ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
o0o
LÊ THỊ THU CÚC
CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
NHẰM PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
Hà Nội - 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
o0o
LÊ THỊ THU CÚC
CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
NHẰM PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI
Chuyên ngành Kinh tế chính trị
Mã số: 60 31 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:TS. NGUYỄN THỊ KIM CHI
Hà Nội – 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự
hướng dẫn của cô giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử
dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy.
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận
đƣợc sự hƣớng dẫn , giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại
học Kinh tế - Đa
̣
i ho
̣
c Quốc gia Ha
̀
Nô
̣
i.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quy
́
thầy cô trƣờng Đại học
Kinh tế, đã tận tình hƣơ
́
ng dâ
̃
n, giúp đỡ cho tôi trong qu trình học tập.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Kim Chi đã dành rất
nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành
luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện
luận văn, tuy nhiên không thể trnh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc
những đóng góp tận tình của quy
́
thầy cô và cc bạn.
TÓM TẮT LUẬN VĂN
Tên đề tài: Cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã
hội tại thành phố Đồng Hới
Số trang: 103 trang
Trƣờng: Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội
Khoa: Kinh tế Chính trị
Thời gian: 2014/10 Bằng cấp: Thạc sỹ
Ngƣời nghiên cứu: Lê Thị Thu Cúc
Gio viên hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Thị Kim Chi
Cải cch hành chính là một trong những vấn đề mang tính toàn cầu.Một
trong cc nội dung quan trọng của cải cch thể chế hành chính đó là cải cch
Thủ tục hành chính. Thủ tục hành chính liên quan không chỉ đến công việc
nội bộ của một cơ quan, một cấp chính quyền, mà còn đến cc tổ chức và
công dân trong mối quan hệ với Nhà nƣớc. Thời gian qua, Đảng và Nhà nƣớc
ta đã ban hành nhiều chủ trƣơng, chính sch, văn bản quy phạm php luật về
lĩnh vực cải cch hành chính nói chung và cải cch thủ tục hành chính nói
riêng.Từ thực tiễn thực hiện cải cch thủ tục hành chính tại thành phố Đồng
Hới và kiến thức Kinh tế chính trị đã học tập, tc giả đã thực hiện đề tài “Cải
cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố
Đồng Hới”
Luận văn sử dụng phƣơng php luận để nghiên cứu là duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử, tập trung nghiên cứu, làm rõ bản chất, nội dung,
điều kiện thực hiện việc cải cch thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy pht triển
kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố Đồng Hới.
Sau khi nghiên cứu, phân tích và đnh gi, tc giả nhận thấy rằng việc
thực hiện cải cch thủ tục hành chính trong chƣơng trình cải cch hành chính
nói chung là hết sức cần thiết. Vì vậy, tc giả đề xuất cc giải php phù hợp với
đặc điểm, điều kiện và bối cảnh của thành phố Đồng Hới, giúp cho cải cch
hành chính trong cả nƣớc nói chung và cải cch thủ tục hành chính trên địa bàn
thành phố Đồng Hới nói riêng sẽ thu đƣợc những thành công to lớn, góp phần
thúc đẩy kinh tế - xã hội của thành phố pht triển, đóng góp quan trọng vào
công cuộc đổi mới, hội nhập và pht triển nhanh, mạnh, vững chắc nền kinh tế
- xã hội của nƣớc ta.
MỤC LỤC
Danh mục chữ viết tắt i
Danh mục cc bảng ii
MỞ ĐÂ
̀
U 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ
LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHẰM
PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI 6
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 6
1.2. Cơ sở lý luận về cải cch hành chính và cải cch thủ tục hành chính
nhằm pht triển kinh tế - xã hội 9
1.2.1. Những vấn đề chung về cải cách hành chính và cải cách thủ tục
hành chính 9
1.2.2. Tác động của thủ tục hành chính tới phát triển kinh tế - xã hội 22
1.2.3. Sự cần thiết và mục tiêu của cải cách thủ tục hành chính 23
1.2.4. Nội dung cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội 27
1.2.5. Tiêu chí đánh giá cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh
tế - xã hội 29
1.2.6. Điều kiện cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội . 30
1.3. Kinh nghiệm thực tiễn của một số địa phƣơng trong cải cch thủ tục hành
chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội 33
1.3.1. Kinh nghiệm của quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng 33
1.3.2. Kinh nghiệm của thành phố Hà Tĩnh 35
1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Đồng Hới 36
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 38
2.1. Phƣơng php luận 38
2.2 Cc phƣơng php cụ thể 39
2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp 39
2.2.2. Phương pháp gắn liền logic với lịch sử 41
2.2.3. Phương pháp trừu tượng hóa khoa học 43
2.2.4. Các phương pháp nghiên cứu định lượng 44
2.3. Phƣơng php thu thập và xử lý số liệu 44
2.3.1 Nguồn số liệu thực hiện luận văn 44
2.3.2 Phương pháp xử lý số liệu 45
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHẰM
PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI 46
3.1. Khi qut về tình hình pht triển kinh tế - xã hội thành phố Đồng Hới 46
3.2. Tình hình cải cch thủ tục hành chính tại thành phố Đồng Hới 49
3.2.1. Đơn giản hóa các thủ tục hành chính 49
3.2.2. Thực hiện cơ chế Một cửa, Một cửa liên thông 52
3.3. Đnh gi chung 57
3.3.1. Những thành tựu đạt được 57
3.3.2. Những tồn tại, hạn chế 70
CHƢƠNG 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH CẢI CÁCH THỦ
TỤC HÀNH CHÍNH NHẰM PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI
THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI 73
4.1. Bối cảnh mới và những vấn đề đặt ra về cải cch thủ tục hành chính 73
4.2. Quan điểm về cải cch thủ tục hành chính trong thời gian tới 75
4.3. Những giải php đẩy mạnh cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển
kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới trong thời gian tới 77
4.3.1. Cơ chế, chính sách 77
4.3.2. Các giải pháp về xây dựng và hoàn thiện các thủ tục hành chính . 78
4.3.3. Giải pháp về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức 79
4.3.4. Các giải pháp về tổ chức thực hiện thủ tục hành chính 81
4.3.5. Giải pháp về nguồn kinh phí 86
4.3.6. Giải pháp về theo dõi, kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện thủ tục
hành chính 86
KẾT LUẬN 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO 90
i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
Ký hiệu
Nguyên nghĩa
1
HĐND
Hội đồng nhân dân
2
UBND
Ủy ban nhân dân
ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
STT
Bảng
Nội dung
Trang
1
Bảng 2.1
Tình hình thực hiện cc thủ tục hành chính tại
thành phố Đồng Hới giai đoạn 2009-2013
55
2
Bảng 2.2
Tình hình hoạt động của cc doanh nghiệp tại
thành phố Đồng Hới giai đoạn 2009-2013
62
3
Bảng 2.3
Tình hình lao động trong cc ngành kinh tế tại
thành phố Đồng Hới giai đoạn 2009-2013
63
4
Bảng 2.4
Thu ngân sch từ doanh nghiệp nhà nƣớc và thu
ngoài quốc doanh từ năm 2009 đến năm 2013
64
1
MỞ ĐU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cải cch hành chính là một trong những vấn đề mang tính toàn cầu.
Ngày nay, cc nƣớc đang pht triển và cc nƣớc pht triển đều xem cải cch
hành chính nhƣ một động lực mạnh mẽ để thúc đẩy tăng trƣởng, pht triển
kinh tế - xã hội và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Từ 1986, thực
hiện đƣờng lối đổi mới, Đảng ta đã có nhiều chủ trƣơng về cải cch hành
chính và luôn xc định cải cch hành chính là khâu quan trọng trong sự
nghiệp đổi mới, pht triển đất nƣớc. Cc cơ quan nhà nƣớc, trong đó Chính
phủ đã ban hành và tổ chức thực hiện nhiều Chƣơng trình, Kế hoạch để triển
khai cải cch hành chính theo chủ trƣơng, Nghị quyết của Đảng mà trọng tâm
là Chƣơng trình tổng thể cải cch hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2001-2010
với 4 nội dung: cải cch thể chế hành chính; cải cch bộ my hành chính nhà
nƣớc; xây dựng đội ngũ cn bộ, công chức; cải cch tài chính công.
Một trong cc nội dung quan trọng của cải cch thể chế hành chính đó
là cải cch Thủ tục hành chính. Thủ tục hành chính liên quan không chỉ đến
công việc nội bộ của một cơ quan, một cấp chính quyền, mà còn đến cc tổ
chức và công dân trong mối quan hệ với Nhà nƣớc. Cc quyền, nghĩa vụ của
công dân đƣợc quy định trong Hiến php hay ở cc văn bản php luật khc có
đƣợc thực hiện hay không, thực hiện nhƣ thế nào, về cơ bản, đều phải thông
qua thủ tục hành chính do cc cơ quan nhà nƣớc, cc cấp chính quyền quy
định và trực tiếp giải quyết. Chính vì vậy, mục tiêu và yêu cầu của cải cch
thủ tục hành chính là phải đạt đƣợc một bƣớc chuyển biến căn bản trong quan
hệ về giải quyết công việc của công dân và tổ chức, cụ thể là phải pht hiện và
xo bỏ những thủ tục hành chính thiếu đồng bộ, chồng chéo, rƣờm rà, phức
tạp đã và đang gây trở ngại trong việc tiếp nhận và xử lý công việc giữa cơ
quan nhà nƣớc với tổ chức, công dân; xây dựng và thực hiện đƣợc cc thủ tục
2
giải quyết công việc đơn giản, rõ ràng, thống nhất, công khai và đúng php
luật; vừa tạo điều kiện thuận lợi cho công dân và tổ chức có yêu cầu giải
quyết công việc, vừa có tc dụng ngăn chặn tệ cửa quyền, quan liêu, sch
nhiễu và tham nhũng trong công chức nhà nƣớc, đồng thời vẫn đảm bảo đƣợc
trch nhiệm quản lý nhà nƣớc, giữ vững kỷ cƣơng php luật trong bộ my cc
cơ quan công quyền.
Thời gian qua, Đảng và Nhà nƣớc ta đã ban hành nhiều chủ trƣơng,
chính sch, văn bản quy phạm php luật về lĩnh vực cải cch hành chính nói
chung và cải cch thủ tục hành chính nói riêng. Đặc biệt, Chƣơng trình tổng thể
cải cch hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2001 - 2010 ban hành kèm theo Quyết
định số 136/2001/QĐ-TTg ngày 17 thng 09 năm 2001 của Thủ tƣớng Chính
phủ đã xc định phải đẩy mạnh cải cch thủ tục hành chính với mục tiêu cơ bản
là "Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính nhằm bảo đảm tính pháp lý, hiệu quả,
minh bạch và công bằng trong khi giải quyết công việc hành chính. Loại bỏ
những thủ tục rườm rà, chồng chéo dễ bị lợi dụng để tham nhũng, gây khó
khăn cho dân. Mở rộng cải cách thủ tục hành chính trên tất cả các lĩnh vực,
xóa bỏ kịp thời những quy định không cần thiết về cấp phép và thanh tra, kiểm
tra, kiểm soát, kiểm định, giám định". (Thủ tƣớng Chính phủ, 2001).
Việc nhấn mạnh ƣu tiên cải cch thủ tục hành chính là hoàn toàn cần
thiết và phù hợp. Tuy nhiên, hiện nay thủ tục hành chính do nhiều cơ quan nhà
nƣớc cc cấp ban hành còn rƣờm rà, không rõ ràng, thiếu tính thống nhất,
không công khai và tuỳ tiện thay đổi. Vì vậy, thủ tục hành chính vẫn là một
trong những nguyên nhân hình thành tệ cửa quyền, sch nhiễu, tham nhũng;
gây ch tắc, kìm hãm cc hoạt động kinh tế-xã hội; gây phiền hà và giảm lòng
tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nƣớc và chế độ; gây trở ngại cho giao lƣu giữa
nƣớc ta với cc nƣớc khc. Tuy vậy, việc sửa đổi cc thủ tục hành chính đã
đƣợc chọn làm ƣu tiên gần 20 năm nay, từ khi nêu ra và thực hiện theo cơ chế
3
Một cửa nửa đầu thập kỷ 90, nhƣng đến nay nội dung này vẫn còn tồn tại nhiều
vấn đề cần phải đƣợc tiếp tục nghiên cứu sửa đổi. Đã có rất nhiều những công
trình khoa học, bài viết của nhiều tc giả nghiên cứu, bàn luận về lĩnh vực này.
Tuy nhiên, ở mỗi giai đoạn, mỗi thời điểm công cuộc cải cch lại có những
biến chuyển nên vẫn cần đƣợc tìm hiểu, nghiên cứu để hoàn thiện chƣơng trình
cải cch sao cho hiệu quả nhất và phù hợp với tình hình thực tiễn của cc cơ
quan quản lý hành chính nói riêng và Nhà nƣớc ta nói chung. Từ thực tiễn thực
hiện cải cch thủ tục hành chính tại thành phố Đồng Hới và kiến thức Kinh tế
chính trị đã học tập, đề tài “Cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển
kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới” đã đƣợc tc giả lựa chọn làm đề tài
cho luận văn thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế chính trị của mình.
Một số câu hỏi nghiên cứu đặt ra là:
- Cơ sở lý luận chung về cải cch hành chính và cải cch thủ tục hành
chính?
- Thực trạng cải cch thủ tục hành chính ở thành phố Đồng Hới? (đã
đạt đƣợc những thành tựu gì? Còn gặp những hạn chế gì? Nguyên nhân của
những hạn chế đó?)
- Thành phố Đồng Hới cần phải làm gì và làm nhƣ thế nào để pht huy
mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực của thủ tục hành chính để đẩy nhanh pht
triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu về cải cch hành
chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội của thành phố Đồng Hới.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về cải cch hành
chính nói chung và cải cch thủ tục hành chính nói riêng.
4
- Đi sâu phân tích, tìm hiểu kinh nghiệm của một số cơ quan địa phƣơng
về cải cch thủ tục hành chính để rút ra bài học cho thành phố Đồng Hới.
- Phân tích thực trạng, đnh gi tình hình và những tc động của cải
cch thủ tục hành chính đến pht triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới
thời gian qua.
- Đƣa ra những quan điểm và đề xuất cc giải php đẩy mạnh cải cch
thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới
trong thời gian tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là cải cch thủ tục hành chính
nhằm pht triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: Phạm vi nghiên cứu của luận văn bao gồm 32
thủ tục hành chính thuộc 05 lĩnh vực khc nhau. Trong đó, luận văn tập trung
nghiên cứu vào cc lĩnh vực: sản xuất kinh doanh, tài nguyên và môi trƣờng,
xây dựng và đô thị. Đây là những công việc liên quan nhiều đến thủ tục hành
chính, có yêu cầu giải quyết thƣờng xuyên, liên tục và cũng chính là những
thủ tục đòi hỏi phải cải cch nhiều hơn để tạo điều kiện thuận lợi cho ngƣời
dân, tổ chức khi đến liên hệ công việc.
- Phạm vi về không gian: Nghiên cứu về vấn đề cải cch cc thủ tục
hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội ở thành phố Đồng Hới.
- Phạm vi về thời gian: Phân tích, đnh gi thực trạng cải cch thủ tục
hành chính tại thành phố trong 5 năm gần đây (2009 – 2013) và đề ra cc giải
php đẩy mạnh cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội ở
thành phố Đồng Hới trong thời gian tới.
5
4. Những đóng góp của luận văn
Thứ nhất, về mặt lý luận, luận văn hệ thống ho những vấn đề lý luận
cơ bản về cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội. Đặc
biệt, làm rõ đƣợc vai trò, tc động của thủ tục hành chính tới pht triển kinh tế
- xã hội và những nội dung, điều kiện của cải cch thủ tục hành chính.
Thứ hai, luận văn thống kê, tổng hợp, phân tích và đnh gi thực trạng
cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội ở thành phố Đồng
Hới giai đoạn 2009 - 2013. Qua đó, đã chỉ rõ những kết quả đạt đƣợc cũng
nhƣ những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những hạn chế trong việc
thực hiện cải cch thủ tục hành chính thành phố Đồng Hới.
Thứ ba, trên cơ sở những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân đã đƣợc
xc định luận văn đƣa ra mục tiêu, yêu cầu hoàn thiện, qua đó đề xuất đƣợc
cc giải php cụ thể, giải php có tính định hƣớng để đẩy mạnh cải cch thủ
tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội ở thành phố Đồng Hới trong
thời gian tới.
5. Bố cục luận văn:
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu
của luận văn gồm có 4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn
về cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội
Chƣơng 2: Phƣơng php nghiên cứu
Chƣơng 3: Thực trạng cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh
tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới
Chƣơng 4: Quan điểm và giải php đẩy mạnh cải cch thủ tục hành
chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới
6
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHẰM
PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong những năm qua, để tăng cƣờng năng lực quản lý của nhà nƣớc
trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa, mở cửa hội
nhập kinh tế quốc tế, Đảng ta chủ trƣơng cải cch hành chính một cch mạnh
mẽ, toàn diện. Cải cch hành chính nhằm góp phần xây dựng bộ my nhà
nƣớc trong sạch, vững mạnh, có hiệu lực và hiệu quả. Trên cơ sở đó làm cho
bộ my nhà nƣớc thực hiện tốt hơn nhiệm vụ thể chế hóa chủ trƣơng, đƣờng
lối của Đảng và tổ chức tốt việc điều hành, quản lý đất nƣớc thông suốt, tạo
điều kiện cho cc thành phần pht triển, giải quyết tốt cc vấn đề xã hội, củng
cố quốc phòng - an ninh, mở rộng quan hệ đối ngoại, chủ động và tích cực hội
nhập kinh tế quốc tế. Đây là việc làm không đơn giản, đòi hỏi trong qu trình
cải cch hành chính phải tính ton kỹ lƣỡng, lựa chọn chính xc, tập trung
giải quyết từng bƣớc để tạo sự chuyển biến vững chắc cả chiều rộng lẫn chiều
sâu. Chính vì vậy cải cch hành chính đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà
khoa học nghiên cứu dƣới nhiều góc độ tiếp cận khc nhau, đến nay đã có
nhiều cuốn sch, bài bo, luận văn và cc công trình khoa học của nhiều tc
giả đề cập đến vấn đề cải cch hành chính và cải cch thủ tục hành chính. Một
số hƣớng nghiên cứu nổi bật bao gồm:
- Nghiên cứu về lý luận và thực tiễn cải cách hành chính và những
giải pháp về đẩy mạnh cải cách hành chính ở Việt Nam có cc công trình
nghiên cứu, bài viết của cc tc giả nhƣ: “Cải cách hành chính địa phương lý
luận và thực tiễn”, của cc tc giả: Tô Tử Hạ, Nguyễn Hữu Đức, Nguyễn Hữu
Trị; “Các giải pháp thúc đẩy cải cách hành chính ở Việt Nam”, của tc giả
7
Nguyễn Ngọc Hiếu; “Cải cách hành chính nhà nước - Thực trạng, nguyên
nhân, giải pháp”, của tc giả Thang Văn Phúc; “Đánh giá kết quả của cải
cách hành chính và các giải pháp tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính ở
nước ta”, của tc giả Đào Trí Úc; “Cải cách hành chính – những vấn đề cần
biết”, của tc giả Diệp Văn Sơn;…
Trong cc công trình nghiên cứu, cc bài viết trên, cc tc giả đã tập
trung đi sâu nghiên cứu, phân tích, đnh gi về cải cch hành chính ở Việt
Nam trên phƣơng diện lý luận và thực tiễn. Trong nghiên cứu của mình, cc
tc giả Tô Tử Hạ, Nguyễn Hữu Đức, Nguyễn Hữu Trị đã tập trung nghiên cứu
những vấn đề lý luận cơ bản của cải cch hành chính và sự cần thiết phải cải
cch hành chính. Tc giả Nguyễn Ngọc Hiếu, Thang Văn Phúc, Đào Trí Úc
thì tập trung tìm hiểu thực trạng về cải cch hành chính ở Việt Nam và đƣa ra
những giải php cơ bản nhằm đẩy mạnh cải cch hành chính ở nƣớc ta.
Mặc dù cc tc giả không đi sâu vào nghiên cứu và phân tích cụ thể
những vấn vấn đề về cải cch thủ tục hành chính ở Việt Nam, nhƣng những
phân tích về thực trạng và cc giải php cải cch hành chính nói chung ở Việt
Nam mà cc tc giả đã đề cập giúp cho tc giả có cch nhìn bao qut, đầy đủ
hơn về cải cch hành chính và cải cch thủ tục hành chính ở Việt Nam.
- Nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính có các công trình nghiên
cứu, bài viết của cc tc giả nhƣ: “Một số vấn đề về cải cách thủ tục hành
chính”, của tc giả Mai Hữu Khuê và Bùi Văn Nhơn; “Thủ tục hành chính: Lý
luận và thực tiễn”, của tc giả Nguyễn Văn Thâm và Võ Kim Sơn…
Ở cc bài viết trên cc tc giả đã tập trung làm rõ những vấn đề xung
quanh về cải cch thủ tục hành chính, những kết quả đã đạt đƣợc, những tồn
tại, vƣớng mắc và nguyên nhân của những tồn tại nói trên, từ đó đƣa ra một số
quan điểm, giải php để đẩy mạnh cải cch thủ tục hành chính trong thời gian
tới. Cc tc giả Nguyễn Văn Thâm và Võ Kim Sơn đi sâu vào nghiên cứu lý
8
luận về cải cch thủ tục hành chính để vận dụng, soi vào thực tiễn và chỉ ra
đƣợc những bất cập, những tồn tại cần phải khắc phục trong cải cch thủ tục
hành chính ở Việt Nam.
- Nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế Một cửa có
cc công trình nghiên cứu khoa học của cc tc giả: “Cải cách thủ tục hành
chính theo cơ chế "một cửa" tại cơ quan hành chính nhà nước địa phương
tỉnh Bắc Giang”, Luận văn thạc sỹ lý luận lịch sử nhà nƣớc và php luật của
tc giả Lƣơng Thị Phƣơng Thúy; “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế
Một cửa tại một số Uỷ ban nhân nhân huyện thuộc tỉnh Quảng Ninh” Luận
văn thạc sỹ quản lý hành chính công của tc giả Nguyễn Thị Thanh; “Một số
giải pháp nhằm hoàn thiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế Một cửa
tại Sở Tài nguyên Môi trường và nhà đất Hà Nội”, Đề tài nghiên cứu khoa
học của tc giả Trịnh Thị Mai; “Công tác cải cách thủ tục hành chính ở tỉnh
Lai Châu”, Đề tài nghiên cứu khoa học của tc giả Nguyễn Anh Huấn.
Trong cc đề tài nghiên cứu khoa học trên, cc tc giả đã tìm hiểu, tổng
hợp và hệ thống hóa những vấn đề lý luận của cải cch thủ tục hành chính,
đồng thời phân tích thực trạng, đnh gi tình hình thực tiễn cải cch thủ tục
hành chính theo cơ chế Một cửa tại cc đơn vị, địa phƣơng cụ thể và đề xuất
cc giải php nhằm hoàn thiện, đẩy mạnh cải cch thủ tục hành chính theo cơ
chế Một cửa tại cc địa phƣơng đơn vị nói trên.
Trong cc bài viết và cc công trình nghiên cứu trên cc tc giả đã đề
cập đến cc vấn đề về việc thực hiện cải cch hành chính và cải cch thủ tục
hành chính ở nhiều góc độ và đã giúp tc giả rất nhiều trong qu trình nghiên
cứu những vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn về cải cch hành chính và cải
cch thủ tục hành chính ở nƣớc ta. Tuy nhiên, dƣới góc độ kinh tế chính trị,
đến nay chƣa có một bài viết, một công trình nghiên cứu cụ thể về đẩy mạnh
cải cch thủ tục hành chính nhằm pht triển kinh tế - xã hội và cụ thể là ở
9
thành phố Đồng Hới. Do đó, tc giả đã tham khảo, nghiên cứu, kế thừa một
cch chọn lọc phƣơng php luận của nhiều tc giả đi trƣớc, đồng thời đƣa ra
một số cch tiếp cận mới trong qu trình nghiên cứu để p dụng vào tình hình
thực tiễn ở địa phƣơng nhằm góp phần thúc đẩy pht triển kinh tế - xã hội tại
thành phố Đồng Hới.
1.2. Cơ sở lý luận về cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính
nhằm phát triển kinh tế - xã hội
1.2.1. Những vấn đề chung về cải cách hành chính và cải cách thủ tục
hành chính
1.2.1.1. Cải cách hành chính
Cải cch hành chính là qu trình cải biến có kế hoạch cụ thể để đạt mục
tiêu hoàn thiện một hay một số nội dung của nền hành chính nhà nƣớc (thể
chế, cơ cấu tổ chức, chuẩn ho đội ngũ cn bộ, công chức…) nhằm xây dựng
nền hành chính công đp ứng yêu cầu của một nền hành chính hiệu lực, hiệu
quả và hiện đại. Hay nói cch khc cải cch hành chính là sự thay đổi có kế
hoạch nền hành chính nhà nƣớc phù hợp với tình hình mới.
Thực hiện đƣờng lối đổi mới, Đảng ta đã có nhiều chủ trƣơng về cải
cch hành chính và luôn xc định cải cch hành chính là một khâu quan trọng
trong sự nghiệp đổi mới để pht triển đất nƣớc. Cc cơ quan nhà nƣớc, trong
đó Chính phủ đã ban hành và tổ chức thực hiện nhiều chƣơng trình kế hoạch.
Cải cch hành chính đã đạt những kết quả bƣớc đầu quan trọng, góp
phần vào thành tựu chung của đất nƣớc. Hệ thống thể chế, luật php tiếp tục
đƣợc đổi mới và hoàn thiện, hình thành dần cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã
hội chủ nghĩa, đảm bảo ngày càng tốt hơn quyền dân chủ của nhân dân. Chức
năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của cc cơ quan trong hệ thống hành chính
nhà nƣớc đƣợc điều chỉnh sắp xếp phù hợp hơn với tình hình hiện nay. Chất
lƣợng đội ngũ cn bộ, công chức trong bộ my hành chính nhà nƣớc có bƣớc
10
đƣợc nâng cao lên, đp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ. Thể chế, php luật về
quản lý nhà nƣớc về tài chính công đƣợc tích cực xây dựng và từng bƣớc
hoàn thiện. Thủ tục hành chính và hoạt động của cc cơ quan hành chính nhà
nƣớc có bƣớc đổi mới, hiệu lực, hiệu quả, kỷ luật đƣợc tăng cƣờng hơn.
Với mục tiêu xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững
mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả theo nguyên
tắc của Nhà nƣớc php quyền xã hội chủ nghĩa dƣới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản Việt Nam; xây dựng đội ngũ cn bộ, công chức có phẩm chất và
năng lực đp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng, pht triển đất nƣớc, thời
kỳ hội nhập. Đảng và Nhà nƣớc ta xc định cải cch hành chính phải đƣợc
tiến hành toàn diện trên 4 nội dung:
* Cải cách thể chế hành chính
Thể chế ở đây đƣợc hiểu là một hệ thống cc văn bản quy phạm php
luật để tạo khung php lý cho bộ my hành chính nền công vụ. Cải cch thể
chế nhằm vào hai mục tiêu chính là hoàn thiện nền dân chủ, bảo đảm cc
quyền con ngƣời và quyền công dân trong thực tiễn cuộc sống và trong quan
hệ hàng ngày giữa Nhà nƣớc và nhân dân theo quy định của Hiến php và cc
đạo Luật. Mặt khc, nó nhằm thúc đẩy và phục vụ đắc lực cho công cuộc cải
cch kinh tế và tài chính.
- Mẫu hóa thống nhất trong cả nƣớc cc loại giấy tờ mà công dân hoặc
doanh nghiệp cần phải làm khi yêu cầu giải quyết cc công việc về sản xuất
kinh doanh và đời sống.
- Ban hành Quy chế theo dõi, kiểm tra, gim st cn bộ, công chức tiếp
nhận và giải quyết công việc của dân; xử lý nghiêm ngƣời có hành vi sch
nhiễu, hch dịch, vô trch nhiệm; khen thƣởng những ngƣời hoàn thành xuất
sắc nhiệm vụ đƣợc giao.
11
- Mở rộng thực hiện cơ chế Một cửa, Một cửa liên thông trong việc giải
quyết công việc c nhân và tổ chức ở cc cơ quan hành chính nhà nƣớc cc
cấp. Cơ quan hành chính cc cấp có trch nhiệm giải quyết công việc của c
nhân và tổ chức phải niêm yết công khai thủ tục, trình tự lệ phí
- Quy định cụ thể rõ ràng trch nhiệm c nhân trong khi thi hành công
vụ. Xây dựng vị trí công việc cụ thể cho cn bộ, công chức trên cơ sở theo
dõi, đnh gi về cc công việc đã hoàn thành làm cơ sở đnh gi năng lực của
đội ngũ cn bộ, công chức tại cc cơ quan, đơn vị. Việc xc định quyền hạn
và trch nhiệm của cn bộ, công chức trong khi thi hành công vụ phải đi liền
với việc đnh gi, khen thƣởng, kỷ luật công chức.
Một trong cc nội dung chính của cải cch thể chế hành chính chính là
cải cch thủ tục hành chính - đây đƣợc coi là khâu quan trọng đột ph của cải
cch hành chính nhằm cải thiện mối quan hệ giữa Nhà nƣớc và cc chủ thể
khc nhau trong xã hội và cc công dân, tạo môi trƣờng thuận lợi cho đầu tƣ
và góp phần thúc đẩy sự pht triển kinh tế - xã hội.
* Cải cách tổ chức bộ máy
- Điều chỉnh chức năng nhiệm vụ của cc cơ quan hành chính từ Trung
ƣơng đến địa phƣơng nhằm làm cho nó trở nên thích ứng hơn với yêu cầu
pht triển của nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trƣờng, từng bƣớc hiện đại
hóa, công nghiệp hóa đất nƣớc.
- Định rõ vai trò, chức năng và trch nhiệm của chính quyền địa
phƣơng cc cấp phù hợp với yêu cầu đổi mới việc phân cấp quản lý hành
chính giữa Trung ƣơng và địa phƣơng, gắn với trình tự của qu trình cải cch
hành chính. Trên quan điểm việc gì địa phƣơng làm đƣợc là triệt để phân cấp
để địa phƣơng chủ động thực hiện nhằm từng bƣớc nâng cao năng lực của đội
ngũ cn bộ, công chức.
12
- Cải tiến phƣơng thức quản lý, lề lối làm việc của cc cơ quan hành
chính nhà nƣớc cc cấp, bao gồm:
+ Xc định rõ cc nguyên tắc làm việc và quy chế phối hợp trong sự
vận hành bộ my hành chính. Định rõ phận sự, thẩm quyền và trch nhiệm
của ngƣời đứng đầu cơ quan, đơn vị về kết quả hoạt động của bộ my do
mình phụ trch.
+ Loại bỏ những việc làm hình thức, không có hiệu quả thiết thực, giảm
hội họp, giảm giấy tờ hành chính. Tăng cƣờng trch nhiệm và năng lực của cơ
quan hành chính trong việc giải quyết công việc của c nhân và tổ chức.
- Thực hiện từng bƣớc hiện đại ho nền hành chính, đó là:
+ Triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động chỉ đạo,
điều hành của hệ thống hành chính nhà nƣớc; p dụng cc công cụ, phƣơng
php quản lý tiên tiến, hiện đại trong cơ quan hành chính nhà nƣớc.
+ Tăng cƣờng đầu tƣ trang thiết bị hiện đại để đp ứng cho yêu cầu
công việc trong thời kỳ hội nhập và pht triển.
+ Bộ my hành chính Nhà nƣớc phải tập trung chủ yếu vào quản lý
kinh tế vĩ mô (quy hoạch chiến lƣợc pht triển, xây dựng chính sch, php
luật…) đảm bảo an toàn, ổn định chính trị, an ninh và chủ quyền quốc gia,
bảo vệ môi trƣờng, củng cố an ninh quốc phòng và thi hành đúng đắn chính
sch đối ngoại.
* Đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
- Đổi mới công tc quản lý cn bộ, công chức phù hợp với qu trình
pht triển kinh tế – xã hội và cải cch hành chính nhằm mục tiêu xây dựng đội
ngũ cn bộ, công chức ngang tầm nhiệm vụ mới. Ngày nay, nguồn nhân
lực (con ngƣời) đƣợc thừa nhận là trung tâm của toàn bộ hệ thống chính trị,
của bộ my Nhà nƣớc, của nền hành chính và của toàn bộ qu trình pht triển.
Với nhận thức nhƣ vậy, công cuộc đổi mới nói chung của cả nƣớc và cải cch
13
hành chính nói riêng đặt ra yêu cầu rất lớn đối với con ngƣời. Nền hành chính
hiện đại và cải cch đòi hỏi đội ngũ cn bộ, công chức, viên chức phải có
phẩm chất chính trị, đạo đức, có trình độ kiến thức chuyên môn và kỹ năng
nghề nghiệp ngày càng tinh xảo đp ứng nhiệm vụ của thời kỳ hội nhập và
pht triển.
- Tổng điều tra, đnh gi đội ngũ cn bộ, công chức nhằm xc định
chính xc số lƣợng, chất lƣợng của toàn bộ đội ngũ cn bộ, công chức, viên
chức trên cơ sở quy hoạch, xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng cn bộ,
công chức, viên chức. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu cn bộ công chức,
viên chức ở cc cơ quan hành chính từ Trung ƣơng đến địa phƣơng.
- Sửa đổi bổ sung hệ thống ngạch bậc, cc quy định hiện hành về tiêu
chuẩn nghiệp vụ, chức danh cn bộ, công chức, viên chức. Hoàn thiện hệ
thống tiêu chuẩn chức danh phù hợp với yêu cầu công tc chuyên môn của
từng đối tƣợng, làm căn cứ cho việc đnh gi năng lực cn bộ.
- Xc định cơ cấu cn bộ, công chức, viên chức hợp lý gắn với chức
năng, nhiệm vụ trong cơ quan hành chính, làm cơ sở cho việc định biên và
xây dựng, pht triển đội ngũ cn bộ công chức. Cải tiến phƣơng thức định
biên làm căn cứ cho việc quyết định số lƣợng chất lƣợng và cơ cấu cn bộ,
công chức, viên chức phù hợp với khối lƣợng và chất lƣợng công việc của
từng cơ quan hành chính.
- Hoàn thiện chế độ tuyển dụng cn bộ, công chức, thực hiện quy chế
mới về đnh gi, khen thƣởng, kỷ luật đối với cn bộ, công chức để nâng cao
chất lƣợng công vụ. Cơ chế thi tuyển phải đảm bảo tính dân chủ, công khai,
chọn đúng ngƣời đủ tiêu chuẩn vào bộ my nhà nƣớc, chú ý đảm bảo một tỷ
lệ thích hợp cn bộ, công chức nữ trong cc ngành, lĩnh vực khc.
- Xây dựng quy định thống nhất về tinh giảm biên chế trong cơ quan
hành chính, đơn vị sự nghiệp ở Trung ƣơng và địa phƣơng để thực hiện đƣợc
14
việc thƣờng xuyên đƣa ra khỏi bộ my những cn bộ không hoàn thành nhiệm
vụ, vi phạm php luật, vi phạm đạo đức nghề nghiệp.
- Đổi mới, nâng cao năng lực của cc cơ quan và cn bộ làm nhiệm vụ
quản lý cn bộ, công chức, công vụ phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ quản lý
cn bộ, công chức, công vụ phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ công
nghiệp ho, hiện đại ho.
- Sửa đổi việc phân cấp trch nhiệm quản lý cn bộ, công chức. Mở
rộng quyền và trch nhiệm quản lý cn bộ, công chức của chính quyền địa
phƣơng. Phân cấp về nhân sự đi liền với phân cấp về nhiệm vụ và phân cấp về
tài chính.
- Cải cch tiền lƣơng và cc chế độ,chính sch đãi ngộ, đó là: Cải cch
tiền lƣơng theo quan điểm: coi tiền lƣơng là hình thức đầu tƣ trực tiếp cho con
ngƣời, đầu tƣ cho pht triển kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao chất lƣợng
cn bộ, công chức và hoạt động công vụ của đội ngũ cn bộ, công chức, viên
chức và tập trung ở một số nhiệm vụ chính sau đây:
+ Nghiên cứu xc định về mức lƣơng tối thiểu cho cn bộ, công chức, viên
chức đủ số lƣợng, cải cch hệ thống thang lƣơng trên cơ sở xem xét tính chất và
đặc điểm lao động của cc vị trí công việc đối với từng cn bộ, công chức, viên
chức; điều chỉnh bội số và hệ số tiền lƣơng trong cc thang bảng lƣơng.
+ Sửa đổi, bổ sung cc quy định về chế độ phụ cấp ngoài tiền lƣơng
theo ngạch bậc cấp chuyên môn, nghiệp vụ cn bộ.
- Đào tạo, bồi dƣỡng cn bộ, công chức, viên chức bao gồm:
+ Đnh gi lại công tc đào tạo, bồi dƣỡng cn bộ công chức, xây dựng
và triển khai công tc về đào tạo bồi dƣỡng công chức, viên chức.
+ Tiếp tục đổi mới nội dung chƣơng trình và phƣơng thức đào tạo, chú
trọng nâng cao kiến thức và kỹ năng hành chính cho đội ngũ cn bộ, công
chức theo trch nhiệm, nhiệm vụ đảm nhận.