skkn sử dụng bản đồ tư duy trong giảng dạy ngữ văn

Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
THÔNG TIN VỀ SÁNG KIẾN
1.Tên sáng kiến:
Nâng cao chất lượng môn Ngữ văn bằng phương pháp sử dụng
Bản đồ tư duy trong dạy học.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn học Ngữ văn trong nhà trường.
3. Thời gian áp dụng sáng kiến:
Từ ngày 20 tháng 9 năm 2011 đến ngày 15 tháng 2 năm 2012.
4. Tác giả:
Họ và tên: Trần Văn Quang
Năm sinh: 1977
Nơi thường trú: Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Trình độ chuyên môn: Cử nhân cao đẳng.
Chức vụ công tác: Giáo viên
Nơi làm việc: Trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Địa chỉ liên hệ: Trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Điện thoại:
5. Đồng tác giả: Không
Họ và tên:
Năm sinh:
Nơi thường trú:
Trình độ chuên môn:
Chức vụ công tác:
Nơi làm việc:
Địa chỉ liên hệ:
Điện thoại:
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Địa chỉ: Xóm 10 xã Thọ Nghiệp, huyện Xuân Trương, tỉnh Nam Định.
Điện thoại:

Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
1
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN NGỮ VĂN BẰNG PHƯƠNG PHÁP SỬ
DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
1. Cơ sở lí luận:
Ngữ văn là một môn học thuộc nhóm khoa học xã hội. Đây là môn học có vai trò
rất quan trọng trong đời sống và trong sự phát triển tư duy của con người. Đồng thời
môn học này có tầm quan trọng trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho
học sinh. Mặt khác nó cũng là môn học thuộc nhóm công cụ, môn văn còn thể hiện rõ
mối quan hệ với rất nhiều các môn học khác trong các nhà trường phổ thông. Học tốt
môn văn sẽ tác động tích cực tới các môn học khác và ngược lại, các môn học khác
cũng góp phần học tốt môn văn Điều đó đặt ra yêu cầu tăng cường tính thực hành,
giảm lí thuyết, gắn học với hành, gắn kiến thức với thực tiễn hết sức phong phú, sinh
động của cuộc sống .
2. Cơ sở thực tiễn:
Năm học 2011 - 2012 là năm học Bộ giáo dục và đào tạo tiếp tục đổi mới phương
pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ngữ văn trong các nhà trường phổ
thông. Một trong những phương pháp dạy học mới và hiện đại nhất được đưa vào là
phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy (BĐTD) - một phương pháp dạy học mới
đang được rất nhiều nước trên thế giới áp dụng. Qua việc tìm hiểu và vận dụng
phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy, tôi nhận thấy phương pháp dạy học này rất
có hiệu quả trong công tác giảng dạy và học tập của học sinh. Bước đầu đã giảm bớt
được tâm lý ngại học văn, khơi gợi trong học sinh tình yêu đối với môn học, đồng thời
đem đến cho các em cái nhìn mới, tư duy mới về môn học Ngữ văn. Vậy thế nào là
phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy? Cần sử dụng bản đồ tư duy như thế nào để
nâng cao chất lượng trong các giờ học văn? Đó là những vấn đề tôi muốn cùng được
chia sẻ với các đồng nghiệp trong sáng kiến kinh nghiệm này .

Bản đồ tư duy là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở rộng và
đào sâu các ý tưởng. BĐTD một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tả nó
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
2
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ, hình ảnh, đường nét, màu sắc
phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức năng của bộ não, giúp con người khai thác
tiềm năng vô tận của bộ não.
BĐTD giúp học sinh có được phương pháp học hiệu quả hơn: Việc rèn luyện
phương pháp học tập cho HS không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học
mà còn là mục tiêu dạy học. Thực tế cho thấy một số học sinh học rất chăm chỉ
nhưng vẫn học kém, các em thường học bài nào biết bài đấy, học phần sau đã quên
phần trước và không biết liên kết các kiến thức với nhau, không biết vận dụng kiến
thức đã học trước đó vào những phần sau. Phần lớn số học sinh khi đọc sách hoặc
nghe giảng trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông tin, lưu kiến thức trọng
tâm vào trí nhớ của mình. Sử dụng thành thạo BĐTD trong dạy học sẽ gúp học sinh
có được phương pháp học, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư
duy.
BĐTD - giúp học sinh học tập một cách tích cực. Một số kết quả nghiên cứu cho
thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm cái mà do chính mình tự
suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngôn ngữ của mình vì vậy việc sử dụng BĐTD giúp học
sinh học tập một cách tích cực, huy động tối đa tiềm năng của bộ não.
II. THỰC TRẠNG:
1. Thực trạng của việc học văn hiên nay:
Nhà văn hoá lớn của nhân loại Lê-nin từng nói:"Văn học là nhân học" vậy mà một
thực trạng đáng lo ngại là học sinh bây giờ không còn thích học văn. Thực trạng này
lâu nay đã được báo động. Ban đầu chỉ đơn thuần là những lời than thở với nhau của
những người trực tiếp giảng dạy môn văn và nay đã trở thành vấn đề của báo chí và
dư luận. Ai đã trực tiếp dạy và chấm bài làm văn của học sinh trong những năm gần

đây mới thấy cần thiết phải có những thay đổi về phương pháp dạy văn và học văn
hiện nay. Qua công tác giảng dạy cũng như chấm trả các bài kiểm tra Ngữ văn, tôi
nhận thấy có rất nhiều những biểu hiện thể hiện tâm lý chán học văn của học sinh , cụ
thể là:
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
3
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
- Học sinh thờ ơ với Văn: Những năm gần đây, nhiều người quan tâm đến công
tác giáo dục không khỏi lo ngại trước một thực trạng, đó là tâm lý thờ ơ với việc học
văn ở các trường phổ thông. Điều đáng buồn nhất cho các giáo viên dạy văn là nhiều
học sinh có năng khiếu văn cũng không muốn tham gia đội tuyển văn. Các em còn
phải dành thời gian học các môn khác. Phần lớn phụ huynh khi đã định hướng cho con
mình sẽ thi khối A thì chỉ chủ yếu chú trọng ba môn: Toán, Lý, Hóa. Điều đáng lo
ngại hơn nữa, là có không ít phụ huynh đã chọn hướng cho con thi khối A từ khi học
tiểu học. Một bậc học mà học sinh còn đang được rèn nói, viết, mới bắt đầu làm quen
với những khái niệm về từ ngữ mà đã định hướng khối A thì thật là nguy hại.

- Khả năng trình bày: Khi HS tạo lập một văn bản giáo viên có thể dễ dàng nhận
ra những lỗi sai cơ bản của học sinh như: dùng từ sai, viết câu sai, viết chính tả sai, bố
cục và lời văn hết sức lủng củng, thiếu logic. Đặc biệt có những bài văn diễn đạt ngô
nghê, tối nghĩa, lủng củng Đây là một tình trạng đã trở nên phổ biến và thậm chí là
đáng báo động trong xã hội ta.

Mục tiêu của bậc học phổ thông là đào tạo con người toàn diện, nhưng thực tế hiện
nay cho thấy, các bộ môn khoa học xã hội thường bị học sinh xem nhẹ, mặc dù kiến
thức của các bộ môn này vô cùng quan trọng cho tất cả mọi người. Muốn khôi phục
sự quan tâm của xã hội đối với các bộ môn khoa học xã hội, không thể chỉ bằng biện
pháp kêu gọi mà chúng ta phải tích cực đổi mới phương pháp dạy học văn, khơi gợi
lại hứng thú học văn của học sinh, hình thành cho các em phương pháp học văn hiệu

quả nhất.
2. Nguyên nhân:
a. Đối với người dạy: Đa số giáo viên đều có tình yêu nghề, mến trẻ, tận tụy với công
tác giảng dạy, chăm lo quan tâm đến học sinh. Tuy nhiên, vẫn còn những mặt hạn chế
sau :
- Phương pháp giảng dạy chưa thực sự phù hợp với một bộ phận không nhỏ học sinh
yếu kém dẫn đến chất lượng chưa cao .
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
4
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
- Do điều kiện khách quan nên việc sử dụng đồ dùng dạy học, phương pháp trực quan
vào tiết học hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng tiếp thu bài của học sinh .
- Một số giáo viên chưa thực sự tâm huyết với nghề, chưa khơi gợi được mạch nguồn
cảm xúc ẩn sau mỗi trái tim người học.
b. Đối với học sinh:
- Một số học sinh vì lười học, chán học mải chơi, hổng kiến thức nên không chuẩn bị
tốt tâm thế cho giờ học Ngữ văn
- Địa phương xã Thọ Nghiệp thuộc vùng kinh tế còn khó khăn, hầu hết phụ huynh đều
đi làm ăn xa, ít có thời gian quan tâm kèm cặp con em mình. Bản thân các em còn
phải phụ giúp gia đình ngoài giờ lên lớp, không có thời gian học.
- Đời sống văn hóa tinh thần ngày một nâng cao, một số nhu cầu giải trí như xem ti vi,
chơi game . . . ngày càng nhiều làm cho một số em chưa có ý thức học bị lôi cuốn, sao
nhãng việc học tập.
III. CÁC GIẢI PHÁP
A. Bản chất phương pháp dạy học bằng BĐTD:
- BĐTD là kĩ thuật dạy học tổ chức và phát triển tư duy giúp người học chuyển tải
thông tin vào bộ não rồi được thông tin ra ngoài bộ não một cách dễ dàng, đồng thời
là phương tiện ghi chép sáng tạo và hiệu quả, mở rộng, đào sâu và kết nối các ý tưởng,
bao quát được các ý tưởng trên phạm vi sâu rộng.

- Dạy học bằng Bản đồ tư duy - một giải pháp góp phần đổi mới cơ bản giáo dục.
1. BĐTD tận dụng được các nguyên tắc của trí nhớ siêu đẳng:
a. Sự hình dung: BĐTD có rất nhiều hình ảnh để bạn hình dung về kiến thức cần
nhớ. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của trí nhớ siêu đẳng. Đối
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
5
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
với não bộ, BĐTD giống như một bức tranh lớn đầy hình ảnh màu sắc phong phú hơn
là một bài học khô khan, nhàm chán.
b. Sự liên tưởng, tưởng tượng: BĐTD hiển thị sự liên kết giữa các ý tưởng một cách
rất rõ ràng.
c. Làm nổi bật sự việc: Thay cho những từ ngữ tẻ nhạt đơn điệu, Sơ BĐTD cho phép
giáo viên và học sinh làm nổi bật các ý tưởng trọng tâm bằng việc sử dụng những màu
sắc, kích cỡ, hình ảnh đa dạng. Hơn nữa, việc BĐTD dùng rất nhiều màu sắc khiến
giáo viên và học sinh phải vận dụng trí tưởng tượng sáng tạo đầy phong phú của mình.
Nhưng đây không chỉ là một bức tranh đầy màu sắc sặc sỡ thông thường, BĐTD giúp
tạo ra một bức tranh mang tính lý luận, liên kết chặt chẽ về những gì được học.
2. BĐTD sử dụng cả hai bán cầu não cùng một lúc: BĐTD thật sự giúp bạn tận
dụng các chức năng của não trái lẫn não phải khi học. Đây chính là công cụ học tập
vận dụng được sức mạnh của cả bộ não. Nếu vận dụng đúng cách, nó sẽ hoàn toàn
giải phóng những năng lực tiềm ẩn trong bạn, đưa bạn lên một đẳng cấp mới, đẳng
cấp của một tài năng thực thụ hay thậm chí của một thiên tài.
B. Vận dụng BĐTD trong quá trình dạy học Ngữ văn:
1. Giáo viên sử dụng BĐTD để hỗ trợ quá trình dạy học:
- Dùng BĐTD để dạy bài mới: Giáo viên đưa ra một từ khoá để nêu kiến thức của bài
mới rồi yêu cầu học sinh vẽ BĐTD bằng cách đặt câu hỏi, gợi ý cho các em để các em
tìm ra các tự liên quan đến từ khoá đó và hoàn thiện BĐTD. Qua BĐTD đó học sinh
sẽ nắm được kiến thức bài học một cáhc dễ dàng.
- Ví dụ 1: Với văn bản: Thầy bói xem voi (Môn Ngữ văn lớp 6), sau phần đọc và tìm

hiểu chung, giáo viên có thể vẽ mô hình BĐTD lên bảng. BĐTD gồm 5 nhánh chính,
ở mỗi nhánh có thể phân thành nhiều nhánh nhỏ tuỳ thuộc vào nội dung bài học.
Để có thể hoàn thiện được mô hình BĐTD của bài học, giáo viên sử dụng hệ thồng
câu hỏi định hướng để khai thác kiến thức:
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
6
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
+ Bố cục của văn bản: học sinh sẽ dựa vào văn bản để xác định các ý chính ( Hoàn
cảnh các thầy bói xem voi, cách xem voi, các thầy nhận xét về con voi, hậu quả.)
+ Tiếp tục hoàn thành các nhánh của BĐTD bằng hệ thống câu hỏi nhỏ có tính gợi mở
(các thầy xem voi trong hoàn cảnh nào, cách xem voi của các thầy ra sao, )
Sơ đồ minh hoạ

Bản đồ tư duy văn bản: Thầy bói xem voi - Ngữ văn 6
- Ví dụ 2: Khi học bài “ So sánh” ( Môn Ngữ văn lớp 6), đầu giờ giáo viên cho từ
khoá “ So sánh” rồi yêu cầu học sinh vẽ BĐTD bằng cách đặt câu hỏi gợi ý cho các
em để các em có thể vẽ tiếp các nhánh con và bổ sung dần các ý nhỏ ( nhánh con cấp
2, cấp 3…), sau khi các nhóm HS vẽ xong, cho một số em lên trình bày trước lớp để
các học sinh khác bổ sung ý. Giáo viên kết luận qua đó giúp các em tự chiếm lĩnh kiến
thức một cách nhẹ nhàng, tự nhiên nhưng rất hiệu quả, đồng thời kích thích hứng thú
học tập của học sinh.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
7
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Sơ đồ minh hoạ
Bản đồ tư duy bài “So sánh” - Ngữ Văn 6
- Dùng BĐTD để củng cố kiến thức sau mỗi tiết học và hệ thống kiến thức sau mỗi
chương, phần…: Sau mỗi bài học, giáo viên hướng dẫn, gợi ý để học sinh tự hệ

thống kiến thức trọng tâm, kiến thức cần nhớ của bài học bằng cách vẽ BĐTD. Mỗi
bài học được vẽ kiến thức trên một trang giấy rời rồi kẹp lại thành tập. Việc làm này
sẽ giúp các em dễ ôn tập, xem lại kiến thức khi cần một cách nhanh chóng, dễ dàng.
- Ví dụ 1: Khi dạy phần từ loại tiếng Việt, giáo viên tổ chức cho học sinh vẽ BĐTD
sau mỗi bài học để mỗi em có một tập BĐTD về các từ loại tiếng Việt: danh từ, động
từ, tính từ, số từ, đại từ, quan hẹ tự, trợ từ, thán từ…. Lên đến lớp 9, trong bài “ Tổng
Kết ngữ pháp”, học sinh có thể dễ dàng tổng hợp kiến thức về từ loại tiếng Việt bằng
BĐTD dựa vào tập BĐTD đã có. Sau khi có một học sinh hoặc một nhóm học sinh vẽ
xong BĐTD sẽ cho một học sinh khác, nhóm khác nhận xét, bổ sung … Có thể cho
học sinh vẽ thêm các đường, nhánh khác và ghi thêm các chú thích… rồi thảo luận
chung trước lớp để hoàn thiện, nâng cao kĩ năng vẽ BĐTD cho các em.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
8
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Sơ đồ minh hoạ
Bản đồ tư duy bài “Tổng kết ngữ pháp”- Ngữ văn 9
- Ví dụ 2: BĐTD khi tìm hiểu tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du:
Giáo viên định hướng để học sinh khai thác kiến thức của bài học bằng hệ thống
câu hỏi gợi mở. Trên cơ sở đó hình thành và củng cố kiến thức cho HS bằng BĐTD.
Hệ thống kiến thức của bài học bao gồm:
a. Tác giả bao gồm: Tiểu sử (thân thế, gia đình), cuộc đời, sự nghiệp sáng tác
b. Tác phẩm:
+ Các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Du ở cả hai thành phần chữ (chữ Hán và chữ
Nôm)
+ Thời gian và hoàn cảnh sáng tác, nguồn gốc của tác phẩm; đồng thời giáo viên gúp
học sinh hiểu được vì sao Truyện Kiều có nguồn gốc từ Trung Quốc mà vẫn được coi
là tác phẩm văn học Việt Nam
+ Tóm tắt Truyện Kiều: Bố cục của Truyện Kiều.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang

9
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
+ Giá trị của Truyện Kiều: Giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật.
Sơ đồ minh hoạ

2. Học sinh học tập độc lập, sử dụng BĐTD để hỗ trợ học tập, phát triển tư duy
lôgic.
- Học sinh tự có thể sử dụng BĐTD để hỗ trợ việc tự học ở nhà: Tìm hiểu trước bài
mới, củng cố, ôn tập kiến thức bằng cách vẽ BĐTD trên giấy, bìa… hoặc để tư duy
một vấn đề mới. qua đó phát triển khả năng tư duy lôgic, củng cố khắc sâu kiến thức,
kĩ năng ghi chép.
- Học sinh trực tiếp làm viêc với máy tính, sử dụng phần mềm Mindmap, phát triển
khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng máy tính trong học tập.
3. Một số biện pháp ứng dụng BĐTD trong đổi mới phương pháp dạy học môn
Ngữ văn
* BĐTD giúp HS học được phương pháp học: Việc rèn luyện phương pháp học
tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là mục
tiêu dạy học. Thực tế cho thấy một số học sinh học rất chăm chỉ nhưng vẫn học kém,
nhất là môn toán, các em này thường học bài nào biết bài đấy, học phần sau đã quên
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
10
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
phần trước và không biết liên kết các kiến thức với nhau, không biết vận dụng kiến
thức đã học trước đó vào những phần sau. Phần lớn số học sinh này khi đọc sách hoặc
nghe giảng trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông tin, lưu kiến thức trọng
tâm vào trí nhớ của mình. Sử dụng thành thạo BĐTD trong dạy học học sinh sẽ học
được phương pháp học, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy.
* BĐTD giúp học sinh học tập một cách tích cực:

- Một số kết quả nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in
đậm cái mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngôn ngữ của mình vì vậy
việc sử dụng BĐTD giúp học sinh học tập một cách tích cực, huy động tối đa tiềm
năng của bộ não.
- Việc học sinh tự vẽ BĐTD có ưu điểm là phát huy tối đa tính sáng tạo của học sinh,
phát triển năng khiếu hội họa, sở thích của học sinh, các em tự do chọn màu sắc (xanh,
đỏ, vàng, tím,…), đường nét (đậm, nhạt, thẳng, cong…), các em tự “sáng tác” nên trên
mỗi BĐTD thể hiện rõ cách hiểu, cách trình bày kiến thức của từng học sinh và
BĐTD do các em tự thiết kế nên các em yêu quí, trân trọng “tác phẩm” của mình.
IV. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐEM LẠI:
Việc sử dụng BĐTD giúp giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, giúp học sinh
học tập tích cực đó chính là một trong những cách làm thiết thực triển khai nội dung
dạy học có hiệu quả - nội dung quan trọng nhất trong năm nội dung của phong trào thi
đua “Xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo
phát động.
Sử dụng thành thạo và hiệu quả Bản đồ Tư duy trong dạy học sẽ mang lại nhiều kết
quả tốt và đáng khích lệ trong phương thức học tập của học sinh và phương pháp
giảng dạy của giáo viên. Học sinh sẽ học được phương pháp học tập, tăng tính chủ
động, sáng tạo và phát triển tư duy. Giáo viên sẽ tiết kiệm được thời gian, tăng sự linh
hoạt trong bài giảng, và quan trọng nhất sẽ giúp học sinh nắm được kiến thức thông
qua một “bản đồ” thể hiện các liên kết chặt chẽ của tri thức.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
11
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Sau một thời gian ứng dụng BĐTD trong đổi mới phương pháp dạy học nói chung
và đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn nói riêng, tôi thấy bước đầu có những
kết quả khả quan. Tôi đã nhận thức được vai trò tích cực của ứng dụng BĐTD trong
hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học. Biết sử dụng BĐTĐ để dạy bài mới, củng cố
kiến thức bài học, tổng hợp kiến thức chương, phần. Học sinh hiểu bài nhanh hơn,

hiệu quả hơn. Đa số các em học sinh khá, giỏi đã biết sử dụng BĐTD để ghi chép bài,
tổng hợp kiến thức môn học. Một số HS trung bình đã biết dùng BĐTD để củng cố
kiến thức bài học ở mức đơn giản. Đối với môn Ngữ văn, học sinh rất hào hứng trong
việc ứng dụng BĐTD để ghi chép bài nhanh, hiệu quả, đặc biệt là trong học tiếng
Việt.
IV. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐEM LẠI:
4.1 - Hiệu quả kinh tế:
- BĐTD rất hữu hiệu cho người học khi lập kế hoạch, dự án. Nó cho người học một
cái nhìn tổng thể, cách đánh giá khách quan. Nếu một người nào đó đang một dự án
kinh doanh thì đừng quên sử dụng BĐTD khi làm việc.
- Khi chúng ta chưa định hướng được kế hoạch rõ ràng, vẫn chỉ là những ý tưởng, sử
dụng phương pháp BĐTD chắc chắn sẽ thành công.
- Khi ta bắt đầu cho một dự án kinh doanh khởi nghiệp, ta phải lo quá nhiều việc một
lúc. Có khi nào ta nản trí vì đuối sức? BĐTD sẽ giúp bạn tư duy thông suốt và biết sắp
xếp công việc theo một trật tự ngay từ đầu.
4.2 - Hiệu quả về mặt xã hội:
a, Việc sử dụng BĐTD giúp giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, giúp học sinh
học tập tích cực đó chính là một trong những cách làm thiết thực triển khai nội dung
dạy học có hiệu quả - nội dung quan trọng nhất trong năm nội dung của phong trào thi
đua “Xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo
phát động.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
12
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
b, Sử dụng thành thạo và hiệu quả Bản đồ Tư duy trong dạy học sẽ mang lại nhiều kết
quả tốt và đáng khích lệ trong phương thức học tập của học sinh và phương pháp
giảng dạy của giáo viên. Học sinh sẽ học được phương pháp học tập, tăng tính chủ
động, sáng tạo và phát triển tư duy. Giáo viên sẽ tiết kiệm được thời gian, tăng sự linh
hoạt trong bài giảng, và quan trọng nhất sẽ giúp học sinh nắm được kiến thức thông

qua một “bản đồ” thể hiện các liên kết chặt chẽ của tri thức.
c, Sau một thời gian ứng dụng BĐTD trong đổi mới phương pháp dạy học nói chung
và đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn nói riêng, tôi thấy bước đầu có những
kết quả khả quan. Tôi đã nhận thức được vai trò tích cực của ứng dụng BĐTD trong
hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học. Biết sử dụng BĐTĐ để dạy bài mới, củng cố
kiến thức bài học, tổng hợp kiến thức chương, phần. Học sinh hiểu bài nhanh hơn,
hiệu quả hơn. Đa số các em học sinh khá, giỏi đã biết sử dụng BĐTD để ghi chép bài,
tổng hợp kiến thức môn học. Một số học sinh trung bình đã biết dùng BĐTD để củng
cố kiến thức bài học ở mức đơn giản. Đối với môn Ngữ văn, học sinh rất hào hứng
trong việc ứng dụng BĐTD để ghi chép bài nhanh, hiệu quả, đặc biệt là trong học
tiếng Việt.
d, Thực tế kết quả kiểm tra hết học kỳ I năm học 2011 - 2012 cho thấy môn Ngữ văn
khối 8 nói riêng và chất lượng môn văn của nhà trường nói chung đã có nhiều chuyển
biến tích cực. Cụ thể là:
- Môn Ngữ văn 6 đạt 80 % xếp thứ 8/21 đơn vị
- Môn Ngữ văn 7 đạt 89% xếp thứ 5/21 đơn vị trường.
- Môn Ngữ văn 8 đạt 95 % xếp thứ 4/ 21 đơn vị trường.
- Môn Ngữ văn 9 đạt 82 % xếp thứ 7/21 đơn vị trường. Riêng phòng chấm chéo
huyện đạt 86 % xếp thư 4/21 đơn vị trường. Đó là những kết quả rất khả thi nhờ áp
dụng phương pháp dạy học bằng BĐTD trong dạy học Ngữ văn.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
13
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
V. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ:
Tôi hy vọng rằng, trong những năm học tới phòng giáo dục đào tạo sẽ tiếp tục tổ
chức các buổi sinh hoạt chuyên môn hiệu quả hơn nữa để chúng tôi có được những
phương pháp dạy học hay, hiệu quả.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thọ Nghiệp ngày 15 tháng 2 năm 2012

Người viết sáng kiến:
Trần Văn Quang
CƠ QUAN ĐƠN VỊ
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
(xác nhận, đánh giá, xếp loại)
(ký tên, đóng dấu)
PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO - TẠO
(xác nhận, đánh giá, xếp loại)
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
14
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Tài liệu tham khảo
1. Trần Đình Châu, Sử dụng bản đồ tư duy – một biện pháp hiệu quả hỗ trợ học sinh
học tập môn toán- Tạp chí Giáo dục, kì 2- tháng 9/2009.
2. Trần Đình Châu, Đặng Thị Thu Thủy, Sử dụng bản đồ tư duy góp phần TCH HĐ
học tập của HS, Tạp chí Khoa học giáo dục, số chuyên đề TBDH năm 2009.
3. Tony Buzan - Bản đồ Tư duy trong công việc – NXB Lao động – Xã hội.
4. Stella Cottrell (2003), The study skills handbook (2
nd
edition), PalGrave Macmillian.
5. www.mind-map.com (trang web chính thức của Tony Buzan).
6. Tài liệu tập huấn chuyên môm do phòng giáo dục đào tạo tổ chức.
7. Tham khảo nhóm Ngữ văn 9 trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam
Định.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
15