XẾP HẠNG TÍN DỤNG NỘI BỘ TRONG VIỆC QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP NAM Á.doc

ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM

KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
------

XẾP HẠNG TÍN DỤNG NỘI BỘ TRONG VIỆC
QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG TMCP NAM Á
Khóa luận tốt nghiệp Đại học
Ngành: Quản trị kinh doanh

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam
SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương
MSSV: 08B4010055


Trang 2

TP.HCM, 2010

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số
liệu trong khóa luận được thực hiện tại Ngân hàng TMCP Nam Á, không sao chép
bất kỳ nguồn nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam

đoan này.
TP. Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 200…
Tác giả
(ký tên)

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang ii

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên cho phép em được gửi tới Ban giám hiệu của trường Đại học Kỹ
Thuật Công Nghệ và thầy cô của khoa Quản trị kinh doanh lời cám ơn chân thành
nhất. Thầy cô đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để chúng em được học tập, làm việc và
sáng tạo trong một ngôi trường giàu thành tích của ngành giáo dục Việt Nam. Trong
suốt quá trình học tập tại trường, thầy cơ đã dạy cho em những kỹ năng tốt nhất để
em có thể hồn thành khóa luận tốt nghiệp.
Em xin được gửi lời cám ơn sâu sắc đến thầy Ths.Phạm Hải Nam là giảng
viên trực tiếp hướng dẫn tận tình, trao đổi, và góp ý kiến để em hiểu rõ hơn và hoàn
thiện về đề tài mà em đã chọn trong bài khóa luận tốt nghiệp
Em chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Ngân hàng Nam Á cùng anh chị phịng
tín dụng đã giúp đở và tạo điều kiện để em được tiếp xúc, làm quen với cơng việc
sau này và hồn thành bài khóa luận tốt nghiếp này.
Do thiếu nhiều kinh nghiệm thực tế nên đề tài khơng tránh khỏi những sai
sót. Em mong các thầy cơ chỉ bảo thêm giúp em hồn thành và đạt kết quả tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang iii

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang iv

MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU
..................................................................................................................................
1
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG TMCP NAM Á
.......................................................................................................................................
3
1.1 Tổng quan về Ngân hang thương mại
..................................................................................................................................
4
1.1.1Khái niệm
..................................................................................................................................
4
1.1.2 Chức năng của Ngân hang thương mại
..................................................................................................................................
6
1.2 Lý luận về tín dụng, rủi ro tín dụng Ngân hàng
..................................................................................................................................

7
1.2.1 Khái niệm, bản chất và chức năng của tín dụng
............................................................................................................................
7
1.2.2 Rủi ro tín dụng Ngân hàng
............................................................................................................................
9
1.3 Tổng quan về xếp hạng tín dụng nội bộ
..................................................................................................................................
13
1.3.1 Khái niệm
..................................................................................................................................
13

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang v
1.3.2 Mục đích của xếp hạng tín dụng nội bộ
..................................................................................................................................
13
1.3.3 Phân nhóm khách hang
..................................................................................................................................
14
13.4 Cơng cụ xếp hạng khách hang
..................................................................................................................................
14
1.3.5 Vai trò và tàm quan trọng của xếp hạng tín dụng nội bộ

..................................................................................................................................
14
1.3.6 Hiệu quả của việc xếp hạng tín dụng nội bộ
..................................................................................................................................
15
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VIỆC XẾP HẠNG NỘI BỘ TRONG VIỆC
QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP NAM Á
.......................................................................................................................................
17
2.1 Giới thiệu khái quát Ngân hàng TMCP Nam Á
..................................................................................................................................
18
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển
..................................................................................................................................
18
2.1.2 Tổ chức bộ máy hoạt động của Ngân hàng Nam Á
..................................................................................................................................
19
2.1.3 Những hoạt động kinh doanh chủ yếu tại Ngân hàng
...................................................................................................................
22

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang vi
2.1.4 Chiến lược phát triển kinh doanh của Ngân hàng TMCP Nam Á trong
tương lai

...................................................................................................................
23
2.2 Thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ tại Ngân hàng
..................................................................................................................................
30
2.2.1 Quy trình xếp hạng tín dụng nội bộ tại Ngân hàng
...................................................................................................................
30
2.2.2 Nghiên cứu một số tình huống xếp hạng khách hàng thực tế tại Ngân hàng
TMCP Nam Á
..................................................................................................................................
42
2.3 Phân tích hiệu quả của việc xếp hạng tín dụng nội bộ
..................................................................................................................................
53
2.3.1 Tình hình hoạt động tín dụng tại Ngân hàng
...................................................................................................................
53
2.3.2 Hiệu quả của việc xếp hạng tín dụng nội bộ
...................................................................................................................
58
2.3.3 Đánh giá kết quả xếp hạng tín dụng tại Ngân hang
...................................................................................................................
60
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT NHẦM NÂNG CAO
HIỆU QUẢ CỦA VIỆC XẾP HẠNG NỘI BỘ TRONG VIỆC QUẢN LÝ RỦI
RO
TÍN
DỤNG
TẠI

NGÂN
HÀNG
TMCP
NAM
Á
.......................................................................................................................................
62

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang vii
3.1 Một số kiến nghị và đề xuất đối với Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của
Ngân hàng
..................................................................................................................................
63
3.2 Một số kiến nghị và đề xuất khác nhằm nâng cao hiệu quả phịng ngừa và kiểm
sốt rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nam Á
..................................................................................................................................
63
3.3 Nhận xét và đánh giá chung
..................................................................................................................................
66
KẾT LUẬN.
.......................................................................................................................................
67
TÀI LIỆU THAM KHẢO
.......................................................................................................................................

68

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang viii

CHỮ VIẾT TẮT
NH
NHTM
TMCP
TCTD
UBND
TPHCM
NAB
TNHH
TCKT
TG
TK
TSCĐ
TSLD
ĐTDH
ĐTNH
DT
DTT
TS
TTS

GVHB
XDCB
CSH
VCSH
QLDN
HĐKD
HTK
RRTD
XHTD

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GIẢI THÍCH
Ngân hàng
Ngân hàng thương mại
Thương mại cổ phần
Tổ chức tín dụng
Ủy ban nhân dân
Thành Phố Hồ Chí Minh
Ngân hàng Nam Á
Trách nhiệm hữu hạn
Tổ chức kinh tế
Tiền gửi
Tiết kiệm
Tài sản cố định
Tài sản lưu động
Đầu tư dài hạn
Đầu tư ngắn hạn
Doanh thu
Doanh thu thuần

Tài sản
Tổng tài sản
Giá vốn hàng bán
Xây dựng cơ bản
Chủ sở hữu
Vốn chủ sở hữu
Quản lý doanh nghiệp
Hoạt động kinh doanh
Hàng tồn kho
Rủi ro tín dụng
Xếp hạng tín dụng

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang ix

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất năm 2009
..................................................................................................................................
25
Bảng 2.2: Tỷ lệ sử dụng vốn năm 2007 _2009 và kế hoạch năm 2010
..................................................................................................................................
27
Bảng 2.3: Phân loại khách hàng cá nhân
..................................................................................................................................
30
Bảng 2.4: Chấm điếm các chỉ tiêu định tính

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang x
..................................................................................................................................
31.................................................................................................................................
Bảng 2.5: Chấm điểm các chỉ tiêu định lương
..................................................................................................................................
33.................................................................................................................................
Bảng 2.6: Chấm điểm khách hàng cá nhân
..................................................................................................................................
33
Bảng 2.7: Phân loại khách hàng doanh nghiệp
..................................................................................................................................
34
Bảng 2.8: Chấm điểm quy mô doanh nghiệp
..................................................................................................................................
36
Bảng 2.9: Phân loại quy mô doanh nghiệp
..................................................................................................................................
37
Bảng 2.10: Các chỉ tiêu định tính
..................................................................................................................................
37
Bảng 2.11a: Các chỉ tiêu định lượng- Nông lâm ngư ngiệp
..................................................................................................................................
38
Bảng 2.11b: Các chỉ tiêu định lượng- Thương mại dịch vụ
..................................................................................................................................

39
Bảng 2.11c: Các chỉ tiêu định lượng – Xây dựng
..................................................................................................................................
40
Bảng 2.11d: Các chỉ tiêu định lượng – Công nghiệp
..................................................................................................................................
40
SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang xi
Bảng 2.12: Chấm điểm khách hàng doanh nghiệp
..................................................................................................................................
41
Bảng 2.13: Chỉ tiêu định tính của khách hàng cá nhân Võ Hoàng Lạc
..................................................................................................................................
43
Bảng 2.14: Chỉ tiêu định lượng của khách hàng cá nhân Võ Hồng Lạc
..................................................................................................................................
45
Bảng 2.15: Báo cáo tài chính Cơng ty TNHH Tân Mai
..................................................................................................................................
46
Bảng 2.16: Chỉ tiêu tài chính đến ngày 31/03/2010
..................................................................................................................................
49
Bảng 2.17: Chấm điểm quy mô doanh nghiệp Cơng ty TNHH Tân Mai
..................................................................................................................................

50
Bảng 2.18: Chỉ tiêu định tính Công ty TNHH Tân Mai
..................................................................................................................................
51
Bảng 2.19: Chỉ tiêu định lượng Công ty TNHH Tân Mai
..................................................................................................................................
52
Bảng 2.20: Hoạt động huy động vốn
..................................................................................................................................
53
Bảng 2.21: Dư nợ theo thành phần kinh tế
..................................................................................................................................
55
Bảng 2.22a: Tình hình nợ xấu

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang xii
..................................................................................................................................
58
Bảng 2.22b: Tình hình nợ xấu theo đơn vị
..................................................................................................................................
59

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Tăng trưởng vốn điều lệ - tổng tài sản giai đoạn năm 2007-2009 và kế
hoạch năm 2010

..................................................................................................................................
27
Biểu đồ 2.2: Tình hình sử dụng vốn huy động thị trường 1 giai đoạn năm 2007-2009
và kế hoạch năm 2010
..................................................................................................................................
28
Biểu đồ 2.3: Tăng trưởng lợi nhuận trước thuế 2007-2009 và kế hoạch năm 2010
..................................................................................................................................
28
Biểu đồ 2.4: Tình hình huy động vốn
..................................................................................................................................
54
Biểu đồ 2.5: Dư nợ theo thành phần kinh tế
..................................................................................................................................
55
Biểu đồ 2.6: Nhóm khách hàng
..................................................................................................................................
59

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang xiii

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam

Trang 1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề.
Ngân hàng là một trong các tổ chức tài chính quan trọng nhất của nền kinh tế.
Ngân hàng bao gồm nhiều loại tuỳ thuộc vào sự phát triển kinh tế nói chung và hệ
thống tài chính nói riêng, trong đó ngân hàng thương mại (NHTM) thường chiếm tỷ
trọng lớn về quy mô tài sản, thị phần và số lượng các ngân hàng.
Trong giai đoạn hiện nay, khơng chỉ nền kinh tế nói chung mà ngành ngân
hàng nói riêng thì mọi hoạt động đều diễn ra sôi nổi, mạnh mẽ, đa dạng và hiệu quả
hơn bao giờ hết.
Tín dụng là hoạt động cơ bản, là hoạt động tài trợ của ngân hàng cho khách
hàng và cũng là hoạt động sinh lời lớn nhất, song cũng mang lại rủi ro cao nhất cho
NHTM . Các loại rủi ro, có nhiều mức độ và nguyên nhân song đều đem lại tổn thất,
từ đó làm giảm thu nhập của ngân hàng. Ta có thể thấy một loại rủi ro rất phổ biến là
rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra những tổn thất cho ngân hàng do
khách hàng vay không trả đúng hạn, hoặc khơng trả. Khi thực hiện cho vay thì ngân
hàng khơng thể dự kiến được là khoản cho vay đó sẽ bị tổn thất. Do đó đã có nhiều
các biện pháp được đưa ra nhằm hạn chế những tổn thất này ở mức thấp nhất để hoạt
động của ngân hàng được an toàn và sinh lời nhất.
Một trong những biện pháp được áp dụng có hiệu quả hiện nay là áp dụng quy
trình chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng. Khá mới mẻ nhưng biện pháp này
đã được áp dụng tại Ngân hàng TMCP Nam Á. Tuy nhiên biện pháp này cũng cần
những sửa đổi để hoàn thiện hơn và phù hợp hơn với điều kiện kinh tế của Việt Nam.
Với chuyên đề tốt nghiệp "Xếp hạng tín dụng nội bộ trong việc quản lý rủi ro
tín dụng tại Ngân hàng TMCP Nam Á ", mong sẽ đưa ra được cách nhìn tổng quát,
những đánh giá và những đề xuất hợp lý.
2. Mục tiêu của đề tài.
Mục tiêu của đề tài là nhắm vào những vấn đề sau:

-

Nghiên cứu những lý luận chung tín dụng, rủi ro tín dụng và về xếp hạng tín

dụng nội bộ.
-

Đi sâu vào phân tích thực trạng, đánh giá hiệu quả của việc xếp hạng tín dụng

nội bộ tại Ngân hàng TMCP Nam Á.

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 2
-

Trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng việc xếp hạng tín dụng nội bộ trong

việc quản lý rủi ro tín dụng, từ đó đưa ra một số kiến nghị và đề xuất nhằm nâng cao
hiệu quả đối với hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của Ngân hàng TMCP Nam Á.
3. Đối tượng và phạm vi của đề tài.
-

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là:Thực trạng việc xếp hạng tín dụng nội bộ

mà NH TMCP Nam Á hiện đang áp dụng.
-

Phạm vi thực hiện của đề tài: Nghiên cứu trong phạm vi toàn bộ hệ thống NH

TMCP Nam Á trên cơ sở số liệu từ năm 2007 đến năm 2009
4. Phương pháp nghiên cứu.
Được thực hiện trên cơ sở phương pháp phân tích định tính và phân tích định
lượng, trong đó chủ yếu dùng phương pháp định tính để nghiên cứu các vấn đề lý
luận và thực tiễn của hoạt động tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng thơng qua hệ thống
xếp hạng tín dụng nội bộ. Từ đó đề xuất các biện pháp nhằm giảm thiểu rủi ro tín
dụng tại NH TMCP Nam Á.
5. Cấu trúc nội dung nghiên cứu.
Đề tài bao gồm các nội dung sau:
Chương 1: Tổng quan về Ngân hàng thương mại, tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị
rủi ro tín dụng thơng qua hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ.
Chương 2: Thực trạng việc xếp hạng tín dụng nội bộ trong việc quản lý rủi ro tại
Ngân hàng TMCP Nam Á.
Chương 3: Một số kiến nghị và đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả của xếp hạng tín
dụng nội bộ trong việc quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Nam Á.

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 3

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI, TÍN DỤNG, RỦI RO TÍN
DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG THƠNG QUA HỆ THỐNG XẾP
HẠNG TÍN DỤNG NỘI BỘ

1.1 Tổng quan về Ngân hàng thương mại
1.1.1. Khái niệm
1.1.1.1. Sự ra đời và phát triển của hệ thống Ngân hàng thương mại
SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 4
Ngay từ xa xưa, người ta đã biết dùng tiền làm phương tiện thanh toán, làm
trung gian trao đổi hàng hố. Thơng qua tiền, việc trao đổi hàng hố được tiến hành
một cách thuận lợi, dễ dàng hơn, chính vì thế đã kích thích sản xuất, đưa xã hội loài
người ngày càng phát triển.
Xã hội ngày càng phát triển thì vai trị của tiền tệ ngày càng được phát huy.
Thương mại phát triển, một tầng lớp thương nhân giàu có ra đời và họ cần có những
nơi an tồn để gửi tiền. Những người nhận tiền gửi chủ yếu là chủ tiệm vàng, họ
nhận thấy: ln có một lượng lớn tiền và vàng nhàn rỗi do tiền và vàng người ta gửi
vào luôn nhiều hơn tiền rút ra, mặt khác, luôn tồn tại nhu cầu vay mượn để chi tiêu,
đầu tư kinh doanh. Và những người giữ hộ tài sản nghĩ đến việc sử dụng số tiền nhàn
rỗi đó để cho vay kiếm lời, nên thay vì thu phí giữ hộ, người ta trả một khoản lãi cho
người có tài sản đem gửi. Bên cạnh đó, người giữ hộ tiền cũng cho vay để thanh toán
cho một người nào đó bằng cách ghi nợ cho người vay tiền và ghi tăng tài sản cho
người được thanh toán. Và lúc các nghiệp vụ trên hình thành cũng là lúc ngân hàng
xuất hiện.
Khoảng đầu thế kỉ thứ XV (1401) có một tổ chức trên thế giới được coi là một
ngân hàng thực sự theo quan niệm ngày nay đó là BAN - CA - DI Barcelona (Tây
Ban Nha), đây là ngân hàng đầu tiên trên thế giới. Đến năm 1409, ngân hàng thứ hai
là BAN -CO -DI Valencia (TBN) xuất hiện và cả hai ngân hàng này đã thực hiện hầu
hết các nghiệp vụ ngân hàng như ngày nay như: nhận tiền gửi, cho vay, thanh toán,...

Từ thế kỉ XVII, song song với cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, kinh tế và
thương mại đã có những tiến bộ lớn, đồng thời ngân hàng cũng phát triển mạnh, đầu
tiên là ở Châu Âu, sau đó là ở Châu Mỹ rồi đến Châu Á và được phát triển trên phạm
vi toàn thế giới. Các nhà sản xuất cần đến vốn để sản xuất, các thương gia cần vốn để
thành lập các công ty thương mại, xuất nhập khẩu, họ chỉ có thể dựa vào ngân hàng
và chỉ có ngân hàng mới có thể cung cấp đủ vốn cho họ. Do đó, vị thế của ngân hàng
ngày càng được nâng cao và ngân hàng trở thành một bộ phận không thể thiếu trong
nền kinh tế.
Bước chuyển mình lớn nhất của hệ thống ngân hàng bắt đầu từ thế kỷ XX khi
mà các ngân hàng áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào hoạt động của mình.
Các sản phẩm mới của ngân hàng ra đời đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng. Ngân

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 5
hàng trở thành nơi cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng và phong phú nhất cho nền
kinh tế.
1.1.1.2. Khái niệm
Vào năm 1930, Đan Mạch ra luật ngân hàng trong đó có định nghĩa: “Những
nhà băng thiết yếu gồm các nghiệp vụ nhận tiền ký thác, buôn bán vàng bạc, hành
nghề thương mại và các giá trị địa ốc, các phương tiện tín dụng và hối phiếu, thực
hiện các nghiệp vụ chuyển ngân”
Đến năm 1941, các nhà kinh tế Pháp lại khẳng định rằng: “Ngân hàng là
những xí nghiệp hay cơ sở hành nghề thường xuyên nhận của cơng chúng dưới hình
thức ký thác hay hình thức khác các số tiền mà họ dùng cho chính họ vào các nghiệp
vụ chiết khấu, tín dụng hay dịch vụ tài chính”
Điều 20 trong Luật các tổ chức tín dụng( Số 07/1997/QHX) của Việt Nam

định nghĩa: “Ngân hàng thương mại là một loại hình tổ chức tín dụng được thực
hiện tồn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan”. Bên cạnh
đó, Luật Ngân hàng Nhà nước cũng do Quốc hội khóa X thơng qua cùng ngày 12
tháng 12 năm 1997, định nghĩa: “Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền
tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số
tiền này để cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh tốn”.
Mỗi khái niệm có khác nhau nhưng đều khẳng định rằng Ngân hàng thương
mại là một doanh nghiệp đặc biệt hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ. Nhiệm
vụ thường xuyên và chủ yếu là nhận tiền gửi của khách hàng với cam kết hoàn trả lại
đúng số tiền đó cộng thêm một khoản tiền lãi, sau đó, sử dụng số tiền này cho vay và
cung ứng các dịch vụ thanh toán cùng một số nghiệp vụ khác.
Hoạt động kinh doanh tiền tệ của ngân hàng chịu nhiều ảnh hưởng của các yếu
tố kinh tế, xã hội, chính trị, tâm lý,… đồng thời đến lượt mình, ngân hàng lại có khả
năng tác động trở lại các yếu tố này. Không thể phủ nhận rằng, nền kinh tế của một
nước chỉ phát triển ổn định và bền vững khi có chính sách tài chính – tiền tệ đúng
đắn và hệ thống ngân hàng hoạt động đủ mạnh, có khả năng thu hút, tập trung các
nguồn vốn và phân bổ hợp lý nguồn vốn đó vào các ngành sản xuất kinh doanh.

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 6
1.1.2. Chức năng của Ngân hàng thương mại
1.1.2.1. Chức năng trung gian tín dụng
Đây là chức năng quan trọng nhất của Ngân hàng thương mại. NHTM nhận
tiền gửi và cho vay chính là đã thực hiện việc chuyển tiền tiết kiệm thành tiền đầu tư.
Những chủ thể dư thừa vốn cũng có thể trực tiếp đầu tư bằng cách mua các
cơng cụ tài chính sơ cấp như: cổ phiếu, trái phiếu của doanh nghiệp hoặc chính phủ

thơng qua thị trường tài chính. Nhưng thị trường tài chính trực tiếp đôi khi không
đem lại hiệu quả cao nhất cho người đầu tư vì: khó tìm kiếm thơng tin, chi phí tìm
kiếm thơng tin lớn, chất lượng thơng tin khơng cao, chi phí giao dịch lớn và phải có
sự trùng khớp về nhu cầu giữa người thừa vốn và người thiếu vốn về số lượng, thời
hạn... Chính vì thế, NHTM với tư cách là một trung gian tài chính đứng ra nhận tiền
gửi tiết kiệm và cung cấp vốn cho nền kinh tế với số lượng, thời hạn phong phú và đa
dạng đáp ứng mọi nhu cầu về vốn của khách hàng có đủ điều kiện vay vốn. Với
mạng lưới giao dịch rộng khắp, các dịch vụ đa dạng, cung cấp thơng tin nhiều chiều,
chun mơn hố vào từng lĩnh vực, NHTM đã thực sự giải quyết được những hạn
chế của thị trường tài chính trực tiếp, góp phần nâng cao hiệu quả luân chuyển vốn
trong nền kinh tế thị trường.
1.1.2.2. Chức năng trung gian thanh toán
Ở đây, Ngân hàng thương mại đóng vai trị là thủ quỹ cho các doanh nghiệp
và cá nhân, thực hiện các thanh toán theo yêu cầu của khách hàng như: trích tiền từ
tài khoản tiền gửi của họ để thanh tốn tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc nhập vào tài
khoản tiền gửi của khách hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh
của họ. Các NHTM cung cấp cho khách hàng nhiều phương tiện thanh toán tiện lợi
như: Séc, Ủy nhiệm chi, Ủy nhiệm thu, thẻ rút tiền, thẻ thanh toán, thẻ tín dụng…
Tùy theo nhu cầu, khách hàng có thể chọn cho mình phương thức thanh tốn
phù hợp, nhờ đó mà các chủ thể kinh tế không phải giữ tiền trong túi, mang theo tiền
để gặp chủ nợ, gặp người phải thanh tốn dù ở gần hay xa mà họ có thể sử dụng một
phương thức nào đó để thực hiện các khoản thanh toán. Do vậy, các chủ thể kinh tế
sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí, thời gian, lại đảm bảo thanh tốn an tồn. Chức
năng này vơ hình chung đã thúc đẩy lưu thơng hàng hóa, đẩy nhanh tốc độ thanh
toán, tốc độ lưu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế.

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam

Trang 7

1.1.2.3. Chức năng tạo tiền (bút tệ)
Sự ra đời của các ngân hàng đã tạo ra một bước phát triển về chất trong kinh
doanh tiền tệ. Nếu như trước đây các tổ chức kinh doanh tiền tệ nhận tiền gửi và rồi
cho vay cũng chính bằng các đồng tiền đó, thì nay các ngân hàng đã có thể cho vay
bằng tiền giấy của mình, thay thế tiền bạc và vàng do khách hàng gửi vào ngân hàng.
Hơn nữa, khi đã hoạt động trong một hệ thống ngân hàng, NHTM có khả năng
“tạo tiền” bằng cách chuyển khoản hay bút tệ để thay thế cho tiền mặt. Điều này đã
đưa NHTM lên vị trí là nguồn tạo tiền. Q trình tạo tiền của hệ thống NHTM dựa
trên cơ sở tiền gửi của xã hội. Song số tiền gửi được nhân lên gấp bội khi ngân hàng
cho vay thông qua cơ chế thanh toán chuyển khoản giữa các ngân hàng.
1.2 Lý luận chung về tín dụng, rủi ro tín dụng ngân hàng.
1.2.1 Khái niệm, bản chất và chức năng của tín dụng.
1.2.1.1 Khái niệm tín dụng.
Tín dụng là mối quan hệ giữa hai chủ thể, trong đó một bên là chuyển giao
tiền hoặc tài sản cho bên kia được sử dụng trong một thời gian nhất định, đồng thời
bên nhận tiền hoặc tài sản cam kết hoàn trả theo thời hạn đã thỏa thuận.
Trong quan hệ giao dịch này thể hiện các nội dung như sau:
-

Người cho vay chuyển giao cho người đi vay một lượng giá trị nhất định. Giá

trị này thể hiện dưới hình thái tiền tệ hoặc dưới hình thái hiện vật như hàng hóa, máy
móc, v.v...
-

Người đi vay chỉ được sử dụng tạm thời trong một thời gian nhất định, sau khi

hết hạn sử dụng theo thỏa thuận người đi vay phải hoàn tất cho người cho vay.
-

Giá trị trả thông thường lớn hơn giá trị lúc cho vay hay nói cách khác, người

đi vay phải trả thêm một phần lợi tức. Đây là giá cả của việc mua bán quyền sử dụng
tiền và lãi suất.
1.2.1.2 Bản chất của tín dụng.
Từ khái niệm đã nêu cho thấy trong quan hệ tín dụng người cho vay chỉ
nhượng quyền sử dụng vốn cho người đi vay trong một thời hạn nhất định. Tuy
nhiên, người đi vay khơng có quyền sở hữu số vốn ấy nên phải hoàn trả lại cho vay

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 8
khi đến hạn thỏa thuận. Sự hoàn trả này không chỉ là sự bảo tồn về mặt giá trị mà vốn
tín dụng được tăng thêm dưới hình thức lợi tức. Ở đây, q trình vận động mang tính
chất hồn trả của tín dụng là biểu hiện đặc trưng nhất sự khác biệt giữa quan hệ tín
dụng và các mối quan hệ kinh tế khác.
Quan hệ tín dụng dù vận động ở phương thức sản xuất nào, đối tượng vay
mượn là hàng hóa hay tiền tệ thì tín dụng cũng mang 3 đặc điểm cơ bản sau:
+ Chỉ thay đổi quyền sử dụng mà không thay đổi quyền sở hữu tín dụng.
+ Có thời hạn tín dụng được xác định do thỏa thuận giữa người cho vay và người
đi vay.
+ Người sở hữu vốn tín dụng được nhận một phần thu nhập dưới hình thức lợi tức.
1.2.1.3 Chức năng của tín dụng.
 Tập trung và phân phối lại vốn tiền tệ theo ngun tắc có hồn trả.

Tập trung và phân phối lại tín dụng là hai q trình thống nhất trong sự vận
hành của hệ thống tín dụng. Ở đây sự có mặt của tín dụng được xem như là chiếc cầu
nối giữa các nguồn cung cầu về vốn tiền tệ trong nền kinh tế.
Thơng qua chức năng này, tín dụng đã trực tiếp tham gia vào việc huy động
đại bộ phận tiền tệ nhàn rỗi trong nền kinh tế và phân phối lại vốn đó dưới hình thức
cho vay để bổ sung kịp thời cho các đơn vị kinh tế, cá nhân đang có nhu cầu về vốn
nhằm phục vụ cho sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.
Hiện nay, vốn tín dụng là một bộ phận quan trọng trong tổng nguồn vốn của
các xí nghiệp. Xét trên tồn bộ nền kinh tế, việc phân phối lại vốn tiền tệ dưới hình
thức tín dụng chia làm 2 cách: Phân phối trực tiếp và phân phối gián tiếp.
-

Phân phối trực tiếp: Là việc phân phối vốn từ chủ thể có nhiều vốn tạm thời

nhàn rỗi sang chủ thể trực tiếp sử dụng vốn đó cho sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.
- Phân phối gián tiếp: Là việc phân phối được thực hiện thơng qua các tổ chức
tài chính trung gian như: Ngân hàng, hợp tác xã tín dụng, cơng ty tài chính,v.v..
 Tín dụng giúp tiết kiệm tiền mặt và chi phí lưu thơng cho xã hội.
Hoạt động tín dụng trong nền kinh tế thị trường đã và đang mở rộng thanh
tốn khơng dùng tiền mặt và thanh tốn bù trừ giữa các ngân hàng. Điều này một mặt
trực tiếp tiết kiệm khối lượng tiền mặt trong lưu thông, mặt khác khi công tác thanh

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 9
tốn khơng dùng tiền mặt tăng, việc tập trung tiền mặt vào tài khoản ngân hàng sẽ
giảm chi phí bảo quản và cất giữ tiền tệ tại doanh nghiệp.

Đồng thời, nếu thanh tốn qua ngân hàng nhanh chóng sẽ thúc đẩy q trình
lưu thơng hàng hóa. Do đó, giảm bớt chi phí bảo quản hàng hóa.
 Tín dụng phản ánh quá trình hoạt động của nền kinh tế.
Trong quá trình thực hiện chức năng tập trung và phân phối lại tiền tệ, tín
dụng có khả năng phản ánh một cách tổng hợp và nhạy bén tình hình hoạt động của
nền kinh tế. Thể hiện qua các mặt khối lượng tiền tệ nhàn rỗi trong xã hội, nhu cầu
của nền kinh tế.
Mặt khác qua nghiệp vu cho vay, ngân hàng có thể thấy cấu trúc tài chính của
từng đơn vị vay vốn.Từ đó phát hiện kịp thời những trường hợp vi phạm chế độ quản
lý kinh tế nhà nước.
Bên cạnh đó, qua các số liệu được phản ánh trên tài khoản tiền gửi, ngân hàng
có điều kiện tăng cường vai trị kiểm sốt bằng tiền đối với các đơn vị kinh tế.
Ngoài ra, khi thực hiện chức năng tiết kiệm tiền mặt, tín dụng có thể phản ánh
q trình phân phối sản phẩm kinh tế quốc dân trong nền kinh tế.
1.2.2 Rủi ro tín dụng ngân hàng
1.2.2.1 Khái niệm.
Rủi ro tín dụng là rủi ro gắn liền với hoạt động ngân hàng, cho vay bao giờ
cũng bao gồm rủi ro và xảy ra mất mát. Rủi ro tín dụng khơng giới hạn ở họat động
cho vay, mà còn bao gồm nhiều hoạt động mang tính chất tín dụng khác của ngân
hàng như: các hoạt động bảo lãnh, cam kết, chấp nhận tài trợ thương mại, cho vay ở
thị trường liên ngân hàng, những chứng khốn có giá (trái phiếu, cổ phiếu,....), trái
quyền, Swap, tín dụng thuê mua, đồng tài trợ, v.v... Ngày nay, dù có rất nhiều hình
thức kinh doanh mới trong hoạt động ngân hàng ở các lĩnh vực khác nhau, nhưng tín
dụng vẫn là hoạt động chủ yếu của các ngân hàng. Vì thế, ở tất cả các nước , rủi ro
tín dụng là vấn đề được đặc biệt quan tâm không chỉ ở phạm vi Ngân hàng, mà cả
trong nền kinh tế. Các ngân hàng luôn luôn tìm kiếm lợi nhuận cực đại qua việc tìm
kiếm những lợi tức cao nhất có thể có ở các khoản cho vay và chứng khoán, đồng
thời cố gắng giảm thiểu rủi ro liên quan đến các hoạt động cho vay như: sàng lọc và
giám sát khách hàng vay, thiết lập mối quan hệ lâu dài, quy định các mức tín dụng,

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam


Trang 10
vật thế chấp và hạn chế tín dụng. Dẫu sao, không một Ngân hàng nào nghĩ được hết
mọi sự bất ngờ khi nó viết ra những quy định hạn chế vào một hợp đồng cho vay; sẽ
ln ln có những hoạt động rủi ro của người vay tiền, chưa có một loại quy định
hạn chế nào loại bỏ được chúng cả. Người ta gọi đó là rủi ro tín dụng.
Rủi ro tín dụng là rủi ro khơng thu nợ khi đến hạn thanh toán. Việc đánh giá
rủi ro này là trách nhiệm chính của Ngân hàng. Dù cho cơ quan chức trách về tiền tệ
(Ngân hàng trung ương) không trực tiếp giám sát việc này, nhưng họ đặc biệt vẫn coi
trọng việc theo dõi rủi ro bằng cách:
-

Lập hệ số phân tán rủi ro. Hệ số này đánh giá khả năng hạn chế các rủi ro từ

phía khách hàng , phân tán rủi ro không tập trung vốn cho một khách hàng hoặc một
số khách hàng quá lớn.
-

Thực hiện việc kiểm tra tại chỗ chất lượng các khoản tín dụng cấp ra.
Nhưng ngồi khía cạnh quy chế, khó mà đánh giá được qua các chúng từ kế

toán. Việc phân tích từ bên ngồi cho thấy là rủi ro tín dụng cịn có thể phụ thuộc:
-

Tính chất tín dụng, ví dụ: chiết khấu là hình thức tín dụng ít rủi ro hơn phương

thức tạm ứng trên tài khoản,..
-

Thời hạn tín dụng, tín dụng trung và dài hạn được coi là rủi ro nhiều hơn tín

dụng ngắn hạn.
Rủi ro tín dụng xảy ra thường tạo cho Ngân hàng những tổn thất về tài chính.
Nhưng những thiệt hại về uy tín của ngân hàng, về mất lòng tin của xã hội là những
tổn thất còn lớn hơn gấp nhiều lần. Rủi ro tín dụng giống như “ngịi nổ” tự mình nó
phá hoại chỉ trong phạm vi hẹp nhưng khi có chất kích nổ, sự phá hoại lan truyền và
sự tàn phá khủng khiếp xảy ra. Rủi ro tín dụng lúc đó có thể là đầu mối của những
cuộc khủng hoảng tài chính và khủng hoảng kinh tế - xã hội.
1.2.2.2 Một số nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng.
1.2.2.2.1 Do nguồn nhân lực.
Trình độ nghiệp vụ và năng lực của cán bộ tín dụng hạn chế: Chính điều này
đã dẫn đến những quyết định cho vay không đúng, đầu tư vào những dự án kinh
doanh kém hiệu quả. Sự hạn chế này trong quá trình thẩm định và quyết định cho
vay, q trình phân tích và đánh giá khách hàng, đánh giá doanh nghiệp đã dẫn đến
đầu tư sai và dẫn đến rủi ro tín dụng.

SVTH: Nguyễn Đăng Nhật Phương

GVHD: Th.S Phạm Hải Nam