skkn phương pháp dạy học môn thể dục ở trường tiểu học

Phần I
Đặt vấn đề
1- Lý do chọn đề tài
Nước ta đang bước đầu vào một thế mới với nền công nghiệp hoá và hiện
đại hoá mở đầu cho thập kỉ mới và thế kỉ mới đồi hỏi con người thông minh sáng
tạo và năng động để làm chủ đất nước. Vì thế mà sự nghiệp giáo dục hiện nay
được coi là “ Quốc sách hàng đầu”.Đào tạo nhân tài cho đất nước. Điều này
khằng định rất rõ về vai trò và vị trí của người giáo viên.
Trong bối cảnh hiện nay ngành giáo dục và đào tạo đang nỗ lực đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của
học sinh trong hoạt động học tập nhằm phù hợp với xu thế của thời đại. Vấn đề
này đã đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với giáo viên Tiểu học là phải đổi mới cách
dạy: Giáo viên chỉ là người hướng dẫn chỉ đạo điều khiển học sinh đi tìm kiến
thức mới, vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn mang tính ứng dụng nhiều.
Chính vì vậy học sinh phải là người tự giác, chủ động, tìm tòi, phát hiện các kiến
thức mới một cách linh hoạt, sáng tạo vào thực tiễn cuộc sống thông qua sự dẫn
dắt điều khiển của giáo viên trong tiết dạy. Do vậy việc lựa chọn phương pháp
dạy học sao cho phù hợp với kiểu bài và phù hợp với đối tượng học sinh là một
vấn đề rất quan trọng, đó cũng là một thủ thuật sư phạm của người giáo viên.
Nhận thức được điều đó tôi mạnh dạn tìm hiểu và nghiên cứu đề tài “Phương
pháp dạy học môn Thể dục ở trường tiểu học”mà tôi đã áp dụng và theo dõi nhiều
năm tại trường Tiểu học TT Đồi Ngô nơi tôi đang công tác.
2. Mục đích nghiên cứu.
Giúp cho giáo viên & học sinh có phương pháp dạy, học cho phù hợp với
phương pháp đổi mới dạy và học của bộ giáo dục đã ban hành thực hiện trên
phạm vi cả nước.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Đối tượng là học sinh toàn khối ở trường Tiểu học, thời gian thực hiện từ
tháng 10 năm 2010 trong môn thể dục.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Nhiệm vụ nghiên cứu: phương pháp dạy bài kiến thức động tác.

5. Phương pháp nghiên cứu.
- Tìm hiểu tài liệu.
- Thực nghiệm .
- Dự giờ giáo viên khá, giỏi học tập, rút kinh nghiêm.
- Tổng hợp và lựa chọn viết.
Phần II
Giải quyết vấn đề
1. Cơ sở lý luận
Tập luyện TDTT là một hoạt động không thể thiếu ở mỗi con người, mỗi lứa tuổi,
giới tính nhằm nâng cao thể chất và tinh thần. Bởi “Sức khoẻ là tài sản thiêng
liêng, là vốn quý nhất của mỗi người và cộng đồng xã hội. Sức khoẻ của con
người là trạng thái thoả mái về các mặt thể chất – tinh thần và xã hội” (Theo định
nghĩa của Tổ chức Y tế thế giới WHO).
Chính vì vậy ngày 27/3/1946 Bác Hồ – Lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, danh nhân văn
hoá thế giới, người khai sinh ra nước Việt Nam đã kêu gọi “Toàn dân tập thể
dục”. Trong thư, lần đầu tuên Người chỉ cho nhân dân ta thấy rằng: “giữ gìn dân
chủ, xây dựng nước nhà gây đời sống mới, việc gì có sức khoẻ mới thành công”.
Lời kêu gọi đó đã được toàn dân ủng hộ – hưởng ứng và trong công cuộc đổi mới
hiện nay thời kỳ công nghiệp hoá - hiện đại hó đất nước thì mục tiêu đào tạo con
người mới, con người phát triển toàn diện về: Đức Trí – Thể – Mỹ lại càng được
khẳng định và trở nên cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Ngời các mục đích – ý nghĩa trên , TDTT còn làm tăng cường tình đoàn kết – hữư
nghị, học hỏi, hiểu biết giữa các dân tộc – tôn giáo – quốc gia với nhau. TDTT
còn làm bớt nỗi đau cho những người tàn tật, giúp họ tự tin hoà nhập với cộng
đồng, chiến thắng bản thân ( Như Paragames).
Công tác giáo dục thể chất trong trường học là một mảng quan trọng trong sự
nghiệp giáo dục và nó cũng là một bộ phận lớn trong sự quan trọng trong sự
nghiệp giáo dục và nó cũng là một bộ phận lớn trong sự nghiệp thể thao nước
nhà. Nó đóng vai trò chính và trực tiếp tác động tới sức khoẻ của con người, đồng
thời còn là tiền đề để thúc đẩy việc hình thành phẩm chất – năng lực, giáo dục

nhân cách cho học sinh, giúp học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất lần tinh
thần.
Giáo dục thể chất trong nhà trường nói chung và giáo dục thể chất bậc Trong học
tiểu học nói riêng bao gồm nhiều mặt đó là: Việc dạy – học môn thể dục theo
chương trình chính khoá, hoạt động ngoại khoá, công tác vệ sinh và dinh
dưỡng Tuy nhiên trọng tâm công tác giáo dục thể chất trong chương trình
chính khoá. Đây là việc chính, cơ bản của con người giáo viên thể dục, bởi lẽ có
làm tốt việc này mới tạo tiền đề- cơ sở thúc đẩy các công tác khác của quá trình
giáo dục thể chất.
2. Cơ sở thực tiễn:
- Phong trào tập luyện TDTT phát triển rộng rãi và đã được đua vào chương trình
chính khóa trong các trường tiểu học.
- Các giờ học ngoại khoá được tổ chức 02 tiết/ tuần ( với khối 2,3,4,5)
- Tổ chức CLB thể thao (cầu lông, cờ vua, bóng đá…) nhằm đáp ứng nhu cầu tập
luyện từng môn thể thao của học sinh và tuyển chọn học sinh có năng khiếu tham
gia thi đấu cấp cụm trường, huyện, tỉnh
- Điều kiện kinh tế gia đình nhiều học sinh còn găpk nhiều khó khăn nên không
có trang phục TDTT(Như quần áo, giày ). Vì vậy ảnh hưởng đến tập luyện,
thành tích và dễ bị chấn thương. hơn nữa nhiều phụ huynh chưa chú ý quan tâm
đến việc rèn luyện – nâng cao sức khoẻ, học tập của con em mình.
- Khả năng tiếp thu của một số học sinh còn chậm, năng lực học sinh không đồng
đều, chưa nhận thức đúng - đầy đủ được việc rèn luyện thân thể chưa có thói quen
thường xuyên tập thể thao, chưa biết tranh thủ sự giúp đỡ của bạn bè – thầy cô và
những điều kiện tập luyện ngoài giờ học chính khoá.
Trong những năm qua, nhất là sau những năm thực hiện chương trình cải cách
giáo dục, công tác giáo dục thể chất nói chung việc và việc dạy học môn thể dục
ở bậc Tiểu học nói riêng trong phạm vi huyện Lục Nam đã có những chuyển biến
tích cực và đạt được một số kết quả đáng kể thể hiện qua các cuộc thi cấp huyện
chát lượng các giảI ngày càng tiến bộ. Đạt được kết quả đó là nhờ sự quan tâm –
chỉ đạo có hiệu quả của ngành, nhất là sự nỗ lực phấn đấu của giáo viên. Song sự

chuyển biến, kết quả đó chưa cao, chưa bền vững, chưa đáp ứng được nhiều mục
tiêu, nhiệm vụ – tầm quan trọng của môn học. Vậy thực trạng và nguyên nhân
nào ảnh hưởng đến kết quả học tập môn thể dục theo như: Sự quan tâm – chỉ đạo
của ngành, điều kiện cơ sở vật chất, tình độ nhân thức của giáo viên – học sinh –
phụ huynh, phương pháp giảng dạy của giáo viên Song phương pháo giảng dạy
của giáo viên (người đóng vai trò tổ chức – hướng dẫn trong quá trình học) có ý
nghĩa quyết định đến kết quả học tập. Đó chính là lý do tôi đến với đề tài:
“Phương pháp dạy học môn Thể dục ở trường Tiểu học ”
Mục đích nghiên cứu kết quả áp dụng phương pháp dạy học mới theo hướng tích
cực hoá người học so với phương pháp dạy học cũ, nhằm nâng cao chất lượng
dạy học môn thể dục và phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, ságn tạo và
năng lực của học sinh.
1. Triển khai thực hiện chương trình sách giáo khoa mới:
Tôi rất may mắn được tham gia đầy đủ các lần tập huấn đổi mới phương pháp
dạy học. Thông qua các lần tập huấn tôi thấy việc làm mà ngành giáo dục đã thực
hiện là điều rất cần thiết, có hiệu quả trong chương trình thông qua các nội dung
cụ thể đảm bảo tính khoa học, sát với thực tế phù hợp với từng lứa tuổi, giới tính,
từng nhóm, sức khoẻ.
Trên cơ sở mục tiêu, yêu cầu của nội dung chương trình vận dụng định hướng
đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá người học, sử dụng hàng
loạt các phương pháp khác nhau, phương pháp dạy nêu vấn đề .
Giáo viên phải vận dụng nhiều phương pháp như phương pháp sử dụng lời nói,
phương pháp trực quan, phương pháp trò chơi, thi đấu để giảm tính lặp đi lặp lại
nhiều lần gây sự nhàm chán.
Nâng cao ý thức tự quản của học sinh, dùng cán sự tự quản các nhóm quay vòng,
phương pháp tập đồng loạt, phương pháp phân loại sau cho vừa đảm bảo học kiến
thức, kỹ thuật vừa có được một lượng tự vận động hợp lý góp phần phát triển thể
lực, nâng cao sức khoẻ.
Đổi mới phương pháp dạy học luôn gắn liền với đổi mới phương pháp tổ chức lên
lớp một cách hợp lý – kho học sẽ tránh được những hoạt động vô ích mất thời

gian.
Ví dụ: Mỗi lần tập hợp thời mất 2 – 3 phút, moà trong một tiết học nhiều lần phải
tập hợp dẫn đến thời gian cho tập luyện ít.
Trong giảng dạy hướng cho học sinh chọn vị trí tập trung thích hợp, tạo sự tập
trung tránh di chuyển dẫn đến ảnh hưởng thời gian tập của học sinh.
Để bồi dưỡng kiến thức giáo viên cần chủ động dẫn dắt học sinh tập theo câu hỏi,
nội dung cụ thể. Các nội dung, kế hoạch giờ lên lớp được sắp xếp như thế nào từ
báo cáo tập hợp, giới thiệu nội dung, khởi động chung ra sao, khởi động chuyên
môn đã đúng với nội dung cụ thể chưa, kiểm tra bài cũ, ôn luyện bài ra sao, học
bài mới như thế nào cho đúng tiêu chí của tiết học thực hành đạt kết quả cao.
Những sai sót về mặt kỹ thuật của học sinh trong quá trình tập luyện và cách sữa
chữa kịp thời cho từng nhóm, từng học sinh với biện pháp trực quan đó là một số
học sinh thực hiện đúng đi sửa chữa cho những học snh thực hện sai để giúp
những học sinh này tập luyện ngày một tiến bộ.
Đổi mới phương pháp dạy học cần phải tích cực hoá người học bằng phương
pháp tự nhận xét, tự đánh giá kết quả luyện tập của mình, của bạn.
Việc tự đánh giá sẽ giúp học sinh phát huy tính tự giác, tích cực, mạnh dạn tự tin
vào bản thân, nắm vững kiến thức, phát huy kỹ năng độc lập và tư duy sáng tạo
của từg nhóm, từng cá nhân, từ đó các em có thời gian trao đổi, giúp đỡ nhau
trong học tập tại lớp để hiểu và thuộc bài ngay những kỹ thuật động tác khó.
Tuy nhiên đổi mới phương pháp dạy học thể dục ta cần hiểu rằng không phải
phương pháp nào cũng là vạn năng, càng không phải là đổi mới là loại bỏ tất cả
các phương pháp truyền thống, vấn đề ở đây là dạy cho học sinh cách học, cách
tự học, tự rèn luyện, từ làm giàu kiến thức, kỹ năng. Dạy học thể dục là quá trình
dạy động tác và giáo dục tố chất vận động, phẩm chất đạo đức, lòng kiên trì -
dũng cảm ý trí vươn lên Vì vậy là giáo viên thể dục cần phải lựa chọn phương
pháp dạy học cho hợp lý từ việc tổ chức, đến chia tổ – nhóm từ tập đồng loạt ,
phân loại đến quay vòng Sử dụng quán triệt tìm ra phương pháp tối ưu nhất của
tất cả các phương pháp, khuyến khích học sinh tự đánh giá môn để đạt được mục
tiêu yêu cầu cần thiết:

1.1 Phương pháp dạy học động tác:
Việc dạy học động tác thường bắt đầu từ hình thành khái niệm chung về cách
thức thựuc hiện hợp lý động tác đó và hình thành tâm thế tốt để tiếp thu cách thức
thực hiện, trước hết thường sử dụng phương pháp lời nói, kể chuyện, giải thích,
hướng dẫn có tính chất gợi mở, cũng như các phương pháp làm mẫu động tác.
Trước khi mô tả bằng lời cần phải làm mẫu 1 lần hoàn chính, giáo viên làm mẫu
phải đẹp, chính xác, để gây hướng thú cho học sinh, không nên giải thích quá
nhiều về kỹ thuật động tác mà chỉ cần nhấn mạnh những điểm chính cần chú ý,
cơ bản nhất của kỹ thuật động tác. Nghệ thuật sư phạm chính là điểm này sự liên
tưởng giữa nhiệm vụ vận động những kinh nghiễm sắn có của người thầy, sự so
sánh đối chiếu có túnh chất hình tượng đó là điểm quan trọng.
Ví dụ: So sánh giữa việc làm tốt với việc làm xấu, giữa học sinh học giỏi với học
sinh học kém.
1.2- Phương pháp sử dụng lời nói.
- Giới thiệu phân tích giảng giải (Cần ngắn gọn mạch lạc, cơ bản, chính xác dễ
nhớ)
- Khẩu lệnh (dõng dạc, chính xác, dứt khoát)
- Trao đổi thảo luận theo nhóm (gợi ý một số câu hỏi nhằm định hướng trước
những vấn đề cần thảo luận không lan man rườm rà)
- Nhận xét (đánh giá khuyến khích học sinh tham gia nhận xét - đánh giá). Có
như vậy mới khuyến khích tính tích cực tự giác, tự bồi dưỡng kỹ năng của các em
trong học tập bộ môn.
- Giao nhiệm vụ cho học sinh (ngắn gọn cụ thể, dễ nhớ )
- Nêu các vấn đề kỹ thuật cần ngắn gọn, kết hợp làm mẫu động tác cho học sinh,
tránh phân tích quá sâu dẫn đến học sinh khó nhớ, khó thực hiện cảm thấy nhàm
chán.
1.3 Phương pháp trực quan
Dạy học thể dục không thể xây dựng được động tác (hình dạng động tác và cảm
giác vận động) không thể thiếu đi phương pháp trực quan. Vấn đề là sử dụng
phương pháp này như thế nào để kích thích được học sinh tập luyện, sử dụng hợp

lý các phương pháp trực tiếp, gián tiếp làm mẫu, mô hình, băng hình, tập luyện
lặp đi lặp lại ở mức độ cần thiết để có cảm giác về không gian, thời gian, biên độ,
tính nhịp điệu
Khi dạy giáo viên cần làm mẫu học xem tranh ảnh một số lần nhất định, khi học
sinh tập luyện và khái quát thì cũng là lúc giáo viên phải tạp nhu cầu cho học sinh
mỗi lần xem mẫu, sử dụng mô hình hoặc trực tiếp quan sát động tác của giáo viên
từ đó học sinh cần tự đánh giá mức độ hoàn thành, thậm chí có thể mô tả về hình
dạng động tác, cảm giác không gian – thời gian trước khi thực hiện địa hình địa
vật, vị trí thực hiện động tác đó.
1.4 – Phương pháp trò chơi.
Trò chơi là một hoạt động vô cùng bổ ích đối với tất cả mọi người, nhất là lứa
tuổi học sinh. Trò chơi được lưu truyền qua từng thế hệ, từng xã hội, từng khu
vực và bản sắc các dân tộc. Ngày nay trò chơi trong dạy học thể dục vận dụng
sáng tạo của trò chơi vận động được xem như là phương tiện trò chơi cụ thể,
phương pháp sử dụng hình thức trò chơi để tích cực hoá học sinh thường có hai
hình thức:
+ Trò chơi có chủ đề.
Ví dụ: Trò chơi “Tìm kho báu”
+ Trò chơi giáo viên tạo ra tình hướng có tính chất nêu vấn đề, để học sinh nỗ lực
phấn đấu gắng sức khám phá sáng tạo cả về tư duy và bộ máy thần kinh cơ, giải
quyết vấn đề dựa vào vốn kiến thức, kỹ năng vận động của chính các em thông
qua thực hiện.
Ví dụ: Trò chơi “Tìm một nhóm người”, “ Đuổi chim”, “Săn vịt”
Còn rất nhiều các trò chơi bổ ích mà ông cha ta đã sáng tạo ra trong cuộc sống
trong lao động, trong thực tiễn.
1.5 Phương pháp thi đấu:
Thi đấu, kiểm tra, thi đua là những phương phá tích cực hoá động tác hoạt động
của học sinh, thông qua đó giúp cho học sinh tự đánh giá năng lực của bản thân,
cảm nhận được phương pháp này gây ra sự đột biến trong hoàn thành động tác và
đạt được thành tích cao.

1.6 Phương pháp tổ chức dạy học:
Bất cứ một công việc gì, một hành động thì tính tổ chức là điều rất cần thiết
không thế thiếu, nhất là giáo viên thề dục tính tổ chức đòi hỏi càng phải cao, giáo
viên phân nhóm, chia tổ, sắp xếp đội hình, giao nhiệm vụ Học sinh tự nghiên
cứu, trao đổi, nhận xét, đánh giá chính là cơ hội cho học sinh tham gia khoa học
thực hành, làm như vậy không những tăng lượng vận động ở mức cần thiết trong
giờ học mà còn bồi dưỡng cho các em kỹ năng tự quản, tự học, tự rèn luyện, giúp
các em tự tin trong cuộc sống, rèn luyện tính kỷ luật – tinh thần tập thể.
2. áp dụng bài học cụ thể:
Qua nghiên cứu thực trạng và phương pháp dạy học mói theo hướng tích cực hoá
người học, tôi đã mạnh dạn áp dụng vào tiết học cụt thể ở các khối lớp, với các
nội dung : “ Bài thể dục”; “ Các trò chơi vận động”;….
2. Các biện pháp thực hiện vấn đề nghiên cứu:
2.1- Coi trọng việc bồi dưỡng giáo viên nhận thức đầy đủ về sách giáo
viên, thấm nhuần phương pháp, động tác dạy học mới.
a- sách giáo viên.
Được viết theo chương trình của Bộ giáo dục đào tạo ban hành kèm theo
quyết định số 03/2003/QD ngày 24/01/2002 với quan điểm nổi bật: giảm tính
kinh viện, tăng tính ứng dụng, ưu tiên cung cấp sớm các kiến thức giàu tính ứng
dụng sát với thực tế.
b- Phương pháp giảng dạy mới.
Đổi mới phương pháp dạy học mới là tích cực hóa hoạt động của người
học. Cốt lõi của việc đổi mới là giúp học sinh hướng tới việc học tập chủ động,
chống lại thói quen học tập thụ động.

2.2- Bồi dưỡng “ Quy trình soạn bài”:
a- Nghiên cứu tài liệu:
Trước khi soạn bài giáo viên phải phải đọc kĩ sách giáo viên, các tài liệu
=> xác định đúng kiến thức cơ bản của tiết học đẻ áp dụng phương pháp dạy học
tích cực.

b- Nội dung bài soạn:
Giáo viên phải chú ý tập trung vào hoạt động họp tập của học sinh: dạy
mục này học sinh phải quan sát gì ? Phải thực hiện động tác như thế nào? phải tổ
chức hoạt động ra sao? Học sinh phải luyện tập động tác => rút ra động tác cơ
bản nhất.
2.3- Bồi dưỡng cho giáo viên kỹ năng dạy môn tự chọn đặc biệt là môn
bóng đá:
a- Hoạt động dạy học từng động tác, nhịp điệu của bài
b- Đặc điểm của từng động tác.
c- Hoạt động của thầy đưa ra đối với trò phải rễ hiểu, động tác thị phạm
chuẩn xác.
Phần III:
Kết luận và khuyến nghị.
I.Kết luận:
- Kết quả sử dụng sách giáo khoa, sách giáo viên và các trang thiết bị dạy
học mới.
- Đề xuất ý kiến khi áp dụng phương pháp mới vào giảng dạy sách mơi.
II. Khuyến nghị
Trên đây là dự kiến đề sáng kiến kinh nghiệm của tôi, để đề tài này có chất
lượng cao tôi rất mong được sự đóng góp của các đồng chí cán bộ chuyên môn
Phòng giáo dục, cùng bạn bè đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Đồi Ngô tháng 8 năm 2011
Người viết sáng kiến
Dương Quang Trúc