thuyết trình sinh học - cơ chế xác định giới tính (3)

Nguyễn Dương Phương Tân
Trong sự tạo noãn:
Từ 1 Noãn bào bậc 1 tạo ra 1 trứng (giao tử cái)
Trong sự tạo tinh:
Từ 1 Tinh bào bậc 1 tạo ra 4 tinh trùng (giao tử đực)
KIỂM TRA BÀI CŨ
Bố tinh trùng
(… NST) (… NST)
Hợp tử Cơ thể
Mẹ trứng (… NST) (… NST)
(… NST) (… NST)
Giảm phân
?
Giảm phân
?
Thụ tinh
?
Nguyên phân
?
Nguyên phân
?
2n
2n
n
n
2n
2n
Điền tên các quá trình: nguyên phân, giảm phân, thụ tinh và loại bộ
NST phù hợp để hoàn chỉnh sơ đồ sau:
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Trong tế bào sinh dưỡng, NST tồn tại như thế nào?

a. tồn tại thành từng cặp tương đồng
b. tồn tại thành từng cặp không tương đồng.
c. tồn tại ở dạng đơn bội.
d. Tồn tại ở dạng lưỡng bội.
KIỂM TRA BÀI CŨ
2. Quan sát H 8.2 Bộ NST ruồi giấm.
Xác định:
Số cặp NST tương đồng ở: + ruồi giấm ♀
+ ruồi giấm ♂
I. NHIỂM SẮC THỂ GIỚI TÍNH
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
2n = 8
44A+XY44A+XX
6A+XX
6A+XY
Đặc điểm
so sánh
Nhiễm sắc thể
giới tính
Nhiễm sắc thể thường
Số lượng
Đặc điểm
Chức năng
Bài tập: Hoàn thành bài tập sau:
Đặc điểm
so sánh
Nhiễm sắc thể

giới tính
Nhiễm sắc thể thường
Số lượng
Đặc điểm
Chức năng
Có từ 2 cặp trở lên
Chỉ có 1 cặp
Luôn tồn tại thành
từng cặp tương đồng
Có thể tương đồng
hoặc không tương đồng
Mang gen qui định các
tính trạng thường
Mang gen qui định giới tính
và các tính trạng liên quan
đến giới tính
VD: Một số hiện tượng phân hoá giới tính ở sinh vật:
Loài
Cặp NST giới tính
Đực Cái
- Ở người, ĐV có vú, ruồi giấm, cây gai,
- Ở chim, ếch nhái, bò sát, bứơm, dâu tây,
…
- Ở bọ xít, châu chấu, rệp…
- Bọ nhảy
XY
XX
XO
XX
XX

XY
XX
XO
Giới tính của các loài sinh vật phụ thuộc vào sự có mặt
của cặp NST giới tính trong tế bào.
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
II . CƠ CHẾ NST XÁC ĐINH GIỚI TÍNH :
Yêu cầu: Quan sát H 12.2, trả lời câu hỏi phần /39:
- Có mấy loại tinh trùng và trứng
được tạo ra qua giảm phân?
- Tinh trùng mang NST giới tính nào
thụ tinh với trứng để tạo hợp tử
phát triển thành con trai hay con gái?
-
Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh
xấp xỉ là 1 : 1 ?
Tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh xấp xỉ
là 1 : 1 là do 2 loại tinh trùng mang
NST giới tính X và Y tạo ra có tỉ lệ
ngang nhau tham gia vào quá trình
thụ tinh với xác suất ngang nhau.
Sự phân ly trong quá
trình phát sinh giao tử
Sự tổ hợp trong quá
trình thụ tinh
II . CƠ CHẾ NST XÁC ĐINH GIỚI TÍNH :
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ

Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Baøi 12: C CH XAÙC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Những hoạt động của NST giới tính trong giảm phân và thụ tinh
dẫn tới sự hình thành tính đực cái:
Tỉ lệ trai gái xấp xỉ 1:1 trong các trường hợp:
-
Số lượng nghiên cứu phải đủ lớn
-
Không bò ảnh hưởng bởi thiên tai dòch bệnh
-
Trứng và tinh trùng thụ tinh hoàn toàn ngẫu nhiên
Giới
Lứa tuổi
Nam Nữ
Bào thai 114 100
Lọt lòng 105 100
10 tuổi 101 100
Tuổi già 85 93
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Do đặc điểm cấu tạo và hoạt động sinh lý của nam và nữ có sự khác
nhau, nên tỉ lệ nam: nữ ở các lứa tuổi khác nhau trong cấu trúc dân số,
tạo nên sự biến động về tỉ lệ giới tính.
Dùng Metyl testosteron
(hormon sinh dục) tác động
vào cá vàng cái có thể làm
cá cái biến thành cá đực

Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới
28
0
C sẽ nở thành con đực,
trên 32
0
C thì nở thành con
cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HĨA GIỚI TÍNH
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
Hãy đọc các thơng tin sau đây:
Dùng Metyl testosteron (hoocmơn
sinh dục) tác động vào cá vàng cái
có thể làm cá cái biến thành cá đực.
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 28
0
C sẽ
nở thành con đực, trên 32
0
C thì nở
thành con cái.
Ghép tinh hồn gà trống (chứa
hooc mơn sinh dục đực) vào dưới

da gà mái có thể làm gà mái biến
đổi thành gà trống: cựa, mào dài;
biết gáy…
Bài12- CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Th u d u tr ng trong ầ ầ ồ ánh
sáng c ng độ yếuườ thì số
hoa đực giảm
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HĨA GIỚI TÍNH
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
- Sự phân hố giới tính khơng hồn tồn phụ thuộc vào cặp NST giới
tính mà còn chịu ảnh hưởng của các yếu tố mơi trường :
+ Mơi trường trong : hooc mơn, rối loạn TĐC,…
+ Mơi trường ngồi : nhiệt độ, ánh sáng , nồng độ CO
2 , điều
kiện thụ
tinh, chế độ dinh dưỡng, …
- Chủ động điều chỉnh tỷ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất.
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HĨA GIỚI TÍNH
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
BÀI 12: C CH XÁC NH GI I TÍNHƠ Ế ĐỊ Ớ
- Nắm được cơ chế phân hoá giới tính và các yếu tố ảnh hưởng sự
phân hoá giới tính người ta có thể điều chỉnh tỉ lệ đực cái ở vật
nuôi và cây trồng phù hợp với mục đích sản xuất.
Bài 5- SGK trang 41:
Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường

hợp nào sau đây đảm bảo tỉ lệ đực : cái xấp xỉ là 1:1?
a. Số giao tử đực bằng số giao tử cái.
b. Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng tương
đương.
c. Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng
nhau.
d. Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và
NST Y) với giao tử cái tương đương.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 2 : Hoàn thành bảng sau:
Sự khác nhau giữa NST thường và NST giới tính
NST giới tính NST thường
1. chỉ có một cặp trong tế
bào lưỡng bội
2. Luôn tồn tại thành từng cặp
tương đồng
3. Mang gen qui định tính
trạng thường của cơ thể.
1. Gồm nhiều cặp trong tế bào
lưỡng bội
2. Tồn tại thành cặp tương
đồng (XX) hoặc không tương
đồng (XY)
3. Chủ yếu mang gen qui định
giới tính của cơ thể.
Hãy đọc các thông tin sau đây:
Sử dụng hooc môn sinh
dục kết hợp với giải phẩu,
anh Thanyarasmi đã

chuyển đổi giới tính thành
nữ và đoạt vương miện
hoa hậu chuyển đổi giới
tính Thái Lan 2002.
Cũng như Thanyarasmi,
nam diễn viên Hàn Quốc
Lee Si Yeon đã chuyển đổi
thành một cô gái và đã lấy
chồng vào năm 2008.
Bài12- CÔ CHEÁ XAÙC ÑÒNH GIÔÙI TÍNH
Ở Việt Nam:
Ca sĩ Hương Giang Idol
Ca sĩ Lâm Chi Khanh
Trong ®µn c¸ hÒ toµn con ®ùc vµ chØ cã mét con c¸i,
khi nã chÕt v mét lý do nµo ®ã thà ì mét con ®ùc trong
®µn sÏ biÕn ®æi thµnh con c¸i vµ lµm nhiÖm vô sinh ®Î.
DN Dề
- Về nhà học bài, trả lời câu hỏi SGK.
- Học ghi nhớ SGK.
- Đọc phần Em có biết .
- Chuẩn bị tr&ớc bài mới.
BAỉI 12: C CH XAC NH GI I TNH
BAỉI 12: C CH XAC NH GI I TNH
BAỉI 12: C CH XAC NH GI I TNH
BAỉI 12: C CH XAC NH GI I TNH
I. NHIM SC TH GII TNH
II . C CH NST XC INH GII TNH :
III. CC YU T NH HNG N S PHN HểA GII TNH
2n
2n

2n
2n
2n
n
n
n
n
n
n
2n
2n
2n
n
nnn
Sù t¹o tinh
Sù t¹o no·n
Tinh trïng
Trøng
Nguyªn ph©n
Gi¶m ph©n 1
Gi¶m ph©n 2
KIỂM TRA BÀI CŨ
SƠ ĐỒ PHÁT SINH GIAO TỬ ĐỰC VÀ CÁI
KIỂM TRA BÀI CŨ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Giải thích vì sao bộ NST đặc trưng cho loài sinh sản hữu tính lại
được duy trì ổn định qua các thế hệ?
Câu 2: Cho các từ” “ Nguyên phân, Giảm phân, Thụ tinh” và sơ đồ sau.
Hãy điền các quá trình đó vào các giai đoạn 1, 2, 3,4,5 ở sơ đồ
Bố

Mẹ
Tinh trùng
Trứng
Hợp tử
Cơ thể
1
2
3 4
5
NP
GP
GP
NP
Thụ tinh
S
I
N
H

H
Ọ
C

9