 67 75) a ra
cỏc cỏch tip cn mng li xó hi ng thi khng nh vai trũ quan trng ca
mng li xó hi trong vn tỡm kim vic lm ca sinh viờn: mng li xó
hi cú vai trũ trc tip lm cu ni v h tr tỡm kim vic lm.
14
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Da trờn c s cỏch tip cn v mng xó hi, chỳng tụi tin hnh nghiờn
cu thụng qua hnh vi tỡm kim sc kho ca cỏc cỏ nhõn. Cú th thy rng
hnh vi tỡm kim sc kho l mt nhu cu tt yu ca mi ngi khi cht lng
cuc sng v nhu cu sc kho cho bn thõn ngy cng tng. V mng ti
ny ó cú rt nhiu nhng nghiờn cu khoa hc quan tõm nhiu bỡnh din
khỏc nhau nh: Bỏo cỏo chung v Sc kho v hnh vi tỡm kim sc kho ca
c dõn nụng thụn hin nay - nhng kin ngh v chớnh sỏch (Vin xó hi hc,
5/2001); Qu biu v mi quan h ca nú vi thỏi khỏm cha bnh ca
ngi thy thuc ca nhúm sinh viờn khoa Xó hi hc di s hng dn ca

TS.Nguyn Quý Thanh; Quan h thy thuc - bnh nhõn vi tỏc ng ca
nhng yu t kinh t xó hi (Nguyn c Truyn - tp chớ Xó hi hc s
2/2000), Nhng tỏc ng xó hi ca vin phớ khụng chớn thc(Nguyn Quý
Thanh, Tp chớ Xó hi hc, s 3, 2001)
Trong khuụn kh nghiờn cu ti ny chỳng tụi khụng tp trung i sõu
vo nghiờn cu tng khớa cnh, tng bỡnh din riờng bit trong vn Y t m
chỳng tụi i vo tỡm hiu h thng mng li xó hi c s dng trong hnh
vi tỡm kim sc kho ca mi cỏ nhõn t ú ch ra c cỏc thnh phn,
kiu dng ca h thng mng v vai trũ ca tng kiu dng mng xó hi y cú
nh hng nh th no trong hnh vi tỡm kim sc kho. ú l nhng im
mi cn bn trong bỏo cỏo khoa hc ny ca chỳng tụi.
MNG X HI
V HNH VI TèM KIM SC KHO
I. KH NNG P NG CA H THNG Y T
15
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Trong nhng nm va qua, t nc ta ó gt hỏi c nhiu thnh tu
trong nhiu lnh vc ca i sng. Chin lc phỏt trin v u t vo con
ngi l nhim v trng tõm ca quỏ trỡnh phỏt trin. ng v nh nc ta ó
khụng ngng nõng cao cht lng cuc sng ca ngi dõn bng vic u t
vo mng li dch v y t - chm súc sc kho cng ng. Ch trong vũng hai
mi nm, mng li dch v y t cụng cng ó c m rng v nõng cao
cht lng t cỏc dch v y t c s dn cỏc dch v y t xó, huyn v trung
ng. Song, mt thc t cho thy rng vi mng li dch v y t hin nay vn
cũn l cha so vi mt nc cú dõn s ụng v tng nhanh nh nc ta.
Bờn cnh ú l nhng cn bnh him nghốo, nhng cn bnh ny sinh t cuc
sng nghốo khú, t s thiu thn ca mng li dch v y t. iu ny t ra
cho ngnh y t Vit Nam nhiu vn ht sc nan gii v cn kớp trong vic
nõng cao cht lng cuc sng ca ngi dõn.

Theo thng kờ cho thy Vit Nam cú 817 bnh vin cụng trong c nc.
Trong s ú, phn ln (64%) l cỏc bnh vin huyn, trong khi bnh vin tnh
chim khong 24%. Khong 9% s bnh vin l cỏc bnh vin chuyờn khoa,
trong khi 91% cũn li l bnh vin a khoa (k c y hc dõn tc). Cỏc bnh
vin chuyờn khoa bao gm cỏc bnh vin lao, phong, tõm thn v mt s ớt cỏc
trung tõm y t k thut cao nh tim mch, chn thng v ung th. Cỏc bnh
vin huyn cú quy mụ nh hn nhiu (71 ging/ bnh vin) so vi cỏc bnh
vin tnh (241 ging) v trung ng (479 ging), vỡ th m cỏc bnh vin
huyn ch chim 38% tng s gng bnh trong c nc. Cú ti 78 bnh vin
v 4965 ging bnh trc thuc cỏc c quan v cỏc b khỏc khụng thuc b Y
t (Nh B Ni v, Quc phũng, Bu chớnh). [1, 75]
16
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Cỏc bnh vin
theo tuyn v
theo loi
S lng
(c s)
% trong
tng s
(c s)
S lng
(Ging)
% trong
tng s
(Ging)
Quy mụ
trung bỡnh
Trung ng 17 2,08 8.104 8,30 49

a khoa 10 1,22 5.640 5,75 564
Chuyờn khoa 7 0,86 2.500 2,55 357
Tnh 197 24,11 47.560 48,47 241
a khoa 91 11,14 32.064 32,66 352
Chuyờn khoa 65 7,96 11.794 12,02 181
Y hc dõn tc 41 5,02 3.720 3,79 91
Huyn(tt c l
a khoa)
525 64,26 37.452 38,17 71
Bnh vin
khụng thuc
b y t (tt c
l a khoa)
78 9,55 4.965 5,06 64
Tt c bnh
vin
817 100,00 98.117 100,00 120
(S bnh vin theo tuyn v theo chuyờn khoa -1997)
Ngun: B Y t - 1997

S liu trờn cho thy, mc tng ny khụng theo kp mc tng dõn s, kt
qu l s y bỏc s, s ging bnh tớnh, trờn u ngi dõn ó gim i ỏng k
theo thi gian. Kh nng cung ng ca mng li y t khụng theo kp nhu cu
khỏm cha bnh ca ngi dõn. Chớnh nhng hn ch ny ó cú nhng tỏc
ng khụng nh n hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi dõn. Mt khỏc, t xa
xa ngi Vit Nam vn ó cú thúi quen cú bnh mi i cha, ớt ai coi vic i
khỏm bnh nh k l mt nhu cu t thõn. thay i thúi quen ny, trc ht
phi xõy dng c h thng c s vt cht y t tng i hon thin, y ,
ỏp ng c nhu cu khỏm cha bnh ca ụng o ngi dõn.
*Nhng yu t nh hng n s la chn ca ngi dõn

17
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Cú rt nhiu yu t nh hng n hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi
dõn. Trong mt h thng mng li cỏc c s y t dự ó cú nhiu phỏt trin v
tin b nhng vn cha ỏp ng y nhu cu khỏm cha bnh ca ngi
dõn. Vy, ỏp ng nhng nhu cu khỏm cha bnh, thỡ nhng yu t no ó
tỏc ng n hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi dõn?
- Yu t a lý
Núi n a lý l núi n khong cỏch xa hay gn c s khỏm cha bnh,
khong cỏch l mt yu t tỏc ng khỏ ln n hnh vi tỡm kim sc kho ca
ngi dõn. Trong nhng iu kin khỏm cha nh nhau thỡ ngi bnh cú xu
hng la chn nhng c s y t gn nh mỡnh khỏm cha bnh hn l i
n mt c s y t xa nh.
Thng thỡ bỏc khỏm luụn bnh vin Thanh Nhn cho gn nh v ỳng
tuyn, i li cng thun li hn, ch cú ln ny bnh phi m thỡ mi n Bch
Mai,, õy thỡ c cỏi i ng y bỏc s gii v thit b y nờn mỡnh yờn
tõm, ch i li xa xụi bỏc ngi lm,
(Nam, 60 tui, ngh hu)
Nh vy, yu t a lý c coi l mt yu t cú nh hng khỏ ln n
hnh vi tỡm kim sc kho ca ngi dõn, tuy nhiờn bờn cnh yu t a lý thỡ
yu t cht lng dch v cng úng mt phn khỏ quan trng.
- Cht lng dch v
Hnh vi chm súc sc kho c coi l mt hin tng xó hi, nú cng
chu tỏc ng ca cỏc yu t v nhu cu. Núi n hnh vi tỡm kim sc kho l
núi n nhu cu c ỏp ng nhng ũi hi v chm súc sc khe mt cỏch
hon thin, vi mc sng v trỡnh dõn trớ ngy cng cao thỡ nhu cu t ra
i vi cỏc dch v chm súc sc kho ngy cng a dng v phong phỳ hn.
18
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN

mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Nhm tho món nhng nhu cu v cht lng dch v, thỡ hnh vi tỡm kim sc
kho ca ngi dõn quan tõm n cht lng dch v. Cht lng dch v
thng c xem l yu t nh hng hng u ti vic la chn c s, hỡnh
thc khỏm cha bnh ca ngi dõn. Tuy nhiờn, ụi khi ngi ta t yu t
cht lng xung sau mi quan h.
- Yu t mi quan h xó hi/ mng xó hi
Trong hnh vi tỡm kim sc kho, con ngi thng cú xu hng thit
lp mi quan h i vi bỏc s hoc nhng ngi cú chc nng chm súc sc
kho ca ngi dõn. Bng quan h chc nng, ngi bnh cú th tỡm thy s
tin tng hn trong quỏ trỡnh khỏm cha bnh.
Nh anh cú quem mt bỏc s lm bnh vin t, ú h cú dch v
khỏm ti nh, ln u gi in mi ngi ta n khỏm thỡ cha quen ai c, sau
ú thỡ mỡnh thit lp mi quan h vi ch bỏc s n nh khỏm cho con mỡnh,
xin s iờn thoi di ng, ln sau khi bn tr cú b m au s mi gỡ thỡ ch gi
in cho ch y l ch y n.Gi thỡ thnh thõn quen ri, ch y quen khỏm
cho con mỡnh ri nờn mỡnh cng cm thy yờn tõm hn, ch a bn tr con
vo bnh vin cng ngi lm.
(Nam, 41 tui, cụng nhõn viờn chc)
Ngoi ra, ngi ta cũn s dng cỏc mi quan h khỏc tỡm kim
nhng thụng tin, s giỳp ca ngi thõn, bn bố la chn phng
phỏp, cỏch thc cha tr. Cú bnh thỡ vỏi t phng c bit i vi nhng
ngi mc nhng bnh khú cha thỡ mng xó hi úng mt vai trũ quan trng
trong hnh vi tỡm kim sc khe. Thụng qua cỏc mi quan h, ngi ta tỡm
kim nhng thụng tin, s giỳp liờn quan n vic cha tr bnh tt. Trong
bỏo cỏo ny, chỳng ti i sõu phõn tớch s tỏc ng ca yu t mng xó hi i
vi hnh vi tỡm kim sc khe ca ngi dõn.
19
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ

II. THNH PHN, KIU DNG MNG LI X HI TRONG TèM
KIM SC KHO
Mng li xó hi l mt lý thuyt xó hi hc hin i cũn tng i mi
m. Cỏc xu hng nghiờn cu v mng xó hi mi ch c nhen nhúm v
xut hin trong khong thi gian ngn (vo khong nhng nm 60). Vic vn
dng lý thuyt v phng phỏp tip cn mng xó hi trong cỏc nghiờn cu thc
nghim cng cha nhiu. Mc du vy, chỳng ta khụng th ph nhn vai trũ
quan trng ca mng li xó hi trờn nhiu phng din. Trong thc t, lý
thuyt mng li xó hi ó tng c vn dng nghiờn cu quỏ trỡnh di c
trong nc v quc t, hnh vi tỡm kim vic lm
Tip cn mng li xó hi chỳng ta khụng th khụng xem xột cỏc thnh
phn cu trỳc liờn mng. Yu t u tiờn trong mng ú chớnh l cỏc ch th
quan h. Ch th õy cú th c hiu l nhng cỏ nhõn, t chc, hip hi,
ng phỏiMt hay nhiu cỏc quan h ca hai ch th liờn kt vi nhau gi l
mt nỳt (tie). Mng xó hi l nhúm ca cỏc nỳt. Trong xó hi, khụng mt cỏ
nhõn no khụng sng trong nhng nhúm, tp th nht nh. Theo K. Mark,
con ngi l tng ho ca cỏc mi quan h xó hi chớnh vỡ vy cỏc cỏ nhõn
luụn chu s tỏc ng chi phi ca cỏc mi quan h ny. C th hn, chớnh cỏc
nhúm, t chc xó hi m cỏc cỏ nhõn l thnh viờn cú nhng tỏc ng, chi phi
v qui nh cỏc quan h ca cỏ nhõn. Tu thuc vo mi quan h l yu hay
mnh m s qui nh ú mang tớnh cht mnh yu cng khỏc nhau.
Trờn thc t, cú nhiu cỏch tip cn mng xó hi. trong nghiờn cu ny,
chỳng tụi s dng cỏch tip cn s dng cỏch tip cn theo mng hỡnh dõy, hay
mng hỡnh sao mụ t nhng kiu mng xó hụi khỏc nhau c hỡnh thnh
trong quỏ trỡnh tỡm kim sc kho. Nhng yu t c bn nht to nờn mng
trong tỡm kim sc kho ú l cỏc thnh viờn trong gia ỡnh bao gm b m,
anh ch em, b con rut tht; nhng ngi quen ca gia ỡnh, cỏc bn bố ca cỏ
nhõn v nhng ngi khỏc; nhng nhúm, t chc xó hi m h cú nhng mi
liờn h nht nh trong quỏ trỡnh sng.
20

Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
gúc lý thuyt, da trờn c trng ca cỏc mi liờn h chỳng ta cú
th khỏi quỏt 3 kiu mng xó hi:
- Kiu truyn thng: c im ca kiu mng li xó hi truyn thng l
quan h ca cỏc cỏ nhõn da trờn quan h h hng, huyt thng. Kiu mng
truyn thng xut hin t rt sm. Emile Durkheim cho rng ú chớnh l kiu
on kt c gii - c trng cho cỏc xó hi nụng nghip, lc hu.
- Kiu mng hin i: cỏc cỏ nhõn ch yu thc hin cỏc quan h chc
nng vi cỏc c quan, t chc v vi cỏc thit ch xó hi khỏc nh y , giỏo
dc, phỏp lut, tụn giỏo, o cQuan h ca cỏc cỏ nhõn l quan h chc
nng, theo Emile Durkheim ú l kiu on kt hu c, ch xut hin trong cỏc
xó hi cụng nghip hin i.
- Kiu mng li xó hi hn hp: õy l kiu mng li xó h c ỏnh
giỏ l ph bin nht hin nay. kiu mng ny, cỏc cỏ nhõn khụng ch thit lp
cỏc quan h trờn c s huyt thng, thõn tc m cũn cng gp c kiu quan h
chc nng. Trong xó hi hin nay, kiu quan h hn hp t ra cú hiu qu cao
hn hn so vi hai kiu mng li xó hi trc ú.
Cỏ nhõn
Quan h gia
ỡnh
Quan h chc
nng
Quan h gia
ỡnh v quan
h chc nng
Hnh vi tỡm
kim sc
kho
21

Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Hỡnh 1: Cỏc kiu mng li xó hi
1. Hnh vi tỡm kim sc kho theo mụ hỡnh mng li xó hi truyn thng
c thự ca nn vn minh nụng nghip lỳa nc ó gúp phn quan trng
hỡnh thnh nờn tớnh c kt cng ng bn cht ca dõn tc ta. Ngay t xa xa,
ụng cha ta luụn coi trng cỏc mi quan h huyt thng, thõn tcmt git
mỏu o hn ao nc ló. Ngay t thi phong kin, t tng mt ngi lm
quan c h c nh ó tr nờn ph bin v t tng y vn cũn tn ti cho
n tn ngy nay. Ngi Vit Nam cú cõu cú bnh thỡ vỏi t phng nhng
chc chn rng nhng quan h gia ỡnh, h hng thõn tc luụn c nhc ti
trc nht. Ngy nay, c ch th trng ang tng bc thay th c ch tp
trung, quan liờu bao cp. i sng vt cht, tinh thn ca ngi dõn ó c
nõng cao hn mt bc, h cú nhiu kh nng hn trong vic chi tr cho cỏc
dch v vhm súc sc kho. Nhu cu tỡm kim sc kho dn tr thnh mt nhu
cu thit yu, l mt nhu cu t thõn ca con ngi, c bit l nhng nhúm
xó hi cú thu nhp cao. Cỏc cỏ nhõn thc hin hnh vi tỡm kim sc kho ca
mỡnh luụn bt u bng cỏc mi quan h, tn dng cỏc mi quan h sn cú ca
mỡnh, c bit l cỏc quan h gia ỡnh mng tớnh cht bn vng, n nh.
Qua nghiờn cu thc t ti bnh vin Bch Mai - mt trong nhng bnh
vin trc thuc trung ng ln nht c nc cho thy, cỏc bnh nhõn cú xu
hng tn dng mi quan h sn cú ca mỡnh hoc to dng nhng mi quan
h xung quanh hnh vi tỡm kim sc kho. Song i vi nhng bnh nhõn cú
ngi thõn rut tht lm trong bnh vin thỡ vic khỏm cha bnh li tr nờn d
dng v nhanh chúng, khụng nhng th li cũn rt hiu qu. Cỏc mi quan h
ny to nờn nhng mng li xó hi trong quỏ trỡnh khỏm cha bnh.
Hu nh c nh tụi u theo ngh y, dc nờn vic khỏm cha bnh vi
tụi cng khụng quỏ phc tp Nu bnh nh tụi ch cn nh b m tụi
khỏm cha, nhng bnh nng nờn tụi phi n õy vỡ nh khụng cú thit b
mỏy múc hin i

22
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
( N, 25 tui, nhõn viờn mỏy tớnh)
Cú th khng nh, mng li xó hi cú vai trũ quan trng quỏ trỡnh tỡm
kim sc kho ca mi cỏ nhõn (c nhúm nghiờn cu cp rừ hn phn
sau). Thụng qua phng vn sõu mt s i tng, chỳng tụi cú th khng nh
rng kiu mng li xó hi truyn thng m ú cỏc quan h xó hi ch yu
mang tớnh cht gia ỡnh, thõn tc c tn dng rt nhiu trong quỏ trỡnh tỡm
kim sc kho. Khi c hi, hu ht cỏc bnh nhõn u khng nh quan h
ca h vi y, bỏc s hay k thut viờn y t trong bnh vin l quan h h hng,
u l nhng ngi trong gia ỡnh
Ngi trong nh thỡ nh v nhau d hn, m thc s thỡ mỡnh cng
thy tin tng hn khi khỏm ch ngi nh
(Nam, 42 tui, cụng nhõn)
Nh vy cú th lý gii rng, chớnh cỏc c tớnh c kt cng ng, cỏc
quan nim ca Nho giỏo nh ch hiu, ch ngha cú vai trũ quan trng trong
vic tỏc ng v chi phi cỏc mi quan h. Giỳp nhau khụng n thun l t
nguyn m dng nh nú tr thnh mt ngha v, mt chun mc o c
ngm chi phi mi cỏ nhõn.
Trong quỏ trỡnh nghiờn cu, chỳng tụi cng phỏt hin ra rng, cỏc mi
quan h mang tớnh cht truyn thng thng t ra rt bn vng. Tuy vy mc
tỏc ng, cng giao tip gia cỏc ch th quan h li thng khụng t
l thun vi tớnh n nh bn vng ca cỏc mi quan h, thm chớ ụi khi nú li
mang dỏng dp ca mt quan h xó hi rt lng lo, kộm bn vng.
Tụi cha bao gi gp ch y. Ch nghe núi rng ch y l con ca mt
ụng h thuc Chi trờn, lm iu dng ti bnh bin ny. Th l ụng b chng
ca tụi nh ụng y núi vi ch y mt ting c giỳp . Dự cha h gp,
cha h quen bit nhng ch y cng giỳp rt nhit tỡnh
(N, 38 tui, lm nụng nghip)

23
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
Trong trng hp ny, rừ rng mc quan h v cng giao tip
cha h xy ra nhng do tỏc ng ca cỏc quan h giỏn tip khỏc m hiu qu
thu c vn rt cao. Mng ny cú th c s hoỏ theo hỡnh sau:
Hỡnh 2: Kiu hnh vi tỡm kim sc kho theo mụ hỡnh mng li truyn thng
Mt c im cú hu ht cỏc kiu dng mng li xó hi l quan h
ca hai ch th gúp mt trc tip trong quỏ trỡnh tỡm kim sc kho (bnh nhõn
y, bỏc s) thng l cỏc mi quan h giỏn tip. Chớnh vỡ vy, mc tng
tỏc gia hai ch th quan h ch thc s mnh m trong quỏ trỡnh tỡm kim sc
kho. Sau ú nhng tng tỏc ny tr nờn yu dn. lý gii cho iu ny,
chỳng tụi ó tin hnh phng vn sõu mt s i tng v thy rng: sau mt
hnh vi tỡm kim sc kho, bnh nhõn thng ớt liờn lc vi thy thuc phn vỡ
h ó ht bnh, phn vỡ iu kin xa, bn rnTheo chỳng tụi, ngoi cỏc
nguyờn nhõn trờn cỏc mi quan h ny yu dn i bi vỡ bn thõn nú mang tớnh
cht ca cỏc mi quan h giỏn tip, thụng qua nhng cỏ nhõn khỏc. Th hai l
do nhng c tớnh trong quan h h hng, to ra sc mnh ngm chi phi
mi quan h ny. ụi khi ch cn mt ting núi ca ụng trng h cng cú th
mng li nhng tỏc ng ln hn c nhng tng tỏc liờn tc. Cng nh cỏc
kiu mng xó hi khỏc, kiu mng ny, cỏc cỏ nhõn luụn cú xu hng duy trỡ,
cng c cỏc mi quan h sau ln gp g u tiờn. iu ny c khng nh
bi hu ht cỏc i tng hi, vỡ nú cú li cho h. Cng cú rt nhiu cỏch
Ngi
bnh
iu
dng
viờn
B
chng

ễng h,
thuc
Chi trờn
24
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
duy trỡ cỏc mi quan h ny: Thnh thong gi in thm hi, cm n. Nhng
dp l Tt quờ lờn chi thỡ mang theo qu biu tr n hnu cú vic gỡ
li cú th nh c giỳp
Mt biu hin khỏc ca mụ hỡnh mng li xó hi theo kiu truyn thng
ú l mng cỏc quan h h hng xung quanh bnh nhõn. Kiu mng ny khụng
hn ch l quan h thy thuc bnh nhõn m trong hnh vi tỡm kim sc khe,
mng truyn thng cng c s dng nh l mt ngun lc chia s tỡnh
cm, thụng tin, vt cht v tin bc, cụng sc. Ngi Vit Nam vn cú tinh
thn tng thõn tng ỏi, lỏ lnh ựm lỏ rỏch, nờn khi trong gia ỡnh cú mt
ngi b bnh thỡ c nh cựng gúp cụng sc, tin bc v vt cht ra giỳp
ngi bnh. õy cú th coi l mt dng mng mang tớnh tỡnh cm thun tuý. Ta
cng bt gp kiu dng mng tng t nhng l vi nhng ngi bn cú quan
h thõn thit. Vi kiu dng mng ny, cng giao tip cng thng xuyờn
hn, cú th l hng ngy hay hng tun v hỡnh thc giao tip cng mang tinh
cht tỡnh cm thun tuý nhiu hn.
Mi khi nh cú vic gỡ thỡ mi ngi li xỳm li, mi ngi giỳp mt ớt.
Khi b bnh nh th ny thỡ s giỳp ca h hng, bn bố thõn thớch l rt
quan trng, khụng ch v vt cht, m mi ngi ó c v tinh thn mỡnh rt
nhiu, ỳng l trong cỏi ri li cú cỏi may, b m nh th ny mi thy c
tỡnh yờu thng, gn bú ca mi ngi, anh em trong nh thy yờu thng
nhau hn, mỡnh cng nhn ra c nhiu ngi bn tt hn, nhng chuyn
xớch mớch gia m chụng nng dõu khụng cũn na.
(N, 27 tui, giỏo viờn)
Nh vy, cú th kt lun rng, mng li xó hi theo kiu truyn thng

c s dng khỏ ph bin trong quỏ trỡnh tỡm kim sc kho. Cỏc mi liờn kt
trong mng chu tỏc ng rt mnh m ca cỏc c tớnh c kt cng ng, cỏc
mi quan h gia ỡnh, thõn tc. Cỏc yu t ny úng vai trũ l cu ni gia
25
Báo cáo khoa học Khoa Xã hội học - ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH QGHN
mạng xã hội và hành vi tìm kiếm sức khoẻ
bnh nhõn vi cỏc thit ch y t trong hnh vi tỡm kim sc kho ca cỏ nhõn,
giỳp cỏ nhõn nhanh chúng phc hi sc kho.
Trong xó hi hin i, s phỏt trin mnh m ca nn kinh t th trng
ó v ang dn phỏ v cỏc quan h h hng thõn tc. Tớnh c kt cng ng
cng ớt nhiu b suy gim. iu ny ng ngha vi vic gim vai trũ ca cỏc
yu t ny trong vic hỡnh thnh v phỏt trin ca mng li xó hi theo kiu
truyn thng trong quỏ trỡnh tỡm kim sc kho. Cỏc quan h xó hi truyn
thng cú xu hng chuyn sang cỏc quan h chc nng. Núi cỏch khỏc, bnh
nhõn cú xu hng tip cn thit ch y t thụng qua cỏc quan h chc nng.
2. Hnh vi tỡm kim sc kho theo mụ hỡnh mng li chc nng
Cỏc quan h chc nng thng c xõy dng trờn c s cỏc quan h
trong ni b mt nhúm, mt t chc nht nh hay l quan h gia cỏc nhúm,
cỏc t chc khỏc nhau. Cỏc quan h chc nng bao gm rt nhiu u mi liờn
h v thng mang tớnh cht cụng vic. Nh vy ngoi quan h gia ỡnh, khụng
ớt trng hp nh mi quan h m h ó xõy dng c trong quỏ trỡnh sng
v lm vic trong mt nhúm, t chc hay mt cng ng nht nh nh quan h
ng nghip, quan h bn bố, quan h ng hng, quan h lng xúmcú th
quan h ú l thõn thit, cng cú th ú l quan h xó giao bỡnh thng, h u
tn dng sao cho quỏ trỡnh khỏm cha bnh ca mỡnh c thun li v nhanh
chúng.
Tụi cú quen mt bỏc s trc kia lm bnh vin huyn nhng sau ny c
chuyn lờn bnh vin Bch Mai, trc khi lờn H Ni tụi cú gi in nh bỏc
y giỳp trong vic khỏm cha bnh cho con trai tụi .
(Nam, 35 tui, lm nụng nghip)

Mi quan h ny vn ó cú t trc v thng c cng c qua nhng
ln thm hi v ngy cng tr nờn thõn thit hn. Mt in hỡnh khỏc v mng
li chc nng:
26