biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề tại trường trung cấp nghề số 11

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM




HOÀNG VĂN HẢI




BIỆN PHÁP QUẢN LÝ SỬ DỤNG CÁC PHƢƠNG TIỆN
DẠY HỌC PHỤC VỤ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGHỀ
TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ SỐ 11/BQP




LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM




HOÀNG VĂN HẢI




BIỆN PHÁP QUẢN LÝ SỬ DỤNG CÁC PHƢƠNG TIỆN
DẠY HỌC PHỤC VỤ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGHỀ
TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ SỐ 11/BQP

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14



LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN THỊ HUỆ

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân, được xuất
phát từ yêu cầu thực tế quản lý các phương tiện dạy học để hình thành hướng
nghiên cứu. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng tuân thủ đúng nguyên tắc và kết
quả trình bày trong luận văn thu thập được trong quá trình nghiên cứu là trung
thực chưa từng được ai công bố trước đây.
Thái Nguyên, tháng… năm 2014
Tác giả luận văn


Hoàng Văn Hải


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

ii
LỜI CẢM ƠN
Trước hết tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới Khoa Quản lý giáo
dục, Phòng Sau Đại học Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, các thầy cô đã
trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn và truyền thụ những kiến thức quí báu cho tôi
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn Đảng ủy, Ban Giám hiệu, Lãnh đạo Phòng

Đào tạo, tập thể cán bộ quản lý, giáo viên và học viên trường Trung cấp nghề
số 11/BQP đã khuyến khích, tạo điều kiện giúp đỡ.
Đặc biệt tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đối với cô PGS, TS
Nguyễn Thị Huệ, người đã nhiệt tình, tận tụy hướng dẫn tôi trong suốt quá
trình thực hiện đề tài.
Tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên khích lệ để tôi
hoàn thành luận văn này.
Do thời gian và năng lực có hạn, luận văn chắc chắn còn nhiều thiếu
sót, tôi rất mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của quý thầy cô và các bạn
đồng nghiệp.
Trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng …. năm 2014
Tác giả


Hoàng Văn Hải
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC BẢNG v
DANH MỤC SƠ ĐỒ vi
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4
4. Giả thuyết khoa học 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 4
6. Phạm vi nghiên cứu 4
7. Phương pháp nghiên cứu 5
8. Cấu trúc luận văn 6
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÁC PHƢƠNG TIỆN
DẠY HỌC PHỤC VỤ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGHỀ Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ 7
1.1. Tổng quan về các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 7
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 8
1.2.1. Quản lý 8
1.2.2. Phương tiện dạy học 11
1.2.3. Quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề 12
1.3. Một số vấn đề về sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ đào tạo
công tác nghề 12
1.3.1. Hệ thống các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề 12
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iv
1.3.2. Vị trí, vai trò của các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề 14
1.3.3. Chức năng của các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề 18
1.4. Quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề 19
1.4.1. Nguyên tắc quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ
công tác đào tạo nghề 19
1.4.2. Các chức năng của quản lý sử dụng các phương tiện dạy học

phục vụ công tác đào tạo nghề 20
1.4.3. Nội dung quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công
tác đào tạo nghề 22
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý sử dụng các phương tiện dạy học 24
Tiểu kết chương 1 26
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VIỆC QUẢN LÝ SỬ DỤNG CÁC
PHƢƠNG TIỆN DẠY HỌC PHỤC VỤ ĐÀO TẠO NGHỀ Ở
TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ SỐ 11/BQP GIAI ĐOẠN
2009 - 2013 28
2.1. Khái quát về đặc điểm Trường Trung cấp Nghề số 11/BQP 28
2.1.1. Lịch sử nhà trường 30
2.1.2. Thành tích đạt được 31
2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của nhà trường 33
2.2. Thực trạng sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo
nghề ở trường trung cấp nghề số 11/BQP giai đoạn 2009 - 2013 35
2.3. Thực trạng việc quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ
đào tạo nghề ở trường Trung cấp nghề số 11/BQP giai đoạn 2009- 2013 47
2.3.1. Thực trạng về bộ máy quản lý sử dụng quản lý sử dụng các
phương tiện dạy học phục vụ đào tạo nghề 47
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

v
2.3.2. Thực trạng về cơ cấu đội ngũ cán bộ sử dụng các phương tiện
dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề 50
2.3.3. Thực trạng về phân cấp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học
phục vụ đào tạo nghề 52
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý các phương tiện dạy học phục
vụ công tác đào tạo nghề của trường Trung cấp nghề số 11/BQP 55
2.5. Đánh giá mặt mạnh, mặt yếu, thuận lợi, khó khăn trong quản lý sử
dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề ở Trường

Trung cấp nghề số 11/BQP 57
2.5.1. Những mặt mạnh 57
2.5.2. Hạn chế 59
2.5.3. Nguyên nhân của những mặt hạn chế 60
Tiểu kết chương 2 61
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ SỬ DỤNG CÁC PHƢƠNG TIỆN
DẠY HỌC PHỤC VỤ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGHỀ Ở TRƢỜNG
TRUNG CẤP NGHỀ SỐ 11/BQP 62
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp 62
3.1.1 Xuất phát từ tính cấp thiết và tầm quan trọng của các biện pháp 62
3.1.2. Xuất phát từ thực tiễn đầu tư CPTDH tại trường Trung cấp nghề
số 11/BQP 62
3.1.3. Các biện pháp phải đảm bảo được tính khả thi và kế thừa 62
3.1.4. Các biện pháp phải đảm bảo được tính đồng bộ, thống nhất 63
3.1.5. Các biện pháp phải đảm bảo được tính hiệu quả 63
3.2. Biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác
đào tạo nghề ở Trường Trung cấp nghề số 11/BQP 64
3.2.1. Nhóm biện pháp thứ 1: Đổi mới việc quản lý sử dụng CPTDH
của nhà trường 64
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

vi
3.2.2. Nhóm biện pháp thứ 2: Nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên,
nhân viên, học viên nhà trường về quản lý sử dụng CPTDH 67
3.2.3. Nhóm biện pháp thứ 3. Sử dụng có hiệu quà nguồn kinh phí cua
Bộ để xây dựng, trang bị, mua sắm, bảo quản, bảo dưỡng thường xuyên
CPTDH 71
3.2.4. Nhóm biện pháo 4: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các đơn vị
trong việc quản lý, sử dụng CPTDH của nhà trường 75
3.2.5. Nhóm biện pháp 5: Tăng cường vai trò kiểm tra, giám sát, đánh

giá trong quản lý CPTDH nhà trường 76
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp 79
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý 82
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm 82
3.4.2. Lựa chọn đối tượng và phạm vi khảo nghiệm 82
Tiểu kết chương 3 86
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 87
1. Kết luận 87
2. Kiến nghị 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO 91
PHỤ LỤC 101
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt
Chữ đầy đủ
BGD&ĐT
: Bộ Giáo dục và đào tạo
BLĐTB và XH
: Bộ Lao Động Thương binh và Xã Hội
BQP
: Bộ Quốc Phòng
CBGV
: Cán bộ giáo viên
CBQL
: Cán bộ quản lý
CBVC
: Cán bộ viên chức

CPTDH
: Các phương tiện dạy học
GD-ĐT
: Giáo dục - Đào tạo
GV
: Giáo viên
HS
: Học sinh
TBTH
: Thiết bị trường học
TCDN
: Tổng cục dạy nghề

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

v
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Chuẩn kiểm định các điều kiện đảm bảo chất lượng ở cơ sở Giáo
dục và Đào tạo 16
Bảng 1.2. Quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề thể hiện qua các chức năng 21
Bảng 2.1. Trang thiết bị phục vụ giảng dạy 35
Bảng 2.2. Nhóm biện pháp về đổi mới việc quản lý sử dụng CPTDH của
TrườngTrung cấp nghề số 11/BQP 39
Bảng 2.3. Nhóm biện pháp về hoạt động của Trường Trung cấp nghề
số11/BQP trong việc nâng cao nhận thức cho CBGV, HS nhà
trường về việc quản lý sử dụng CPTDH 41
Bảng 2.4. Nhóm biện pháp hoạt động của Trường Trung cấp nghề số
11/BQP về công tác xã hội hoá giáo dục trong vực xây dựng và
quản lý sử dụng CPTDH 43

Bảng 2.5. Nhóm biện pháp về hoạt động của Trường Trung cấp nghề số
11/BQP trong việc nâng cao chất lượng trang bị, mua sắm, phân
phối, sử dụng, bảo quản CPTDH 44
Bảng 26. Nhóm biện pháp về hoạt động của trường Trung cấp nghề số 11
trong việc khuyến khích cho đội ngũ CBQL, giáo viên, nhân viên,
HS nhà trường xây dựng và quản lý sử dụng tốt CPTDH 46
Bảng 2.7. Cơ cấu cán bộ quản lý CPTDH các năm 48
Bảng 2.8. Cán bộ quản lý, phục vụ các phương tiện dạy học phục vụ đào tạo
nghề hiện nay 51
Bảng 2.9. Nội dung quản lý CPTDH của các đơn vị chức năng 54
Bảng 3.1. Mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý 83
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Minh họa sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề 15
Sơ đồ 1.2. Cấu trúc hoạt động dạy và học 17
Sơ đồ 3.1. Chu trình kiểm tra 79
Sơ đồ 3.2. Mối quan hệ giữa các biện pháp 81


1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
1.1. Lý do lý luận
Chiến lược phát triển Giáo dục & Đào tạo xác định mục tiêu phát triển
GD&ĐT cả nước đến năm 2010 là: "Giáo dục và Đào tạo hướng vào mục tiêu

nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Nâng cao mặt bằng dân
trí, đào tạo lớp người lao động có kiến thức cơ bản, có kỹ năng nghề nghiệp
đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước.
Điều 7 Luật dạy nghề 2006 đã nêu “Đầu tư mở rộng mạng lưới cơ sở dạy
nghề, nâng cao chất lượng dạy nghề góp phần bảo đảm cơ cấu nguồn nhân lực
phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần thực hiện
phân luồng học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở và trung học phổ thông, tạo điều
kiện phổ cập nghề cho thanh niên và đáp ứng nhu cầu của người lao động”.
Chiến lược phát triển dạy nghề thời kỳ 2011 - 2020 đã để ra mục tiêu:
Đến năm 2020, dạy nghề đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động cả về
số lượng, chất lượng, cơ cấu nghề và trình độ đào tạo; chất lượng đào tạo của
một số nghề đạt trình độ các nước phát triển trong khu vực ASEAN và trên thế
giới; hình thành đội ngũ lao động lành nghề, góp phần
, đảm bảo an
sinh xã hội.
Thực tế ở nước ta hiện nay là đào tạo thầy nhiều hơn là đào tạo thợ. Việc
phát triển đội ngũ công nhân kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao, tay nghề
giỏi để khắc phục được tình trạng thừa thầy, thiếu thợ đang đặt ra là hết sức
quan trọng, và cần thiết trong giai đoạn hiện nay.
Chỉ thị về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục năm 2011 - 2012 với chủ đề
năm học là "Đổi mới quản lý, nâng cao chất lượng và đẩy mạnh đào tạo theo

2
yêu cầu xã hội"[3], các nhiệm vụ trọng tâm đã nêu rõ: "Các trường phải thực
hiện 3 công khai theo Thông tư số 09/2009/TT-BGDĐT", trong đó công khai
về điều kiện Phương tiện và trang thiết bị dạy học phục vụ đào tạo nghề là quy
định bắt buộc.
Để nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đặc biệt là chất lượng đào tạo kỹ
năng nghề phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó các phương tiện dạy học phục
vụ công tác đào tạo nghề có vai trò hết sức quan trọng là một trong những yếu

tố quyết định hình thành kỹ năng thực hành nghề, có ảnh hưởng trực tiếp tới
quá trình hình thành và phát triển kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp của người học
trong tương lai.
Các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề thường có giá trị
và chiếm tỷ trọng rất lớn trong tài sản của Cơ sở dạy nghề.
Ngân sách nhà nước hàng năm tiếp tục đầu tư công tác đào tạo nghề,
đảm bảo yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo. Vậy, vấn đề quản lý sử dụng các
phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề tạo bước chuyển biến cơ
bản trong quản lý giáo dục và nâng cao chất lượng đào tạo nghề, thúc đẩy bước
chuyển biến sự nghiệp giáo dục phát triển toàn diện nhằm đáp ứng yêu cầu
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Phương tiện dạy học phục vụ công tác
đào tạo nghề là thành phần, là điều kiện hoạt động dạy học nên quản lý sử dụng
các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề là một trong các nhiệm
vụ quan trọng của các trường.
Trong những năm qua các trường Trung cấp nghề, cao đẳng nghề. Hằng
năm các trường được cấp kinh phí Dự án Tăng cường năng lực dạy nghề trong
chương trình mục tiêu quốc gia giáo dục và đào tạo để tăng cường các phương
tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề với mục đích nâng cao chất lượng
đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.
1.2. Lý do thực tiễn
Trường Trung cấp nghề số 11/BQP được thành lập theo Quyết định số
58/2007/QĐ-BQP ngày 5/4/2007 của Bộ Quốc phòng.

3
Trong những năm học qua, Trường Trung cấp nghề số 11/BQP đã từng
bước trang bị các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề hiện đại
phục vụ cho giảng dạy và học tập, để thúc đẩy quá trình đổi mới phương pháp
dạy học, nâng cao chất lượng đào tạo nghề đổi mới phương pháp dạy học, trong
đó có đổi mới công tác quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công
tác đào tạo nghề của nhà trường, sẽ đem lại bộ mặt mới cho giáo dục nói chung

và dạy - học nói riêng trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên tình hình chuyển biến
còn chậm. Vì vậy cần phải nghiên cứu tìm các biện pháp quản lý sử dụng các
phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề, phát huy tối đa hiệu quả sử
dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề hiện có nhằm
tăng cường áp dụng các phương pháp tiên tiến vào quá trình dạy học, thực hiện
tốt nhiệm vụ đào tạo của Nhà trường.
Trong những năm gần đây việc quản lý sử dụng các phương tiện dạy học
phục vụ công tác đào tạo nghề trong các cơ sở dạy nghề nói chung và nhà
trường nói riêng còn hạn chế đã ảnh hưởng nhiều đến hoạt động dạy và học.
Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên tôi chọn đề tài: Biện pháp
quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề tại
Trường Trung cấp nghề số 11/BQP. để nghiên cứu, với mong muốn được đóng
góp một phần nhỏ bé công sức của mình vào việc xác định hệ thống các biện
pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề
của Trường Trung cấp nghề số 11/BQP nhằm nâng cao chất lượng đào tạo kỹ
năng nghề theo yêu cầu nhiệm vụ đề ra.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý sử dụng các phương
tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề của Trường Trung cấp nghề số
11/BQP, đề tài nhằm đề xuất các biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện
dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề cho nhà trường góp phần nâng cao chất
lượng đào tạo.

4
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề ở Trường Trung cấp nghề số 11/BQP.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác

đào tạo nghề ở Trường Trung cấp nghề số 11/BQP.
4. Giả thuyết khoa học
Trong những năm qua, công tác quản lý sử dụng các phương tiện dạy học
phục vụ công tác đào tạo nghề của Trường Trung cấp nghề số 11/BQP đã có
những bước phát triển ngày càng tốt hơn nhưng vẫn còn một số hạn chế so với yêu
cầu đặt ra. Nếu thực hiện các biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học
phục vụ công tác đào tạo nghề một cách đồng bộ, có hệ thống, thì sẽ tạo điều kiện
tốt hơn cho việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề của nhà Trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hoá, phân tích một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý sử
dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề của các trường
trung cấp nghề.
5.2. Đánh giá thực trạng việc quản lý sử dụng các phương tiện dạy học
phục vụ công tác đào tạo nghề ở Trường Trung cấp nghề số 11/BQP và nguyên
nhân của thực trạng đó.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học
phục vụ công tác đào tạo nghề cho Trường Trung cấp nghề số 11/BQP nhằm
nâng cao hiệu quả đào tạo.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu: Không giới hạn
- Phạm vi thời gian: năm 2013-2014
- Phạm vi đối tượng: Các biện pháp quản lí của ban giám hiệu

5
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu các tài liệu, văn bản
Tiến hành nghiên cứu các văn bản, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, về
đào tạo nghề, thu thập và phân tích các tài liệu khoa học có liên quan để xây
dựng cơ sở lý luận. Phân tích và hệ thống hoá các tài liệu lý luận liên quan đến
đề tải luận văn.

7.2. Phương pháp điều tra
- Phương pháp được sử dụng để thu thập các số liệu làm rõ thực trạng
các biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào
tạo nghề của Trường Trung cấp nghề số 11/BQP.
- Để đạt được mục đích trên, chủng tôi tiến hành xây dựng phiếu điều tra
bằng các câu hỏi đóng, câu hỏi mở gửi cho nhiều đối tượng khác nhau (lãnh
đạo trường lãnh đạo các đơn vị, giáo viên, ) nhằm thu thập ý kiến của họ về
các vấn đề nghiên cứu.
- Đối tượng: khảo sát thực trạng gồm 66 người, bao gồm lãnh đạo
trường, lãnh đạo các đơn vị trực thuộc và giáo viên.
7.3. Phương pháp quan sát
Quan sát các hình thức biểu hiện của công tác quản lý sử dụng các phương
tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề tại Trường Trung cấp nghề số 11/BQP
và thực trạng các biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ
công tác đào tạo nghề của Trường Trung cấp nghề số 11/BQP.
7.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Bằng việc trò chuyện, toạ đàm với những giáo viên có kinh nghiệm, có
năng lực, với những cán bộ quản lý tốt, với học viên và những người có liên quan
đến hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp nghề số 11/BQP thu thập thông tin
phù hợp với vấn đề nghiên cửu nhằm bổ sung cho phương pháp điều tra.

6
7.5. Phương pháp chuyên gia
Chúng tôi sử dụng phương pháp này để xin ý kiến của các chuyên gia,
những người có trình độ cao về chuyên ngành, về năng lực quản lý, về đối
tượng nghiên cứu nhằm xem xét, nhận định bản chất của vấn đề nghiên cứu,
đối tượng nghiên cứu, từ đó tìm ra các giải pháp tối ưu.
7.6. Phương pháp thống kê toán học
Xử lý các số liệu điều tra bằng phần mềm thống kê SPSS.
8. Cấu trúc luận văn

Luận văn gồm phần mở đầu, 3 chương, kết luận và khuyến nghị, phụ lục
- Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý các phương tiện dạy học phục vụ
công tác đào tạo nghề ở các trường trung cấp nghề
- Chƣơng 2. Thực trạng việc quản lý sử dụng các phương tiện dạy học
phục vụ đào tạo nghề ở trường trung cấp nghề số 11/bqp giai đoạn 2009 - 2013
- Chƣơng 3. Biện pháp quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục
vụ công tác đào tạo nghề ở trường trung cấp nghề số 11/BQP








7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÁC PHƢƠNG TIỆN DẠY HỌC
PHỤC VỤ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGHỀ Ở
CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ

1.1. Tổng quan về các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Các nước trên thế giới có nền công nghiệp phát triển đều dựa trên nền
tảng giáo dục và đào tạo nghề chuyên nghiệp và hiện đại. Để đào tạo ra nguồn
nhân lực, đặc biệt là nguồn lao động chất lượng cao là một trong những yếu tố
quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của các quốc gia.
Nghị quyết đại hội đại biểu lần thứ XI chỉ rõ: “Phát triển, nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong
những yếu tố quyết định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước. Đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa; đổi

mới nội dung chương trình, phương pháp dạy và học; đổi mới cơ chế quản lý
giáo dục, đào tạo. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng
đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành. Đẩy mạnh đào tạo
nghề đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước”.
Đúc rút từ kinh nghiệm các nước trên thế giới, nhận thức được tầm quan
trọng của công tác đào tạo nghề. Đảng và nhà nước đã có chiến lược phát triển
mạnh mẽ nhằm thúc đẩy công tác đào tạo nghề phát triển kịp với các nước
trong khu vực và trên thế giới.
Trong những năm vừa qua nhà trường đã được nhà nước đầu tư mua sắm
các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề của nhiều nghề khác
nhau, nhiều nước khác nhau nhưng chưa có cách quản lý phù hợp nhằm nâng
cao hiệu quả của các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề.
Là một cán bộ làm công tác quản lý các phương tiện dạy học phục vụ
công tác đào tạo nghề qua thực tế tác giả thấy được những mặt mạnh, ưu điểm
cũng như những tồn tại khuyết điểm cần khắc phục để nâng cao chất lượng đào
tạo ở trường Trung cấp nghề số 11/BQP.

8
Bởi vậy, chúng tôi lựa chọn và nghiên cứu vấn đề: "Biện pháp quản lý sử
dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề tới trường Trung
cấp nghề số 11/BQP”.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý
Khái niệm "Quản lý" là một khái niệm chung, mang tính tổng quát được
dùng rộng rãi diễn ra trong mọi lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi
người, nhưng chủ yếu trong hoạt động xã hội. Đó là một hoạt động xã hội bắt
nguồn từ tính chất cộng đồng trên sự phân công và hợp tác để làm một công
việc nhằm đạt một mục tiêu chung. Theo ngữ nghĩa ở phương Tây "quản lý"
(management) được rút từ tiếng Latin "manus" có nghĩa là bàn tay; theo nghĩa
gốc, thực hiện quản lý là "nắm vững trong tay", "điều khiển vững tay". Ở

phương Đông, trong tiếng Hán, quản lý có nghĩa là sắp xếp, chỉ đạo, xử lý.
Có nhiều khái niệm quản lý theo các quan niệm khác nhau:
- Theo Các Mác: Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung
nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng đều cần đến một sự
chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng
chung Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn
nhạc thì phải có nhạc trưởng [7; 480].
- Theo Đại học bách khoa toàn thư Liên Xô, 1977: "Quản lý là chức
năng của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau của xã hội, sinh vật
kỹ thuật, nó bảo toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động,
thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động "[21; 5].
- Theo quan điểm chính trị xã hội:
Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể (đối
tượng quản lý) về mọi mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế bằng một hệ thống
các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ
thể nhằm tạo ra một môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng.

9
Quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên
đối tượng quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, cơ hội của hệ
thống để đạt được mục tiêu đề ra.
Quản lý là nhằm phối hợp nỗ lực của nhiều người, sao cho mục tiêu của
từng cá nhân biến thành những thành tựu của xã hội [37; l5].
Có nhiều góc độ xem xét quản lý
* Góc độ chung nhất: Quản lý là vạch ra mục tiêu cho một bộ máy, lựa
chọn phương tiện, điều kiện tác động tới bộ máy để đạt được mục tiêu.
* Góc độ kinh tế: Quản lý là tính toán sử dụng hợp lý các nguồn lực
nhằm đạt tới mục tiêu đã đề ra.
* Góc độ xã hội: Quản lý là nhằm phối hợp những nỗ lực của nhiều người,
sao cho mục tiêu của từng cá nhân biến thành những thành tựu của xã hội.

Như vậy, quản lý bao gồm các thành phần:
- Chủ thể quản lý và các tác động quản lý.
- Mục tiêu quản lý.
- Đối tượng quản lý.
Người ta có thể tiếp cận khái niệm quản lý nhiều cách khác nhau, đó là:
cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra theo góc độ tổ chức. Theo góc độ
điều khiển từ quản lý là lái, điều khiển, điều chỉnh.
Theo cách tiếp cận hệ thống quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý
đến khách thế quản lý (hay là đối tượng quản lý) nhằm tổ chức, phối hợp hoạt
động của con người trong các quá trình sản xuất.
- Xã hội để đạt được mục đích đã định [30; 4].
Các nhà khoa học đã đưa ra nhiều định nghĩa quản lý từ các góc độ
khác nhau.
- Theo Frednch Winslow Taylor (1856 - 1915), người đề xuất ra lý
thuyết quản lý theo khoa học thì "Quản lý là biết chính xác điều bạn muốn
người khác làm và sau đó hiểu rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt
nhất và rẻ nhất”.

10
- Theo Henry Fayol (1841 - 1925), người đề xuất ra lý thuyết quản lý
hành chính và đã đưa ra định nghĩa "Quản lý hành chính là dự đoán, lập kế
hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp kiểm tra".
- Theo Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz Weihgich thì quản lý là
hoạt động thiết yếu bảo đảm sự phối hợp nỗ lực cá nhân nhằm đạt các mục đích
của người quản lý. Mục tiêu của người quản lý là hình thành một môi trường
trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền
bạc, vật chất và sự không bằng lòng của cá nhân ít nhất.
- Ở Việt Nam theo Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải và Đặng Quốc Bảo
(2006), quan niệm "Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ
thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra ".

- Quan niệm của tác giả Trần Kiểm: "Quản lý là những tác động của
chủ thể trong việc hoạt động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều
phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ
yếu là nội lực) một cách tối ưu nhất nhầm đạt mục đích của tổ chức với hiệu
quả cao nhất".
Như vậy, Khái niệm quản lý bao hàm những khía cạnh sau:
- Đối tượng tác động của quản lý là một hệ thống xã hội hoàn chỉnh như
một cơ thể sống gồm nhiều yểu tố liên kết hữu cơ theo một quy luật nhất định
tồn tại trong thời gian, không gian cụ thể. Ví dụ: một doanh nghiệp, một trường
đại học, một liên minh, một quốc gia
- Hệ thống quản lý thường mang tính tổng hợp bao gồm nhiều giải pháp
khác nhau.
- Quản lý là hoạt động trí tuệ mang tính sáng tạo bằng những quyết định
đúng quy luật và có hiệu quả quản lý nhưng cũng phải tuân theo những nguyên
tắc nhất định hướng đến mục tiêu.
- Mục tiêu cuối cùng của quản lý là chất lượng, sản phẩm vì mục đích
phục vụ con người. Người quản lý, tựu trung lại là nghiên cứu khoa học, nghệ
thuật giải quyết các mối quan hệ giữa con người với nhau vô cùng phức tạp

11
không chỉ giữa chủ thể và khách thể trong hệ thống mà còn mối quan hệ tương
tác với các hệ thống khác [30; 5,6,7].
Từ xưa con người đã nhận thức được vị trí, vai trò vô cùng quan trọng
đối với hoạt động quản lý làm cho xã hội loài người hình thành, vận hành và
phát triển. Lao động xã hội, giá trị phát triển xã hội, chế độ chính trị xã hội và
quản lý không thể tách rời nhau được. Từ cấp độ vĩ mô và vi mô sự buông lỏng
quản lý hoặc năng lực quản lý yếu kém sẽ có thể mở đường cho chủ nghĩa tự
do và tổ chức, cho sự rối loạn hệ thống, làm tổn hại đến hệ thống, mục tiêu và
sự hợp tác của con người.
Tóm lại: từ những khái niệm về quản lý, quản lý thuộc lĩnh vực xã hội, ta

có thể tóm tắt lại với các đặc trưng chủ yếu: tính tự giác, tính mục đích và tính
quản lý. Trong luận văn này chúng tôi lựa chọn khái niệm quản lý sau:
Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý để chỉ huy, điều khiển
hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi và hoạt động của Con người nhằm đạt tốt
mục đích, đúng với ý chí nhà quản lý, phù hợp với quy luật khách quan.
1.2.2. Phương tiện dạy học
* Khi nói về phương tiện dạy học có nhiều các hiểu khác nhau về khái
niệm này.
- Phương tiện dạy học; ( đồ dùng, thiết bị dạy học). Một vật thể hoặc một
tập hợp các vật thể mà giáo viên sử dụng trong quá trình dạy học để nâng cao
hiệu quả của quá trình này, giúp học sinh lĩnh hội khái niệm, quy định, hình
thành các tri thức, kỹ năng kỹ xảo, thái độ cần thiết.
- Phương tiện dạy học là tất cả các phương tiện vật chất cần thiết giúp
giáo viên hay học sinh tổ chức và tiến hành hợp lý có hiệu quả quá trình giáo
dục và giáo dưỡng ở các cấp học, các lĩnh vực, các môn học để có thể thực hiện
những yêu cầu của chương trình giảng dạy.
- Phương tiện dạy học là một tập hợp tất cả các phương tiện vật chất cần
thiết mà người giáo viên và học sinh sử dụng trong quá trình dạy học nhằm đạt
được mục đích dạy học. Đó là những công cụ giúp người giáo viên tổ chức điều

12
khiển, quá trình dạy học ( thông báo, thông tin, tổ chức- kích thích hoạt động nhận
thức, kiểm tra, đánh giá) và những công cụ giúp người học sinh lĩnh hội tri thức
cũng như tổ chức hoạt động nhận thức của mình có hiệu quả.
1.2.3. Quản lý sử dụng các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề
Quản lý sử dụng các Phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề
là tác động có mục đích của người quản lý nhằm xây dựng, phát triển, bảo đảm
và sử dụng có hiệu quả hệ thống Phương tiện dạy học phục vụ đắc lực cho công
tác giáo dục và đào tạo nghề.
Quản lý sử dụng các Phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề

là một lĩnh vực vừa mang tính kinh tế - giáo dục lại vừa mang tính khoa học -
giáo dục, cho nên trong quản lý, một mặt phải tuân thủ theo yêu cầu chung về
quản lý kinh tế và quản lý khoa học, mặt khác cần phải tuân thủ theo các yêu
cầu quản lý chuyên ngành giáo dục.
1.3. Một số vấn đề về sử dụng các phƣơng tiện dạy học phục vụ đào tạo
công tác nghề
1.3.1. Hệ thống các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề
* Hệ thống các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề bao gồm:
- Các công trình xây dựng (phòng làm việc của các phòng, khoa, ban
phòng bộ môn, phòng học lý thuyết, Phòng thực hành, xưởng sản xuất, phòng
thí nghiệm, nhà kho, nhà xe, sân tập lái, nhà thư viện, ký túc xá, vườn thực
nghiệm, nhà khách, nhà ăn, nhà thể thao, nhà truyền thống, khu sinh hoạt, văn
hoá, trạm y tế, sân chơi, bãi tập v.v ) được bố trí trong khuôn viên của trường
và các cơ sở khác của trường (có thể ngoài trường).
- Sách, tư liệu trong thư viện (gọi chung là trang thiết bị nội thất trong
thư viện trường học).
- Các phương tiện kỹ thuật và thiết bị dạy học (các máy móc thiết bị vật
liệu thí nghiệm được giáo viên và học sinh sử dụng trong hoạt động dạy học).
- Các máy móc thiết bi phục vụ hoạt động giáo dục trong trường như
trạm điện, hệ thống nước sạch, phương tiện giao thông; dụng cụ cứu hoả, chống
lụt bão.

13
- Nội thất đồ dùng sinh hoạt trong ký túc xá, trong nhà khách, nhà ăn và
trong các nhà chuyên dụng hoặc các phòng chức năng khác.
- Các vật trưng bày truyền thống, các vật liệu phục vụ lễ tân và khánh tiết
- Nhạc cụ thiết bị và thiết bị và dụng cụ thể thao,
- Nội thất và các thiết bị y tế trong trạm y tế.
- Nhà xưởng và các máy móc phục vụ lao động sản xuất
* Phân loại các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề:

- Phòng học, giảng đường, nhà làm việc, hội trường, thư viện, xưởng
trường, thực hành thí nghiệm, Sân tập lái, Sân thể thao, nhà ăn, ký túc xá,
- Trang thiết bị nghề Hàn
- Trang thiết bị nghề Điện lạnh
- Trang thiết bị nghề Điện công nghiệp
- Trang thiết bị nghề Điện dân dụng
- Trang thiết bị nghề Công nghệ Ô tô
- Trang thiết bị nghề Kỹ thuật sửa chữa và lắp ráp máy tính
- Trang thiết bị nghề Điều dưỡng
- Trang thiết bị nghề Dược tá
- Phương tiện và trang thiêt bị nghề Đào tạo lái ô tô
- Trang thiết bị dùng chung,
- Nhà kho
- Thiết bị và vật liệu thí nghiệm, thực hành: Thanh giá, chai lọ ống
nghiệm, hoá chất, mô hình mẫu vật, tranh ảnh mẫu vật liệu phụ trợ khác, các
dạng dụng cụ thực hành khác
- Nội thất và thiết bị kỹ thuật chuyên dụng trong trụ sở làm việc và các
nhà chuyên dụng : Bàn, ghế, tủ hồ sơ, máy vi tính, máy in, máy phôtôcopy.
Nội thất và thiết bị máy móc được trang thiết bị tuyên truyền, phòng họp
ký túc xá, trạm y tế, nhà văn hoá, nhà thể thao, nhà ăn.

14
- Trang bị sinh hoạt văn hoá văn nghệ thể dục thể thao vui chơi giải trí:
Các nhạc cụ các dụng cự thể thao, phông màn.
- Phương tiện giao thông: Xe các loại.
- Hệ thống cung cấp điện nước : hệ thống đường dây, cột điện và linh
kiện ánh sáng, điện nóng và lạnh, hệ thống đường cấp nước sạch nước uống.
- Các dụng cụ chống cháy, chống bão lụt.
- Các vật rẻ tiền mau hỏng.
* Có thể phân loại theo tính năng và tác dụng từng các phương tiện dạy

học phục vụ công tác đào tạo nghề như:
Công trình xây dựng ngoại thất
Trang bị nội thất, (Đồ gỗ đồ điện đồ vải sợi) dụng cụ sinh hoạt và
máymóc phục vụ sinh hoạt.
Tư liệu (sách báo và phương tiện có thể khai thác được tài liệu).
Thiết bị kỹ thuật dạy học, thiết bị y tế, thiết bị văn nghệ, thể dục thể thao,
thiết bị điện nước, thiết bị điện nước, thiết bị giao thông, thiết bị chống cháy,
chống bão lụt, thiết bị vệ sinh và chống ô nhiễm môi trường.
1.3.2. Vị trí, vai trò của các phương tiện dạy học phục vụ công tác đào tạo nghề
Trường học là cơ sở thực tế và thực tiễn của hoạt động giáo dục của giáo
viên và hoạt động học tập của học sinh dưới sự quản lý của Hiệu trưởng có sự
cộng tác, phối hợp của gia đình học sinh và xã hội.
Trường học là một hệ thống bao gồm 3 thành tố chính:
- Người học, người dạy và người phục vụ cho dạy và học.
- Những phương tiện dạy học, kỹ thuật và tài chính: Ngôi trường, các
phương tiện dạy học, sách giáo khoa, hồ sơ lưu trữ, ngân quỹ. . .
- Những tổ chức: Lãnh đạo nhà trường (Hiệu trưởng, các phó Hiệu
trưởng) các Phòng ban chức năng, các tổ Chuyên môn, các Hội đồng, chi bộ
Đảng Cộng Sản Việt Nam, Công đoàn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh, hội Cha mẹ học sinh