Điều dưỡng cho bệnh nhân phục hồi chức năng liệt nửa người

ĐIỀU DƯỠNG, PHCN
CHO BN LIỆT NỬA NGƯỜI
PGS.TS. Vũ Thị Bích Hạnh
2010

Khái niệm, yếu tố nguy cơ, tiến triển

Mẫu co cứng, giảm khả năng và nguyên tắc
chăm sóc, phục hồi chức năng theo các giai
đoạn.

Áp dụng được các kỹ thuật chăm sóc và PHCN
theo giai đoạn.

Hướng dẫn tư vấn người bệnh cách thức chăm
sóc, tập luyện
MỤC TIÊU
ĐN CỦA WHO:

- Thiếu sót TK

- Đột ngột: khỏi, di chứng hoặc tử vong

- Không do chấn thương

BM TK 1995: 115,92/ 100.000, trong đó
92,62% có di chứng vận động.

Khoa PHCN, BV Bạch mai (1999), 22,41% BN
điều trị nội trú
ĐỊNH NGHĨA

Yếu tố nguy cơ

+ Các bệnh tim- mạch: THA, vữa xơ động mạch, các
bệnh tim (loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, viêm nội tâm
mạc nhiễm khuẩn), bệnh van tim

+ Các nguyên nhân dinh dưỡng, chuyển hoá: bệnh béo
phì, uống rượu, hút thuốc lá, ăn mặn, đái tháo đường,
tăng lipit huyết thanh, tăng A. uric máu

+ Các yếu tố khác:

Dùng thuốc như thuốc tránh thai có oetrogen, các yếu
tố gia đình
Những khó khăn của BN LNN

Mẫu co cứng

Co rút cơ

Đau, Cứng khớp vai

Thất ngôn

Hạn chế di chuyển

Sinh hoạt hàng ngày
khó
Vấn đề của BN ở GĐ cấp


Có thể bị rối loạn tri giác, chức năng sinh
tồn.

Liệt hoàn toàn hoặc yếu nửa người và mặt
bên đối diện với bán cầu tổn thương.

Thất ngôn, rối loạn cảm xúc, tâm thần

Tăng huyết áp, tăng đường máu…

Các nguy cơ bị thương tật thứ phát.
Mục tiêu PHCN ở giai đoạn cấp
- Kiểm soát nhiễm trùng:
Chăm sóc đường Hô hấp, tiết niệu
- Chống teo cơ, co cứng và co rút cơ:
Tư thế đúng, tập thụ động, kéo giãn, nẹp chỉnh hình
- Phòng ngừa và điều trị loét do đè ép:
Tư thế, đệm chống loét, lăn trở, chăm sóc loét
- Tăng vận động chức năng bên liệt
Lăn trở, ngồi dậy sớm, hỗ trợ độc lập trong sinh hoạt
PHCN ở giai đoạn cấp
1. Kiểm soát yếu tố nguy cơ:
- THA, ĐTĐ, bệnh lý tim mạch
2. Theo rõi RL tri giác
- Dấu hiệu sinh tồn
- Chăm sóc BN hôn mê
PHCN ở giai đoạn cấp
3. Kiểm soát
thương tật thứ
phát:

- Tư thế đúng:
Nằm ngửa
Nằm nghiêng
PHCN ở giai đoạn cấp
4. Tăng sức mạnh của nửa người liệt:
Tư thế và Lăn trở
Bên liệt ra ngoài
Lăn sang bên lành và bên liệt
PHCN ở giai đoạn cấp
4. Tăng sức mạnh của nửa người liệt
H.dẫn BN tự tập
Cài tay đưa lên đầu
Làm cầu
PHCN ở giai đoạn cấp
4. Tăng sức mạnh của nửa người liệt
H.dẫn BN tự chăm sóc
Mặc áo
Mặc quần
PHCN ở giai đoạn cấp
4. Cải thiện thăng bằng
Thăng bằng ngồi
Vấn đề của BN ở GĐ hồi phục

Liệt chuyển thành liệt cứng.

Dần dính, hạn chế vận động các khớp vai,
cổ chân bên liệt

Các khiếm khuyết ngôn ngữ, các rối loạn
nhận thức


Các hoạt động sinh hoạt hàng ngày hồi
phục nhưng hạn chế.
Mẫu co cứng của BN LNN

Gập- khép- xoay trong ở
chi trên

Duỗi - dạng- xoay ngoài
ở chi dưới

Thân mình, cổ co ngắn

Cử động khối
PHCN ở giai đoạn hồi phục
1. Kiểm soát cử động khối- mẫu co cứng
-
Tư thế đúng chống lại mẫu
co cứng
- Đeo nẹp chỉnh hình dưới gối,
nẹp cổ tay.
-
Hướng dẫn BN tự tập chủ
động hoặc thụ động theo
TVĐ khớp
Tập thụ động TVĐ khớp vai
2. Tăng vận động của nửa người liệt
•
Tập đứng dồn trọng
lượng một bên chân

•
Tập mạnh cơ
2. Tăng vận động của nửa người liệt
Tập lăn trở di chuyển
quanh nhà với dụng cụ
Tập di chuyển: đứng dậy/
Giường- xe lăn
2. Tập thăng bằng đứng
Đứng thăng bằng
Tập đi với gậy
3. Tăng cường tự chăm sóc

- Hoạt động trị liệu:
Cởi áo
Vấn đề của BN ở GĐ di chứng/ tái
hòa nhập

Di chứng về vận động
Tình trạng co cứng co rút đau và cứng khớp

Thất ngôn, khó giao tiếp

Tâm lý: trầm cảm

Hạn chế tham gia các HĐ gia đình và xã hội

Điều kiện tiếp cận tại cộng đồng
1. Theo dõi- tư vấn- hỗ trợ
•
Theo dõi sức khoẻ định kỳ

•
Tư vấn và hỗ trợ tâm lý
•
Đề phòng tái phát
2. Tập mạnh cơ tại nhà
•
Tập với người thân và dụng cụ tự chế
3. Tập duy trì tầm vận động. Chống
cứng khớp – Dụng cụ chỉnh hình
•
Tập với người thân và dụng cụ tự chế
3. Tập duy trì tầm vận động. Chống
cứng khớp – Dụng cụ chỉnh hình
Chống bàn chân thuổng
Chống co rút cổ-bàn tay