rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình ở trường thcs

BẢN TÓM TẮT ĐỀ TÀI
Tên đề tài:
RÈN LUYỆN KĨ NĂNG THỂ HIỆN BÀI HÁT HÀNH KHÚC, TRỮ TÌNH Ở TRƯỜNG
THCS NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THCS
BÀU NĂNG
Người thực hiện: Trần Thị Kim Phụng
Lương Thị Mai Linh
Đơn vị công tác: Trường THCS Bàu Năng
1. Lí do chọn đề tài:
- Rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình cho HS nhằm nâng cao chất
lượng giảng dạy, đồng thời phát hiện được năng khiếu của HS. Qua đó đạt được mục đích
giáo dục âm nhạc
2. Đối tượng – phương pháp nghiên cứu:
- Học sinh trường THSC Bàu Năng
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, dự giờ rút kinh nghiệm, so sánh kết quả, kiểm tra,
đánh giá, thực nghiệm sư phạm…
3. Đề tài đưa ra kinh nghiệm mới:
- Đưa ra một số kinh nghiệm, phương pháp, quy trình để thực hiện, rèn kĩ năng thể
hiện các bài hát hành khúc, trữ tình ở trường THCS theo tinh thần đổi mới môn học và
thực hiện đúng theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
4. Hiệu quả áp dụng:
- Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
- Học sinh yêu thích và hứng thú đối với môn học này.
- Tiết học nhẹ nhàng, sinh động và đạt chất lượng giảng dạy.
5. Phạm vi áp dụng:
- Áp dụng cho tất cả các khối lớp ở trường THCS Bàu Năng và tất cả học sinh THCS
huyện Dương Minh Châu đối với việc dạy học bộ môn Âm nhạc.

Bàu Năng, ngày tháng năm 2011
Người thực hiện

Trần Thị Kim Phụng
Lương Thị Mai Linh
I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1.Lí do chọn đề tài:
Cùng với sự đổi mới phát triển của đất nước, nền giáo dục Việt Nam có những biến
đổi sâu sắc về mục tiêu, nội dung và cả phương pháp về giáo dục. Một trong những đổi
mới cơ bản hiện nay là đổi mới mục tiêu dạy học ở trường bậc THCS. Trong việc nâng
cao chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng bộ môn nói riêng, việc cải tiến phương
pháp dạy học là một nhân tố quan trọng, bên cạnh việc bồi dưỡng những kiến thức về
chuyên môn, việc phát huy tính tích cực của học sinh là hết sức cần thiết. Bởi vì phương
pháp giáo dục hiện nay phải phát huy hết tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh,
bồi dưỡng phương pháp tự học, tự rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Cũng như các môn học khác, bộ môn Âm nhạc ở trường THCS sẽ đem đến cho các em
những lời ca, tiếng hát, những giai điệu mượt mà để giúp học sinh cảm nhận được những
khoái cảm thẩm mĩ
Như chúng ta đã biết âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được trong đời
sống của mỗi con người. Vì lẽ đó môn học Âm nhạc đã được ngành giáo dục đưa vào
chương trình giảng dạy trong các trường THCS. Âm nhạc là môn học chủ yếu để thực
hiện nhiệm vụ giáo dục thẫm mĩ cho học sinh. Cái đẹp trong nghệ thuật âm nhạc xuất
phát từ tác phẩm, từ nghệ thuật trình diễn tạo nên những hình tượng âm nhạc có tác dụng
truyền cảm mạnh mẽ lam rung động lòng người, hướng con người tới Chân – Thiện – Mĩ
Trong dạy học âm nhạc, muốn có hiệu quả giáo dục thẩm mĩ cao, việc rèn luyện kĩ
năng thể hiện bài hát sẽ góp phần đem lại cho học sinh những cảm xúc âm nhạc mới mẻ,
hình thành thị hiếu âm nhạc đúng đắn, lành mạnh. Tuy nhiên người ta thường căn cứ vào
nội dung âm nhạc hoặc hình thức trình diễn một bài hát, có khi căn cứ vào môi trường và
hoàn cảnh sử dụng để phân chia thể loại bài hát. Có một số thể loại bài hát như: hát ru,
hành khúc, bài hát lao động, bài hát sinh hoạt vui chơi, bài hát trữ tình-tình ca, bài hát
nghi lễ-nghi thức… Tùy vào tính chất và thể loại của từng bài hát mà chúng ta có thể rèn
luyện cho học sinh những kĩ năng cần thiết để các em có thể hát đúng giai điệu lời ca, tiết

tấu bài hát, biết cách lấy hơi, nhã chữ, hát rõ lời và hát có diễn cảm, học sinh có khả năng
trình bày bài hát theo các hình thức đơn ca, song ca, tốp ca và hát kết hợp với gõ đệm,
đánh nhịp …để thực hiện đúng theo chuẩn kiến thức kĩ năng mà Bộ giáo dục vừa ban
hành.
Xuất phát từ những yêu cầu và điều kiện thực tế nói trên mà chúng tôi đã chọn cho
mình đề tài: “Rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình ở trường
THCS”.
2. Mục đích đề tài:
Từ nhận thức trên chúng tôi đã nghiên cứu, lựa chọn phương pháp thích hợp trong
việc phát triển kĩ năng cho học sinh, giúp các em có những kĩ năng để học tập tốt bộ môn
Âm nhạc (phân môn học hát ) rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình ở
trường THCS. Qua đó phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo, vận dụng những kĩ năng
vào thực tiễn (trong các bài hát trong chương trình học hoặc trong các buổi biểu diễn ở
lớp, trường, trong các hội diễn văn nghệ…). Từ đó các em yêu thích bộ môn và chất
lượng ngày càng được nâng cao.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là “Rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành
khúc, trữ tình ở trường THCS” nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, đồng thời phát hiện
được năng khiếu của HS và tạo được hứng thú cho học sinh khi học hát.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
4.1. Nghiên cứu đề tài.
Khi làm đề tài này tôi đã đọc qua các tài liệu có liên quan, giúp tôi có cơ sở lí luận
để phân tích các tài liệu, các dữ kiện có liên quan về việc hướng dẫn học sinh rèn luyện
kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình
4.2. Điều tra.
Dự giờ: Thông qua các tiết dự giờ, để tìm hiểu giáo viên hướng dẫn học sinh các
bài hát thuộc thể loại hành khúc, trữ tình xem tiết học có đạt hiệu quả không, học sinh có
hứng thú khi học hát các bài hát này như thế nào? Từ đó rút ra kinh nghiệm cho bản thân.
Thực nghiệm: Thông qua quá trình giảng dạy và kiểm tra đánh giá kết quả của

học sinh ở các thời điển trong năm học đã giúp cho chúng tôi có nhận xét phù hợp khi
thực hiện đề tài này.
Kiểm tra đối chiếu so sánh:
. Kiểm tra điều chỉnh, bổ sung.
. Kiểm tra đánh giá việc thực hiện, so sánh kết quả khi chưa áp dụng giải
pháp và khi áp dụng giải pháp.
5. Giả thiết khoa học:
Bộ môn Âm nhạc là bộ môn mang tính nghệ thuật, vì vậy khi học hát học sinh
phải được nghe, nhìn, cảm nhận và thực hành. Để thực hiện tốt những kĩ năng thể hiện bài
hát hành khúc, trữ tình đòi hỏi học sinh phải có thời gian rèn luyện, luyện tập theo các
quy trình, phải biết cách lấy hơi, nhã chữ…Nhưng hiện nay học sinh ở trường THCS Bàu
Năng chưa thể hiện chính xác các thể loại bài hát hành khúc, trữ tình điều này có thể là:
. Học sinh chưa nắm được bài hát đó thuộc thể loại nào.
. Học sinh chưa biết cách trình bày từng thể loại bài hát.
. Học sinh chưa tích cực, hứng thú trong học tập.


II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận:
1.1. Các văn bản chỉ đạo:
Nghị quyết TW 4 – khóa VII (1-1993) đề ra nhiệm vụ: “Đổi mới phương pháp
dạy học ở tất cả các cấp học”.
Nghị quyết TW 2 – khóa VIII nhận định: “Phương pháp giáo dục và đào tạo
chưa đổi mới, chưa phát huy được tính chủ động sáng tạo của người học”.
Nghị quyết TW 2 – khóa VIII (12-1996) khẳng định: “ Phải đổi mới phương
pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy,
sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương pháp
hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh”.
Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số16/2006 –
QĐ – BGDĐT ngày 5/5/2006 của bộ trưởng Bộ Giáo Dục và đào tạo cũng đã nêu: “ Phải

phát huy tính tích cực tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng môn
học, đặc điểm đối tượng học sinh, khả năng hợp tác, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức
đem lại niềm vui, hứng thú học tập và trách nhiệm học tập cho học sinh”.
1.2. Các quan niệm khác về giáo dục:
Rèn luyện: Là quá trình luyện tập lâu dài, được lập đi lập lại đều đặn
Kĩ năng: Là khả năng vận dụng những tri thức thu nhận được trong một lĩnh vực
nào đó để vận dụng vào thực tiễn.
Rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát: Để hình thành và phát triển năng lực cảm
thụ âm nhạc của học sinh, góp phần đem lại cho học sinh những cảm xúc âm nhạc mới
mẻ, hình thành thị hiếu âm nhạc đúng đắn, lành mạnh. Bên cạnh đó khích lệ học sinh
hăng hái tham gia các hoạt động âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần phong phú, lành
mạnh, tạo điều kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu từ đó chất lượng ngày càng
được nâng cao.
Để rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình ở trường trung học cơ sở
thì người giáo viên phải dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh. Bổ sung
sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt sao
cho phù hợp với đối tượng học sinh ở từng trường, từng lớp cụ thể nhưng phải đảm bảo
các yêu cầu sau:
. Hình thức trình bày bài hát.
. Sử dụng cách hát như thế nào.
. Kĩ năng thể hiện bài hát.
. Kết hợp hoạt động khi trình bày bài hát.
2. Cơ sở thực tiễn:
2.1 Thực trạng của vấn đề:
Qua quá trình trực tiếp giảng dạy và dự giờ các đồng nghiệp chúng tôi nhận
thấy giáo viên âm nhạc luôn có ý thức về yêu cầu giáo dục thẩm mĩ cho học sinh qua môn
học của mình, nhưng những cố gắng của giáo viên chưa đạt hiệu quả cao vì chưa có sự
kết hợp đồng bộ của học sinh. Học hát là một quá trình học tập và rèn luyện lâu dài, đòi
hỏi học sinh phải có những kĩ năng cần thiết khi học hát để nghe và cảm thụ Âm nhạc, do
đó người giáo viên sẽ có những suy nghĩ để cải tiến, sáng tạo làm cho giờ học thêm sinh

động, sôi nổi và hào hứng, đồng thời mang đến cho học sinh những cảm xúc, tình cảm
thẩm mĩ âm nhạc thực sự, nhưng hiện nay ở trường Trung học cơ sở Bàu Năng các em
học bộ môn Âm nhạc trong phân môn học hát chưa thật sự sinh động, hấp dẫn còn nhàm
chán nên kết quả học tập của các em chưa cao vì các em chưa nắm bắt cách trình bày bài
hát nên chưa gây được sự hứng thú của các em.
Do những thực trạng trên nên chất lượng học sinh yếu qua khảo sát đầu năm học
2010 – 2011 như sau:
Lớp
KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG ĐẦU NĂM 2010-2011
TS Giỏi Khá TB Trên
TB
Tỉ lệ
%
Yếu Kém Dưới
TB
Tỉ lệ
%
6A2 35 6 12 14 32 91,4 3 3 8,6
7A4 39 7 15 15 37 94,9 2 2 5,1
8A5 32 6 10 14 30 93,8 2 2 6,2
9A1 33 5 8 17 30 91 3 3 7
TC 139 24 45 60 131 94,2 8 8 5,8
2.2 Sự cần thiết của đề tài:
Cứ tiếp tục tình trạng trên, thì tiết học phân môn học hát sẽ làm cho HS dễ chán,
HS thụ động, chưa phát huy hết khả năng tư duy sáng tạo và hoạt động tích cực vì thế
thông qua việc rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình ở trường THCS sẽ
giúp học có hứng thú trong học tập, bên cạnh đó các em sẽ vận dụng những kĩ năng đó
vào trong các hoạt động văn nghệ của lớp, trường, trong các buổi ngoại khóa, những buổi
lễ, chào cờ, trong sinh hoạt đội, hoặc đi tham quan, cắm trại… các em sẽ có đủ sự tự tin
và bản lĩnh hòa nhập vào thế giới ca hát hồn nhiên của tuổi học trò.

3. Nội dung của vấn đề:
3.1 Vấn đề đặt ra khi thực hiện đề tài:
Thực tế cho thấy việc dạy học ở trường Trung học cơ sở trong những năm qua môn
Âm nhạc là môn học rất thích thú đối với học sinh. Thế nhưng làm cách nào để rèn luyện
kĩ năng cho học sinh thể hiện đúng tính chất, thể loại của bài hát quả là điều không đơn
giản. Như chúng ta đã biết trong âm nhạc muốn phân chia thể loại bài hát (hoặc thể loại
âm nhạc), người ta căn cứ vào nội dung âm nhạc hoặc hình thức trình diễn, hoặc có khi lại
căn cứ vào môi trường và hoàn cảnh sử dụng bài hát. Có nhiều thể loại bài hát nên việc
rèn luyện một số kĩ năng đơn giản về cách thể hiện các thể loại của bài hát là điều hết sức
cần thiết. Từ những nhận thức trên nhóm chúng tôi tiến hành nghiên cứu kĩ năng thể hiện
bài hát hành khúc, trữ tình, trong việc giảng dạy môn Âm nhạc ở trường Trung học cơ sở.
Để thành công trong việc hướng dẫn học sinh rèn kĩ năng thể hiện bài hát hành
khúc, trữ tình trong trường THCS giáo viên cần phải hướng dẫn học sinh nắm được:
. Bài hát mà học sinh trình bày thuộc thể loại nào?
. Khi trình bày bài hát hành khúc hoặc trữ tình thì các em cần thực hiện những
yêu cầu nào?
3.2 Giải pháp thực hiện:
Âm nhạc là môn học mang tính nghệ thuật. Vì vậy khi muốn đánh giá về năng lực
chuyên môn, năng lực giảng dạy của giáo viên, không chỉ căn cứ vào việc truyền thụ kiến
thức, kĩ năng đơn thuần của giáo viên mà điều quan trọng hơn là phải xét sự tác động vào
cảm xúc, tình cảm và tâm hồn của học sinh sau mỗi bài học, tiết học. Muốn vậy người
giáo viên phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn của môn học theo hướng
tích cực hóa hoạt động của học sinh. Bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động,
hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt sao cho phù hợp với đối tượng học sinh ở từng
trường, từng lớp cụ thể.

3.2.1 Khi thực hiện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình thì học sinh
phải nắm được bài hát thuộc thể loại nào và có cấu trúc như thế nào? Các bài hát
nào trong chương trình thuộc thể loại hành khúc, trữ tình?
Đối với thể loại bài hát hành khúc:

Về đặc điểm của các bài hành khúc các em biết được, bài hát hành khúc
thường có cấu trúc vuông vắn, rõ ràng, mạch lạc, thường sử dụng trường độ nốt móc đơn
chấm dôi đi liền với nốt móc kép, tốc độ dao động khoảng từ 100 đến 120 phách/ phút.
Bài hành khúc thường viết ở nhịp 2/4 hoặc 4/4 (có cả hành khúc nhịp 6/8). Trong âm nhạc
chuyên nghiệp còn có hành khúc tang lễ (tốc độ chậm), hành khúc mang tính bay lượn
(tốc độ nhanh)… Nói tóm lại ca khúc thiếu nhi mang tính chất (hoặc thể loại) hành khúc
là bài hát có nhịp điệu khỏe, lời ca có tính chất kêu gọi, thôi thúc, tiết tấu phù hợp cho
đoàn người đi đều bước.
Qua cấu trúc và đặc điểm trên các em sẽ biết được các bài hát thuộc thể loại
hành khúc đó là:
Ở lớp 6:
. Bài Tiếng chuông và ngọn cờ (Nhạc và lời: Phạm Tuyên)
. Bài Hành khúc tới trường (Nhạc: Pháp, Lời việt: Phan Trần Bảng- Lê Minh
Châu)
Ở lớp 7:
. Bài Chúng em cần hòa bình (Nhạc và lời: Hoàng Long- Hoàng Lân)
Ở lớp 9:
. Bài Nối vòng tay lớn (Nhạc và lời: Trịnh Công Sơn)
Đối với thể loại bài hát trữ tình:
Các em sẽ nắm được những ca khúc thiếu nhi mang tính chất (hoặc thuộc thể
loại) trữ tình được hiểu là bài hát giàu tình cảm, có giai điệu nhẹ nhàng, mượt mà, êm ái,
nội dung thể hiện tình yêu đất nước, tình yêu con người …
Qua những tính chất trên thì các em sẽ nhận biết bài hát thuộc thể loại trữ tình
đó là các bài hát:
Ở lớp 6:
. Bài Niềm vui của em ( Nhạc và lời: Nguyễn Huy Hùng )
. Bài Ngày đầu tiên đi học (Nhạc: Nguyễn Ngọc Thiện; Lời: Thơ Viễn
Phương)
Ở lớp 7:
. Bài Mái trường mến yêu (Nhạc và lời: Lê Quốc Thắng)

. Bài Khúc ca bốn mùa (Nhạc và lời: Nguyễn Hải)
Ở lớp 8:
. Bài Khát vọng mùa xuân (Nhạc: Mô-da; Phỏng dịch lời việt: Tô Hải)
3.2.2 Khi trình bày bài hát hành khúc, trữ tình thì các em cần thực hiện những
yêu cầu nào?
Khi trình bày một bài hát thuộc thể loại hành khúc, trữ tình thì các em phải ghi
nhớ các yêu cầu sau:
+ Hình thức trình bày bài hát.
+ Sử dụng cách hát.
+ Kĩ năng thể hiện bài hát.
+ Kết hợp những hoạt động khi trình bày bài hát.

3.2.2.1 Hình thức trình bày bài hát:
Đối với bài hát hành khúc:
Không nên trình bày bài hành khúc với hình thức đơn ca, song ca hoặc tam
ca. Nên trình bày bằng hình thức tốp ca hoặc đồng ca vì hình thức này dễ thể hiện tính
hành khúc: nhịp điệu khỏe, lời ca có tính kêu gọi, thôi thúc, tiết tấu phù hợp cho đoàn
người đi đều bước.
VD: Bài Hành khúc tới trường ( lớp 6)
Trong tiết ôn tập bài hát, khi cho học sinh trình bày bài hát nên cho học sinh
hát theo nhóm, hoặc theo tổ để thể hiện sự khỏe mạnh của bài hát, hát theo nhịp đi.
Đối với bài hát trữ tình:
Bài hát trữ tình thường phù hợp với hình thức trình bày đơn ca, song ca, tam
ca, tốp ca. Tính chất nhẹ nhàng, lắng đọng của bài hát trữ tình không thích hợp với hình
thức đồng ca.
VD: Bài Khát vọng mùa xuân (lớp 8) khi trình bày bài hát nên cho học sinh
trình bày theo hình thức đơn ca, song ca vì như thế mới thể hiện được tính chất mềm mại,
nhẹ nhàng của bài hát.
Ngoài ra trong âm nhạc chuyên nghiệp, người ta vẫn có thể dùng dàn đồng ca
hoặc hợp xướng trình bày bài hát trữ tình bởi vì người biểu diễn và người dàn dựng đều

có những kĩ năng âm nhạc rất khéo léo, tinh tế
3.2.2.2 Sử dụng các cách hát:
Đối với bài hát hành khúc:
Bài hành khúc trong chương trình âm nhạc ở trường Trung học cơ sở thường
viết ở hình thức hai đoạn đơn. (Tiếng chuông và ngọn cờ, Chúng em cần hòa bình, Nối
vòng tay lớn) hai đoạn có tính chất âm nhạc tương phản, vì vậy có thể sử dụng một số
cách hát để tạo nên sự tương phản.
Bài hành khúc có thể sử dụng cách hát: hòa giọng, lĩnh xướng, nối tiếp, đối
đáp, hát bè, hát đuổi.
VD: Bài Tiếng chuông và ngọn cờ sử dụng cách hát đối đáp, lĩnh xướng, hòa giọng.
Hát lời 1: Hát đối đáp và hòa giọng
+ Nhóm 1: “Trái đất thân yêu . . . giữa trời sao”.
+ Nhóm 2: “Trái đất chính là . . . gia đình của ta” .
+ Nhóm 1 và nhóm 2 hát hòa giọng: “Boong bính boong . . . lá cờ hòa bình” .
Hát lời 2: Hát lĩnh xướng và hòa giọng
+ Lĩnh xướng 1: “Thế giới quanh em . . . Trái đất đẹp xinh”.
+ Lĩnh xướng 2: “Thế giới muốn hòa bình . . . chung niềm tin”.
+ Tất cả hòa giọng: “ Boong bính boong . . . lá cờ của ta” (tiếng “cờ” và “của”
ngân dài 2 phách ).
VD: Bài Hành khúc tới trường sử dụng cách hát nối tiếp, hát đuổi.

Hát lần 1: Hát nối tiếp.
+ Nhóm 1: “Mặt trời . . . chân trời xa”.
+ Nhóm 2: “Rộn ràng . . . tiếng ca”.
+ Nhóm 3: “Non sông . . .quê hương”.
+ Nhóm 4: “Vui như chim . . . mái trường”.
Hát lần 2: Hát đuổi:
Nhóm 1 và 2 hát trước, nhóm 3 và 4 hát đuổi ( vào chậm hơn 4 nhịp ).
Kết: Nhóm 1 và 2 hát câu “ La la” hai lần, nhóm 3 và 4 hát câu “ La la” một lần
để cùng kết thúc bài hát.

VD: Bài hát Chúng em cần hòa bình sử dụng cách hát lĩnh xướng và hòa giọng.
Hát lời 1:
+ Lĩnh xướng: “Để loài người…….yêu thương”
+ Hòa giọng: “Chúng em cần …… hành tinh”
Hát lời 2:
+ Lĩnh xướng: “Một nụ cười…….mơ ước”
+ Hòa giọng: “Chúng em cần …… hành tinh”
Đối với bài hát trữ tình:
Tương tự như bài hát hành khúc, bài hát trữ tình trong chương trình âm nhạc
Trung học cơ sở có thể sử dụng nhiều cách hát: hòa giọng, lĩnh xướng, nối tiếp, đối đáp,
hát bè, hát đuổi.
VD: Bài Niềm vui của em sử dụng cách hát nối tiếp và hòa giọng.
Hát lần 1: Hát nối tiếp và hòa giọng
+ Đơn ca 1: “Khi ông mặt trời . . . .hòa vang tiếng hát”.
+ Đơn ca 2: “Hạt sương long lanh ……. Hé môi cười”.
+ Song ca: “Đưa em vào đời đẹp những……những ước mơ”
+ Đơn ca 1: “Khi ông mặt trời đi ngủ . . . rộn vang tiếng hát”.
+ Đơn ca 2: “Niềm tin bao la . . . trong sánh một màu”.
+ Song ca: “Ơi con gà rừng……….vui đong đầy”
Hát lần 2: Giống như lần 1
Kết (cả hai cùng hòa giọng nhắc lại thêm một lần ): “Ơi con gà rừng . . .đong
đầy”.
VD: Bài Ngày đầu tiên đi học sử dụng cách hát đối đáp, hòa giọng.
Hát lần 1: Hát đối đáp
+ Đơn ca 1: “Ngày đầu tiên đi học . . . dỗ dành yêu thương”.
+ Đơn ca 2: “ Ngày đầu tiên đi học . . .sao thiết tha”.
+ Đơn ca 1: “Ngày đầu như thế đó . . . là cô tiên”.
+ Đơn ca 2: “Em bây giời khôn lớn . . . cùng vỗ về”.
Hát lần 2: Hát đối đáp, hòa giọng.
+ Đơn ca 1 : “Ngày đầu tiên đi học . . .dỗ dành yêu thương”.

+ Đơn ca 2: “Ngày đầu tiên . . . sao thiết tha”.
+ Song ca: “Ngày đầu như thế đó cô giáo như mẹ hiền”
+ Đơn ca 1: “Em bây giờ cứ ngỡ cô giáo là cô tiên”.
+ Đơn ca 2: “Em bây giờ khôn lớn bỗng nhớ về ngày xưa”.
+ Song ca: “Ngày đầu tiên đi học, mẹ cô cùng vỗ về”.
Kết ( cả hai cùng hòa giọng nhắc lại thêm một lần ): “ Ngày đầu tiên đi học, mẹ
cô cùng vỗ về”.
VD: Bài Mái trường mến yêu sử dụng cách hát lĩnh xướng, đối đáp, hòa giọng
Hát lần 1:
+ Lĩnh xướng: “Ơi hàng cây…………thiết tha”
+ Song ca: “Khi bình minh………….dịu êm”
+ Tốp ca (4-5 HS): “Như thời gian…… tương lai sáng ngời”
Hát lần 2:
+ Nhóm 1: “Ơi hàng cây…….như nói”
+ Nhóm 2: “Vì hạnh phúc… thiết tha”
+ Nhóm 1: “Khi bình minh…………trên lá”
+ Nhóm 2: “Thầy bước đến ……dịu êm”
+ Tất cả hòa giọng: “Như thời gian……tương lai sáng ngời”
Kết bài ( tất cả hát nhắc lại 1 lần ) “Để dựng xây quê hương tương lai sáng ngời”
(hát chậm dần )
VD: Bài Khát vọng mùa xuân sử dụng cách hát nối tiếp , đối đáp, hòa giọng
Hát lời 1:
+ Đơn ca 1: “Này mùa xuân… cây rừng”
+ Đơn ca 2: “Trở về …… Tưng bừng”
+ Đơn ca 3: “Khao khát… đẹp xinh”
+ Đơn ca 4: “Này thời gian… mong chờ”
Hát lời 2:
+ Song ca 1 ( Đơn ca 1 và đơn ca 2 ): “Dù rằng….đang rơi”
+ Song ca 2 ( Đơn ca 3 và đơn ca 4 ): “Cuộc đời….êm đềm”
+ Tốp ca ( hòa giọng ): “Ta muốn…….bao tình”

3.2.2.3 Kĩ năng thể hiện bài hát:
Đối với bài hát hành khúc:
- Học sinh cần hát rõ lời, gọn tiếng ( hát nẩy ), đây là bước rất quan trọng khi
học sinh trình bày một bài hát. Giáo viên nên nhắc nhở học sinh thường xuyên, vì thực tế
giảng dạy chúng ta thường thấy học sinh hát không rõ lời chữ này dính liền với với chữ
kia.
- Lấy hơi ở đầu câu hát.
- Thể hiện rõ phách mạnh.
- Thể hiện nhịp điệu khỏe mạnh, thôi thúc.
- Thể hiện tính chất âm nhạc, sắc thái của bài hát
VD: Bài Nối vòng tay lớn Nhạc và lời: Trịnh Công Sơn

Câu hát trong đoạn 1, 1’: “Ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà, gặp nhau mừng như
bão cát quay cuồng” có những chổ đảo phách học sinh thể hiện không rõ phách, vì vậy
giáo viên cần cho học sinh thể hiện rõ từng phách, hát gọn tiếng, không ngân dài, thể hiện
rõ móc đơn chấm dôi, đảo phách và những chỗ luyến chữ. Đoạn 2 viết giọng Mi thứ hòa
thanh. (Bậc VII tăng lên nửa cung là nốt Rê chữ “Ngày”).
VD: Bài Tiếng chuông và ngọn cờ Nhạc và lời: Phạm Tuyên
.Yêu cầu học sinh cần hát rõ lời, gọn tiếng. Trước khi hát giáo viên cho học sinh đọc
rõ lời từng câu một, thường khi dạy chúng ta thấy học sinh hát không gọn tiếng, chữ này
đi liền với chữ kia. Bài hát này tiết tấu nhanh đa số là móc đơn.
. Nhắc nhở học sinh lấy hơi ở đấu câu hát như: Lời 1 (trái, một, trái, và, boong,
trong, boong, hãy) hoặc giáo viên đánh dấu kí hiệu vào bảng nhạc để học sinh lấy hơi
. Khi hát bài này cần cho học sinh hát thể hiện rõ phách mạnh, hát nhấn vào các chữ
ở phách mạnh như:
Lời 1: Trái đất thân yêu lòng chúng em xiết bao tự hào
Một quả cầu đẹp tươi lung linh giữa trời sao
Trái đất chính là nhà và bao gắn bó thiết tha
Và bạn nhỏ gần xa đấy chính gia đình của ta
Boong bính boong! Hồi chuông ngân vang khắp nơi

Trong khúc ca đầy tình yêu thương sáng ngời
Boong bính boong! Cờ bay giữa tiếng chuông ngân
Hãy phất cao lên lá cờ hòa bình.
Lời 2: Thế giới quanh em bừng sáng lên mỗi sớm bình minh
Bàn tay em điểm tô cho trái đất đẹp xinh
Thế giới muốn hòa bình và chán ghét chiến tranh
Cùng hòa chung tiếng hát chúng em có chung niềm tin
Boong bính boong! Hồi chuông ngân vang khắp nơi
Trong khúc ca đầy tình yêu thương sáng ngời
Boong bính boong! Cờ bay giữa tiếng chuông ngân
Hãy phất cao lên lá cờ của ta.
. Cho học sinh thể hiện sự tính chất âm nhạc khỏe mạnh của bài hát, hát theo nhịp
đi.
VD: Bài Chúng em cần hòa bình Nhạc và lời Hoàng Long- Hoàng Lân
Bài hát này cần cho học sinh lưu ý ở chổ nghịch phách, phách mạnh ngưng nghỉ
. Hướng dẫn học sinh đọc rõ lời ca (Đọc từng chữ một theo tiết tấu lời ca)
. Lấy hơi ở đầu câu hát như: (Để, để, để, bạn, chúng,chúng, trên, đấu, đấu)
. Thể hiện được tính chất âm nhạc mạnh mẽ, khỏe khoắn, tự tin…
Đối với bài hát trữ tình:
- Học sinh hát rõ lời.
- Thể hiện tính chất mượt mà, êm ái, nhẹ nhàng.
- Chủ yếu là kĩ thuật hát liền tiếng (legato)
- Lấy hơi ở đầu câu hát.
- Thể hiện rõ phách mạnh.
- Thể hiện tính chất âm nhạc, sắc thái của bài hát.
VD: Bài hát Khúc ca bốn mùa nhạc và lời: Nguyễn Hải

. Khi hát những bài hát thuộc thể loại trữ tình có tính chất vừa phải thì các em hát
theo thói quen chữ này kéo dài đến chữ kia, không gọn tiếng vì thế khi hướng dẫn bài hát
này giáo viên nên nhắc nhở học sinh và cho các em lưu ý ở nhưng chổ ngân dài một

phách rưỡi hoặc những chổ ngân dài 3 phách như: “cây lúa trổ bông” “Cây vườn thêm
xanh” “mưa về dịu lại” “nắng về sưởi ấm” “bốn mùa”…
. Cho học sinh chú ý khi hát cần lấy hơi ở đầu câu hát như: Hạt nắng, hạt mưa…(Nếu
học sinh có hơi ngắn thì giáo viên có thể hướng dẫn các em lấy hơi ở giữa câu hát như ở
câu 1 các em có thể lấy hơi 2 lần).
. Khi hát bài hát này học sinh cảm nhận được giai điệu nhẹ nhàng, mềm mại của bài
hát và thể hiện được phách mạnh của bài hát.
VD: Bài Khát vọng mùa xuân Nhạc Mô-da. Phỏng dịch lời việt: Tô Hải.

KHÁT VỌNG MÙA XUÂN
Giai điệu bài hát thể hiện nhịp nhàng, vui vẽ. Cuối mỗi câu ngân và nghỉ năm phách,
trong bài hát sử dụng dấu luyến và dấu nối rất nhiều, dấu hóa bất thường ở ô nhịp thứ 9
chữ “Mùa” ô nhịp thứ 11 chữ “Đẹp”. Đặc biệt trong bài hát có kí hiệu mới, đó là dấu
luyến ở ô nhịp thứ 10. Với kí hiệu này, lời 1 không hát luyến chữ “Vui lại”, còn lời 2 có
hát luyến chữ “Niên”. Khi giảng dạy giáo viên phải thường xuyên nhắc nhở học sinh, vì
thực tế giảng dạy chúng ta thường thấy học sinh hát ngân dài không đủ phách, thể hiện
chưa rõ phách mạnh, không hát luyến và thể hiện chưa đúng cao độ chữ có dấu hóa bất
thường.
3.2.2.3 Kết hợp hoạt động khi trình bày bài hát:
Đối với bài hát hành khúc:
Hát kết hợp gõ đệm: Chủ yếu là gõ đệm theo phách hoặc theo nhịp, không nên
gõ đệm theo tiết tấu lời ca. Có thể sử dụng cách gõ đệm với hai hoặc nhiều âm sắc.
VD: Bài Tiếng chuông và ngọn cờ có thể gõ đệm với nhiều âm sắc.
Đoạn 1: Hát kết hợp gõ theo phách với 1 âm sắc.
Đoạn 2: Hát kết hợp gõ theo phách với nhiều âm sắc.
Kết hợp vận động theo nhạc: Có thể đứng hát kết hợp nhún chân đều đặn theo
nhịp hoặc kết hợp động tác minh họa mạnh mẽ .
Đối với bài hát trữ tình:
Hát kết hợp gõ đệm: Có thể sử dụng cách gõ đệm theo phách, theo nhịp, theo
nhịp phân đôi (gõ phách mạnh và phách mạnh vừa của nhịp 4/4, nhịp 6/8) hoặc gõ đệm

với hai âm sắc. Khi gõ đệm cần lưu ý gõ nhịp nhàng hoặc sắp xếp số lượng học sinh hát
nhiều hơn số lượng học sinh gõ đệm, để tiếng gõ không át tiếng hát. Hạn chế gõ đệm
theo tiết tấu lời ca vì sẽ phá vỡ tính chất nhẹ nhàng của bài hát.
Hát kết hợp vận động theo nhạc: bài hát trữ tình thường phù hợp với các động
tác múa nhẹ nhàng, duyên dáng.
4. Kết quả so sánh:
Đây là bảng thống kê khảo sát chất lượng đầu năm học: 2010- 2011
Lớp
KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG ĐẦU NĂM 2010-2011
TS Giỏi Khá TB Trên
TB
Tỉ lệ
%
Yếu Kém Dưới
TB
Tỉ lệ
%
6A2 35 6 12 14 32 91,4 3 3 8,6
7A4 39 7 15 15 37 94,9 2 2 5,1
8A5 32 6 10 14 30 93,8 2 2 6,2
9A1 33 5 8 17 30 91 3 3 7
TC 139 24 45 60 131 94,2 8 8 5,8
Đề tài đã được định hướng ngay từ đầu năm học 2010-2011 nên việc hướng dẫn
học sinh rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình vào các tiết dạy phân môn
học hát trong thời gian qua đã giúp HS tự mình khám phá hết cái hay, cái đẹp trong cuộc
sống và từ đó năng khiếu của các em cũng dần phát triển. Theo cách học đó thì học sinh
tự mình rèn luyện những kĩ năng áp dụng vào thực tế, qua đó thực sự kích thích tính tích
cực, chủ động sáng tạo của các em, vì thế chất lượng học tập của học sinh cũng được tăng
lên qua mỗi thời điểm.
Lớp

ĐIỂM TRUNG BÌNH MÔN HỌC KÌ I năm học 2010-2011
TS Giỏi Khá TB Trên
TB
Tỉ lệ
%
Yếu Kém Dưới
TB
Tỉ lệ
%
6A2 35 11 14 10 35 100
7A4 39 14 12 13 39 100
8A5 32 10 13 9 32 100
9A1 33 8 11 14 33 100
TC 139 43 50 46 139 100
Qua bảng thống kê ta thấy rằng:
- Về chất lượng: HS ngày càng có tiến bộ, HS khá giỏi ngày càng tăng. Không có
học sinh yếu.
- Về HS: Giúp HS đạt mục tiêu bài học theo đúng chuẩn kiến thức- kĩ năng, hát
đúng giai điệu bài hát, cảm nhận được cái hay cái đẹp qua bài hát, qua đó phát huy hết
tính sáng tạo, năng khiếu của mình. Hăng hái tham thích học tập bộ môn, tiến bộ trong
học tập. Học sinh tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau, cởi mở, chân thành trong học tập. Giúp
học sinh biết tự học và biết cách hợp tác trong học tập.
- Về giáo viên: Tiết học nhẹ nhàng, thoải mái, không đơn điệu nhàm chán, chất
lượng giảng dạy ngày càng được nâng cao.
III. KẾT LUẬN
1 . Bài học kinh nghiệm:
Qua quá trình áp dụng việc rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ
tình cho học sinh, tôi mhận thấy rằng để dạy tốt bộ môn Âm nhạc phân môn học hát nói
riêng và bộ môn Âm nhạc ở trường Trung học cơ sở nói chung, người giáo viên cần có sự
nghiên cứu, sáng tạo ở từng bài học, tiết học, tổ chức các hoạt động cho học sinh phát huy

tính tích cực nhằm giúp cho học sinh nắm vững kiến thức, kĩ năng theo mục tiêu qui định,
đồng thời tác động vào tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú cho học sinh, hướng tới việc
học tập chủ động, loại bỏ thói quen học tập thụ động. Tuy nhiên trong quá trình vận dụng
cần phải căn cứ vào những yêu cầu sau:
+ Căn cứ vào đối tượng học sinh, trình độ, khả năng tiếp thu của học sinh.
+ Căn cứ theo mục tiêu bài học, mục đích học tập của từng bài nhằm truyền thụ kiến
thức hay luyện tập hình thành kĩ năng vận dụng.
+ Phụ thuộc vào phương tiện dạy học vào tình hình cụ thể của từng lớp học.
Qua kết quả học tập của học sinh, giáo viên nắm được tín hiệu phản hồi để xem
xét lại tiến trình và phương pháp giảng dạy của mình để kịp thời điều chỉnh phù hợp.
2. Hướng phổ biến đề tài:
Qua thực hiện đề tài “Rèn luyện kĩ năng thể hiện bài hát hành khúc, trữ tình ở
trường THCS” chúng tôi nhận thấy có hiệu quả là phát huy được tính tích cực, tự giác và
ham thích môn học này, từ đó chất lượng ngày càng được nâng cao. Phong trào ca hát
trong trường phát triển mạnh Tôi sẽ phổ biến kinh này cho đồng nghiệp trong trường và
đơn vị bạn.
3. Hướng nghiên cứu tiếp:
Bằng những lí luận và giải pháp cụ thể của đề tài. Bản thân chúng tôi đã vận
dụng có hiệu quả vào việc dạy trong phân môn học hát bộ môn Âm nhạc. Chúng tôi vẫn
tiếp tục nghiên cứu tiếp các phương pháp dạy các phân môn khác trong bộ môn Âm nhạc.
Cuối cùng xin chân thành cảm ơn các thầy cô, Hội đồng nghiên cứu khoa học
nhà trường, phòng giáo dục huyện Dương Minh Châu đã giúp chúng tôi hoàn thành
nghiên cứu đề tài này.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa và sách giáo viên âm nhạc lớp 6, 7, 8, 9
Nhà xuất bản Giáo dục
2. Thiết kế bài giảng âm nhạc lớp 6, 7, 8, 9
Lê Anh Tuấn – Nhà xuất bản Đại học Sư phạm.
3. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên dạy sách giáo khoa môn âm nhạc lớp 6, 7, 8, 9

Hoàng Long – Lê Anh Tuấn
4. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên Trung học cơ cở chu kì III (2004 –
2007) môn Âm nhạc (Quyển 2)
Nguyễn Hải Châu – Hoàng Long – Lê Anh Tuấn
5. Giáo trình giảng dạy âm nhạc.
Hoàng Lân – Văn Nhân
6. Một số vấn đề đối mới phương pháp dạy học ở Trường trung học cơ sở môn Âm Nhạc
Hoàng Long – Lê Minh Châu – Lê Anh Tuấn
7. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức , kĩ năng môn Âm nhạc THCS
Nhà xuất bản giáo dục
MỤC LỤC
Trang
Bản tóm tắt đề tài
I. Đặt vấn đề 1
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích đề tài 1
3. Đối tượng nghiên cứu 1
4. Phương pháp nghiên cứu 2
5. Giả thiết khoa học 2
II. Nội dung 3
1. Cơ sở lí luận 3
2. Cơ sở thực tiển 3
3. Nội dung vấn đề 4
4. Kết quả 14
III. Kết luận 15
1. Bài học kinh nghiệm 15
2. Hướng phổ biến áp dụng đề tài 15
3. Hướng nghiên cứu tiếp 15
Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
1.CẤP TRƯỜNG:

Nhận xét:




Xếp loại:


Bàu Năng Ngày tháng năm 2011
TMHĐKH

2. CẤP PHÒNG:
Nhận xét:




Xếp loại:

Dương Minh Châu, Ngày tháng năm 2011
TMHĐKH