tóm tắt luận án tiến sĩ nông nghiệp nghiên cứu chọn tạo và nhân giống cây hoa hồng (rosa spp. l.) năng suất, chất lượng cao cho một số tỉnh miền bắc việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (897.43 KB, 29 trang )
B GIÁO D C VÀ ÐÀO T O
TRU
NG Ð I H C NÔNG NGHI P H
À N
I
NGUY
N MAI TH
OM
NGHIÊN C
U CH N T O V
À NHÂN GI
NG
CÂY HOA H
NG (
ROSA
SPP. L.
) NANG SU
T,
CH
T LU NG CAO
CHO M
T S T NH MI N B C VI T NAM
Chuyên ngành: Di
truy
n v
à Ch
n gi ng cây tr ng
Mã s
: 62 62 05 01
TÓM T
T LU N ÁN TI N SI NÔNG NGHI P
HÀ N
I -
2009
0
Công trình
du
c ho
àn thành t
i Tru ng Ð i h c Nông nghi p H
à N
i
Ngu
i hu ng d n khoa h c:
1.
GS.TS. Tr
n Tú Ngà
2.
PGS.TS. V
u Van Li t
1. Ph
n bi n 1:
GS.TS. Nguy
n Xuân Linh
2. Ph
n bi n 2:
PGS.TS. Nguy
n Th Ng c Hu
3. Ph
n bi n 3:
PGS.TS. Ðoàn Th
Thanh Nh
àn
Lu
n án dã
du
c b o v tru c h i d ng ch m lu n án c p Nh
à nu
c
h p t i Tru ng Ð i h c Nông nghi p
Hà N
i
vào h
i
08
gi
30
ngày
30
tháng
6
nam
2009
Có th
t
ìm hi
u lu n án t i:
Thu vi
n Qu c Gia
Thu vi
n tru ng Ð i h c Nông nghi p H
à N
i
1
M U
1.
Tí
nh c
p thi
t c
a tài
Hoa luôn luôn có trong d i s ng tinh th n c a con ngu i, vì hoa là k t tinh
nh
ng di u k di u nh t trong th gi i c cây ban t ng cho loài ngu i
.
Xã h
i
ngà
y
cà
ng
phá
t tri
n, con ngu
i có di u ki n hu ng d n d i s ng tinh th n nhi u h
on và v
d p c a hoa d
ã
di vào m
i gia d
ình nh
u là m
t ph n t t y u c a cu c s n
g.
T nhi u th k tru c dây d
ã
du
c các nhà khoa h c quan tâm chú ý v công
tác nghiên c u, d c bi t là ch n t o gi ng hoa h ng trên th gi i không ng ng phát
tri
n. Các k t qu nghiên c u dã ch ra r ng, các gi ng hoa h ng m i du c ch n t o
b ng nhi u con du ng khác nhau nhu: Nh p n i, lai t o, d t bi n, chuy n gen hay
nuôi c
y bao ph n…
Trong m t s nam g n dây, b ng nhi u con du ng khác nhau, r t nhi u gi ng
hoa h ng d
ã
du
c nh p n i và có m t t i Vi t Nam. trong s dó có nhi u gi ng hoa
h ng v i d c di m n i tr i nhu hoa to, màu s c d p, huong thom và d b n hoa cao
du
c b xung vào b gi ng hoa h ng trong nu c, làm phong phú và da d ng các
ch
ng lo i hoa h ng dang du c tr ng trong s n xu t hi n nay.
Tuy nhiên, nh ng k t qu dó da s mang tính t phát
và vi c nghiên c u ch l
à
tuy
n ch n gi ng m i t nh ng gi ng nh p n i, sau dó các gi ng du c tr ng theo
kinh nghi
m truy n th ng.
Các công tác khác v gi ng hoa h ng nhu luu gi , b o t n, nghiên c u và phát
tri
n ngu n gen hoa h ng r t ít du c quan tâm
nên ngu
n gen hoa h ng có ngu n g c
d a ph
uong ngày càng b
l n t p v
à thoái hóa.
Chính vì v y, so v i các lo i cây tr ng khác, b gi ng hoa h ng còn r t khi
êm
t n, d c bi t là có quá ít nh ng gi ng hoa h ng ph
ù h
p v i di u ki n t ng vùng sinh
thái c
th , d n t i th m nh v gi ng trong s n xu t ch
ua du
c phát huy [3]. Ði u dó
cho th
y s n xu t hoa h ng ch
ua phát tri
n dúng v i ti m nang c a d t nu c.
Ð
góp ph n kh c ph c nh ng t n t i trên, dáp ng du c nh ng dòi h i c p
thi
t c a th c t trong s n
xu
t, chúng tôi nghi
ên c
u d t
ài:
“Nghiên c
u
ch
n
t
o
và
nhân gi
ng cây hoa h
ng (Rosa
spp.
L
.)
nang su
t ch
t l
ng cao cho m
t s
t
nh mi
n B
c Vi
t Nam"
2
2. M
c ti
êu c
a d t
ài
- Thu th p và dánh giá t p doàn công tác m u gi ng hoa h ng trong nu c và nh p
n i, l
àm co s
cho công tác ch n t o gi ng;
- T o ngu n v t li u ph c v cho công tác ch n gi ng hoa h ng b ng phuong pháp
x lý d t bi n;
- Tuy n ch n du c 1 - 2 dòng, gi ng hoa h ng có tri n v ng, nang su t, ch t lu ng
hoa cao d
gi i
thi
u v
ào s
n xu t;
- Xác d nh các bi n pháp k thu t nhân gi ng vô tính cho gi ng hoa h ng tri n v ng
b ng ph
uong pháp ghép và giâm cành.
3. Nh
ng di m m i c a lu n án
- Xác d nh d tuong d ng di truy n và kho ng cách di truy n gi a 42 m u gi ng hoa
h ng trong t p doàn thu th p b ng phuong pháp phân tích da d ng di truy n theo
chuong tr
ình
NTSYS pc 4.0
- Ðã t o ra du c m t s d ng bi n d di truy n làm v t li u ch n gi ng, t o ki u hoa
h ng m i. Ðã thu
du
c nh ng bi n d hình thái hoa th kh m di truy n n d nh qua
các th h t M
1
V
1
d n M
1
V
3
nhu: hoa d ch m tr ng, hoa d v ch h ng, cánh hoa
màu h ng trên n n hoa màu d , hoa 2 t ng cánh tách bi t. Ðây là lo i hình hoa m i
chua có trên th
tru ng, có th s d ng l
àm v
t li u t o gi ng m i.
- Ð xu t m u gi ng hoa h ng JP30 (Ph n h ng Nh t B n) và Q6 (Nhung den
Kunming) có tri n v ng n d nh v i các vùng sinh thái Hà N i, Vinh Phúc và Thanh
Hóa và xác d nh d tuong d ng di truy n và kho ng cách di truy n gi a 10 m u
gi
ng có tri n v ng b ng ph
uong pháp ch
th
phân t PCR -
RAPD
- Xây d ng qui trình nhân gi ng b ng phuong pháp giâm và ghép cho m t s d
òng
hoa h
ng có tri n v ng.
4
.
Ý ngh
a khoa
h
c
và
th
c ti
n
4.1
.
Ý ngh
a khoa
h
c
c
a
tài
- Là công trình nghiên c u có h th ng và tuong d i toàn di n d u tiên v cây hoa
h ng Vi t Nam. Các k t qu nghiên c u c a d tài có th làm co s khoa h c cho
nghiên c u ch n gi ng hoa h ng và làm tài li u tham kh o ph c v gi ng d y các
tru
ng d i h c v
à trung c
p ng
ành nông nghi
p.
3
- Ðã thu th p v
à
dánh giá t p doàn g m 44 m u gi ng hoa h ng trong nu c và nh p
n i v các d c di m th c v t h c và nông sinh h c, giúp các nhà ch n gi ng có d nh
hu
ng khi s d ng chúng l
àm v
t li u, rút ng n du c quá tr
ình nghiên c
u t o gi ng.
- Ðã t o du c m t s bi n
d hình thái hoa có giá tr b ng x lý Co
60
,
dây là nh ng
ki
u hình m i cây hoa h ng làm phong phú hon cho ngu n v t li u ch n t o gi ng
hoa h
ng m i.
4.2
.
Ý ngh
a th
c ti
n
- Ch n
,
t
o du
c
1
-
2
gi
ng hoa h
ng
có
tri
n
v
ng cho s
n xu t, phù h
p v
i m
t s
t nh mi n B c Vi t Nam;
- Ð
xu
t quy trình nhân gi ng cây hoa h ng có tri n v ng du c tuy n ch n b
ng
phuong
pháp ghép và giâm cành
.
Quy
trì
nh
nà
y
s d c gi i thi u cho các co s s
n
xu
t hoa h
ng
mi n B c Vi t Nam
áp d
ng.
- Các ki u bi n d hình thái hoa d p, l m t t o du c t gây d t bi n có th nhân
nhanh hoàn thi n quá trình t o gi ng m i và gi i thi u cho các vùng tr ng hoa d
tang thêm m
t h
àng hoa h
ng m i cung c p cho th tru ng.
5
. B
c c c a lu n án có
N i dung chính c a lu n án th hi n trong 160 trang, g m 5 trang m d u, 34
trang t ng quan, 9 trang V t li u, N i dung và Phuong pháp nghiên c u, 90 trang k t
qu
nghiên c u và th o lu n. Toàn b ph n này có 44 b ng bi u, 8 hình và các hình
nh thí nghi m.
Ph n ph l c bao g m các nh minh h a, k t qu phân tích x lý s
li
u.
CHUONG 1
T
NG QUAN V
V
N Ð
NGHI
ÊN C
U
Trên co s
t ng h p phân tích chúng tôi nh n th y r ng:
- Thu th p, dánh giá ngu n gen hoa h ng. Xây d ng vu n t p doàn d
luu gi
làm ngu
n v
t li
u cho công tác ch
n t
o gi
ng là hu
ng di tiên phong trong ch
n t
o
gi
ng hoa h
ng
Vi
t Nam.
- Ch n gi ng hoa h ng m i có nang su t cao, ph m ch t t t t
ngu n v t li
u
thu th p, phù h p v i di u ki n sinh thái t ng vùng c
th
Vi t Nam dã và
dang
du
c các nhà khoa h
c ti
n hành và d
t du
c nh
ng thành công dáng k
.
4
- T o nh ng ki u bi n d
m i t
d t bi n hoa h ng là v t li u ch n t o gi
ng
hoa h ng m i có màu s c hoa m i là hu ng di quan tr ng trong công tác ch n t
o
gi
ng hoa h
ng
Vi t Nam. Hu ng di này d
ã
du
c nhi u nhà khoa h c trên th
gi
i
ti
n hành thành công.
Xây d ng qui trình nhân gi ng cho các gi ng hoa h ng m i tri n v ng là bi
n
pháp k
thu t quan tr ng góp ph n nhân nhanh gi ng hoa h ng m i, ch t lu ng cao
ph
c v
s
n xu
t.
CHUO
NG 2
V
T LI
U N
I DUNG VÀ
PHUONG
PHÁ
P NGHIÊN C
U
2.1. V
T LI U NGHI
ÊN C
U
-
Ngu
n v t li u nghi
ên c
u trong các thí nghi m l
à
44
m u gi
ng hoa h
ng
có ngu
n
g c d a phuong và nh p n i. Các m u gi ng du c thu th p có ngu n g c t
Trung
Qu
c (26 m u gi ng), Nh t B n (5 m u gi ng), Hà Lan (1 m u gi ng), Pháp (1 m u
gi
ng), cung nhu du c thu th p t các d a phuong trong nu c nhu: Hoà Bình, Phú
Th
, Thanh Hóa, Ð
à L
t … M u gi ng thu th p l
à do
n c
ành dùng làm m
t ghép, sau
dó nhân gi ng vô tính theo ph
uong
pháp ghép. G c ghép du c s d ng là g c h ng
chùm
(Rosa multiflora)
ho
c h ng t m xuân
(Rosa canina)
.
- Các m u gi ng hoa h ng s d ng trong thí nghi m x lý d t bi n có 02 m u gi ng
d a phuong (
PT28
,
HB2
) và 03 m u gi ng nh p n i (
P3
,
Q7 và Q17). Nh ng gi ng
này dã thích nghi v i di u ki n s ng Vi t Nam. Hai gi ng d a phuong có uu di m
là huong thom và kh nang ch ng ch u sâu b nh r t t t nhung cánh hoa m ng, nhanh
tàn và màu s c không r c r . Ba gi ng nh p n i có d c di m hoa to, nhung không có
hu
ong thom và kh nang ch ng ch u sâu b nh kém. Nghiên c u x lý d t bi n mong
mu
n kh c ph c nh ng nhu c di m c a các m u gi ng trên. Ð ng th i tìm nh ng
bi
n d m i v h
ình thái hoa màu s
c m i l có giá tr d t o gi ng m i.
- 12 dòng có tri n v ng tuy n
ch
n t t p doàn nghiên c u l
à
HB2, P3 (dc), Q6, TH8,
Q11, ÐL13, Q15, Q23, Q25, JP30, JP31, JP32 du c
s d ng trong thí nghi m d so sánh
dánh giá t
i m t s t nh khác nhau mi n B c Vi t Nam
.
- Các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng tuy n ch n t t p do
àn
du c s d ng trong
các thí nghi
m nghi
ên c
u nhân gi ng vô tính
5
2.2. N
I DUNG NGHI
ÊN C
U
2.2.1. Thu th
p, dánh giá t p do
àn m
u gi ng t ngu n d a ph
uong và nh
p n i
2.2.2. Ðánh giá m
c d da d ng di truy n c a t p do
àn nghiên c
u
2.2.3.
ng d ng d t bi n
th
c nghi m d t o v t li u ch n gi ng m i
2.2.4. So sánh kh nang sinh tru ng, phát tri n, nang su t và ch t lu ng hoa c a các
dòng có tri
n v ng m t s t nh mi n B c Vi t Nam
2
.2
.5
.
Nghiên c u k thu t nhân gi ng vô tính các m u gi ng hoa h ng có t
ri
n v ng
tuy
n ch n t t p do
àn
2.3. PHUONG PHÁP NGHIÊN C
U
2.3.1
.
Phuong
phá
p thu th
p v
à dánh giá ngu
n gen
- Thu th p và dánh giá ngu n gen hoa h ng th c hi n theo IPGRI (2001) [96], [97],
[120], [148] và theo Giáo trình ch n gi ng cây tr ng (2005), Tru ng Ð i H c Nông
nghi
p H
à N
i [19].
- Thí
nghi
m t p doàn b trí tu n t
,
không l
p
l i trên d t phù sa c sông H ng không
du
c b i hàng nam [
44
].
Dung lu ng m u quan tr c trong m i công th c l
à
5
- 10
cây
,
nghiên c
u d
á
nh
giá t
p d
oà
n tro
ng
3
nam t
2004 d
n 2006.
- Cây gi ng du c nhân theo phuong pháp ghép v i tu i cây con d ng nh t là 60
ngày. S
d ng g c ghép l
à cây h
ng t m xuân (
Rosa canina
L.
)
- Phân bón cho thí nghi m 20 t n phân chu ng ho i m c + 200 kg d m + 300 kg lân
+ 200 kg
kali (d
m, lân, kali d ng th
uong ph
m) + 100 kg vôi b t/ha.
2.3.2. Phuong pháp dánh giá m
c d da d ng di truy n c a t p do
àn
- Phân tích da d ng di truy n d a trên d c di m ki u hình v i
36
tính tr ng
,
phân
nhóm ngu n v t li u theo mô hình th ng kê sinh h c d a trên ki u hình c a
Mahananobis (1928)
[113]
, b ng chuong tr
ình
NTSYS pc 4.0 [134] du c th c hi n
t i Trung tâm t
ài nguyên th
c v t.
2.3.3. Phuong pháp x
lý phóng x
- X lý phóng x
Co
60
lên các cành h ng c p 1 d
ã
du
c ch n d nhân gi ng. - Li u
lu
ng x lý phóng x t 1 krad d n 4 krad.
-
M
i công th c x lý 100 c
ành ghép, sau khi x
lý ti n h
ành ghép ngay;
6
- G c ghép là g c t m xuân (Rosa canina
L.
)
du
c nhân vô tính b ng phuong pháp
giâm cành. Tu
i g c ghép d ng nh t 6 tháng, g c g
hép sinh tru
ng phát tri n t t.
-
X
lý phóng x
Co
60
t
i Khoa Máy -
V
t lý Phóng x , B nh vi n K, H
à N
i.
- Nh ng cá th phát tri n t m t ghép tr c ti p ch u tác d ng c a tác nhân gây d t
bi
n g i l
à M
1
V
1
,
- Nh ng cá th M
1
V
1
du c ch n ra t nam d u c t m t ghép nhân vô tính d t o ra
M
1
V
2
(t
m i cá th M
1
V
1
nhân vô tính du
c t 10 -
20 cá th
M
1
V
2
).
- Nh ng cá th M
1
V
2
sau dó ti p t c c t m t ghép nhân gi ng du c 10 - 20 cá th
M
1
V
3
, tuy
n ch n các d
òng vô tính.
Các bi
n d du c ch n v
à dánh giá chún
g qua các th
h vô tính M
1
V
1
, M
1
V
2
,
M
1
V
3
[13], [34].
2.3.4. Phuong pháp b
trí thí nghi m so sánh các m u gi ng tri n v ng t i H
à
N i, Vinh Phúc v
à Thanh Hóa
- Thí nghi m du c b trí theo phuong pháp kh i ng u nhiên d y d RCB v i 3 l n
nh
c l i, di n tích m i ô thí nghi m là 10 m
2
. M t d 8 cây/m
2
.
Các bi n pháp k
thu
t tr ng, cham sóc, phòng tr sâu b nh trên các gi ng thí nghi m là nhu nhau.
Th i v tr ng
là
v Xuân nam 2008
.
- Phân bón cho thí nghi m: 30 t n phân chu ng, 250 kg d m+ 400
kg lân + 200
kg
kali + 100
kg vôi b
t.
Lu
ng phân bón tr
ên dùng cho 1 nam.
2.
3
.5. Phuong pháp b
trí các thí nghi m nghi
ên c
u nhân gi ng vô tính
các
m u
gi
ng
hoa h
ng có tri n v ng
-
Nghiên c
u nh hu ng c a th i v ghép trong v Xuân v
à v
Thu d n t l b t
m m v
à sinh tru
ng phát tri n c a cây con hoa h ng tri n v ng.
- Nghiên c u nh hu ng c a m t s lo i g c ghép d n t l b t m m và sinh tru ng
phát tri
n c a cây con hoa h ng tri n v ng
-
Nghiên c
u nh hu ng c a ph
uong pháp ghép d
n t l b t m m v
à sin
h
-
Nghiên c
u nh hu ng c a th i v giâm c
ành trong v
Xuân v
à v
Thu d n t l b t
m m v
à sinh tru
ng phát tri n c a c
ành giâm hoa h
ng tri n v ng
-
Nghiên c
u nh hu ng c a chi u d
ài cành giâm d
n t l b t m m v
à sinh tru
ng
phát tri
n c a c
ành giâm h
oa h
ng tri n v ng
7
-
Nghiên c
u nh hu ng c a giá th giâm c
ành d
n t l b t m m v
à sinh tru
ng phát
tri
n c a c
ành giâm dòng hoa h
ng tri n v ng
- Nghiên c u nh hu ng c a m t s lo i phân bón d n t l b t m m và sinh tru ng
phát tri
n c
ành giâm dòng ho
a h
ng tri n v ng [41]
2.3.6. Phuong pháp dánh giá s
khác bi t di truy n c a 10 d
òng có tri
n v ng
- Phân tích 10 dòng hoa h ng có tri n v ng dã so sánh t i các d a phuong thu c mi n
B c Vi t Nam, dánh giá s da d ng di truy n b ng phuong pháp dánh d u phân t
RADP
-
PCR, th
c hi n t i Vi n Di truy n Nông nghi p.
-
Tách chi
t ADN
hoa h
ng theo CTAB bi n d i theo Qiang Xu v
à cs (2004).
Các m i du c s d ng trong ph n ng PCR là các m i thu c OPA và OPB (ngu n
c a Vi n Di truy n Nông nghi p)
-
K
t qu PCR du c ki m tra tr
ên gel agarose.
2.3.7. Các ch
ti
êu theo dõi
Các ch
ti
êu theo dõi áp d
ng theo ti
êu chu
n ng
ành: Quy ph
m kh o nghi m
DUS gi
ng hoa h ng, s 10 TCN 686: 2006/QÐ BNN, ng
ày 6/6/2006, c
a B tru ng
B Nông nghi p v
à Phát tri
n nông thôn [2],
[5].
2.3.8. Phuong pháp phân tích và x
lý s li u
Các s li u
du c
phân tích theo phuong pháp th ng kê sinh h c, s d ng các
ph
n m m x lý th ng k
ê nông nghi
p
:
- IRRISTAT 5.0 [9]: Ph n m m phân tích th ng kê nông nghi p c a
Vi n Lúa
qu
c t IRRI -
Phi
lippin;
- NTSYS pc 4.0 [134]:
ph
n m m
phân tích m c tuong d ng di truy n v
à
kho
ng cách di truy n: Phân nhóm theo các mô hình th ng kê sinh h c t các d c
di
m h
ình thái d
a tr
ên phuong pháp c
a Mahananobis (
1928).
-
SELINDEX [30]:
ph
n m m
phân tích
ch
s ch n l c;
-
GGEbiplot [15]:
ph
n m m
phân tích
n d nh c a ki u gen v i môi tru ng.
8
CHUONG 3
K T QU NGHI
ÊN C
U V
À TH
O LU N
3.1. THU TH
P, ÐÁNH GIÁ T P ÐO
ÀN M
U GI NG T NGU N Ð A
PHUONG VÀ NH
P N I
Xây d ng t p doàn hoa h ng phong phú v ch ng lo i, ngu n g c xu t x và da
d ng v màu s c là nhi m v quan tr ng d u tiên c a nhà ch n gi ng. K t qu thu
th
p t p do
àn hoa h
ng nghi
ên c
u du c tr
ình bày
b ng 3.1.
B ng 3
.1:
K t qu thu th p c
ác m
u gi ng cây hoa h ng
Nhóm
TT
Tên
thu
ng g i
Ký
hi
u
m u gi ng
Xu
t x
Noi thu
th
p
Nam
1
Nhung Ðà B
c
HB2
Vi
t Nam
Hòa Bình
2003
2
Nhung Nông C
ng
TH8
Vi
t Nam
Thanh Hóa
2004
3
Tr
ng h ng
ÐL13
Vi
t Nam
Ðà L
t
2003
4 B ch Phú Th
PT14
Vi
t Nam
Phú Th
2004
5 Ph n h ng
ÐL18
Vi
t Nam
Ðà L
t
2003
6 Ð t
uoi
Q1
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
7 Ð c
Q4
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
8 Ð nhung t
uoi
Q5
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
9
Nhung den
Q6
Trung Qu
c
Kunming
2005
10
Ð nhung th m
Q7
Trung Qu
c
Gia Lâm
2003
11
Tr
ng vi n d
Q9
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
12
Tr
ng
Q10
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
13
Tr
ng xanh
Q11
Trung Qu
c
Kunming
2005
14
Tr ng h ng
Q12
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
15
Kem
Q15
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
16
Ph
n h ng
Q16
Trung Qu
c
Mê Linh
2003
17
Vàng nh
t
Q
17
Trung Qu
c
Konming
2005
18
Vàng vi
n d
Q19
Trung Qu
c
Tây T
u
2003
19
Son
Q22
Trung Qu
c
Tây T
u
2003
20
Ð a b
ình ch
Q23
Trung Qu
c
Gia Lâm
2003
Hoa
c t
cành
21
Ð c
à phê
Q24
Trung Qu
c
Gia Lâm
2003
9
22
Vàng th
m
Q25
Trung Qu
c
Gia Lâm
2003
23
H
oa s
Q26
Trung Qu
c
Gia Lâm
2003
24
Màu tàu
Q27
Trung Qu
c
Tây T
u
2003
25
Hai màu
Q29
Trung Qu
c
Tây T
u
2003
26
Song h
Q34
Trung Qu
c
Tây T
u
2003
27
Ph
n tr ng vi n
JP20
Nh
t B n
Chi Ba
2004
28
Vàng xanh nh
t
JP21
Nh
t B n
Chi Ba
2004
29
Ph
n h
ng
JP30
Nh
t B n
Chi Ba
2004
30
Vàng vi
n d
JP31
Nh
t B n
Chi Ba
2004
31
Vàng chanh
JP32
Nh
t B n
Chi Ba
2004
32
Xác pháo
HL33
Hà Lan
Tây T
u
2003
33
Ð Pháp
P3
Pháp
Tây T
u
2003
34
Ti
u mu i d phai
ÐL35
Vi
t Nam
Ðà L
t
2003
35
Ti
u mu i sen d m
ÐL38
Vi
t Nam
Ðà L
t
2003
36
Ti
u mu i d c
ÐL42
Vi
t Nam
Ðà L
t
2003
37
Ti
u mu i hoa nh
ài
Q36
Trung Qu
c
Ðà L
t
2004
38
Ti
u mu i kem ngh
Q37
Trung Qu
c
Ðà L
t
2004
39
Ti
u mu i sen nh t
Q39
Trung Qu
c
Ðà L
t
2004
40
Ti
u mu i
vàng chanh
Q40
Trung Qu
c
Ðà L
t
2004
Ti
u
mu
i
41
Ti
u mu i d nhung
Q41
Trung Qu
c
Ðà L
t
2004
42
C
om Phú Th
PT28
Vi
t Nam
Phú Th
2004
43
Qu
Ð
à B
c
HB44
Vi
t Nam
Hòa Bình
2003
G c
ghép
44
T
m xuân
VN43
Vi
t Nam
Mê Linh
2003
K t qu
thu th p du c c
th
l
à:
11 m u gi ng có ngu n g c Vi t Nam, các
m u gi ng này có th d
ã
du
c nh p n i lâu d i và du c tr ng t i các d a ph
uong
trong nu c, 26 m u
gi ng
nh
p t Trung Qu c, 5 m u
gi ng t
Nh
t B n, 1 m u
gi
ng t Hà Lan
và
1 m u
gi ng t Pháp. Các m u gi ng
còn l i
du
c thu th p t các
d a ph
uong trong nu
c: Ho
à Bình, Phú Th
, Thanh Hóa…
Các m u gi ng hoa h ng ti u mu i bao g m:
3 m u gi ng du c thu th p t Ð
à
L t v
à 5 m
u gi ng nh p n i t Trung Qu c. T l % ngu n g c xu t x c a các m u
10
gi
ng hoa h ng thu
th p trong t p doàn th hi n hình 3.1. Trong dó Trung Qu c
chi
m t l cao nh t 60%, Vi t Nam 25%, Nh t B n 11%, H
à Lan 2% và Pháp 2%.
3.1.2.2. Phân nhóm t
p do
àn theo m
t s d c di m h
ình thái
D a theo thang di m (Quy ph m kh o nghi m DUS gi ng hoa h ng) dánh giá
m t s d c di m hình thái chính trên cây hoa h ng c a các m u gi ng trong t p do
àn
nghiên c u, chúng tôi ti n hành phân nhóm các m u gi ng, k t qu phân nhóm
nhu
sau (
b ng 3.2).
B ng 3.2. Phân nhóm t p do
àn theo m
t s d c di m h
ình thái
Ðon v
: S m u gi ng
Thang di
m
TT
Ch
tiêu
1 2 3 5 7 9
1
Màu s
c lá
0
13
18
13
0
2 D
ng khóm
33
8 2 0 1
3 D
ng gai trên thân
18
26
4 Ð
sâu rang cu
a 3
19
22
5
Gai lá
4
40
6 M
t c
t ngang lá chét
1
10
13
19
1
Ghi chú: - Lá (Màu xanh vào th i di m hoa n d u tiên): R t nh t 1, Nh t 3,
Trung bình 5,
Ð m 7, R t d m 9;
- D ng khóm: B i h p 1, B i 3, b i r ng 5, b i ph ng 7, b
ò 9;
-
D
ng gai/ thân: R t l
õm 1, Lõm 3, Ph
ng 5, L i 7, R t l i
9;
- Ð sâu rang c
ua: Rang cua sâu 3, Sâu trung b
ình 2, Nông 1;
-
Gai/lá: Có gai trên lá 9, Không gai 1;
- M t c t ngang lá chét: L
õm 1, H
oi l
õm 3, Ph
ng 5, h
oi l
i 7, L i 9.
Nhu v
y, d a v
ào màu s
c lá,
các m
u gi ng trong t p do
àn du
c phân th
ành 3 nhóm,
các m
u gi ng ch y u có m
àu lá xanh trung bình (
di
m 5) 18 m u gi ng, xanh nh t (di m
3) và xanh d
m (di m 7) m i nhóm có 13 m u gi ng.
D a v
ào d
ng khóm, phân th
ành 4 nhóm: trong dó d
ng b i h p (di m
1) chi
m da s
33 m
u gi ng, d ng b i (di m 3) có 8 m u gi ng, c
òn l
i 2 m u gi ng có d ng b i r ng v
à 1
m u gi ng có d ng b
ò.
11
D a vào d ng gai trên thân có 2 nhóm gi ng d u thu c nhóm gai lõm: d ng gai r t
lõm (
di
m 1) có 18 m u gi ng, 26 m u gi ng có g
ai lõm (
di
m 3).
D
a v
ào d
sâu rang c
ua phân thành 3 nhóm gi
ng: rang c
ua sâu (di
m 3) 22 m u gi ng,
rang cua sâu trung b
ình (
di
m 2) 19 m u gi ng v
à 3 m
u gi ng rang c
ua nông (di
m 1).
D a vào d c di m gai lá phân thành 2 nhóm gi ng: da s các m u gi ng trong t p
doàn d
u có gai lá (di m 9) 40 m u gi ng, ch có 4 m u gi ng không có gai lá (di m 1).
D a v
ào hình d
ng m t c t ngang lá chét phân thành 5 nhóm gi ng: M t c t ngang lá
chét lõm (
di
m 1) có 1 m u gi ng, h
oi l
õm (
di
m 3) 10 m u gi ng, ph ng (di m 5) 13 m u
gi
ng, h
oi l
i (di m 7) 19 m u gi ng, l i (di m 9) 1 m u gi ng.
3.2. ÐÁNH GIÁ S ÐA D NG DI TRUY N C A CÁC M U GI NG HOA
H NG TRONG T P ÐO
ÀN NGHIÊN C
U
D a tr
ên
k
t qu
kh
o sát,
dánh giá
36 ch
ti
êu hình thái (lá, thân, gai, r
ang cu
a, hoa)
và các ch tiêu sinh tru ng, nang su t và ch t lu ng c a các m u gi ng, các d c di m n
ày
du
c ch n l a v
à s
d ng v
ào các mô hình th
ng k
ê sinh h
c d phân nhóm v
à nghiên c
u
kho
ng cách di truy n c a chúng.
B ng 3.8: Phân nhóm các m u gi ng theo
h
s t
uong d
ng di truy n
Nhóm
Tên m
u gi
ng
S
m
u
Nhóm I
8
I.1
Q36;
1
I.2
Q40, Q39, Q37, ÐL38, Q41, ÐL35, ÐL42.
7
Nhóm II
34
II. 1
PT28;
1
II. 2
Q25, Q24, J20P, JP32, Q29, JP31, ÐL18;
7
II. 3
Q11, Q10, PT14, JP30, JP21, Q12, ÐL13, Q9;
8
II.
4
Q22, Q16, HB2;
3
II. 5
Q15, Q26;
2
II. 6
Q1, Q27, Q17, Q23, Q4, Q5, HL33, Q34, P3, Q7, TH8, Q6, Q19.
13
Sau khi mã hóa s li u theo phuong pháp c a IPGRI và phân nhóm trên máy tính
b ng ch
uong tr
ình NTSYS pc 4.0 t
i Trung tâm T
ài nguyên th
c v t -
V
i n Khoa h c Nông
nghi
p Vi t Nam:
12
M c d da d ng di truy n c a v t li u nghi
ên c
u th hi n m c cao.
Trên cây phát
sinh,
m c d tuong d ng 0,34 t c khác bi t t i 66%, t 42 gi ng hoa h ng nghiên c u
du
c phân th
ành hai nhóm l
n tách bi t r
õ ràng:
Nh
óm l n th I: Bao g m 8 m u gi ng hoa ti u mu i v i d ng hoa chùm, có ngu n g c
d a ph
uong và nh
p n i.
Nhóm l n th II:
Bao g m 34 m u gi ng d u là hoa c t c
ành,
trong dó t i h s
tuong d
ng 0,50 phân ra 6 nhóm nh
N u xét m c h s tuong d ng là 0,5 có th chia các m u gi ng trong t p
doàn quan sát thành 8 nhóm. K
t qu du c tr
ình bày t
i b ng 3.8.
Tóm l i, các m u gi ng hoa h ng trong t p doàn nghiên c u m c da d ng di
truy
n khá cao. Trên cây phát sinh, 42 m u gi ng nghiên c u khác nhau hoàn toà
n
h s khác bi t 0,18. Nhóm hoa ti u mu i và nhóm hoa don du c xác d nh khác xa
nhau v m t di truy n. M t s m u gi ng nhu Q36 (Nhóm ti u mu i), PT28 (nhóm
g c ghép) có d c di m h
ình thái r
t khác bi t v i các m u c
ùng nhóm, chính di
u n
ày
t o nên s da d ng phong phú trong t p doàn hoa h ng nghiên c u. Vi c phân l p
trên co s h s tuong d ng di truy n và kho ng cách di truy n có ý nghia r t l n
trong công tác ch
n gi ng b ng ph
uong pháp lai h
u tính t o n
ên uu th
lai.
3.3. K
T QU NG D NG Ð T BI N TH C NGHI M T O V T LI U CH N
GI
NG HOA H NG
3.3.1.1.
nh hu ng c a li u lu ng
Co
60
d
n kh nang s ng sót c a m t ghép sau x lý
X lý phóng x tia
Co
60
trên m t s m u gi ng hoa h ng trong dó
02
m u
gi
ng d a ph
uong
là Com Phú Th , Nhung Ðà B c
và 03 m u
gi ng nh p n i
Ð
Pháp,
Ð nhung th m và Vàng nh t
.
Ngay sau khi chi u x , m t ghép trên các cành
dinh du ng du c ghép trên g c ghép t m xuân dã chu n b tru c có tu i g c ghép
d ng nh t l
à 6 tháng tu
i. K t qu nghi
ên c
u du c tr
ình bày trong b
ng 3.9.
V i li u lu ng x lý 4 krad gây ch t 3 m u gi ng (Q7,
PT28 và Q17) do dó
không du c trình bày trong b ng 3.9. Riêng 2 m u gi ng P3 và HB2 ít m n c m h
on
v i tia
và công th c x lý 4 krad v n cho t l s ng và b t m m khá cao (P3:
55,34%, HB2: 57,66%) sau 35 ngày ghép.
13
Nhu v y, so v i d i ch ng th i gian
b t m m b kéo dài và t l n y m m c a
các công th c thí nghi m gi m. Ði n hình nhu công th c HB2 - 4 krad có t l n y
m m l n lu t qua các tu n là 21,20%; 31,57%; 31,57%; 53,63%; 57,66%, trong khi
dó công th
c HB2 d i ch ng có t l b t m m ngay t tu
n d
u l
à 59,86%, d
n tu n 4
d t 80,26% và gi n d nh.
li
u lu ng x lý 4
krad
c a P3 t l b t m m sau 35
ngày ghép là 55,34% và t
l s ng sót cu i c
ùng ch
c
òn 42,49 %.
V i các li u gamma th p h
on (1
-
3 krad) các công th
c du c x lý nh
ìn chung
d u
có t l b t m m cung nhu t l s ng sót cu i cùng gi m di so v i d i ch ng, trong dó
li
u x lý c
àng cao m
c gi m c
àng nhi
u h
on.
3.3.1.4.
nh hu ng c a các li u lu ng phóng x t i ph v
à t
n s xu t hi n các bi n d
hình thái
th h M
1
V
1
các công
th c x lý tia s lu ng các cá th có bi n d xu t hi n m c d
khác nhau. Các bi
n d sinh tru ng thu ng bi u hi n ngay sau khi cây m c m m nh
u:
D ng lá: lá kép b bi n d i m t b t lá chét, lá chét b rách, d d ng, mép b x ,
phi
n lá cong queo. Các lá b d d ng, mép lá x , phi n lá cong queo, Di p l c: lá b
kh
m ho c b ch t ng t ng ph n ho c c lá.
D ng cánh hoa bi n d i: Cánh hoa nh
hon d
i ch ng, th t eo cánh hoa, có 2 t ng cánh tách bi t.
V màu s c cánh hoa xu t hi n khá nhi u ki u bi n d : Ch m tr ng trên n n hoa
d , v t xu c h ng trên n n d th m (m u gi ng Q7, li u lu ng x lý 2 krad). Phát
hi
n du c nh ng bi n d trên hoa là m t trong nh ng yêu c u quan tr ng nh t c a x
lý tia gamma d i v i cây hoa h ng. Trong thí nghi m này chúng tôi dã thu
du
c
nhi
u bi n d khác nhau v h
ình thái và c
u trúc hoa.
V hình thái: S cánh hoa bi n d i tang ho c gi m tùy t ng m u gi ng x lý.
h u h t các công th c x lý cánh hoa nh di nhi u so v i d i ch ng. Ð c bi t xu t
hi
n nhi u công th c x lý 3 krad và 4 krad. S lu ng cánh hoa/bông gi m xu t
hi
n gi ng Q7 và P3 v i t n s khá cao, nhung l i không xu t hi n các gi ng c
òn
l i. Trong khi dó, s lu ng cánh hoa/bông tang xu t hi n t t c các gi ng x lý.
14
B ng 3.12: Các bi n d xu t hi n tr
ên cây hoa h
ng sau x lý th h M
1
V
1
M u
gi
ng
Li
u
lu
ng
(krad)
Phân
d nh
sinh
tru
ng
D ng
lá
bi
n
d i
Bi
n
d
di
p
l c
D ng
cánh
hoa
khác
Kh
m
màu
s c
cánh
hoa
Tang
s
cánh
hoa
Gi
m
s
cánh
hoa
Bi
n
d
nh
y
nh
T n
s
bi
n
d
(%)
1
3 3 3 7 2 1 -
32,56
2
1 2 - - 2 2 3 -
12,95
3
- 1 -
10
8 - 9 -
53,23
Q7
ÐC
- - - - - - - - -
1
- 4 4 3 5 2 1 1
12,38
2
- - - 1 2 - 1 2
6,90
3
- 2 2 - 2 - 1 2
36,36
4
- 2 2 - - - 4 1
26,36
P3
ÐC
- - - - - - - - -
1
- - - 2 - - - 1
6,45
2
- - - - - 3 - -
8,33
3
- - - 1 2 - - -
3,45
4
- 2 1 1 2 - - -
26,32
HB2
ÐC
- - - - - - - - -
1
- - - - - 3 - -
16,67
2
- - - - - 2 - -
9,52
3
- - - - 1 3 - -
30,77
PT28
ÐC
- - - - - - - - -
1
1 - - 1 - 1 - -
14,29
2
2 - - 2 2 - - -
46,15
3
3 - - 2 2 - - -
46,67
Q17
ÐC
- - - - - - - -
15
3.3.3.2. K
t qu phân l p m t s d ng bi n d h
ình thái hoa h
ng th h M
1
V
3
các công th c x lý 2 - 3 krad trên các m u gi ng hoa h ng P3, Q7 dã thu
du
c m t s d ng bi n d v m
àu s
c hoa, m i l v
à
n
d
nh qua các th h M
1
V
2
d
n
M
1
V
3
. Ðây có th là nh ng v t li u có giá tr d ch n t o gi ng hoa h ng m i. Các
bi
n d n
ày du
c d t t
ên là MQ7 (Q7
-
2 krad), MP2 (P3
-
2 krad) và MP3 (P3
-
3 krad).
công th c x lý li u lu ng 3 krad v i m u gi ng P3 dã thu
du
c d ng d t
bi
n kh m hoa (1/2 m
àu h
ng v
à 1/2 màu d
).
m u gi ng Q7 -
2 krad d
ã thu
du
c bông hoa có v t xu c m
àu sáng, pha các
tia màu sáng xen l
n cánh hoa t trong g n nh nh y ra cánh phía ngo
ài.
B ng 3.17: Ð c di m h
ình thái c
u trúc hoa c a nh ng
bi
n d
thu du
c sau x lý tia gamma ngu n v t li u cho công tác ch n gi ng
M u
gi
ng
Li
u lu
ng
(Krad)
CD cành
hoa (cm)
S
cánh
hoa/
bông
S
cánh hoa
có kh
m
Màu
s
c hoa
Huong
thom
(di
m)
Q7
2
51,80
24,5
9,4
Ð
-
tia tr
ng
5
2
37,54
19,8
2,5
Ð
-
H
ng
5
P3
3
33,76
21,3
10,5
Ð
-
H
ng
5
Ghi chú:
Huong thom: Không ho
c r t ít 1, Ít 3, Trung b
ình 5, Th
om 7, R
t th
om 9.
Qua ba th h nhân gi ng vô tính, t th h M
1
V
1
d n th h M
1
V
3
k t qu x lý
tia gamma cho 5 m u gi ng hoa h ng dã ch n ra du c ba dòng bi n d v màu s c
hoa t các công th c Q7 - 2 krad và P3 - ( 2-3 krad). Ðây là nh ng v t li u có giá tr
d ch n t o gi ng hoa h ng m i.
3.4. ÐÁNH GIÁ KH NANG SINH TRU NG PHÁT TRI N, NANG SU T
VÀ CH T LU NG HOA C A M T S M U GI NG HOA H NG CÓ
TR
I N V NG T I M T S T NH MI N B C VI T NAM
Các ch tiêu v ch t lu ng hoa quy t d nh gi ng dó có du c ua chu ng trên th tru ng
hay không, còn n
ang su
t l i quy t d nh d n hi u qu s n xu t hoa c a ngu i tr ng hoa. K t
qu
theo dõi nang su t và ch t lu ng
hoa c a các m u gi ng có tri n v ng du c trình bày
trong b
ng 3.21:
16
B ng 3.21: Nang su t v
à ch
t lu ng hoa c a các m u gi ng hoa h ng
có tri
n v ng t i Gia Lâm H
à N
i (V Xuân 2007)
TT
M
u gi
ng
Nang su
t
hoa/v
/ha
Màu s
c hoa
Huong
thom
(di
m)
Ð
b
n
hoa c t
(ngày)
Ð
b n
d
ng ru
ng
(ngày)
1
HB2
98.000
Ð
nhung
9
6,7
9,6
2
P3 (dc)
129.000
Ð
th
m 5
7,6
11,5
3
Q6
153.000
nhung den
5
6,1
9,6
4
TH8
106.000
Ð
tuoi
5
7,5
10,8
5
Q11
107.000
Tr
ng xanh
7
7,4
10,9
6
ÐL13
76.000
Tr
ng h
ng
7
5,6
9,2
7
Q15
117.000
Màu kem
7
6,9
11,7
8
Q23
127.000
Vàng xanh
7
6,5
10,6
9
Q25
97.000
Vàng th
m 7
7,1
11,4
10
JP30
156.000
Ph
n h
ng
7
6,5
10,6
11
JP31
129.000
Vàng vi
n d
5
6,5
9,6
12
JP32
140.000
Vàng chanh
7
6,8
10,4
LSD (5%)
19,300
1,07
1,33
CV (%)
9,5
9,3
7,5
K t qu phân tích b ng chuong tr
ình
Selindex (b ng 3.22) cho th y: 4 m u
gi
ng du c ch n theo th t là JP30 (ph n h ng Nh t B n), JP32 (vàng chanh Nh t
B n), JP31 (Vàng vi n d ) và Q6 (Nhung den Trung Qu c), dây là 4 m u gi ng m i
du
c nh p n i t Trung Qu c và Nh t B n có nhi u uu di m t t, có th nhân r ng ra
s n xu t sau khi dánh giá m t s vùng sinh thái khác nhau. Các m u gi ng còn l i
có ch s ch n l c cao t 58,26 d n 64,66 d u có ch s v nang su t, du ng kính
bông, d
b n hoa v
à kh
nang kháng sâu b nh kém h
on.
Tóm l i, k t qu theo dõi các ch tiêu v nang su t hoa v th nh t c a các
m u gi ng có tri n v ng dã cho k t qu t t. Ð c bi t là 2 m u gi ng Q6 và JP30 d
ã
có k
t qu vu t tr i so v i các m u gi ng c
òn l
i.
17
B ng 3.
22: Các m
u gi ng hoa h ng có
tri
n v ng du c dánh giá theo
ch s ch n l c (Selindex)
TT
M
u
gi
ng
Ch s
ch
n
l c
Nang su
t
hoa/v
/ha
ÐK bông
hoa (cm)
Ð
b
n
d
ng
ru
ng
(ngày)
B
nh
ph
n
tr
ng
B
nh
d
m
den
1
JP30
55,29
156.000
8,70
10,6
5,12
6,89
2 P
3 (d/c)
56,51
129.000
9,0
11,5
10,23
15,10
3
JP31
57,06
129.000
8,7
9,6
12,90
18,60
4
JP32
57,13
140.000
9,26
10,4
5,12
9,34
5
Q6
57,15
153.000
10,52
9,6
7,19
0,00
6
Q15
58,26
117.000
9,16
11,7
4,00
21,65
7
Q23
58,93
127.000
8,30
10,6
4,17
8,30
8
Q25
60,17
97.000
8,28
11,4
11,90
19,00
9
Q11
60,29
107.000
8,90
10,9
4,71
17,50
10
HB2
63,02
98.000
8,67
9,6
5,00
10,23
11
TH8
63,16
106.000
8,73
10,8
0,00
0,00
12
ÐL13
64,66
76.000
8,35
9,2
12,43
15,09
3.4.3. Phân tích tính
n d nh nang su t c a các ki u gen v i môi tru ng
Hình 3.5:
Ði
m n d nh nang su t gi a các m u gi ng v
à các d
a di m tr ng
(Theo chuong tr
ình c
a GGEBIPLOT)
18
Ghi chú:
S ký hi u t
ên m
u gi ng tr
ên t
a d
TT
M
u gi ng
TT
M
u gi
ng
TT
M
u gi
ng
TT
M
u gi
ng
G1
HB2
G4
TH8
G7
Q15
G10
JP30
G2
P3 (d/c)
G5
Q11
G8
Q23
G11
JP31
G3
Q6
G6
ÐL13
G9
Q25
G12
JP32
T k t qu bu c d u thu du c v nang su t, s d ng ch
uong tr
ình GGEBIPLOT
d dánh giá m c d n d nh c a ki u gen v i môi tru ng
Sau khi phân tích các s li u theo chuong trình GGEBIPLOT du c k t qu tr
ình
bày t i hình 3.5: V d ng th i 12 m u gi ng và 3 d a di m tr ng d xem t i m t d a
di
m c th nên tr ng gi ng nào thì phù h p: Có hai m u gi ng JP30 (G10) và Q6
(G3) n m g n khu v c t i dó có c ba d a di m tr ng là Mê Linh (Env1), Tây T u
(Env2) và Ðông Cuong (Env3), có th coi nhu các tích s c a các véc to c a m u
gi
ng JP30 và Q6 v i các véc to d a di m nói trên là thích h p v i các m u gi ng
JP30 và Q6.
Các m u gi ng JP32 (G12), P3 (G2), TH8 (G4) cùng t o thành m t da giác bao
trùm các gi ng khác. Tuy nhiên, các gi ng này có vec to xa hon so v i c ba môi
tru
ng ho c m t trong ba môi tru ng n
ên không thích h
p.
Hình 3.6:
Ði
m kho ng cách m u gi ng v
à di
m trung b
ình
K t qu tính t a d kho ng cách 12 m u gi ng d n tr c di qua di m trung b
ình
cho ta hình
nh v d n d nh c a 12 m u gi ng v
à 3 d
a di m tr ng t i h
ình 3.6: C
an
19
c vào hình chi u trên tr c 1 (theo hu ng Tây Nam – Ðông B c), có th th y m u
gi
ng JP30, Q6 có nang su t trung bình cao nh t và tuong duong nhau. Ti p d n l
à
m u gi ng JP32 (G12). Các m u gi ng HB2 (G1), P3 (G2) có nang su t trung b
ình
th
p. Các m u gi ng JP31 (G11) và TH8 (G4) n m xa tr c 1 (theo hu ng song song
v i tr c 2). Nh
u v
y, có h s bi n d ng xung quanh du ng h i qui cao t c l
à kém
n
d n
h. Các m
u gi ng c
òn l
i không xu t hi n tr
ên tr
c t c l
à kém
n d nh h
on.
K t h p v i phân tích b ng chuong trình SELINDEX và GGEPLOT, m u
gi
ng JP30 và Q6 du c xác d nh là m u gi ng hoa h ng v a có tri n v ng nang su t
cao l i n d nh v i môi tru ng sinh thái t i ba d a di m xã Mê Linh - huy n Mê Linh
-
V
inh Phúc, x
ã
Ðông Cuong
-
Thành ph
Thanh Hóa v
à xã Tây T
u -
T
Li
êm
-
Hà N
i.
3.4.4. Kh
o sát s da d ng di truy n c a các m u gi ng có tri n v ng b ng phân
tích ADN qua nhân b
n ng u nhi
ên
PCR
-
RAPD
.
Phân tích 10 m u gi ng hoa h ng có tri n v ng du c dánh giá di n h
ình
uu tú
c a t p do
àn và d
ã kh
o nghi m các d a ph
uong du
c dánh giá s da d ng di truy n
b ng ph
uong pháp dánh d
u phân t
PCR
-
RAPD.
Hình 3.7: K
t qu di n di s n ph m PCR-
RAPD
c
a 10 m u gi ng hoa h ng
Tóm l i: K t qu phân tích PCR-RAPD c a 10 m u gi ng hoa h ng có tri n
v ng. M c d da hình th c hay h s tuong d ng các m u gi ng dao d ng t 0,52-
0,81. Nhu v y, ch ng t là t t c các m u gi ng không có s khác bi t l n v m t
di
20
truy
n. Trong dó, m u gi ng s 1 và s 2 có h s tuong d ng di truy n cao nh t d t
81%.
m c d t
uong d
ng l
à 67% thì có th
chia 10 gi ng th
ành 5 nhóm chính.
Nhóm I: G
m các gi ng s 1, 2, 3, 4; (JP32, JP31, Q6, P3);
Nhóm II: G
m m u gi ng s 5,
(TH8);
Nhóm III: G
m m u gi ng s 6, 7, 8; (ÐL13, HB2 v
à Q15);
Nhóm IV: G
m m u gi ng s 9; (JP30);
Nhóm V : G
m m u gi ng s 10; (Q11).
Nhu v y, 10 m u gi ng du c tuy n ch n trong quá trình nghiên c u c a d t
ài
qua phân tích da d ng di truy n b ng c 2 phuong pháp (phuong pháp th ng kê di
truy
n v
à phuong pháp phân tích ADN) d
u cho th y chúng ho
àn toàn khác bi
t nhau
v b n ch t di truy n.
Trên co s kh o nghi m m t s m u gi ng tri n v ng t i các
d a phuong, chúng tôi dã nh n th y 2 m u gi ng JP30 và Q6 có nhi u uu di m v
nang su t, ch t lu ng hoa, màu s c hoa, ch ng ch u v i sâu b nh t t và d c bi t l
à
n
d nh v i môi tru ng.
3.5. NGHIÊN C U K THU T NHÂN GI NG VÔ TÍNH CÂY HOA H NG
V I M U GI NG TRI N V NG
Sau khi tuy
n ch n du c m t s m u gi ng có
tri
n v ng d
ua di kh
o nghi m t i
các vùng sinh thái khác nhau, chúng tôi ti n hành nghiên c u m t s bi n pháp k
thu
t nhân gi ng vô tính cho m t s m u gi ng có tri n v ng d có th d
ua nhanh các
m u gi ng n
ày ra s
n xu t v
à nghiên c
u ti p theo.
3.5.1
. Nghiên c u th i v nhân gi ng cho các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng
b ng ph
uong pháp ghép m
t
Trong v xuân, th i di m thích h p nh t cho vi c ghép m t nh có g d i v i
các m u gi ng hoa h ng có tri n v ng là th i v III (25/3). Vào th i gian n
ày
trong
nam nhi t d dao d ng t 20,2 – 21,5
o
C, d m 80 – 90% r t thích h p cho m t ghép
n y m m v
à sinh tru
ng.
Th
i v ghép m t cho 3 m u gi ng HB2, JP30 và Q6 hoa h ng trong v Thu t t
nh
t là th i v VII (15/09). Khi nhi t d và d m thích h p, nhi t d chênh l nh
ngày và dêm cao, thúc d y quá trình sinh tru ng c a cành ghép. Ngoài ra, trong th i
v VI, cành ghép c a các m u gi ng th hi n kh nang sinh tru ng khá, nên có th
ghép vào th
i v VI khi c n nhân gi ng các m u gi ng hoa h ng n
ày.
21
3.5.2. Ng
hiên c
u m t s lo i g c ghép cho m u gi ng hoa h ng tri n v ng JP30
B ng 3.32: nh hu ng c a g c ghép d n nang su t v
à ch
t lu ng hoa c a cây ghép
JP30
TT
G c
ghép
Chi
u
cao cây
(cm)
ÐK
thân
(cm)
ÐK
bông
(cm)
Ð b n
hoa c
t
(ngày)
Ð b n
d ng
ru
ng
(ngày)
Nang su
t
cá th
(bông/cây)
1
PT28
54,06
0,45
7,90
6,8
9,5
1,7
2
VN43
55,50
0,45
7,86
6,6
8,9
1,9
3
HB44
50,03
0,46
7,72
6,5
8,9
0,7
LSD0,05
0,621
CV %
4,5
T tru c d n nay, các k t qu nghi
ên c
u d u cho r ng g c ghép t m xuân l
à t
t
nh
t.
Do dó, g
c ghép t m xuân (VN43) l
à g
c ghép ch y u du c s d ng trong s n xu t d l
àm
g c ghép. Trong k t qu nghi
ên c
u c a chúng tôi, k t h p k t qu phân tích v sinh tru ng,
phát tri
n c a m m ghép sau b t m m v
à nang su
t thu hoa d t 1 chúng t
ôi nh
n th y khi s
d ng g c ghép gi ng d a ph
uong là h
ng C
om Phú Th
(PT28) th
ì cây ghép sinh tr
u ng phát
tri
n không thua kém so v i g c ghép t m xuân (VN43). K t qu trong thí nghi m bu c d u
cho th y có th s d ng g c ghép PT28 trong s n xu t t o s da d ng v g c ghép d gi m
nguy co lây nhi
m b nh.
3.5.3. Nghiên c u nh hu ng c a hai phuong pháp ghép m t nh có g và ghép
do
n cành d n tình hình sinh tru ng, phát tri n m t s m u gi ng hoa h ng
tri
n v ng
Phuong pháp ghép m t nh có g thích h p d ghép hoa h ng hon so v i
phuong pháp ghép do n c
ành. Ði
u này có th du c gi i thích ghép m t nh có g có
quá trình ti p h p c a tu ng t ng g c ghép v i cành ghép nhi u hon. Trong khi dó
ghép do n cành, ph n ti p h p này r t nh . Ði u này có th th y tùy thu c vào kh
nang sinh tru ng phát tri n c a t ng m u gi ng. M u gi ng có s c sinh tru ng kh e,
m c d th hi n s khác bi t s th p h
on so v
i m u gi ng có s c sinh tru ng y u.
3.5.4. Nghiên c
u th i v giâm c
ành hoa h
ng cho m t s m u gi ng có tri
n v
ng
Th
i v III (25/03) l
à th
i v thích h p nh t d giâm c
ành hoa h
ng. Th c t s n
xu
t có th giâm c
ành t
th i v II (5/3) d n h t th i v III v n cho t l c
ành giâm ra
r cao và sinh tru ng t t. Tuy nhiên, không nên giâm cành khi nhi t d còn quá th p
(th
i v I) nh hu ng d n kh nang sinh tru ng c a cành giâm. Th i gian giâm c
ành
t t nh t trong v Xuân l
à t
05/03 – 25/03.
22
K t qu nghiên c u cho th y, th i v giâm cành thích h p nh t trong v Thu l
à
th
i gian t 25/8 – 15/9. N u s m hon (th i v V), do nhi t d cao t l b t m m v
à
ra r kém. Ngu c l i n u giâm cành mu n vào tháng 10 (th i v VIII) khi nhi t d
gi
m cung l
àm cho ch
t lu ng c
ành giâm ra r
v
à b
t m m gi m.
3.5.5
. Nghiên c u nh hu ng c a chi u dài cành giâm d n tình hình sinh tru ng
c a c
ành giâm c
a m u gi ng JP30
K
t qu
nghiên c
u c
ung ch
ra
d
dài cành giâm 15 cm là thích h
p nh
t cho vi
c giâm cành.
3.5.6
.
nh hu
ng c
a giá th
d
n kh
nang sinh tru
ng phát tri
n c
a cành giâm m
u
gi
ng JP30
Ð tìm giá th phù h p cho
giâm cành chúng tôi dã s d ng 3 lo i giá th khác
nhau so v i giá th thông d ng làm d i ch ng (xem phuong pháp nghiên c u).
Giâm trên n n d t bùn ao + tr u hun là thích h p nh t d i v i cành giâm hoa
h ng. Ði u này du c gi i thích là k t qu ph i tr n gi a giá th có d thoáng cao,
thoát nu c t t (tr u hun), k t h p v i giá th có kh nang gi nu c t t (d t bùn ao)
là thích h
p nh t cho c
ành giâm hoa h
ng ra r (b ng 3.41). Ngo
ài ra, uu th
c a n n
giâm này là d
t b
ùn ao có t
l acid humic cao, kích thí
ch quá trình hình thành callus
và t
o r thu n l i. Giá th n
ày d
ã
du
c Trung tâm Phát tri n VAC -
Tru
ng Ð i h c
Nông nghi p Hà N i nghiên c u giâm cành cho m t s d i tu ng cây an qu và k t
qu
nghi
ên c
u cung cho th y l
à phù h
p.
3.5
.7
.
nh h ng m t s
d ng phân bón lá d n tình hình sinh tru ng c a cành
giâm m
u gi
ng JP30
K t qu
nghiên c u (b ng 3.44) cho th y, s
d ng các ch
ph m phân bón qua
lá khác nhau d
ã
nh hu
ng dáng k
d
n kh
nang ch ng ch
u sâu b
nh c
a cành giâm
hoa h
ng. Ð
c bi
t d
i
v
i b
nh ph
n tr
ng, t
l
này gi
m rõ r
t (0,00%
-
1,24%) khi
s
d ng atonik 1.8DD và Ð u trâu 902 so v i d i ch ng (5,0%) ho c phun các lo
i
ch
ph
m khác (4,0
–
6,0%).
Vi
c duy trì dinh du ng cho cành giâm trong su t th i gian trong vu n uom là
h t s c c n thi t, làm tang kh
nang sinh tru ng c a cành giâm, tang ch t lu ng cây
gi
ng, t
l
ra r
và b
t m
m.
23
CHUONG IV
K T LU N V
À Ð
NGH
4.1. K
T LU N
1. Ðã thu th p du c t p doàn g m 44 m u gi ng hoa h ng trong nu c và nh p n i.
Ðánh giá du c d c di m hình thái và kh nang sinh tru ng phát tri n c a các m u
gi
ng trong t p doàn t dó phân thành 3 nhóm theo d c di m sinh tru ng và hu ng
s d ng:
- Nhóm hoa c t cành có d c di m thân, cành lá sinh tru ng phát tri n m nh, ra
hoa don, kích thu c hoa to, màu s c d p da d ng. G m 33 m u gi ng, trong dó m t
s m u gi ng hoa có màu m i l nhu nhung den (Q6), tr ng h ng vi n d (Q9), ph n
h ng (JP30),
vàng vi
n d (JP31)… dây l
à nh
ng v t li u quý ph c v cho công tác ch n
t o gi ng hoa.
-
Nhóm hoa ti
u mu
i có d
c di m sinh tru ng d ng b i; thân, c
ành th
p, nh ; ra
hoa don ho c hoa chùm, nhi u hoa/cây, kích thu c hoa nh . G m 8 m u gi ng, trong
dó các m u gi ng ti u mu i cánh sen d m (ÐL38), ti u mu i hoa nhài (Q36) và ti u
mu
i sen nh t (Q39) có ki u ra hoa kép, hoa nh thích h p cho s n xu t hoa ch u,
hoa c
nh trang trí n i th t.
- Nhóm làm g c ghép có d c di m sinh tru ng kh e và ch ng ch u sâu b nh t t.
G m 3 m u gi ng, VN43 (T m xuân), PT28 (Com Phú Th ) và HB44 (Qu Ðà B c
Hòa Bình), dã tuy n ch n du c m t m u gi ng m i làm g c ghép là H ng Com Phú
Th
, th hi n
uu th
sinh tru ng kh e t
uong duong g
c ghép t m xuân truy n th ng.
2. Phân tích da d ng di truy n theo phuong pháp c a Mahananobis cho th y các m u
gi
ng hoa h ng trong t p doàn nghiên c u có m c d da d ng khá cao. Trên cây phát
sinh 42 m
u gi ng có khác nhau ho
àn toàn
h s t
uong d
ng l
à 0,34 du
c phân l
àm
2 nhóm l n: hoa ti u mu i và hoa c t cành. N u l y h s tuong d ng là 0,50 có th
phân chúng thành 8 nhóm khác bi t. Các m u gi ng có n
gu
n g c nh p n i khác
nhau (Q6–Trung Qu c, HL33–Hà Lan, P3–Pháp, JP31, JP32–
Nh
t B n) không khác
bi
t dáng k nh
ung so v
i m u gi ng h ng d a ph
uong (TH8) và gi
ng h ng nh p n i
JP30 thì có khác bi
t l n.
3. K t qu x lý tác nhân d t bi n
Co
60
cho 5 m u
gi ng hoa h ng Q7, P3, HB2,
PT28 và Q17 d
ã thu
du
c nh ng bi n d h
ình thái hoa th
kh m di truy n n d nh qua
các th h t M
1
V
1
d n M
1
V
3
nhu: hoa d ch m tr ng, hoa d v ch h ng, cánh hoa
