những phong tục trong tết nguyên đán của người trung quốc

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
I. Phần mở đầu
Có một không gian mênh mông và một thời gian sâu thẳm, văn hóa Trung
Hoa dờng nh vẫn còn để ngỏ cho mọi cuốc thám hiểm. Sánh vai cùng các nền văn
minh văn hóa lớn, lâu đời nh ấn Độ, Ai Cập, ả Rập, Lỡng Hà, ta thấy văn minh
văn hóa Trung Hoa quả thực đáng để loài ngời lu ý và quan tâm. Trung Hoa là
một nền văn hóa đợc xây dựng từ xa xa với các mối quan hệ giữa tự nhiên và xã hội,
là các triều đại phong kiến nối tiếp nhau, là những vạn lý trờng thành và cũng là
những nét phong tục bình dị hàng ngày. Văn hóa Trung Hoa có ảnh hởng sâu rộng
tới nhiều nớc trong khu vực và thế giới, đặc biệt là các nớc phơng Đông.
ở đây em xin đề cập đến một mĩ tục của ngời Trung Quốc, đó là phong tục
đón tết Nguyên Đán của ngời Trung Quốc.
Sự hình thành và lu truyền gìn giữ nét đẹp này là cả một quá trình lịch sử lâu
dài, một nội dung phong phú có ý nghĩa quan trọng và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc.
Cùng với những phong tục khác nh ăn, mặc, ở phong tục đón tết Nguyên
Đán của ngời Trung Quốc đã làm phong phú thêm, tô điểm thêm cho một nền văn
hóa đẹp đẽ và có từ lâu đời.
Với lý do trên bài báo cáo khoa học bớc đầu muốn đề cập đến nguồn gốc
hình thành, biểu hiện và ý nghĩa của phong tục này nhằm tìm hiểu sâu sắc hơn về
văn hóa Trung Quốc và muốn có sự đối chiếu với Việt Nam một nớc láng giềng
bao lâu nay với Trung Quốc.
Sau một thời gian dài tìm tòi suy nghĩ cũng nh đợc sự hớng dẫn tận tình của
thầy giáo hớng dẫn, em đã hoàn thành bài báo cáo khoa học về đề tài Một số
phong tục ngày tết Nguyên Đán của ngời Trung Quốc. Do thời gian có hạn
cũng nh trình độ còn hạn chế, kiến thức ít ỏi nên bài báo cáo khoa học không tránh
khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận đợc sự đóng góp chân thành của các thầy
cô giáo và các bạn để bài báo cáo khoa học đợc hoàn thiện hơn.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn sự hớng dẫn chỉ bảo nhiệt tình của thầy
giáo hớng dẫn cũng nh các thầy cô giáo trong khoa Đông Phơng học trờng Đại học
Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn Đại học Quốc Gia Hà Nội, các thầy cô giáo

Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
công tác tại trung tâm nghiên cứu Trung Quốc, th viện trờng Đại học Khoa Học Xã
Hội và Nhân Văn Hà Nội, th viện quốc gia, các bạn sinh viên K48 khoa Đông Ph-
ơng đã giúp em hoàn thành bài báo cáo khoa học này.
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
II. Nội dung
1. Nguồn gốc tết Nguyên Đán của ngời Trung Quốc
1.1. Tết là gì?
Tết bắt âm từ chữ tiết. Tiết là một giai đoạn thời gian theo sự vận
động chu kì của từ lễ tiết. Lễ tiết có hai ý nghĩa: một là cúng (lễ), hai là ăn
uống cho cả một năm làm lụng vất vả; vì vậy mà ngời ta gọi là ăn Tết.
1.2. Nguyên Đán là gì?
Theo cách giải thích bằng tiếng Hán Việt thì nguyên là bắt đầu, đán là
buổi sáng sớm.
1.3. Tết Nguyên Đán là gì?
Tết Nguyên Đán là hết một vòng bốn mùa, là ngày đầu tiên của một năm.
Ngày tết Nguyên Đán còn đợc gọi là Tam Nguyên ( 3 mở đầu) vì đó là ngày đầu
năm, đầu mùa (mùa xuân), đầu tháng (tháng giêng).
1.4. Nguồn gốc ngày tết Nguyên Đán
Theo ý kiến của nhà nghiên cứu Nhất Thanh viết theo từ điển Thợng Hải
mục trung ngoại lịch đại niên sự biểu thị thì khởi đầu lịch Tàu 3000 năm trớc lịch
Tây kỉ nguyên. Thời nhà Hạ (2205 1818 trớc Tây Lịch) lịch Tàu chọn tháng 1
là tháng Giêng nhng đến thời Hán Vũ Đế lại chọn tháng Dần là tháng giêng và lu
truyền cho đến ngày nay.
đối với những ngời Trung Quốc mà nói, những ngày long trọng nhất, náo
nhiệt nhất, vui vẻ nhất chính là ngày tết Nguyên Đán. Theo sách phong tục lễ

nghi dân gian Trung Quốc nhà xuất bản Thanh Hóa thì nó bắt nguồn từ từ lạp
tế (tế lễ tháng Chạp) của xã hội nguyên thủy. Mọi ngời trải qua một năm cần cù
lao động, lúc giao thừa giữa cuối năm và đầu năm mới đem những thứ thu hoạch
đựơc để thờ cúng thần linh và tổ tiên để cảm tạ sự ban ơn của tự nhiên, dần dần hình
thành phong tục chúc mừng đầu năm.
Nh vậy, tết Nguyên Đán hay còn gọi là tết âm lịch (ăn tết theo ngày âm chứ
không phải ăn tết theo ngày dơng nh phơng Tây) là một mĩ tục của ngời dân Trung
Quốc. Cái tên tết âm lịch (xuân tiết tế) bắt đầu từ năm 1913. Lúc bấy giờ, ngài
Chu Khải Khâm đa tờ trình lên Viên Thế Khải là định tứ thời tiết hạ trình (tờ trình
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
xin định ra ngày nghỉ của 4 mùa) và đã định ra ngày mùng 1 âm lịch của tháng đầu
tiên trong năm là ngày tết.
2. Những phong tục trong tết Nguyên Đán của ngời Trung Quốc
2.1. Phong tục là gì?
Theo từ điển tiếng Việt (NXB Văn hóa thông tin tái bản in năm2002) thì
phong tục là những nếp cũ đã thành tục lệ đợc lu truyền trong dân gian đợc mọi
ngời hởng ứng và làm theo.
2.2. Ngời Trung Quốc đón tết Nguyên Đán có những phong tục gì?
2.1.1. Phong tục cúng táo vơng thần
Truyền thuyết dân gian nói Táo vơng gia là thần đợc Ngọc Hoàng đại đế sai
xuống trần gian xem xét thiện ác, hàng năm phải bay về trời và 23 tháng Chạp để
báo cáo tình hình cho nên nhà nhà đều cúng ông Táo.
Tế Táo (cúng ông Táo) đợc tiến hành đêm 23 tháng Chạp. Tranh hình ông
Táo đợc dán lên tờng bếp ở phía đông hoặc phía tây của nhà chính, hai bên là câu
đối Lên trời nói việc tốt, trở về mang theo điều may mắn. Lúc cúng tế, ngời ta th-
ờng phải đặt một mâm hoa quả và một bát canh mì sau đó đốt hơng khấn vái. Trong
tiếng pháo ngời ta làm lễ tiễn Táo vơng gia lên trời, sau đó đốt bỏ thần bếp cũ, và
đốt kèm theo một số ngũ cốc, lơng thực, cỏ cây để nuôi ngựa của Táo vơng gia. Sau

khi đốt thần bếp cũ để đa Táo vơng gia cũ lên trời có ngời dán thần bếp mới ngay,
có ngời để đến đêm 30 mới dán. Cúng ông Táo phần nhiều dùng thực phẩm ngọt,
dính với ý nghĩa là để miệng Táo vơng gia ngọt ngào nói toàn điều hay. đơng
nhiên, ý nghĩa chân chính của lễ cúng ông Táo không phải là để Táo vơng gia nói
toàn lời hay lời tốt, mà để lúc Táo vơng gia trở về hạ giới mang hết ngũ cốc lơng
thực trở về, có thể nói là trở về với mọi điều tốt lành. Trong lúc cầu xin và cúng
ông Táo còn có niềm mong mỏi một ngày mai tốt đẹp, ngũ cốc đợc mùa, một năm
mới may mắn và hạnh phúc.
Nh vậy, với tục tế Táo đã mở ra khúc dạo đầu cho sự phấn khởi đón năm mới.
2.2.2.Phong tục quét rác đón tết nguồn gốc
Mỗi khi tết đến xuân về, nhà nhà đều muốn làm cuộc tổng vệ sinh quét dọn.
Mọi ngời quét dọn nhà cửa, rửa sạch đồ dùng gia đình, giặt toàn bộ chăn màn ngày
xuân gọi là tảo niên.
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
Quét rác đón Tết không chỉ vì sạch sẽ để đón năm mới mà nó còn có lịch sử
cần chú ý.
Tập tục tảo niên bắt đầu từ thời vua Nghiêu, vua Thuấn. Do một loại nghi
thức tôn giáo trừ dịch bệnh thời cổ đại diễn biến mà thành. Đến thời Đờng, Tống,
phong tục tảo niên thịnh hành, theo Mộng lơng lục của Ngô Bạch Mục ghi lại:
Cuối tháng 12, binh sĩ thứ dân bất kể to hay nhỏ đều quét dọn nhà cửa, trừ khử ô
uế, sạch nhà, sân để chúc sự bình an của năm mới. Đến nay dân gian còn lu hành
câu ngày 24 tháng Chạp phải quét đất quét nhà cửa.
Trong dân gian còn lu truyền một truyền thuyết. Tập tục quét rác là do tá điền
ở Thông Châu đón lơng thực hàng năm của Ngọc Hoàng mà ra. Trớc đây, những ng-
ời tá điền cả năm đầu tắt mặt tối, ngoài lơng thực nộp thuế ra, số còn lại không đáng
là bao. Họ cầu khấn Táo vơng khi lên thiên đình nói những lời hay lời đẹp để Ngọc
Hoàng khai ân, từ kho trời ban xuống chút ân huệ, trớc đêm 30 trút gạo trắng nh
tuyết xuống để họ ăn bữa cơm đoàn tụ no nê. Để nghênh đón ân huệ của Ngọc

Hoàng, mỗi năm vào ngày 24 tháng Chạp những ngời tá điền đều quét dọn trong
nhà ngoài sân sạch sẽ để đón chờ lơng thực trời ban cho. Cứ nh vậy từ năm này qua
năm khác, quét rác đã trở thành một phong tục trong dân gian
2.2.3.Phong tục dán giấy hoa lên cửa sổ.
Để đón tết, ngời Trung Quốc không chỉ quét dọn nhà cửa cho sạch sẽ mà còn
trang hoàng ngôi nhà của mình đẹp đẽ hơn, khang trang hơn để đón tết.
Về tập tục dân gian đón tết dán giấy hoa lên cửa sổ, có câu trên song thiếp
hồng chỉ hồ lô, phùng tiết quá tuế thu ôn dịch ( Nghĩa là: cửa dán giấy đỏ hồ lô
(bầu nậm), vào dịp tết thu lây bệnh dịch) (Theo sách phong tục- lễ nghi dân gian
Trung Quốc NXB Thanh Hóa trang 20). Dán giấy hoa trong dân gian là một
loại trang trí trên cửa của dân c, trong tập tục hàng năm tiễn cũ đón mới ứng dụng
phổ biến đặc biệt, mục đích chủ yếu là trừ bỏ cái cũ, đón cái mới, tìm điều tốt lành.
Đề tài nghệ thuật song hoa (cắt giấy) rất rộng. Có nhân vật, hoa cỏ, loài thú,
lời chúc cát tờng, mẫu hoa văn, nhng hình thức trên bức họa tổng hợp ngời, chim,
hoa, côn trùng, văn tự thì gặp nhiều nhất. Trong đó hình thức mang tính chất đại
diện nhất là song hoa chữ hỉ. Cắt chữ hỉ nói chung là dùng cho phong tân hôn
nhng năm mới là thời gian tốt nhất, rất nhiều ngời kết hôn, cho nên chữ hỉ cũng
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
chính là vật trang sức đón năm mới. Hình tròn của chữ hỉ trong dân gian giải
thích là hồ lô. Hồ lô nhiều hạt, nhiều phúc, từ xa đến nay là tợng trng của sinh
mệnh và sinh sản. Cho nên chữ hỉ vừa có dáng hình hồ lô lại vừa hàm ý mang ý
chúc mừng, vì vậy trở thành đề tài nghệ thuật cắt giấy dán cửa sổ.
Vì sao lại cắt chữ hỉ? Hỉ có nghĩa là: mừng, vui, việc mừng, thích, a, thích
hợp. Cắt giấy chữ hỉ nói chung đều cắt thành chữ song hỉ. Song hỉ nói chung
đều là sự tổng hợp của văn tự và văn hoa. Xử lý trên mẫu hoa văn chữ hỉ có nghệ
nhân thể hiện sức tởng tợng của họ: đầu hổ, ngựa vằn, hoa đào hoa lựu, song ngữ
liên hoa, hồ điệp qua đằng, vạn niên thanh, long phợng Các loại hình tợng đều đ-
ợc dùng trong hoa văn chữ hỉ. Những hình tợng này nói chung đều ngụ ý tốt lành

cho tình yêu, cho hôn nhân, sinh con trai đầu lòng trong sinh hoạt thờng ngày của
nhân dân. Trong dân gian, những bức họa đó tinh xảo, khéo léo, chặt chẽ, cát tờng
nh ý, tràn đầy không khí bình yên.
Dán giấy là một hình thức trang trí trong nhà rất phù hợp với phơng Bắc. Phơng
Bắc khô ráo tơng đối nhiều bụi, kiến trúc của dân c phần nhiều là dùng gỗ làm ô
cửa sổ, để phòng bụi, mọi ngời dán giấy đỏ vừa đẹp lại vừa mang không khí vui tơi.
Hàng năm, mỗi khi quét dọn đón tết, ngời ta thay luôn giấy dán cũ và dán vào đó
giấy mới.
Nh vậy, nghệ thuật cắt giấy dán giấy có cơ sở quần chúng vững chắc, cũng đợc
sinh mệnh nghệ thuật, tràn đầy sức sống. Trong dân gian, các địa phơng Trung
Quốc hầu nh đều có thởng thức, cách điệu, dạng thức màu khác nhau. Đây cũng là
một trong những mĩ tục của Trung Quốc.
2.2.4.Dán câu đối Tết
2.2.4.1.Nguồn gốc của câu đối tết
Câu đối tết hình thành từ sách xuân th đời Đờng. Xuân th lạ đợc gọi là
thiếp nghi xuân (thiếp hợp với tết). Trong ngày lập xuân, viết hai chữ nghi xuân
dán lên mé cửa. Hình thức đó dần dần phát triển thành câu đối, mang tính văn hóa
rõ nét, nó luôn dùng từ, câu đối nhau, âm vần hài hòa. Câu đối xuân sớm nhất ghi
chép trong sử sách là câu đối Năm mới đón nhận ta chúc mừng: Ngày tết tốt lành
hiệu trờng xuân của Hậu Thục Chủng Mạnh Sờng, mà tên gọi chính thức của câu
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
đối tết đại khái bắt đầu có ở thời Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chơng. Xin trích
nguyên câu đối do Hậu Thục Chủng Mạnh Sởng viết:
Tân niên nạp d khánh
Giai tiết hiệu trờng xuân
Xin tạm dịch:
Năm mới lại thêm vui
Tiết đẹp gọi trờng xuân

Ngày tết câu đối thờng dùng giấy đỏ để viết. Chữ viết có thể màu vàng hoặc
đen. Có một số địa phơng viết câu đối trên gỗ.
2.2.4.2. Câu đối nội hàm văn hóa.
Tết về, nhà nhà đều dán câu đối. Câu đối tết là một hình thức mà mọi ngời
thích nghe, ham đọc và dần cũng đợc áp dụng rộng rãi không chỉ trong ngày tết mà
còn có cả trong ma chay, cới xin, mừng tân gia
Câu đối có nhiều loại nh: thọ liễn (câu đối mừng thọ), vẫn liễn (câu đối
viếng), hạ liễn (câu đối chúc mừng), danh thắng liễn (câu đối cảnh đẹp), trạch đệ
liễn (câu đối mừng nhà), đáp tặng liễn (câu đối tặng nhau), trung đờng liễn (câu đối
tặng đại học sĩ)
Câu đối biểu hiện t tởng của trí tuệ con ngời. Sự ngắn gọn súc tích của câu
đối có thể sử dụng những đặc sắc trong sáng tác của ngời khác, đáp ứng yêu cầu
hàm súc, khéo léo trong cách biểu đạt. Dán câu đối, viết câu đối ngày tết là một mĩ
tục, một vẻ đẹp vừa nho nhã vừa trí tuệ trong dân gian Trung Quốc. Xin trích dẫn ra
đây một vài câu đối hay mà ngời dân Trung Quốc dán để tống cựu nghênh tân (tạm
biệt năm cũ, đón năm mới):
Nhất nguyên phục thủy
Vạn tợng canh tân
Tạm dịch:
Năm mới bắt đầu
Đổi mới muôn vẻ
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
Hay câu:
Đông phong từ từ nghênh cựu tuế
Mai hoa điểm điểm báo tân xuân
Nghĩa là:
Gió đông nhẹ thổi chào năm mới
Hoa mai tô điểm báo xuân về.

Nh vậy nói chung viết câu đối và dán câu đối vừa là một hình thức trang trí
ngày tết đã trở thành phong tục, đồng thời nó cũng mang nội hàm t tởng cầu sự bình
an, hạnh phúc và là tiếng lòng chung của ngời dân Trung Quốc bao đời nay.
2.2.5.Dán tranh tết
Dán tranh tết cũng là nghệ thuật truyền thống của dân gian Trung Quốc.
Tranh tết có nguồn gốc từ tranh thần giữ của thời Lỡng Hán lu truyền rộng rãi
trong dân gian. Dán tranh thần giữ của chủ yếu là để trừ tà. Sách kinh sở tuế thời
kí của Tôn Lẫm triều Lơng thời Nam triều viết rằng: Ngày mồng một tháng giêng
vẽ hai thần giữ của dán ở bên trái và bên phải nhà, bên trái là thần trà, bên phải là
thần trừ tà, tục gọi là thần giữ của (Trích sách Cội nguôn văn hóa Trung Hoa
NXB Hội Nhà văn, trang 1213). Đến thời Đờng tợng tranh vẽ thần giữ của là Tần
Thúc Bảo, úy Tri Kính Đức ngời nhà Đờng. Tục truyền là do Đờng Thái Tông cho
ngời họa sĩ đến vẽ hình tợng oai phong của hai vị tớng đó ở ngoài cửa cung, sau này
kế thừa mà thành phong tục.
Tranh thần giữ của phần nhiều là hình chữ nhật. Bên phải và bên trái của phía
trong nhà đều phải treo một bức tranh. Nhà ở hiện đại phần nhiều là cửa đơn cho
nên ngời ta thờng dán hai bức tranh vào một cánh cửa. Có ngời còn dán bên cánh
cửa bức tranh tết ông Táo hay ông Thọ thay thần giữ của.
Nh thế, dán giấy hoa, dán câu đối và dán tranh tết là những hình thức trang trí
ngôi nhà không thể thiếu trong ngày tết trong dân gian Trung Quốc.
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
2.2.6. Phong tục trong đêm giao thừa (hay còn gọi là đêm trừ tịch)
2.2.6.1.Nguồn gốc
Tập tục đón giao thừa sớm nhất vào thời Nam Bắc triều. Canh Kiên Ngô, Từ
Quân Thiến triều Lơng đều có thơ văn đón giao thừa: Nhất dạ liên song tuế, ngũ
canh phân nhi niên. Nghĩa là: một đêm liền hai tuổi, năm canh chia hai năm.
Nh vậy giao thừa chính là sự tiếp giao giữa đêm cuối cùng của năm cũ và ngày
đầu tiên của năm mới.

Thời xa đón giao thừa còn gọi chiếu hổ hao (chiếu sáng) mọi ngời thắp nến
hoặc đèn dầu thâu đêm đón giao thừa tợng trng cho việc xua đuổi đốt cháy hết tà ôn
bệnh tật chờ đón một năm mới may mắn, tốt đẹp nh ý.
Phong tục này đợc mọi ngời lu truyền đến ngày nay.
2.2.6.2.Các phong tục trong đêm giao thừa
Có lẽ đêm giao thừa, giây phút thiêng liêng nhất là tống cựu nghênh tân (tạm
biệt năm cũ đón năm mới). Mấy ai có thể không xốn xang khi tận hởng thời khắc
đó. Có lẽ vì vậy mà con ngời ta thức thâu đêm để tận hởng những phút giây thiêng
liêng này.
1. Tế tổ
Tế tổ là một nội dung quan trọng của trừ tịch. Chiều 30 tết ngời ta đã
chuẩn bị hơng, nến, đèn lồng, pháo đến lúc hoàng hôn bắt đầu cúng tổ tiên. Đó
là phong tục cũ lu truyền từ thời thợng cổ. Ngoài việc cầu xin tổ tiên phù hộ ban
phớc giao thừa còn mang ý nghĩa đoàn tụ gia đình.
2. Thủ tuế với những bữa cơm giao thừa bữa cỗ tất niên
Thủ tuế tức đêm trừ tịch ngời ta thức thâu đêm, ôn chuyện năm cũ, nói
chuyện năm mới để chờ trời sáng. Thời Tấn, thời Tống đều có th tịch ghi chép lại
tập tục thủ tuế. Thủ tuế có hai hàm nghĩa: một là từ biệt năm cũ, hai là đón ngày
đầu tiên của năm mới.
Đêm cuối cùng của tháng 12 âm lịch gọi là đêm trừ tịch. Trừ có nghĩa là
bỏ đi, tịch có nghĩa là đêm. Trừ tịch vốn có nghĩa là trừ bỏ đêm cuối cùng của
năm, bỏ cũ đón mới (tống cựu nghênh tân).
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
Thông thờng vào đêm giao thừa, mọi ngời trong nhà tụ tập quây quần bên
nhau ăn bữa cơm cuối năm, gọi là bữa cơm tất niên. Trong sách Thanh gia
lục của Cố Thiết Khanh ngời đời Thanh viết: Đêm giao thừa già trẻ tụ tập dọn
tiệc gia đình, nói nhiều lời tốt đẹp gọi là bữa cơm tết tục gọi là hợp gia hoan. Bữa
cơm đó cả già trẻ trai gái cùng ăn, vừa ăn vừa trò chuyện.

ở miền Bắc bữa cơm này nhất định phải ăn bánh chẻo. ở miền Nam bữa
cơm này nhất định phải có rất nhiều món ăn, ngòi ta còn gọi bữa cơm này là
phân tuế, phải có 10 bát món ăn, trong đó có mấy món đặc biệt nh món lục
tuân. Bữa cơm tất niên ở Hàng Châu, Tô Châu, Thợng Hải không thể thiếu món
bánh chẻo, tợng trng cho Nguyên Bảo (nghĩa là đỉnh vàng). Món này có trứng
gà làm vỏ, bên trong có nhân thịt. Vỏ màu sáp vàng, nhân phớt hồng, có ít rau
chân vịt và miến không những đẹp mắt mà tăng thêm bầu không khí ấm cúng,
thơm nức cho ngày tết. Lại thêm một bát thịt viên có ý nghĩa đoàn viên đoàn tụ,
đĩa thịt thủ lợn (gọi là Nguyên báo nhục), với một đĩa thịt kho trứng gà nhất
định phải đủ, với ý nghĩa không thể thiếu, con cháu đầy nhà, một đĩa cá, sau khi
đặt lên không thể ăn đầu cá, đuôi cá với ý nghĩa có đầu có đuôi. Rợu đồ tô bất
kể già trẻ, bất kể biết uống hay không biết uống đều phải uống một chút, cơm bày
cùng rợu đồ tô ăn uống mặt đỏ hồng hào, dạt dào ý xuân.
C dân Đài Loan gọi bữa cơm tất niên là vi l. Ngời ta quây quần bên bàn
tròn có đặt nồi lửa. Mỗi món ăn đều mang ý nghĩa: cá viên tợng trng cho sự
đoàn viên, gà trong gà vàng (kê trong kim kê) tiếng Đài Loan hợp với âm
gia tức thực kê khởi gia nghĩa là ăn thịt gà gia đình sung túc. Một số món ăn
rán qua mỡ biểu thị giờ vận hng vợng (gia đình làm ăn thịnh vợng).
Cam tiếng Đài Loan giải thích làphạn, ăn cam lấy nghĩa là phát tài sung
túc. Món rau khi ngồi quanh bếp lửa (vi l) không đợc dùng dao để cắt, rửa sạch
cả gốc đem nấu. Khi ăn cũng không đợc cắn đứt mà chậm chậm ăn từ đầu đến
cuối để chúc phúc bố mẹ, ông bà, chúc bố mẹ, ông bà trờng thọ. Nh vậy, bữa cơm
tất niên không chỉ đơn thuần là tế tổ mà nó còn thể hiện tình cảm trong gia
đình, là bữa cơm đoàn viên mang nặng hơi ấm tình ngời, tình cha con, tình vợ
chồng, anh em. Vì vậy ngời ta còn gọi bữa cơm tất niên là bữa cơm đoàn viên.
3. Gói bánh, ăn bánh vằn thắn là nội dung quan trọng của ngời phơng Bắc.
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
Tập tục ăn bánh tết bắt đầu có từ thời Minh, thịnh hành ở thời Thanh. Bánh mì

vằn thắn phải gói xong đêm giao thừa, ăn vào giờ Ngọ. Đó chính là lúc tiếng
chuông năm mới vang lên, năm mới bắt đầu. ăn bánh mì vằn thắn có ý nghĩa
ranh giới giữa năm cũ và năm mới, giao với giảo (bánh) gần âm (hài âm).
Vì thế mà ngời ta gọi nó là giảo tử.
ở Sơn Đông đêm giao thừa phải gói 3 loại bánh: thứ nhất là bánh nhân thịt ăn
tối giao thừa. Thứ hai là bánh chay dùng để cúng thần. Thứ ba là bánh ăn thử
nghiệm (nghiệm thuế) gói kèm tiền xu táo đỏ ăn vào sáng mùng một tết. Ngày tết,
cả nhà cùng gói bánh mang ý nghĩa đoàn viên. Nếu nh sáng mồng một tết ăn đợc
chiếc bánh có tiền xu hoặc táo đỏ thì coi nh năm mới cực kì may mắn.
gói bánh và ăn bánh tuy không phổ biến nhng nó cũng là một trong những
phong tục đón tết của một số địa phơng Trung Quốc. Điều này giữa Trung Quốc
và Việt Nam có nét khác biệt. Chúng ta sẽ tìm hiểu vấn đề này trong phần so sánh
với phong tục Việt Nam.
4. Tiền mừng tuổi đêm giao thừa
Mỗi khi tết đến xuân về, trẻ con đợc ngời lớn cho tiền mừng tuổi. Vì sao khi
tết đến xuân về phải cho trẻ tiền mừng tuổi?
ở đây có một câu chuyện đợc lu truyền rất rộng. Truyền thuyết kể lại rằng,
thời xa có một loại tiểu yêu tên gọi là sùng. Hàng năm cứ đến 30 tết nó xuất
hiện để hại trẻ con, nó dùng tay sờ 3 cái vào đầu trẻ con, đứa trẻ từ thông minh
nhanh nhẹn trở thành đứa ngốc nghếch. Vì vậy ngời ta phải đốt đuốc trông trẻ, gọi
là thủ sùng. Ngời ta dùng tờ giấy đỏ gói tiền, con sùng không dám lại để hại đứa
trẻ nữa, ngời ta gọi tiền này là áp sùng tiền (tiền đuổi con sùng), hơn nữa sùng
và tuế hài âm với nhau trôi theo năm tháng nên đợc gọi là áp tuế tiền (tiền
mừng tuổi).
Tiền mừng tuổi sớm nhất gọi là yếm thắng tiền, hoặc áp thắng tiền. Loại
tiền này không phải là loại tiền lu thông trên thị trờng, đó là loại tiền đồng đúc
thành hình đồng tiền đeo vào ngời để chơi và tránh tà ma. Loại đồ đeo trang sức
hình thức tiền tệ này xuất hiện sớm nhất vào thời Hán. Có loại trên mặt chính đúc
chữ và các lời nói nh Thiên thu vạn tuế, Thiên hạ thái bình, Khử ơng trừ
hung

Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
Thời Đờng ngày xuân có lệ rải tiền cung đình thịnh hành. Lúc bấy giờ tết
xuân là lập xuân, là ngày trong cung lễ bái nhau, trong dân gian không có tập tục
này. Quyển 26 bộ t trị thông giam đã ghi việc Dơng Quý Phi sinh con trai,
Huyền Tông đích thân đến thăm vui mừng ban cho việc tắm rửa đứa con vàng bạc.
Tắm rửa cho đứa con ngoài việc chúc mừng ra còn có ý nghĩa quan trọng là bùa
hộ mệnh trừ khử tà ma của ngời bề trên cho trẻ mới sinh.
Sau đến thời Tống Nguyên lấy ngày mồng 1 tháng giêng làm ngày lập xuân.
Không ít phong tục vào ngày lập xuân cũng chuyển đến tết xuân. Phong tục rải
tiền xuân đã thay đổi thành tập tục mừng tuổi cho trẻ con.
đến thời Minh Thanh, tiền mừng tuổi đại đa số dùng dây đỏ xâu tiền thành
chuỗi ban cho trẻ con. Sau thời dân quốc thì thay đổi, dùng giấy đỏ bọc 100 đồng,
ngụ ý Trờng mệnh bách tuế (thọ 100 tuổi). Mừng tuổi cho thế hệ sau đã trởng
thành thì trong giấy gói đỏ có một đồng tiền, tợng trng cho tài nguyên mậu
thịnh (tiền của phát đạt), nhất bản vạn lợi (một vốn vạn lời). Sau khi tiền xu trở
thành tiền giấy, các bậc cha mẹ thích chọn tiền giấy mới mừng cho con cái, vì
tiền và liên đồng âm, biểu thị đời sau liên tục phát tài, phát triển cao hơn đời
trớc.
Từ chuyện kể trên, không khó phát hiện ra rằng tục lệ tiền mừng tuổi nh
nguồn nớc chảy dài, tiền mừng tuổi thay thế cho lời chúc tốt đẹp nhất của thế hệ
trớc dành cho thế hệ sau, là bùa hộ mệnh của bề trên cho trẻ con, bảo vệ trẻ con
năm mới khỏe mạnh, mong muốn một năm mới may mắn.
2.2.7. Phong tục đốt pháo ngày tết
Trong ngày lễ tng bừng của ngời Trung Quốc, ngời ta đều đốt pháo hoa, pháo
tép. Pháo đốt trong ngày tết cũng có nguồn gốc sâu xa của nó.
Tập tục này ở Trung Quốc đã có hơn 2000 năm lịch sử. Trong Kính Sở tuế
thời ký đã từng ghi chép: mồng một tháng giêng, khi gà gáy lần thứ nhất mọi ngời
đều dậy nổ pháo trúc trong sân nhà mình để trừ tà ma và ác quỷ.

Trong bài thơ Xuân sớm của thi nhân Lai Hộc (thời nhà Hán) có câu:
Tân lịch tài tơng bán chỉ khai
Tiểu đình do tụ bộc can khôi.
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
Nghĩa là : Năm mới mở nửa trang giấy ra, trang đã phủ đầy tro của pháo
sào (pháo trúc) trong sân nhỏ.
Nh vậy đốt pháo ngày tết vừa có ý nghĩa nh để trừ tà ma ác quỷ, vừa có ý nghĩa
là tiếng reo để chào đón một năm mới an lành. Ngời ta có thể đốt pháo ngay trong
đêm giao thừa, cũng có thể đốt vào sáng mồng 1 tết.
2.2.8.Phong tục chúc tết
Mùng một tết, mọi ngời đều dậy sớm ăn mặc chỉnh tề đi thăm ngời thân và bạn
bè, chúc tết lẫn nhau.
Về nguồn gốc của tập tục chúc tết : có một truyền thuyết nh thế này: Thời đại
cổ xa có một loài quái vật, đỉnh đầu mọc một cái sừng, miệng đỏ nh một chậu máu,
mọi ngời gọi đó là niên. Mỗi khi đến đêm 30 tháng chạp, nó xuyên qua rừng núi
để cớp đồ ăn, cắn ngời. Con niên sau khi ăn no nê, nghênh ngang ra đi (vì mọi
ngời phải chuẩn bị một ít đồ ăn đặt ngoài sân hoặc cửa) mọi ngời mới mở cửa, gặp
nhau, nói lời mừng vui, chúc mừng lẫn nhau cha bị con niên ăn thịt. Phong tục
chúc tết đợc lu truyền cho đến nay.
Chúng ta đều biết mùa xuân mới là lúc thuận lợi để ngời ta thăn bạn bè cố hữu,
chúc mừng lẫn nhau. Sách Phạm thiên lô tùng lục của Sài Ngạc viết rằng: Nam
nữ lần lợt chúc bề trên, chủ nhà dắt trẻ con đi thăm bè bạn thân hữu hoặc sai con em
đi chúc mừng thay,gọi là chúc tết. Hiện tại, ngoài bạn bè, hàng xóm chúc mừng lẫn
nhau năm mới vạn sự nh ý, còn các đơn vị cũng tổ chức thành đoàn đi chúc tết, bạn
bè, đồng chí tụ tập nhau vào sáng mùng 1 tết chúc mừng lẫn nhau làm tăng thêm
mối thân tình của gia đình đồng chí. Ngày tết ngời ta thờng chúc nhau các câu nh
An khang thịnh vợng, đại các đại lợi Ngày tết tránh nói những điều rủi ro,
kém may mắn Lễ khai hạ kết thúc tết nguyên đán.

Nh vậy chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu phong tục ngày lễ tết Nguyên đán của
ngời Trung Quốc. Chúng ta cùng tin tởng rằng: Cùng với tiến bộ của xã hội, nội
dung ngày lễ truyền thống của Trung Quốc, ngày càng có sự thay đổi lớn.

III. so sánh với việt nam.
Việt Nam là nớc láng giềng với Trung Quốc. Trung Quốc là nớc có nền văn
minh lâu đời, cùng so sánh với văn minh Lỡng Hà, Ai Cập, ấn Độ, ả Rập . Vì vậy
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
mà văn hóa, văn minh Trung Quốc có sức lan tỏa, và có ảnh hởng tới các nớc xung
quanh. Việt Nam cũng chịu ảnh hởng của văn hóa Trung Hoa. Nhng chúng ta sẽ
không đi sâu vào tìm hiểu văn hóa Trung Hoa đã ảnh hởng tới Việt Nam nh thế nào,
mà chúng ta chỉ tìm sự khác nhau trong phong tục ngày tết Nguyên đán giữa Trung
Quốc và Việt Nam.
1. Nguồn gốc tết Nguyên Đán.
Giáo s viện sĩ Trần Ngọc Thêm nói : thời cổ, năm mới phơng Nam bắt
đầu từ tháng tý tức tháng Một, sau ảnh hỏng của Trung Hoa lấy tháng Dần làm
đầu năm, nhng tết ta vẫn mang đặc trng văn hóa dân tộc (trích Cơ sở văn hóa
Việt Nam 1999 Trang 150 151)
Nh vậy, nớc ta có phong tục đón tết Nguyên Đán là có nguồn gốc từ Trung
Hoa.
2. Một số nét khác biệt trong phong tục đón tết Nguyên Đán giữa Việt
Nam và Trung Quốc .
Chúng ta đều biết ngày 23 tháng chạp cả Trung Quốc và Việt Nam đều có
phong tục cúng ông Táo. nếu nh ở Trung Quốc, mọi ngời làm lễ cúng, đốt tranh
ông Táo cũ, dán tranh ông Táo mới, đồ cúng là một chút đồ ngọt thì ở Việt Nam
đồ cúng lại là một ít đồ ăn, một con cá chép (là phơng tiện để ông Táo bay về
trời), 1 đĩa xôi gà, thay mới hơng hoa, đôi hia, mũ áo. Ngời dân Việt Nam làm lễ
cúng ông Táo mang những điều tốt lành trở về.

Lễ tục trong 3 ngày tết của Việt Nam (mùng 1, 2, 3) là: cúng ông bà tổ tiên,
tục chúc tết mừng tuổi, và lễ hóa vàng kết thúc tết Nguyên Đán.
Điều khác biệt nữa giữa phong tục Việt Nam và Trung Quốc là Việt Nam có
tục hái lộc xông nhà: Đêm giao thừa ngời dân Việt Nam đi hái lộc ở cây đa đầu
làng hoặc ra chùa xin lộc, hoặc ở chốn tôn nghiêm.
Hái lộc có ý nghĩa : Hy vọng một năm mới tài lộc dồi dào, làm ăn thịnh v-
ợng, mạnh khỏe tiến bộ, thành đạt hơn năm cũ. Nhiều nhà chủ động tự mình xông
nhà hoặc dặn trớc ngời nhẹ vía mà mình thích về xông nhà. ở thành thị thời trớc
sáng mùng 1 có một số ngời nghèo gánh 1 gánh nớc đến một gia đình giàu có và
chúc họ Lộc phớc dồi dào. những ngời này đợc thởng tiền rất hậu. nhiều ngời
không tin tục xông nhà nhng cũng phải dè dặt, cha dám đến nhà ai sớm, sợ trong
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
năm mới gia đình ngời ta xảy ra chuyện gì không hay lại đổ tại mình nặng vía.
chính vì vậy đáng lẽ sáng mùng một đông vui lại hóa ra ít khách, trừ những nhà tự
xông nhà vì tục xông nhà chỉ tính ngời đầu tiên đến nhà.
điều khác biệt nổi trội và riêng biệt giữa Việt Nam và Trung Quốc nữa là
ngời Việt Nam có phong tục gói bánh chng ngày tết. bánh đợc gói bằng lá dong
,nguyên liệu làm bánh là gạo nếp, đỗ hành và thịt lợn. Từ xa xa nhân dân ta đã có
câu : Thịt mỡ, da hành ,câu đối đỏ. cây nêu, tràng pháo, bánh chng xanh là vì
vậy.
Bánh chng với nguyên liệu gạo nếp biểu tợng cho hơng hồn dân tộc, gạo
nếp là đặc trng của văn minh nông nghiệp. Bánh chng biểu tợng cho đất mẹ (có
nơi còn có bánh giầy biểu tợng cho trời cao) (đất vuông ). Ngày tết gói bánh chng
làm tăng không khí thiêng liêng ngày tết, thắp hơng và bày bánh chng lên bàn thờ
để nhớ công ơn tổ tiên và cũng làm tăng mối đoàn kết, thân tình giữa các thành
viên và tình bà con xóm giềng .
Tóm lại, phong tục đón tết Nguyên Đán của Việt Nam cũng có nét tơng tự
nh ở Trung Quốc vì Việt Nam là nớc láng giềng của Trung Quốc nên có ảnh hởng

của Trung Quốc là điều dễ hiểu.
Nhng mỗi dân tộc ít nhiều đều có phong tục tập quán mang bản sắc văn hóa
riêng của mình, trải qua sự hình thành lâu dài trong lịch sử dân tộc, là cuộc đấu
tranh bền bỉ giữa con ngời - xã hội, mang ý nghĩa thiêng liêng cao cả, là tài sản vô
giá, là linh hồn dân tộc hòa vào máu thịt mỗi ngời.
IV. ý nghĩa
Nh vậy, phong tục đón tết của Trung Quốc đã có sức ảnh hởng tới các nớc
xung quanh, không chỉ là Việt Nam mà có một số nớc khác nh Hàn Quốc, Nhật
Bản
Ngày tết, mọi ngời đều trở về quê hơng, tụ họp gia đình cùng nhau nói
chuyện đã qua và những dự định tơng lai làm cho mọi ngơì thêm hiểu nhau và thêm
gần nhau hơn. đồng thời, đó còn là một mỹ tục, là bản sắc văn hóa không chỉ của
Trung Quốc mà còn là của các nớc phơng đông nói chung. Nó cũng là biểu hiện của
lòng biết ơn tổ tiên cha ông đã vun đắp để có chúng ta ngày hôm nay. Nói đến tết
Nguyên Đán là nói đến ngày lễ tng bừng náo nhiệt nhất.
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học
V. kết luận
Văn hóa truyền thống Trung Quốc là sự nối kết bản sắc văn hóa của thời đại.
Qua các thời đại là sự kết hợp giữa lịch sử và hiện đại. phong tục trong ngày tết
Nguyên Đán của ngời Trung Quốc nằm trong bản sắc văn hóa truyền thống ấy.
Bốn mùa vẫn thay nhau luân chuyển. Con ngời chỉ xuất hiện một lần rồi ra đi
mãi mãi vào cõi vĩnh hằng. Nhng những gì là nét đẹp, là bản sắc văn hóa thì còn lại
mãi với thời gian. Phong tục trong ngày tết Nguyên Đán là nét đẹp đó. Chúng ta tin
tởng rằng những mỹ tục này sẽ đợc lu truyền bảo lu mãi mãi cùng dòng chảy thời
gian .
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học

Tài liệu tham khảo
1.Phan Kế Bình Việt Nam phong tục Nhà xuất bản văn học 2005.
2. Tân Việt Một trăm điều nên biết về phong tục Việt Nam Nhà xuất bản
văn hóa dân tộc 2005.
3. Phong tục tập quán ngời Việt Nhà xuất bản văn hóa thông tin 2004.
4. Đào Duy Anh Việt Nam văn hóa sử cơng Nhà xuất bản hội nhà văn
2002.
5. Đặng Đức Siêu văn hóa cổ truyền phơng đông Nhà xuất bản hội nhà
văn.
6. Phong tục cổ truyền Việt Nam Nhà xuất bản văn hóa thông tin 2002.
7. Trơng Thìn Nghi lễ thờ cúng tổ tiên đền chùa, miếu truyền thống và hiện
đại Nhà xuất bản Hà Nội 2004.
8. Cội nguồn văn hóa Trung Hoa Nhà xuất bản hội nhà văn .
9. Đặng Đức Siêu Hành trình văn hóa phơng Đông văn hóa Trung Hoa
Nhà xuất bản Lao động 2002.
10. Vơng Đại Hữu: Thợng cổ Trung Hoa văn minh Trung Quốc xã hội xuất
bản xã - 2000.
11. phong tục lễ nghi dân gian Trung Quốc Nhà xuất bản Thanh Hóa
2004.
12. Trần Ngọc Thêm Cơ sở văn hóa Việt Nam Nhà xuất bản giáo dục
1999.
13. Từ điển tiếng Việt Nhà xuất bản văn hóa thông tin 2002.
Mục lục
I. Phần mở đầu 1
II. Nội dung 3
1. Nguồn gốc tết Nguyên Đán của ngời Trung Quốc 3
1.1. Tết là gì? 3
Khoa Đông Phơng học
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo cáo khoa học

1.2. Nguyên Đán là gì? 3
1.3. Tết Nguyên Đán là gì? 3
1.4. Nguồn gốc ngày tết Nguyên Đán 3
2. Những phong tục trong tết Nguyên Đán của ngời Trung Quốc 4
2.1. Phong tục là gì? 4
2.2. Ngời Trung Quốc đón tết Nguyên Đán có những phong tục gì? 4
2.1.1. Phong tục cúng táo vơng thần 4
2.2.2.Phong tục quét rác đón tết nguồn gốc 4
2.2.3.Phong tục dán giấy hoa lên cửa sổ 5
2.2.4.Dán câu đối Tết 6
2.2.4.1.Nguồn gốc của câu đối tết 6
2.2.4.2. Câu đối nội hàm văn hóa 7
2.2.5.Dán tranh tết 8
2.2.6. Phong tục trong đêm giao thừa (hay còn gọi là đêm trừ tịch) 9
2.2.6.1.Nguồn gốc 9
2.2.6.2.Các phong tục trong đêm giao thừa 9
2.2.7. Phong tục đốt pháo ngày tết 12
2.2.8.Phong tục chúc tết 13
III. so sánh với việt nam 13
1. Nguồn gốc tết Nguyên Đán 14
2. Một số nét khác biệt trong phong tục đón tết Nguyên Đán giữa Việt Nam và Trung Quốc 14
IV. ý nghĩa 15
V. kết luận 16
Tài liệu tham khảo 17
Khoa Đông Phơng học